en materia de Vi- vienda y Suelo y sus páginas web del ... - Aproin
en materia de Vi- vienda y Suelo y sus páginas web del ... - Aproin
en materia de Vi- vienda y Suelo y sus páginas web del ... - Aproin
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
APROIN<br />
año vIII - nº 48 - JulIo 2007<br />
Juan Carlos<br />
da Silva<br />
Salvador<br />
Fraga<br />
Anteproyecto <strong>de</strong> Ley<br />
<strong>de</strong> Medidas<br />
Urg<strong>en</strong>tes<br />
<strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>vi<strong>en</strong>da<br />
y <strong>Suelo</strong><br />
China<br />
El <strong>de</strong>spertar<br />
<strong>de</strong>l Dragón<br />
Barrio<br />
<strong>de</strong>l Cura<br />
Los promotores<br />
y <strong>sus</strong> <strong>páginas</strong> <strong>web</strong><br />
E<br />
N<br />
T<br />
R<br />
E<br />
V<br />
I<br />
S<br />
T<br />
A<br />
S
JULIO - AGOSTO 2007<br />
APROIN<br />
aSoCIaCIÓn DE PRoMoToRES<br />
InMoBIlIaRIoS<br />
DE la PRovInCIa DE PonTEvEDRa<br />
C./ uRuGuaY 8, 5º – oF. 4<br />
36201 – vIGo<br />
TEl.: 986 443 440 – FaX: 986 439 058<br />
www.aproin.com<br />
e–mail: aproin@aproin.com<br />
DIRECTOR<br />
MIGuEl FonT RoSEll<br />
CONSEJO DE REDACCIÓN<br />
JavIER GaRRIDo valEnZuEla<br />
vÍCToR vIla DavIla<br />
EnZo PoRTuESE PaCE<br />
JoSÉ luIS CollaZo PaSCual<br />
FEDERICo FERnÁnDEZ–CERvERa<br />
CaRloS FERnÁnDEZ MoREIRa<br />
ManuEl PEREIRa ManZanaRES<br />
ManuEl aRanDa nÚñEZ<br />
ManuEl alvaREZ MaRTÍnEZ<br />
YaGo PREGo laGo<br />
JoSÉ FCo. CRESPo BaRRIo<br />
EDITA PARA APROIN<br />
Runa PuBlICaCIonES, S.l..<br />
TElÉFono Y FaX: 986 433 873<br />
vIGo<br />
runa@runapublicaciones.com<br />
DEPÓSITO LEGAL<br />
vG: 494–99<br />
Esta publicación no se id<strong>en</strong>tifi ca necesariam<strong>en</strong>te<br />
con las opiniones expresadas por <strong>sus</strong><br />
colaboradores y, por tanto, no se hace responsable<br />
<strong>de</strong> las mismas.<br />
Se permite la reproducción total o parcial<br />
<strong>de</strong> los TEXToS siempre y cuando se cite su<br />
fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> proced<strong>en</strong>cia.<br />
3 • Ap r o i n<br />
S U M A R I O<br />
6 El Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go Y EL URBANISMO. Establecida<br />
una nueva Corporación <strong>en</strong> el Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go, la responsabilidad,<br />
<strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> Urbanismo y <strong>Vi</strong>vi<strong>en</strong>da, ha pasado a <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>de</strong>l<br />
PSOE y <strong>en</strong>cargada, concretam<strong>en</strong>te, a Carmela Silva, concejala no electa, incorporada<br />
directam<strong>en</strong>te por el alcal<strong>de</strong> a la Corporación.<br />
10 1 Juan Carlos da Silva “ENTRE FARO DE VIGO Y VIGO EXISTE UNA<br />
SIMBIOSIS, ENRAIZADA EN SUS 145 AÑOS DE HISTORIA COMÚN˝ COMÚN˝. El director <strong>de</strong> Faro<br />
<strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go analiza, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> una posición <strong>de</strong> privilegio, la ciudad, su <strong>de</strong>sarrollo y su futuro, así como<br />
el compromiso que Faro <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go ti<strong>en</strong>e, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace casi siglo y medio, <strong>en</strong> la <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> los<br />
intereses <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go y los vigueses.<br />
16 Anteproyecto <strong>de</strong> Ley <strong>de</strong> Medidas Urg<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>materia</strong><br />
<strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da y suelo POR LA QUE SE MODIFICA LA LEY 9/2002 DE ORDENA-<br />
CIÓN URBANÍSTICA Y PROTECCIÓN DEL MEDIO RURAL DE GALICIA. Dada la importancia <strong>de</strong><br />
este tema, <strong>Aproin</strong> <strong>en</strong>cargó a <strong>sus</strong> asesores legales, –Coladas Guzmán y Rivas, Cuatrecasas Abogados y<br />
Garrigues, s<strong>en</strong>dos dictám<strong>en</strong>es sobre el particular y sobre la incid<strong>en</strong>cia que t<strong>en</strong>drá su aplicación.<br />
25 2 China. EL DESPERTAR DEL DRAGÓN. Más <strong>de</strong> 1.300 millones <strong>de</strong> habitantes,<br />
tercer país <strong>de</strong>l mundo <strong>en</strong> ext<strong>en</strong>sión, tercero también con mayor PIB y, según las previsiones,<br />
capaz <strong>de</strong> igualar la r<strong>en</strong>ta per cápita <strong>de</strong> EE.UU. <strong>en</strong> el 2035. China es un dragón con el sueño<br />
cada vez más ligero.<br />
34 Salvador Fraga Rivas. “DESPUÉS DE SIETE AÑOS, EL TEMA<br />
DE LA REVISIÓN DEL PLAN GENERAL NO DA PARA MÁS. ESTAMOS INEXO-<br />
RABLEMENTE ABOCADOS AL CIERRE DE ESTA CONTROVERSIA”. El recién<br />
nombrado presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la Delegación <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go <strong>de</strong>l Colegio <strong>de</strong> Arquitectos <strong>de</strong><br />
Galicia repasa, para <strong>Aproin</strong>, tanto la evolución <strong>de</strong> su profesión como la situación<br />
actual <strong>de</strong>l urbanismo <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go y los retos que <strong>de</strong>berá afrontar.<br />
39 3 Barrio <strong>de</strong>l Cura. EL MAYOR DESAFÍO URBANÍSTICO PRIVADO EM-<br />
PRENDIDO EN VIGO.<br />
Un ambicioso proyecto <strong>en</strong>caminado a recuperar una zona rabiosa-<br />
m<strong>en</strong>te céntrica <strong>de</strong>l casco urbano, bastante <strong>de</strong>gradada, poco habitada, socialm<strong>en</strong>te caótica y<br />
una necesidad <strong>en</strong>orme <strong>de</strong> remo<strong>de</strong>lación y puesta <strong>en</strong> valor.<br />
44 Los promotores Y SUS PÁGINAS WEB.<br />
47 Máster <strong>en</strong> Dirección <strong>de</strong> Empresas DE PROMOCIÓN INMOBILIARIA. .<br />
49 Noticias Y ACTOS.<br />
SECCIONES<br />
51 Junta Rectora Y EMPRESAS DE PROMOCIÓN ASOCIADAS. • 52 Empresas<br />
colaboradoras. 53 Gastronomía. GUILLERMO ALVARELLOS CONDE. • 54 Golf.<br />
NUEVOS MATERIALES. LUIS MOYANO QUIROGA • 55 Jardinería. O XARDÍN DE TEMPADA ES-<br />
TIVAL. XURXO XOÁN GONZÁLEZ CONDE • 56 Náutica. CIEN AÑOS OS CONTEMPLAN. ANTONINO<br />
GARCÍA VILLAR • 57 Nuestros Asesores • 66 Equipo <strong>de</strong> Asesores
editorial<br />
Tras una campaña electoral aburrida, interminable y sin cont<strong>en</strong>idos y unos<br />
resultados y contraresultados <strong>en</strong> los que no vamos a <strong>en</strong>trar, por esta vez al m<strong>en</strong>os,<br />
vamos a tratar <strong>de</strong> cuestiones más agradables.<br />
Estamos <strong>en</strong> verano, la vida es bella, las playas gallegas son las mejores <strong>de</strong>l mundo<br />
y al m<strong>en</strong>os hasta septiembre, mes <strong>en</strong> el que realm<strong>en</strong>te empieza el año, vamos a olvidarnos<br />
<strong>de</strong> lo cotidiano y a disfrutar p<strong>en</strong>sando que todo el mundo es bu<strong>en</strong>o y que lo nuestro es<br />
recargar las pilas y hacernos mejores.<br />
Los años pasan y si <strong>en</strong> algo parece que todos vamos estando <strong>de</strong> acuerdo es <strong>en</strong><br />
las bonda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> viajar, <strong>de</strong> disponer <strong>de</strong> tiempo para nosotros y <strong>de</strong> que realm<strong>en</strong>te las<br />
cosas importantes <strong>en</strong> la vida casi pued<strong>en</strong> contarse con los <strong>de</strong>dos <strong>de</strong> una mano, sin que<br />
t<strong>en</strong>gamos que <strong>en</strong>fadarnos cada día por casi todo. En el fondo, quizá no valga la p<strong>en</strong>a<br />
y haya que s<strong>en</strong>tirse distante <strong>de</strong> todo eso.<br />
APROIN y <strong>sus</strong> promotores asociados llevan ya 35 viajes por España a empresas<br />
e industrias productoras <strong>de</strong> <strong>materia</strong>les para la construcción, para conocer como se<br />
produc<strong>en</strong> aquellos <strong>materia</strong>les y las tecnologías <strong>de</strong> aplicación que, fi nalm<strong>en</strong>te, confi guran<br />
el producto que creamos y ponemos <strong>en</strong> el mercado: la vivi<strong>en</strong>da. A partir <strong>de</strong> ahora, a<br />
estos viajes vamos a empezar a añadir otras expediciones, fuera <strong>de</strong> nuestras fronteras,<br />
no para conocer <strong>materia</strong>les, sino para conocer la oferta <strong>de</strong> suelo y posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
promoción <strong>de</strong> nuestros asociados. En esta línea, y <strong>en</strong> los próximos meses visitaremos<br />
Cabo Ver<strong>de</strong>, Panamá y posiblem<strong>en</strong>te Polonia y la costa atlántica <strong>de</strong> Marruecos, lugares<br />
<strong>en</strong> los que invertir con perspectivas, al igual que <strong>en</strong> su día fueron las islas Canarias<br />
y algunas zonas <strong>de</strong>l sur <strong>de</strong> Andalucía. <strong>Vi</strong>ajar, hacer empresa y promover que <strong>en</strong><br />
<strong>de</strong>fi nitiva, si nos <strong>de</strong>jan, es lo que sabemos hacer.<br />
Bu<strong>en</strong> verano para todos, y los mejores <strong>de</strong>seos.
A p r o i n • 6<br />
El Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go y el Urbanismo<br />
E<br />
Establecida una nueva Corporación<br />
E<strong>en</strong> <strong>en</strong> el Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go, la res- res- res-<br />
Eponsabilidad ponsabilidad <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> urbanismo<br />
Ey y vivi<strong>en</strong>da ha pasado a <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>de</strong>l<br />
PSOE y concretam<strong>en</strong>te <strong>en</strong>cargada a<br />
Carmela Silva, concejala no electa, incorporada<br />
directam<strong>en</strong>te por el Alcal<strong>de</strong><br />
a la Corporación. Se trata <strong>de</strong> algui<strong>en</strong><br />
que conoce perfectam<strong>en</strong>te la ciudad,<br />
pues ha estado al fr<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l partido vigués<br />
aun cuando últimam<strong>en</strong>te ejercía<br />
como Diputada <strong>en</strong> Madrid y había sido<br />
nombrada para un importante cargo<br />
<strong>en</strong> el Ministerio <strong>de</strong> Agricultura. Es abogada,<br />
y aunque ella misma manifestó,<br />
<strong>de</strong> principio, que lo <strong>de</strong>l urbanismo no<br />
es su especialidad, su valía personal<br />
no ofrece dudas y su capacidad para<br />
<strong>en</strong>tregarse a la causa tampoco.<br />
Resulta, por otra parte muy interesante<br />
<strong>de</strong>stacar que, afortunadam<strong>en</strong>te,<br />
la postura oficial <strong>de</strong> la concejalía es la<br />
<strong>de</strong> aprobar el Plan cuanto antes, con<br />
las modificaciones pertin<strong>en</strong>tes, algo<br />
radicalm<strong>en</strong>te distinto a lo que el partido<br />
ahora responsable <strong>de</strong>l urbanismo<br />
vigués v<strong>en</strong>ía mant<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> la anterior<br />
Corporación, cuando su concejal<br />
<strong>en</strong> la <strong>materia</strong>, Mauricio Ruiz, abogaba<br />
por no aprobar el Plan y com<strong>en</strong>zar <strong>de</strong><br />
nuevo con criterios radicalm<strong>en</strong>te distintos.<br />
En eso, <strong>Vi</strong>go ha salida ganando<br />
<strong>en</strong>ormem<strong>en</strong>te con el cambio.<br />
Por otra parte, la salida <strong>de</strong> Javier<br />
Rivas <strong>de</strong>l Ayuntami<strong>en</strong>to y concretam<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong> la dirección <strong>de</strong> la ger<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> urbanismo, aun cuanto lam<strong>en</strong>table,<br />
por su valía, trabajo y <strong>de</strong>dicación<br />
al Plan, ha facilitado el <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>en</strong>tre los dos partidos coaligados<br />
PSOE-BNG, ya que <strong>de</strong> querer permanecer<br />
Rivas <strong>en</strong> su puesto pudiera<br />
volver a reproducirse la situación <strong>de</strong><br />
hace 4 años, ya que el BNG seguiría<br />
apostando por él y el PSOE se situaría<br />
<strong>en</strong> una postura muy incómoda, al<br />
igual que el propio Rivas.<br />
A estas alturas se conoce ya su <strong>sus</strong>tituta,<br />
<strong>en</strong> este caso, <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so <strong>en</strong>tre<br />
la coalición <strong>de</strong> gobierno, tratándose
<strong>de</strong> Julia Chamosa, ex arquitecta <strong>de</strong><br />
visado <strong>de</strong> la Delegación <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go <strong>de</strong>l<br />
Colegio <strong>de</strong> Arquitectos y actualm<strong>en</strong>te<br />
responsable <strong>de</strong> expropiaciones <strong>en</strong> la<br />
Xunta <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la Consellería<br />
<strong>de</strong> Ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>l Territorio.<br />
Tal y como anunciábamos <strong>en</strong> nuestro<br />
número anterior, este nombrami<strong>en</strong>to,<br />
<strong>en</strong> el mejor <strong>de</strong> los casos se<br />
producirá a finales <strong>de</strong> julio, <strong>de</strong>bi<strong>en</strong>do<br />
aterrizar <strong>en</strong>tonces <strong>en</strong> un mes <strong>en</strong>ormem<strong>en</strong>te<br />
malo para la Administración<br />
que suele pararse, más si cabe por<br />
esas fechas, con lo que la actividad<br />
<strong>de</strong> inicio efectivo <strong>de</strong> los trabajos a<br />
llevar a cabo habrá que c<strong>en</strong>trarla <strong>en</strong><br />
septiembre.<br />
Si <strong>en</strong> un ejercicio <strong>de</strong> bu<strong>en</strong>a voluntad,<br />
tras todo lo pasado, aceptamos<br />
que la actual Corporación quiere realm<strong>en</strong>te<br />
aprobar el Plan y que esa voluntad<br />
coinci<strong>de</strong> con la <strong>de</strong>l Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />
la Xunta y la <strong>de</strong> la Conselleira <strong>de</strong> Ord<strong>en</strong>ación<br />
<strong>de</strong>l Territorio habrá que ver<br />
<strong>en</strong> que condiciones <strong>de</strong> modificación y<br />
que repercusiones pued<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er tales<br />
modificaciones <strong>en</strong> la ciudad y sobre<br />
todo <strong>en</strong> la seguridad jurídica que <strong>Vi</strong>go<br />
necesita para su Plan G<strong>en</strong>eral.<br />
Se nos ha dicho hasta ahora, por<br />
activa y por pasiva que las modificaciones<br />
a introducir eran <strong>de</strong> gran calado<br />
y que prácticam<strong>en</strong>te la anterior<br />
Corporación no había ni empezado<br />
a corregir lo realm<strong>en</strong>te importante,<br />
motivo por el cual no pudo aprobarse.<br />
Si a las importantísimas modificaciones<br />
solicitadas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la Consellería,<br />
añadimos ahora las que se pret<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
introducir <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong><br />
protección, <strong>de</strong> recorte <strong>de</strong> alturas y <strong>de</strong><br />
edificabilidad con la corrección que<br />
ello implica <strong>en</strong> el resto <strong>de</strong> los docum<strong>en</strong>tos<br />
<strong>de</strong>l Plan, como memoria, plan<br />
económico, ord<strong>en</strong>anzas <strong>de</strong> edificación,<br />
equilibrios dotacionales y <strong>de</strong> zonas<br />
ver<strong>de</strong>s, etc. Los trabajos a llevar a cabo<br />
para que el docum<strong>en</strong>to no resulte una<br />
absoluta contradicción, no son m<strong>en</strong>ores,<br />
mi<strong>en</strong>tras que las dudas <strong>de</strong> que ello<br />
implique una necesaria nueva exposición<br />
al público son cada vez mayores,<br />
7 • Ap r o i n<br />
con lo que la inseguridad jurídica <strong>de</strong>l<br />
docum<strong>en</strong>to es mucho mayor que para<br />
el aprobado provisionalm<strong>en</strong>te por la<br />
anterior Corporación, no solo por su<br />
posible incumplimi<strong>en</strong>to con la ley <strong>de</strong>l<br />
suelo <strong>en</strong> cuanto a cont<strong>en</strong>er modificaciones<br />
<strong>sus</strong>tanciales, sino sobre todo<br />
<strong>en</strong> cuanto a problemas <strong>de</strong> in<strong>de</strong>f<strong>en</strong>sión<br />
<strong>de</strong> gran cantidad <strong>de</strong> afectados por los<br />
cambios que nada han podido alegar<br />
al respecto al haberse expuesto el Plan<br />
<strong>en</strong> su día con otras <strong>de</strong>terminaciones<br />
muy distintas <strong>en</strong> la mayoría <strong>de</strong> los ca-<br />
sos, algo que la más reci<strong>en</strong>te jurisprud<strong>en</strong>cia<br />
no admite <strong>de</strong> ninguna forma,<br />
pudi<strong>en</strong>do <strong>en</strong>contrarnos con que ante<br />
cualquier recurso, el Tribunal correspondi<strong>en</strong>te<br />
anule el Plan y lo remita a<br />
una nueva exposición pública.<br />
Si finalm<strong>en</strong>te se llevan a cabo todas<br />
las modificaciones anunciadas, <strong>Vi</strong>go<br />
volverá a t<strong>en</strong>er un Plan <strong>en</strong>ormem<strong>en</strong>te<br />
inseguro, carne <strong>de</strong> cañón para cualquier<br />
recurridor y <strong>de</strong> <strong>en</strong>orme riesgo<br />
para cualquier inversor.<br />
Lo que no parece para nada facti-
A p r o i n • 8<br />
ble, con esos anuncios <strong>de</strong> cambio es<br />
que <strong>Vi</strong>go pueda t<strong>en</strong>er un Plan aprobado<br />
<strong>de</strong>finitivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> este año, ya que<br />
hay que ver <strong>en</strong> primer lugar y <strong>en</strong> profundidad<br />
las reformas solicitadas <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
la Consellería, la implicación que<br />
ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> todos los docum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong>l<br />
Plan, las modificaciones que se anuncia<br />
que quiere introducir el gobierno<br />
<strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so (aquí pue<strong>de</strong> haber guerra),<br />
también con las modificaciones<br />
y <strong>de</strong>sequilibrios que habrán <strong>de</strong> suponer<br />
<strong>en</strong> el Plan, contratar las reformas<br />
con el equipo redactor habilitando un<br />
nuevo presupuesto para ello, <strong>en</strong>viar el<br />
Plan a las distintas Administraciones<br />
para que dictamin<strong>en</strong> <strong>de</strong> nuevo, preparar<br />
los docum<strong>en</strong>tos, pres<strong>en</strong>tarlos a<br />
la Comisión <strong>de</strong> Seguimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l Plan,<br />
remitirlo a la Xunta, confeccionar <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
allí un nuevo informe, aprobarlo<br />
y publicar su aprobación, algo que<br />
es imposible llevarlo a cabo <strong>en</strong> 4 meses,<br />
simplem<strong>en</strong>te por una cuestión <strong>de</strong><br />
plazos y <strong>de</strong> trabajo, algo que para ser<br />
serios <strong>de</strong>bería obligar a la nueva Corporación<br />
a ser claros y admitir que al<br />
m<strong>en</strong>os hasta mediados <strong>de</strong>l año próximo,<br />
<strong>en</strong> el mejor <strong>de</strong> los casos, <strong>Vi</strong>go no<br />
pue<strong>de</strong> disponer <strong>de</strong> Plan G<strong>en</strong>eral, tratando<br />
<strong>de</strong> tranquilizar, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la seriedad,<br />
a futuros inversores, industrias,<br />
zonas comerciales, Citroën, edificios<br />
am<strong>en</strong>azados <strong>de</strong> <strong>de</strong>rribo, etc.<br />
Si queremos empezar bi<strong>en</strong>, no empecemos<br />
por hacer previsiones imposibles,<br />
hablemos claro a los vigueses,<br />
expliquemos <strong>en</strong> que van a consistir<br />
todas las reformas a introducir <strong>en</strong> el<br />
Plan, y pongámonos manos a la obra.<br />
Por otra parte, la aprobación <strong>de</strong>l<br />
Casco Vello, un Plan continuista, sin la<br />
m<strong>en</strong>or val<strong>en</strong>tía, no ha supuesto nada,<br />
como se preveía, <strong>en</strong> cuanto a oportunida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> edificación o <strong>de</strong> reforma, al<br />
igual que pasó <strong>en</strong> su mom<strong>en</strong>to con el<br />
Plan <strong>de</strong> Bouzas, por las mismas causas<br />
<strong>de</strong> falta <strong>de</strong> visión real y apuesta por<br />
mundos virtuales que no pued<strong>en</strong> darse<br />
<strong>en</strong> un mercado abierto <strong>de</strong> oferta y <strong>de</strong>manda.<br />
El llamado Plan <strong>de</strong>l Ensanche<br />
sigue <strong>en</strong> vía muerta y los recuperados<br />
PGOU-93 y PEEC (matizados) vuelv<strong>en</strong><br />
a ser la única salida que nos queda, tras<br />
esperar más <strong>de</strong> un año para cualquier<br />
lic<strong>en</strong>cia, sin la más mínima seguridad<br />
<strong>de</strong> obt<strong>en</strong>erla. En estas condiciones, la<br />
inversión <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go sigue si<strong>en</strong>do una actividad<br />
<strong>de</strong> alto riesgo.<br />
El trabajo que queda por <strong>de</strong>lante<br />
es importante para una nueva Concejalía<br />
que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> aquí aseguramos que<br />
podrá contar <strong>en</strong> todo mom<strong>en</strong>to con<br />
nuestra más sincera colaboración, si<br />
admitimos la realidad <strong>en</strong> la que nos<br />
<strong>en</strong>contramos y no pret<strong>en</strong><strong>de</strong>mos vivir<br />
un mundo virtual que a nada conduce,<br />
al m<strong>en</strong>os a los que necesitamos <strong>de</strong>l urbanismo<br />
vigués para seguir haci<strong>en</strong>do<br />
ciudad y para mant<strong>en</strong>er a un sector<br />
que repres<strong>en</strong>ta prácticam<strong>en</strong>te el 15%<br />
<strong>de</strong>l empleo vigués.
A p r o i n • 10<br />
Juan Carlos da Silva<br />
Director <strong>de</strong> Faro <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go<br />
FoToS: Pablo Martínez<br />
“Entre Faro <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go y <strong>Vi</strong>go existe una simbiosis,<br />
<strong>en</strong>raizada <strong>en</strong> <strong>sus</strong> 145 años <strong>de</strong> historia común”<br />
Director <strong>de</strong>l Faro <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go, nació <strong>en</strong> Combarro hace 42 años. Es li- Como director <strong>de</strong> un periódico que ti<strong>en</strong>e<br />
c<strong>en</strong>ciado <strong>en</strong> periodismo por la Facultad <strong>de</strong> Ci<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> la InformaC<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> la información local gran parte <strong>de</strong> su<br />
Ccometido, cometido, ¿qué facilida<strong>de</strong>s o dificulta<strong>de</strong>s<br />
ción <strong>de</strong> la Universidad Complut<strong>en</strong>se <strong>de</strong> Madrid. En 1986 com<strong>en</strong>zó Cseñalaría señalaría como <strong>de</strong>terminantes a la hora <strong>de</strong><br />
<strong>sus</strong> prácticas <strong>de</strong> periodismo <strong>en</strong> Faro, <strong>en</strong> cuya plantilla ingresó <strong>en</strong> po<strong>de</strong>r cumplir con su trabajo diario <strong>en</strong> el<br />
1988, primero como redactor <strong>en</strong> la <strong>de</strong>legación <strong>de</strong> Pontevedra y<br />
<strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> su actividad periodística?<br />
<strong>Vi</strong>go es una ciudad muy pujante<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1990 como <strong>de</strong>legado. En 1993 se le <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dó la puesta <strong>en</strong> social y económicam<strong>en</strong>te, con una so-<br />
marcha <strong>de</strong> la edición <strong>de</strong>l periódico <strong>en</strong> Arousa, con se<strong>de</strong> <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>llagarcía.<br />
Un año más tar<strong>de</strong> se incorporó a la se<strong>de</strong> c<strong>en</strong>tral <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go,<br />
ciedad civil muy activa <strong>en</strong> todos <strong>sus</strong><br />
fr<strong>en</strong>tes. Nuestro gran <strong>de</strong>safío como<br />
periódico es poner a diario el espejo<br />
como jefe <strong>de</strong> sección <strong>de</strong> Galicia. En 1996 fue nombrado redactor <strong>en</strong> esa realidad y saber transmitir <strong>sus</strong><br />
jefe, posteriorm<strong>en</strong>te subdirector y director adjunto, función que<br />
inquietu<strong>de</strong>s y anhelos, convertirnos<br />
<strong>en</strong> su altavoz, li<strong>de</strong>rar <strong>sus</strong> <strong>de</strong>mandas y<br />
<strong>de</strong>sempeñó hasta su nombrami<strong>en</strong>to como director.<br />
contribuir a que los po<strong>de</strong>res públicos
espondan a <strong>sus</strong> exig<strong>en</strong>cias como primera<br />
ciudad <strong>de</strong> Galicia. Entre FARO<br />
y <strong>Vi</strong>go existe una simbiosis, <strong>en</strong>raizada<br />
<strong>en</strong> <strong>sus</strong> 154 años <strong>de</strong> historia <strong>en</strong> común,<br />
una unión que sin duda ha contribuido<br />
al <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> esta ciudad. La condición<br />
<strong>de</strong> ser el periódico <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go, que<br />
la ciudad ve como propio y con el que<br />
la población se si<strong>en</strong>te id<strong>en</strong>tificada, supone<br />
un <strong>en</strong>orme privilegio y una gran<br />
v<strong>en</strong>taja para todos los que trabajamos<br />
<strong>en</strong> FARO pero a la vez <strong>en</strong>traña una<br />
responsabilidad mayúscula porque nos<br />
obliga a dar la mejor respuesta y la mejor<br />
información a nuestros lectores.<br />
Los problemas sobre el urbanismo y la<br />
vivi<strong>en</strong>da son <strong>de</strong> gran interés para la ciudadanía,<br />
aunque su análisis y el <strong>en</strong>foque que<br />
<strong>de</strong> los mismos muchas veces se hace, <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
la remisión a tópicos altam<strong>en</strong>te superados,<br />
no respon<strong>de</strong> al correcto <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un conocimi<strong>en</strong>to<br />
sobre la <strong>materia</strong>. Al igual que “la<br />
economía” se trata <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>páginas</strong> especiales<br />
<strong>de</strong>l periódico y g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te por periodistas<br />
especializados, ¿consi<strong>de</strong>ra interesante<br />
dar ese mismo tratami<strong>en</strong>to a <strong>materia</strong>s como<br />
la vivi<strong>en</strong>da y el urbanismo?<br />
“El principal problema <strong>de</strong>l<br />
urbanismo vigués resulta,<br />
sin duda, la inseguridad<br />
jurídica que nos afecta<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace años, la falta <strong>de</strong><br />
un Plan Xeral <strong>de</strong> Ord<strong>en</strong>ación<br />
que, <strong>de</strong> una vez por todas,<br />
fije las bases <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong><br />
urbanismo que queremos<br />
para nuestra ciudad”<br />
11 • Ap r o i n<br />
Creo que todo lo relativo a la vivi<strong>en</strong>da<br />
y al urbanismo está tan <strong>en</strong>garzado<br />
<strong>en</strong> la vida <strong>de</strong> los ciudadanos y le<br />
afecta <strong>de</strong> tal modo sobre verti<strong>en</strong>tes<br />
tan dispares, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la habitabilidad<br />
a su bolsillo, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> ciudad<br />
a su calidad <strong>de</strong> vida, que no sería<br />
bu<strong>en</strong>o ceñirlo a una sección específica<br />
<strong>de</strong>l periódico. Así, <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go<br />
po<strong>de</strong>mos ver que los problemas <strong>de</strong>l<br />
urbanismo constituy<strong>en</strong> un asunto <strong>de</strong><br />
capital importancia y <strong>de</strong> máxima prioridad,<br />
y como tal <strong>en</strong> nuestro periódico<br />
aparece tratado <strong>en</strong> su sección más<br />
importante, Gran <strong>Vi</strong>go, que recoge el<br />
pulso diario <strong>de</strong> la ciudad. Eso no impi<strong>de</strong><br />
que t<strong>en</strong>ga pres<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> otras secciones<br />
como España, cuando se trata<br />
<strong>de</strong> un <strong>en</strong>foque <strong>de</strong> política nacional, o<br />
<strong>de</strong> Economía cuando ti<strong>en</strong>e que ver con<br />
la actividad económica o el bolsillo <strong>de</strong>l<br />
contribuy<strong>en</strong>te con la constante subida<br />
<strong>de</strong> hipotecas, o que cuando se trate <strong>de</strong><br />
aspectos más técnicos, como pued<strong>en</strong><br />
ser los relativos a la construcción o a<br />
la memoria <strong>de</strong> calida<strong>de</strong>s, merezcan<br />
suplem<strong>en</strong>tos específicos. Lo impor-
A p r o i n • 12<br />
“<strong>Vi</strong>go es una ciudad<br />
muy pujante social y<br />
económicam<strong>en</strong>te, con una<br />
sociedad civil muy activa <strong>en</strong><br />
todos <strong>sus</strong> fr<strong>en</strong>tes. Nuestro<br />
<strong>de</strong>safío como periódico,<br />
es poner a diario el espejo<br />
<strong>de</strong> esa realidad y saber<br />
transmitir <strong>sus</strong> inquietu<strong>de</strong>s<br />
y anhelos, li<strong>de</strong>rar <strong>sus</strong><br />
<strong>de</strong>mandas y contribuir a<br />
que los po<strong>de</strong>res públicos<br />
respondan a <strong>sus</strong> exig<strong>en</strong>cias<br />
como primera ciudad <strong>de</strong><br />
Galicia”<br />
tante es que ti<strong>en</strong>e una pres<strong>en</strong>cia muy<br />
<strong>de</strong>stacada <strong>en</strong> el conjunto <strong>de</strong>l periódico<br />
porque sin duda es un tema vital para<br />
el ciudadano.<br />
A su juicio ¿cuáles son los principales<br />
problemas <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> urbanismo y vivi<strong>en</strong>da<br />
que nos afectan más directam<strong>en</strong>te,<br />
tanto <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la óptica provincial como local,<br />
y cual cree que pue<strong>de</strong> ser la actuación <strong>de</strong><br />
su periódico para po<strong>de</strong>r ayudar a afrontarlos?<br />
El principal problema <strong>de</strong>l urbanismo<br />
vigués resulta sin duda la inseguridad<br />
jurídica que nos afecta <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace<br />
años, la falta <strong>de</strong> un Plan Xeral <strong>de</strong> Ord<strong>en</strong>ación<br />
que <strong>de</strong> una vez por todas fije<br />
las bases <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> urbanismo que<br />
queremos para nuestra ciudad y contribuya<br />
a aportar esas garantías jurídicas<br />
que evit<strong>en</strong>, por ejemplo, la incertidumbre<br />
y el <strong>de</strong>sasosiego <strong>de</strong> miles <strong>de</strong><br />
vigueses que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> estos mom<strong>en</strong>tos<br />
<strong>sus</strong> vivi<strong>en</strong>das p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>rribo, y que contribuya a<strong>de</strong>más<br />
a g<strong>en</strong>erar riqueza y no a ahuy<strong>en</strong>tar<br />
inversiones por la inseguridad legal<br />
exist<strong>en</strong>te. La falta <strong>de</strong> ese planeami<strong>en</strong>to<br />
por añadidura, repercute negativam<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> la vivi<strong>en</strong>da, <strong>en</strong> su planificación<br />
y <strong>en</strong> su coste. A nivel provincial,<br />
no <strong>de</strong>bemos olvidarnos que vivimos <strong>en</strong><br />
un <strong>en</strong>torno privilegiado, <strong>en</strong> unas Rías<br />
Baixas únicas, por lo que <strong>de</strong>bemos
apostar por un urbanismo <strong>de</strong> s<strong>en</strong>tido<br />
común, coher<strong>en</strong>te con su <strong>en</strong>torno, que<br />
cohabite con un espacio singular y<br />
único <strong>en</strong> el mundo. El periódico <strong>de</strong>be<br />
contribuir siempre a facilitar ese <strong>de</strong>bate<br />
<strong>en</strong> la sociedad civil, propiciar el<br />
diálogo para g<strong>en</strong>erar cons<strong>en</strong>sos sobre<br />
lo que se pret<strong>en</strong><strong>de</strong> hacer, y d<strong>en</strong>unciar<br />
públicam<strong>en</strong>te cuando lo que está <strong>en</strong><br />
juego afecta al interés g<strong>en</strong>eral.<br />
A los promotores inmobiliarios nos cuelgan<br />
invariablem<strong>en</strong>te los tópicos <strong>de</strong> especuladores<br />
y receptores <strong>de</strong> dinero negro, cuando<br />
la especulación <strong>de</strong>l suelo es nuestro mayor<br />
<strong>en</strong>emigo, al impedirnos iniciar mayor número<br />
<strong>de</strong> promociones <strong>de</strong> las que acometemos<br />
y t<strong>en</strong>er que subir los precios <strong>de</strong> la vivi<strong>en</strong>da<br />
por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong> lo prud<strong>en</strong>te, mi<strong>en</strong>tras que el<br />
dinero negro, cuando surgía (actualm<strong>en</strong>te<br />
no le interesa prácticam<strong>en</strong>te a ningún promotor,<br />
pues <strong>en</strong>tre otras cosas, las inspecciones<br />
son <strong>de</strong>moledoras), <strong>en</strong> la casi totalidad<br />
<strong>de</strong> los casos era a propuesta <strong>de</strong>l comprador.<br />
Des<strong>de</strong> su experi<strong>en</strong>cia, ¿cuales cree las acciones<br />
más positivas por nuestra parte para<br />
borrar esa imag<strong>en</strong>?<br />
Las g<strong>en</strong>eralizaciones nunca son<br />
“El periódico <strong>de</strong>be contribuir<br />
siempre a facilitar ese<br />
<strong>de</strong>bate <strong>en</strong> la sociedad civil,<br />
propiciar el diálogo para<br />
g<strong>en</strong>erar cons<strong>en</strong>sos sobre<br />
lo que se pret<strong>en</strong><strong>de</strong> hacer y<br />
d<strong>en</strong>unciar, públicam<strong>en</strong>te,<br />
cuando lo que está <strong>en</strong> juego<br />
afecta al interés g<strong>en</strong>eral”<br />
13 • Ap r o i n<br />
bu<strong>en</strong>as porque no se ajustan a la realidad.<br />
Allá don<strong>de</strong> exista especulación o<br />
casos <strong>de</strong> corrupción habrá que actuar<br />
<strong>de</strong> inmediato para fr<strong>en</strong>arla. Pero no<br />
sólo con el urbanismo sino <strong>en</strong> todas<br />
las esferas <strong>de</strong> la vida. La mejor manera<br />
<strong>de</strong> combatir la especulación es s<strong>en</strong>tando<br />
las bases <strong>de</strong>l diseño urbanístico a<br />
través precisam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> planeami<strong>en</strong>tos<br />
que <strong>de</strong>j<strong>en</strong> claras las condiciones<br />
para urbanizar conforme a unos criterios<br />
<strong>de</strong>terminados bajo el prisma <strong>de</strong><br />
la transpar<strong>en</strong>cia y la legalidad. Y las<br />
administraciones <strong>de</strong>b<strong>en</strong> contribuir a<br />
ello, facilitando estos instrum<strong>en</strong>tos,<br />
no fr<strong>en</strong>ándolos. Por lo <strong>de</strong>más, todos<br />
los ciudadanos ti<strong>en</strong><strong>en</strong> la obligación <strong>de</strong><br />
ajustarse a la ley.<br />
Siempre se ha dicho que la pr<strong>en</strong>sa es<br />
el 4º po<strong>de</strong>r, tras el legislativo, ejecutivo y<br />
judicial, aunque gran parte <strong>de</strong> las veces es<br />
un po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mayor influ<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre los ciudadanos<br />
que cualquiera <strong>de</strong> los tres primeros,<br />
si<strong>en</strong>do estos pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te consci<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />
ello. En el ámbito local, Faro <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go es la<br />
refer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> nuestra ciudad, la guía para<br />
muchos vigueses. Cada vez que se toma
A p r o i n • 14<br />
partido <strong>en</strong> cualquiera <strong>de</strong> los dos s<strong>en</strong>tidos<br />
por alguna i<strong>de</strong>a concreta, suel<strong>en</strong> <strong>de</strong>cantarse<br />
las <strong>de</strong>cisiones hacia su postura. ¿Consi<strong>de</strong>rando<br />
que lo bu<strong>en</strong>o o lo malo para una<br />
ciudad suele ser algo g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te subjetivo,<br />
cuál es el mecanismo que se sigue para<br />
adoptar una postura <strong>de</strong>terminada <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong>l periódico?<br />
Ante todo s<strong>en</strong>tido común y responsabilidad.<br />
Cuando el periódico como<br />
tal crea una opinión lo hace sobre<br />
todo tras haber escuchado y tomado el<br />
pulso a la sociedad civil <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tido<br />
más amplio y transversal <strong>de</strong>l término.<br />
Nuestra guía <strong>de</strong> actuación es <strong>de</strong>f<strong>en</strong><strong>de</strong>r<br />
el interés g<strong>en</strong>eral y <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go,<br />
lo que <strong>en</strong> conci<strong>en</strong>cia creemos que respon<strong>de</strong><br />
a ese interés. No nos <strong>de</strong>bemos<br />
a nadie más que a nuestros lectores,<br />
por eso nuestra obligación con ellos<br />
es ejercer esa libertad <strong>en</strong> la <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa<br />
“La mejor manera <strong>de</strong><br />
combatir la especulación<br />
es s<strong>en</strong>tando las bases<br />
<strong>de</strong>l diseño urbanístico a<br />
través precisam<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />
planeami<strong>en</strong>tos que <strong>de</strong>j<strong>en</strong><br />
claras las condiciones para<br />
urbanizar conforme a unos<br />
criterios <strong>de</strong>terminados<br />
bajo el prisma <strong>de</strong> la<br />
transpar<strong>en</strong>cia y la<br />
legalidad”<br />
<strong>de</strong>l interés <strong>de</strong> la ciudadanía y <strong>de</strong> <strong>sus</strong><br />
<strong>de</strong>mandas.<br />
Como experto <strong>en</strong> la <strong>materia</strong> y para ayudarnos<br />
a hacer mejor las cosas, háganos<br />
una critica sincera <strong>de</strong> nuestra revista. Sea<br />
<strong>de</strong>l signo que sea, se lo agra<strong>de</strong>ceremos profundam<strong>en</strong>te.<br />
Me parece que es un producto necesario<br />
para acercar la voz <strong>de</strong> los promotores,<br />
<strong>sus</strong> problemas, <strong>sus</strong> retos y<br />
<strong>de</strong>safíos, <strong>sus</strong> logros, <strong>sus</strong> conquistas, <strong>sus</strong><br />
<strong>de</strong>mandas, y su parecer sobre lo que<br />
ocurre <strong>en</strong> la ciudad. Su revista supone<br />
un esfuerzo importante para acercar<br />
esos conocimi<strong>en</strong>tos al público <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral.<br />
Con las aportaciones <strong>de</strong>l sector se<br />
está contribuy<strong>en</strong>do a formar una mejor<br />
opinión pública. Y los artículos especializados<br />
aproximan también al lector<br />
a cont<strong>en</strong>idos sumam<strong>en</strong>te interesantes<br />
para crearse un juicio más sólido.
A p r o i n • 16<br />
Anteproyecto <strong>de</strong> Ley <strong>de</strong> medidas Urg<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong><br />
vivi<strong>en</strong>da y suelo por la que se modifi ca la Ley 9/2002 <strong>de</strong><br />
ord<strong>en</strong>ación Urbanística y Protección <strong>de</strong>l medio rural <strong>de</strong> Galicia<br />
Ante la trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia que para<br />
la promoción inmobiliaria supon<strong>en</strong>,<br />
no ya solo la ley estatal<br />
8/2007 <strong>de</strong> 28 <strong>de</strong> mayo, <strong>de</strong> suelo,<br />
sino el anteproyecto <strong>de</strong> ley <strong>de</strong><br />
medidas urg<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>materia</strong><br />
<strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da y suelo, por la que<br />
se modifica la ley 9/2002, <strong>de</strong><br />
30 <strong>de</strong> diciembre, <strong>de</strong> Ord<strong>en</strong>ación<br />
Urbanística y Protección <strong>de</strong>l<br />
Medio Rural <strong>de</strong> Galicia, APROIN<br />
ha <strong>en</strong>cargado a <strong>sus</strong> asesores<br />
legales, concretam<strong>en</strong>te a los<br />
bufetes <strong>de</strong> Coladas–Guzmán<br />
y Rivas, Cuatresasas y Garrigues,<br />
s<strong>en</strong>dos dictám<strong>en</strong>es sobre<br />
el particular y sobre la incid<strong>en</strong>cia<br />
que su aplicación habrá<br />
<strong>de</strong> t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> nuestra realidad<br />
como empresarios.<br />
A continuación, damos a conocer<br />
tales dictám<strong>en</strong>es.<br />
HDictam<strong>en</strong> Dictam<strong>en</strong> <strong>de</strong>l <strong>de</strong>spacho<br />
HColadas–Guzmán Coladas–Guzmán y rivas<br />
Hasta la fecha <strong>de</strong> este artículo el <strong>de</strong>re- <strong>de</strong>re- <strong>de</strong>re-<br />
Hcho cho urbanístico <strong>de</strong> Galicia está integrado<br />
Hpor por la Ley 10/1995 <strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>l<br />
HTerritorio Territorio <strong>de</strong> Galicia, por la Ley 9/2002<br />
<strong>de</strong> Ord<strong>en</strong>ación Urbanística y Protección<br />
<strong>de</strong>l Medio Rural <strong>de</strong> Galicia y por lo que<br />
la que que<strong>de</strong> vig<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l Reglam<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />
Disciplina Urbanística, Decreto 28/1999,<br />
pues ni la LOT ni la LOUGA han sido<br />
objeto <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo reglam<strong>en</strong>tario que<br />
precisaban, la primera por inefi cacia<br />
parlam<strong>en</strong>taria o gubernativa <strong>de</strong>jando<br />
transcurrir todos los plazos previstos<br />
para dictar normas como las directrices<br />
<strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>l territorio, los<br />
planes territoriales integrados y los<br />
planes sectoriales y <strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación<br />
<strong>de</strong>l medio físico, y la segunda por incumplimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> los municipios <strong>de</strong> la<br />
ord<strong>en</strong> <strong>de</strong> adaptar <strong>sus</strong> planeami<strong>en</strong>tos<br />
<strong>en</strong> el plazo <strong>de</strong> tres años y el inevitable<br />
refl ejo <strong>de</strong> la alternativa política que se<br />
traduce <strong>en</strong> una Ley <strong>de</strong>l <strong>Suelo</strong> nueva<br />
con cada gobierno <strong>de</strong> turno.<br />
Estas normas se dictaron <strong>en</strong> el marco<br />
legislativo básico <strong>de</strong>l Estado <strong>en</strong>tonces vig<strong>en</strong>te,<br />
la Ley 6/1998 <strong>de</strong> 13 <strong>de</strong> abril sobre<br />
régim<strong>en</strong> <strong>de</strong>l suelo y valoraciones.<br />
Sustituida esta, (tan sólo nueve años<br />
<strong>de</strong> vig<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> los que sufrió dos modifi -<br />
caciones) por la nueva y recién aprobada<br />
Ley <strong>de</strong>l <strong>Suelo</strong>, dicho cambio implica<br />
necesariam<strong>en</strong>te consecu<strong>en</strong>cias para el<br />
Desarrollo Urbanístico <strong>de</strong> Galicia.<br />
Nace la Ley Estatal con el anhelo <strong>de</strong><br />
todas las anteriores: refundir el urbanismo<br />
español y <strong>en</strong> esta ocasión con el notable<br />
int<strong>en</strong>to <strong>de</strong> basar el nuevo urbanismo<br />
<strong>en</strong> el crecimi<strong>en</strong>to sost<strong>en</strong>ible y la reg<strong>en</strong>eración<br />
<strong>de</strong> la ciudad exist<strong>en</strong>te optando<br />
por el mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> ciudad compacta.<br />
eFectos sobre eL UrbAnisMo <strong>de</strong><br />
gALiciA<br />
A) Normas que requier<strong>en</strong><br />
adaptación.<br />
La <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> la Ley estatal<br />
abre un proceso <strong>de</strong> adaptación<br />
<strong>de</strong> la Ley Gallega que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong><br />
fase <strong>de</strong> anteproyecto.<br />
B) Normas <strong>de</strong> directa aplicación.<br />
Bastantes preceptos <strong>de</strong> la nueva Ley<br />
son directam<strong>en</strong>te aplicables y otros obligan<br />
a interpretar la LOUGA si bi<strong>en</strong> prácticam<strong>en</strong>te<br />
su cont<strong>en</strong>ido es equival<strong>en</strong>te.<br />
eFectos MÁs notAbLes<br />
1º. La reserva para vivi<strong>en</strong>das<br />
protegidas.<br />
El art. 10 LS ha elevado la reserva<br />
mínima para la construcción <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das<br />
con protección pública al 30 % <strong>de</strong><br />
la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial <strong>en</strong> el suelo<br />
que vaya a ser incluido <strong>en</strong> actuaciones<br />
<strong>de</strong> urbanización.<br />
Por tanto lo primero es averiguar <strong>de</strong><br />
qué estamos hablando: hay que saltar<br />
el art. 14 LS, según el cual las actuaciones<br />
<strong>de</strong> urbanización son una parte<br />
<strong>de</strong> las actuaciones <strong>de</strong> transformación<br />
urbanística, e incluy<strong>en</strong>:<br />
– Las <strong>de</strong> nueva urbanización, que<br />
supon<strong>en</strong> el paso <strong>de</strong> un ámbito <strong>de</strong><br />
suelo <strong>de</strong> la situación <strong>de</strong> suelo rural<br />
a la <strong>de</strong> urbanizado para crear, junto<br />
con las correspondi<strong>en</strong>tes infraestructuras<br />
y dotaciones públicas, una<br />
o más parcelas aptas para la edificación<br />
o uso in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te …<br />
– Las que t<strong>en</strong>gan por objeto reformar<br />
o r<strong>en</strong>ovar la urbanización <strong>de</strong><br />
un ámbito <strong>de</strong> suelo urbanizado.<br />
Parece claro que hablamos respectivam<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong> suelo urbanizable y<br />
suelo urbano no consolidado. Y por<br />
tanto, que la Ley <strong>de</strong>l <strong>Suelo</strong> eleva la<br />
reserva <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das protegidas al 30<br />
% <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial <strong>en</strong><br />
los sectores <strong>de</strong> suelo urbano no consolidado<br />
(SUNC) y suelo urbanizable,<br />
tanto <strong>de</strong>limitado (SUD) como no <strong>de</strong>limitado<br />
(SUND).<br />
Cuanta esta mandato con su Disposición<br />
Transitoria propia <strong>en</strong> virtud <strong>de</strong> la<br />
cual la nueva reserva no se aplicará a los<br />
instrum<strong>en</strong>tos aprobados inicialm<strong>en</strong>te a 1<br />
<strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 2007 y para los <strong>de</strong>más, la Ley<br />
habilita el uso transitorio <strong>de</strong> las reglas<br />
que cont<strong>en</strong>gan la legislación autonómica.<br />
Dice la D.T. 1ª LS que la reserva … se aplicará<br />
a todos los cambios… cuyo procedimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> aprobación se inicie con posterioridad a<br />
la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> esta Ley, <strong>en</strong> la forma<br />
dispuesta por la legislación sobre ord<strong>en</strong>ación<br />
territorial y urbanística. En aquellos casos <strong>en</strong>
que las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas no hubier<strong>en</strong><br />
establecido reservas iguales o superiores a la<br />
que se establece <strong>en</strong>… esta Ley, transcurrido un<br />
año <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> la misma,<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> dicho mom<strong>en</strong>to y hasta su adaptación a<br />
esta Ley será directam<strong>en</strong>te aplicable la reserva<br />
<strong>de</strong>l 30 por ci<strong>en</strong>to prevista <strong>en</strong> ésta…<br />
En conclusión <strong>en</strong> Galicia la reserva<br />
se exigirá como hasta ahora, pero sólo<br />
hasta que se apruebe la Ley <strong>de</strong> Adaptación<br />
a la Ley <strong>de</strong>l <strong>Suelo</strong>, y como máximo<br />
hasta pasado un año <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la <strong>en</strong>trada<br />
<strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> ésta, es <strong>de</strong>cir, hasta el 1 <strong>de</strong><br />
julio <strong>de</strong> 2008.<br />
2º. La cesión <strong>de</strong> aprovechami<strong>en</strong>to.<br />
El apartado 1.b) <strong>de</strong>l art. 16 LS eleva<br />
al 5 % <strong>de</strong>l umbral mínimo <strong>de</strong> la participación<br />
municipal <strong>en</strong> el aprovechami<strong>en</strong>to<br />
urbanístico, muy a m<strong>en</strong>udo conocida<br />
como cesión <strong>de</strong> aprovechami<strong>en</strong>to. El<br />
máximo ordinario se eleva también, hasta<br />
el 15 %. De manera que el legislador<br />
estatal establece una horquilla <strong>de</strong>l 5 al 15<br />
% para la participación <strong>de</strong> la Administración<br />
local <strong>en</strong> el aprovechami<strong>en</strong>to urbanístico,<br />
quedando implícito que el autonómico<br />
podrá concretar para cada caso<br />
un porc<strong>en</strong>taje preciso, o permitir que<br />
sean los Ayuntami<strong>en</strong>tos los que opt<strong>en</strong>, o<br />
una mezcla <strong>de</strong> ambas posibilida<strong>de</strong>s.<br />
En cuanto a los efectos sobre la<br />
normativa urbanística <strong>de</strong> Galicia no<br />
los hay don<strong>de</strong> ésta establece el aprovechami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> los propietarios <strong>en</strong> el 90<br />
% <strong>de</strong>l aprovechami<strong>en</strong>to medio.<br />
En conclusión, el suelo urbano consolidado<br />
correspon<strong>de</strong> a los propietarios<br />
el aprovechami<strong>en</strong>to real, igual que hasta<br />
ahora, salvo cuando se modifique el planeami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> forma que se increm<strong>en</strong>te la<br />
edificabilidad o la d<strong>en</strong>sidad o se cambie<br />
el uso <strong>de</strong>l suelo pues según la Disposición<br />
Transitoria Segunda los <strong>de</strong>beres previstos<br />
para las actuaciones <strong>de</strong> dotación serán<br />
<strong>de</strong> aplicación (<strong>en</strong> la forma prevista<br />
<strong>en</strong> la Legislación gallega) a los cambios<br />
<strong>de</strong> la ord<strong>en</strong>ación que supongan los efectos<br />
com<strong>en</strong>tados cuyo procedimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />
aprobación se inicie a partir <strong>de</strong> la <strong>en</strong>trada<br />
<strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> esta Ley. Si transcurrido<br />
un año <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> esta<br />
Ley, la legislación autonómica no ti<strong>en</strong>e<br />
establecidas las reglas precisas para su<br />
aplicación le serán aplicables las dispuestas<br />
<strong>en</strong> dicha Disposición Transitoria.<br />
En suelo urbano no consolidado y<br />
<strong>en</strong> suelo urbanizable correspon<strong>de</strong> a<br />
los propietarios el aprovechami<strong>en</strong>to<br />
que resulte <strong>de</strong> aplicar a <strong>sus</strong> parcelas el<br />
90 % <strong>de</strong>l aprovechami<strong>en</strong>to medio <strong>de</strong>l<br />
sector, como hasta hoy.<br />
Anteproyecto <strong>de</strong> Ley <strong>de</strong> MedidAs<br />
Urg<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> MAteriA <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>dA<br />
y sUeLo pArA gALiciA<br />
Al modificar el art. 22 <strong>de</strong> la LO-<br />
UGA relativo a los <strong>de</strong>beres <strong>de</strong> los<br />
propietarios <strong>de</strong>l suelo urbanizable se<br />
aña<strong>de</strong> un único párrafo <strong>de</strong>l sigui<strong>en</strong>te<br />
cont<strong>en</strong>ido:<br />
“Ce<strong>de</strong>r obligatoria, gratuitam<strong>en</strong>te e<br />
s<strong>en</strong> cargas á Xunta <strong>de</strong> Galicia os terreos<br />
<strong>de</strong>stinados a dotación autonómica para a<br />
construcción <strong>de</strong> viv<strong>en</strong>das <strong>de</strong> promoción e<br />
titularida<strong>de</strong> pública”.<br />
Esas dotaciones autonómicas se nutrirán<br />
<strong>de</strong> las cesiones previstas <strong>en</strong> los nuevos<br />
apartados 3 y 4 <strong>de</strong>l art. 47 <strong>de</strong> la LOUGA<br />
sobre calidad <strong>de</strong> vida y cohesión social a<br />
razón <strong>de</strong> 2,5 m ² <strong>de</strong> suelo por cada 100 m ²<br />
edificables <strong>de</strong> cualquier uso y como mínimo<br />
el 5 % <strong>de</strong> la superficie total <strong>de</strong>l sector<br />
17 • Ap r o i n<br />
<strong>en</strong> suelo urbanizable.<br />
En <strong>materia</strong> <strong>de</strong> reserva para vivi<strong>en</strong>das<br />
protegidas el nuevo apartado 4 <strong>de</strong>l<br />
art. 47 establece para los municipios <strong>de</strong><br />
más <strong>de</strong> 20.000 habitantes una reserva<br />
no inferior a la necesaria para localizar<br />
el 40 % <strong>de</strong> edificabilidad resid<strong>en</strong>cial<br />
prevista por el Plan G<strong>en</strong>eral para el<br />
conjunto <strong>de</strong>l suelo urbano no consolidado<br />
y el urbanizable <strong>de</strong>limitado.<br />
El Plan G<strong>en</strong>eral pue<strong>de</strong> distribuir estas<br />
reservas <strong>en</strong>tre el suelo urbano no consolidado<br />
y el urbanizable <strong>de</strong>limitado siempre<br />
que cumpla las sigui<strong>en</strong>tes reglas:<br />
a) el 20 % <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial<br />
<strong>de</strong>l suelo urbano no consolidado<br />
será para vivi<strong>en</strong>da sujeta a algún<br />
régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> protección pública.<br />
b) las reservas que el plan localice <strong>en</strong><br />
suelo urbano no consolidado no<br />
podrán ser superiores a las que fije<br />
para suelo urbanizable <strong>de</strong>limitado.<br />
c) el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> edificabilidad resid<strong>en</strong>cial<br />
<strong>de</strong> reserva será igual para<br />
todos los distritos y para todos los<br />
sectores respectivam<strong>en</strong>te.<br />
En suelo urbanizable no <strong>de</strong>limitado,<br />
el plan <strong>de</strong> sectorización <strong>de</strong>berá<br />
reservar suelo para localizar al m<strong>en</strong>os<br />
el 50 % <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial<br />
prevista <strong>en</strong> el mismo.<br />
Establece el Anteproyecto dos disposiciones<br />
transitorias para regular<br />
su aplicación temporal otorgando la<br />
primera la posibilidad <strong>de</strong> que durante<br />
los 6 meses sigui<strong>en</strong>tes a la <strong>en</strong>trada<br />
<strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> la Ley pueda continuarse<br />
la tramitación <strong>de</strong> los planes g<strong>en</strong>erales<br />
aprobados provisionalm<strong>en</strong>te hasta su<br />
aprobación <strong>de</strong>finitiva según lo dispuesto<br />
<strong>en</strong> la Ley 9/2002, o adaptarse
A p r o i n • 18<br />
íntegram<strong>en</strong>te a la nueva Ley.<br />
Aclara esta Disposición Transitoria<br />
que la simple adaptación <strong>de</strong>l Plan G<strong>en</strong>eral<br />
<strong>en</strong> trámite a lo establecido <strong>en</strong> la<br />
nueva Ley no supone la necesidad <strong>de</strong><br />
someterlo a nueva información pública.<br />
Transcurrido el plazo <strong>de</strong> 6 meses<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> la nueva<br />
Ley el planeami<strong>en</strong>to obligatoriam<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong>berá adaptarse íntegram<strong>en</strong>te.<br />
En el supuesto <strong>de</strong> que el Plan G<strong>en</strong>eral<br />
aprobado provisionalm<strong>en</strong>te continúe su<br />
tramitación según lo dispuesto <strong>en</strong> la Ley<br />
9/2002, le será <strong>de</strong> aplicación directa lo<br />
dispuesto <strong>en</strong> la Disposición Transitoria<br />
Segunda y así el suelo urbano no consolidado<br />
<strong>de</strong> municipios con planeami<strong>en</strong>to<br />
no adaptado a la Ley 9/2002 se establece<br />
una reserva para vivi<strong>en</strong>da protegida<br />
<strong>de</strong>l 20 % <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial<br />
prevista <strong>en</strong> el Plan.<br />
En los municipios con planeami<strong>en</strong>to<br />
adaptado a la Ley 9/2002 se mant<strong>en</strong>drán<br />
las reservas establecidas para suelo<br />
urbano no consolidado, pero <strong>en</strong> suelo<br />
urbanizable <strong>de</strong>limitado se establece<br />
directam<strong>en</strong>te una reserva para localizar<br />
el 40 % <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial<br />
<strong>de</strong>l sector para municipios <strong>de</strong> más <strong>de</strong><br />
20.000 habitantes y <strong>en</strong> suelo urbanizable<br />
no <strong>de</strong>limitado se establece directam<strong>en</strong>te<br />
una reserva para localizar el 50<br />
% <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial que<br />
prevea el plan <strong>de</strong> sectorización.<br />
En cuanto a los ámbitos que a la<br />
<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> la nueva Ley<br />
cu<strong>en</strong>t<strong>en</strong> con ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>tallada o<br />
planeami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo aprobado<br />
<strong>de</strong>finitivam<strong>en</strong>te, o bi<strong>en</strong> se apruebe <strong>en</strong><br />
los plazos indicados anteriorm<strong>en</strong>te,<br />
<strong>de</strong>berán ser ejecutados <strong>en</strong> los plazos<br />
establecidos <strong>en</strong> el propio Plan y como<br />
máximo <strong>en</strong> el <strong>de</strong> dos años <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la <strong>en</strong>trada<br />
<strong>en</strong> vigor <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la nueva Ley, <strong>de</strong><br />
tal forma que si <strong>en</strong> dicho plazo no se<br />
aprueba <strong>de</strong>finitivam<strong>en</strong>te el instrum<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> equidistribución <strong>de</strong>berá revisarse<br />
íntegram<strong>en</strong>te el Plan para adaptarlo a<br />
lo dispuesto <strong>en</strong> la nueva Ley.<br />
Dictam<strong>en</strong> <strong>de</strong>l <strong>de</strong>spacho<br />
Cuatrecasas Abogados<br />
En un artículo publicado <strong>en</strong> el diario<br />
Atlántico <strong>de</strong> 13 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong>l 2007, ya<br />
avanzaba los objetivos <strong>de</strong> un nuevo texto<br />
legislativo que preparaban las Consellerías<br />
<strong>de</strong> Política Territorial y la <strong>de</strong><br />
<strong>Vi</strong>vi<strong>en</strong>da y que implicaba la imposición<br />
<strong>de</strong> nuevas obligaciones a los promotores<br />
<strong>de</strong>l suelo, el increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> porc<strong>en</strong>taje<br />
<strong>de</strong>l suelo <strong>de</strong> reserva para vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong><br />
protección, etc, y que sin duda repercutiría<br />
<strong>en</strong> el precio <strong>de</strong> la vivi<strong>en</strong>da libre.<br />
Pues bi<strong>en</strong>, la Consellería <strong>de</strong> Política<br />
Territorial ha pres<strong>en</strong>tado ya un Anteproyecto<br />
<strong>de</strong> Ley <strong>de</strong> medidas urg<strong>en</strong>tes<br />
<strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da y suelo, por el<br />
que se modifica la Ley 9/2002, <strong>de</strong> 30 <strong>de</strong><br />
diciembre <strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación urbanística y<br />
protección <strong>de</strong>l medio rural <strong>de</strong> Galicia.<br />
Se trata <strong>de</strong> una iniciativa, la segunda<br />
ya <strong>de</strong> medidas urg<strong>en</strong>tes que afecta a la<br />
Ley 9/2002 <strong>en</strong> pocos meses, que, según<br />
su exposición <strong>de</strong> motivos, “va ori<strong>en</strong>tada<br />
a favorecer el <strong>de</strong>sarrollo equilibrado y sost<strong>en</strong>ible<br />
<strong>de</strong>l territorio, contribuir a elevar la<br />
calidad <strong>de</strong> vida y la cohesión social <strong>de</strong> la<br />
población y favorecer el acceso a una vivi<strong>en</strong>da<br />
digna <strong>de</strong> un sector importante <strong>de</strong> la<br />
población”.<br />
Antes <strong>de</strong> <strong>en</strong>trar <strong>en</strong> el análisis <strong>de</strong>l articulado<br />
<strong>de</strong>l anteproyecto permítas<strong>en</strong>os<br />
avanzar que una vez que <strong>en</strong>tró <strong>en</strong> vigor<br />
la Ley 8/2007, <strong>de</strong> 28 <strong>de</strong> mayo, <strong>de</strong> suelo<br />
<strong>de</strong>l Estado, este anteproyecto <strong>de</strong> Ley no<br />
resuelve aquellas cuestiones que obligatoriam<strong>en</strong>te<br />
ti<strong>en</strong>e que <strong>de</strong>sarrollar la Comunidad<br />
Autónoma <strong>de</strong> Galicia para dar cumplimi<strong>en</strong>to<br />
a la citada Ley básica, pues si<br />
bi<strong>en</strong> <strong>de</strong>spliega parcialm<strong>en</strong>te el artículo 10<br />
<strong>de</strong> la misma sobre criterios básicos <strong>de</strong> utilización<br />
<strong>de</strong>l suelo, <strong>en</strong> concreto la reserva<br />
<strong>de</strong> los terr<strong>en</strong>os necesarios para realizar el<br />
porc<strong>en</strong>taje mínimo <strong>de</strong>l 30% <strong>de</strong> la edificabilidad<br />
resid<strong>en</strong>cial prevista con <strong>de</strong>stino a<br />
vivi<strong>en</strong>das sujetas a algún régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> protección<br />
pública, sin embargo no clarifica<br />
cuestiones tan controvertidas como son<br />
las que se refier<strong>en</strong> a cual es la situación<br />
básica <strong>en</strong> que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran los distintos<br />
tipos <strong>de</strong> suelo recogidos <strong>en</strong> la Ley 9/2002<br />
(por ejemplo los suelos urbanos no consolidados<br />
y los <strong>de</strong> núcleo rural) <strong>en</strong> relación<br />
con el artículo 12 <strong>de</strong> la citada Ley 8/2007;<br />
<strong>en</strong> que casos el impacto <strong>de</strong> una actuación<br />
<strong>de</strong> urbanización obligará a ejercer <strong>de</strong> forma<br />
pl<strong>en</strong>a la potestad <strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>l<br />
municipio (es <strong>de</strong>cir revisión <strong>de</strong>l plan), se-<br />
gún el artículo 15.6 <strong>de</strong> la reseñada Ley;<br />
cuando y <strong>de</strong> que forma se permitirá la<br />
ord<strong>en</strong>ación urbanística <strong>de</strong> superficies superpuestas<br />
<strong>en</strong> la rasante y el subsuelo o el<br />
vuelo, a la edificación o uso privado y al<br />
dominio público; cuales son los supuestos<br />
a los que afectará la Disposición Transitoria<br />
Cuarta <strong>de</strong> la Ley 8/2007 <strong>de</strong> <strong>Suelo</strong> <strong>de</strong>l<br />
Estado, etc, y que <strong>de</strong>berían ser abordados<br />
<strong>en</strong> este anteproyecto.<br />
En <strong>de</strong>finitiva, creemos que <strong>de</strong>bería <strong>de</strong><br />
aprovecharse esta nueva iniciativa para<br />
adaptar la vig<strong>en</strong>te Ley 9/2002 <strong>en</strong> todos<br />
aquellos extremos que se vea afectada<br />
por la actual Ley 8/2007 <strong>de</strong> <strong>Suelo</strong> <strong>de</strong>l<br />
Estado, pues <strong>de</strong> lo contrario, mucho me<br />
temo que nos podremos ver inmersos<br />
posteriorm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> otro nuevo anteproyecto<br />
para resolver tales cuestiones.<br />
Entrando ya <strong>en</strong> el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong>l<br />
citado anteproyecto, merece la p<strong>en</strong>a<br />
<strong>de</strong>stacar:<br />
1. eL objeto<br />
Tal como se <strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> su exposición<br />
<strong>de</strong> motivos el objeto el anteproyecto<br />
es cuádruple, así:<br />
a) La creación <strong>de</strong> una red autonómica<br />
<strong>de</strong> suelos dotacionales para vivi<strong>en</strong>das<br />
públicas, que será gestionado directam<strong>en</strong>te<br />
por la Xunta <strong>de</strong> Galicia.<br />
b) Ajustar las reservas obligatorias <strong>de</strong><br />
suelo para vivi<strong>en</strong>das protegidas a la<br />
legislación <strong>de</strong>l Estado, con increm<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> las mismas.<br />
c) Reforzar las medidas legales para que<br />
los ayuntami<strong>en</strong>tos pongan <strong>en</strong> marcha<br />
los instrum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong><br />
el mercado <strong>de</strong>l suelo previstos ya <strong>en</strong><br />
la Ley 9/2002, con la creación <strong>de</strong> los<br />
registros <strong>de</strong> solares y la edificación<br />
forzosa por dichos Ayuntami<strong>en</strong>tos o<br />
el Ag<strong>en</strong>te Edificador.<br />
d) Posibilitar la subrogación <strong>de</strong> la<br />
Xunta <strong>de</strong> Galicia <strong>en</strong> las medidas reseñadas<br />
<strong>en</strong> el apartado anterior si el<br />
Ayuntami<strong>en</strong>to no las cumplim<strong>en</strong>ta y<br />
una vez sea requerido para ello.<br />
2. eL cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> LA iniciAtivA<br />
El anteproyecto <strong>de</strong> Ley conti<strong>en</strong>e 9<br />
artículos, 2 Disposiciones Transitorias,<br />
1 Disposición Derogatoria y 1 Disposición<br />
Final, que establece que una vez
aprobada la Ley <strong>en</strong>tre <strong>en</strong> vigor al día<br />
sigui<strong>en</strong>te <strong>de</strong> su publicación.<br />
El artículo primero, se reduce a modificar<br />
el artículo 22 <strong>de</strong> la Ley 9/2002,<br />
refer<strong>en</strong>te a los <strong>de</strong>beres <strong>de</strong> los propietarios<br />
<strong>de</strong> suelo urbanizable, añadi<strong>en</strong>do<br />
un nuevo apartado h) obligando a los<br />
propietarios a ce<strong>de</strong>r <strong>de</strong> forma obligatoria,<br />
gratuitam<strong>en</strong>te y sin cargas para<br />
la Administración Autonómica los terr<strong>en</strong>os<br />
<strong>de</strong>stinados a la dotación autonómica<br />
para construcción <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong><br />
promoción y titularidad pública.<br />
Habrá que <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>r, y <strong>de</strong>bería aclararse<br />
el concepto <strong>en</strong> el anteproyecto,<br />
con los criterios <strong>de</strong> la nueva legislación<br />
estatal, que esta cesión correspon<strong>de</strong> al<br />
promotor <strong>de</strong> las actuaciones <strong>de</strong> transformación<br />
urbanística (art. 16 <strong>de</strong> la Ley<br />
8/2007) d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> la nueva regulación<br />
<strong>de</strong>l estatuto <strong>de</strong> la actividad urbanística,<br />
pues el propietario no ti<strong>en</strong>e la iniciativa<br />
da la trasformación <strong>de</strong>l suelo y solam<strong>en</strong>te<br />
el <strong>de</strong>recho a participar <strong>en</strong> la<br />
misma (art. 8.1–c) <strong>de</strong> la Ley 8/2007).<br />
El artículo segundo, modifica el art.<br />
47 <strong>de</strong> la Ley 9/2002, sobre calidad <strong>de</strong><br />
vida y cohesión social, añadi<strong>en</strong>do tres<br />
nuevos apartados con los números 10,<br />
11 y 12, que regulan la nueva reserva <strong>de</strong><br />
cesión obligatoria para la dotación autonómica<br />
para construcción <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das<br />
<strong>de</strong> promoción y titularidad pública, y los<br />
nuevos porc<strong>en</strong>tajes <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> suelo<br />
privado para construcción obligatoria <strong>de</strong><br />
algún tipos <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da <strong>de</strong> protección.<br />
Aunque la nueva dotación que se<br />
prevé con carácter autonómico no se<br />
especifica si es <strong>de</strong> sistema g<strong>en</strong>eral o local,<br />
dada la redacción <strong>de</strong>l artículo que<br />
se refiere exclusivam<strong>en</strong>te a los ámbitos<br />
<strong>de</strong>l suelo urbanizable, parece que esta<br />
dotación <strong>de</strong>bería <strong>de</strong> <strong>en</strong>cuadrarse <strong>en</strong>tre<br />
las previstas como locales para cada sector<br />
<strong>de</strong> suelo urbanizable. En todo caso,<br />
<strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>mos que <strong>de</strong> facto supone increm<strong>en</strong>tar<br />
el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> aprovechami<strong>en</strong>to<br />
que el promotor ha <strong>de</strong> ce<strong>de</strong>r a la<br />
Administración <strong>de</strong>l 10% al 15%, lo que<br />
supone un increm<strong>en</strong>to, que sin duda repercutirá<br />
<strong>en</strong> el resto <strong>de</strong> la actuación.<br />
En síntesis las citadas reservas son<br />
las que figuran <strong>en</strong> el cuadro <strong>de</strong> la sigui<strong>en</strong>te<br />
página.<br />
19 • Ap r o i n<br />
El artículo tercero, modifica el<br />
64 <strong>de</strong> la Ley 9/2002 sobre las <strong>de</strong>terminaciones<br />
<strong>de</strong> los planes parciales,<br />
estableci<strong>en</strong>do la obligación <strong>de</strong> edificar<br />
las vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong> protección <strong>en</strong> el mismo<br />
plazo que las vivi<strong>en</strong>das libres <strong>de</strong>l<br />
sector, <strong>de</strong> tal forma que su incumplimi<strong>en</strong>to,<br />
según luego se dispone <strong>en</strong> el<br />
artículo 9, dará lugar a la inscripción<br />
obligatoria <strong>de</strong> esos terr<strong>en</strong>os <strong>en</strong> el registro<br />
<strong>de</strong> solares y posteriorm<strong>en</strong>te a la<br />
edificación forzosa por la Administración<br />
o mediante el ag<strong>en</strong>te edificador.<br />
El artículo cuarto, establece la obligación<br />
<strong>de</strong> un nuevo informe vinculante<br />
<strong>en</strong> la tramitación y aprobación <strong>de</strong> los<br />
planes parciales y planes <strong>de</strong> sectorización.<br />
Este informe será emitido por la<br />
Consellería <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>vi<strong>en</strong>da (se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
que <strong>en</strong> el mismo período que el resto<br />
<strong>de</strong> los informes que son preceptivos), se<br />
referirá a si se consi<strong>de</strong>ra o no a<strong>de</strong>cuada<br />
la localización <strong>de</strong>l suelo <strong>de</strong> cesión obligatoria<br />
para la dotación autonómica<br />
para vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong> protección y se consi<strong>de</strong>rará<br />
favorable si transcurre un mes<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> su petición y no fue emitido.
A p r o i n • 20<br />
RESERVA DOTACIONAL PARA LA COMUNIDAD AUTÓNOMA DE CE-<br />
SION OBLIGATORIA Y GRATUITA<br />
<strong>Suelo</strong> Urbano no Consolidado Ninguna<br />
Cada Sector <strong>de</strong> <strong>Suelo</strong> Urbanizable<br />
El artículo quinto, afecta a la regulación<br />
<strong>de</strong> los polígonos <strong>de</strong>l 123 <strong>de</strong> la Ley<br />
9/2002 y <strong>en</strong> <strong>de</strong>finitiva modifica el número<br />
3 <strong>de</strong> dicho precepto <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tido<br />
<strong>de</strong> que la <strong>de</strong>limitación <strong>de</strong> los polígonos<br />
no pue<strong>de</strong> implicar, <strong>en</strong>tre unos y otros,<br />
una <strong>de</strong>sproporcionada difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> las<br />
cargas <strong>de</strong> urbanización o <strong>de</strong> asignación<br />
<strong>de</strong> reservas para vivi<strong>en</strong>das sometidas a<br />
algún régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> protección pública.<br />
Los artículos sexto y séptimo, afectan<br />
a los artículos 174 y 177 <strong>de</strong> la Ley<br />
9/2002 reguladores <strong>de</strong>l Patrimonio Municipal<br />
<strong>de</strong>l <strong>Suelo</strong>, <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> obligar<br />
a la Administración Autonómica a<br />
constituir su propio patrimonio <strong>de</strong> suelo<br />
para at<strong>en</strong><strong>de</strong>r las <strong>de</strong>mandas <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das<br />
<strong>de</strong> protección y <strong>de</strong> crear un inv<strong>en</strong>tarios<br />
<strong>de</strong> suelos obt<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> la cesión obligatoria.<br />
Igualm<strong>en</strong>te regula el <strong>de</strong>stino<br />
<strong>de</strong> ese patrimonio, que será para la<br />
construcción <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da con <strong>de</strong>stino a<br />
alquiles u otra forma que garantice la<br />
titularidad pública <strong>de</strong> las vivi<strong>en</strong>das.<br />
Establece a<strong>de</strong>más el artículo séptimo<br />
la obligación <strong>de</strong> los Ayuntami<strong>en</strong>-<br />
2,5 metros cuadrados <strong>de</strong><br />
suelo por cada 100m² edificables<br />
<strong>de</strong> cualquier uso y como<br />
mínimo el 5% <strong>de</strong>l Sector<br />
Nota: La edificabilidad asignada será igual a la media <strong>de</strong> la edificabilidad<br />
<strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> las parcelas netas <strong>de</strong> uso resid<strong>en</strong>cial <strong>de</strong>l sector y se t<strong>en</strong>drá<br />
<strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta para el cálculo obligatorio <strong>de</strong> dotaciones, equipami<strong>en</strong>tos y límites<br />
<strong>de</strong> sost<strong>en</strong>ibilidad.<br />
RESERVAS DE SUELO PRIVADO PARA VIVIENDAS SUJETAS A AL-<br />
GÚN RÉGIMEN DE PROTECCIÓN PÚBLICA<br />
MUNICIPIOS CON más DE 20.000 HAB. EN EL<br />
MOMENTO DE APROBACIÓN INICIAL DEL PLAN<br />
En Urbano no Consolidado y Urbanizable<br />
Delimitado el 40%<br />
Distribuido <strong>de</strong> la forma:<br />
RESTO DE MUNICIPIOS CON<br />
MENOS DE 20.000 HABITANTES<br />
En Urbano no Consolidado<br />
y Urbanizable Delimitado el<br />
30%<br />
Distribuido <strong>de</strong> la forma:<br />
El 20% <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial <strong>de</strong>l <strong>Suelo</strong> Urbano no Consolidado, <strong>en</strong><br />
este suelo. El porc<strong>en</strong>taje fijado será igual para todos los distritos.<br />
El resto <strong>en</strong> <strong>Suelo</strong> Urbanizable Delimitado, si<strong>en</strong>do igual para todos los<br />
sectores.–<br />
<strong>Suelo</strong> Urbanizable no Delimitado.– En cada Plan <strong>de</strong> Sectorización, el 50%<br />
<strong>de</strong> la edificabilidad prevista <strong>en</strong> el citado Plan.<br />
to <strong>de</strong> <strong>de</strong>stinar el 50% <strong>de</strong> los bi<strong>en</strong>es y<br />
<strong>de</strong>rechos correspondi<strong>en</strong>tes a la cesión<br />
obligatoria <strong>de</strong>l aprovechami<strong>en</strong>to urbanístico<br />
(actualm<strong>en</strong>te el 10%) para promoción<br />
<strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das sujetas a algún<br />
régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> protección.<br />
Por último regula una subrogación<br />
<strong>de</strong> la Xunta <strong>en</strong> la promoción y construcción<br />
<strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das <strong>en</strong> esos suelos<br />
obt<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> la cesión <strong>de</strong>l aprovechami<strong>en</strong>to,<br />
si el Ayuntami<strong>en</strong>to no lo<br />
ejecuta una vez que los terr<strong>en</strong>os estén<br />
incluidos <strong>en</strong> el patrimonio municipal<br />
<strong>de</strong>l suelo y reúnan la con <strong>de</strong> solar.<br />
Esta última cuestión, es <strong>de</strong>cir la asunción<br />
<strong>de</strong> la Xunta <strong>de</strong> las compet<strong>en</strong>cias <strong>de</strong><br />
gestión <strong>de</strong> los Ayuntami<strong>en</strong>tos que le son<br />
propias, así como la también cont<strong>en</strong>ida<br />
<strong>en</strong> el artículo 9 <strong>de</strong>l anteproyecto, al que<br />
luego nos referiremos, <strong>en</strong> principio, digamos<br />
que es ampliam<strong>en</strong>te discutible<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el punto <strong>de</strong> vista constitucional<br />
y que sin duda g<strong>en</strong>erara múltiples conflictos,<br />
pues tal cuestión no parece que<br />
afecte directam<strong>en</strong>te a las compet<strong>en</strong>cias<br />
<strong>de</strong> la Administración Autonómica y <strong>en</strong><br />
muchas ocasiones ese incumplimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong>rivará <strong>de</strong> la falta <strong>de</strong> presupuesto <strong>de</strong> los<br />
municipios, que bi<strong>en</strong> podría ser subsanado<br />
por la Administración Autonómica<br />
y para que los ayuntami<strong>en</strong>tos pudies<strong>en</strong><br />
hacer fr<strong>en</strong>te esa obligación, pero no sin<br />
más retirarle la compet<strong>en</strong>cia propia que<br />
les correspon<strong>de</strong>.<br />
El artículo octavo, modifica el artículo<br />
189 <strong>de</strong> la Ley 9/2002 con el único<br />
objeto <strong>de</strong> aplicar los plazos obligatorios<br />
<strong>de</strong> edificar y rehabilitar, que <strong>de</strong>termine<br />
el Plan <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo, o <strong>en</strong> su caso el <strong>de</strong><br />
dos años, también a los suelos reservados<br />
para vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong> protección.<br />
Si ya <strong>de</strong> por si las obligaciones <strong>de</strong><br />
reserva que se impon<strong>en</strong> a la actividad<br />
privada para construir obligatoriam<strong>en</strong>te<br />
vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong> protección, sobre terr<strong>en</strong>os<br />
que <strong>en</strong> muchos caso habrán sido adquiridos<br />
a precios no regulados y que, <strong>en</strong><br />
<strong>de</strong>terminados supuestos, no hará posible<br />
la actividad empresarial, todo ello<br />
con <strong>de</strong>ja<strong>de</strong>z <strong>de</strong> las Administraciones<br />
Públicas <strong>en</strong> su obligación <strong>de</strong> asumir la<br />
construcción <strong>de</strong> ese tipo <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das,<br />
es todavía más problemática, a la vista<br />
<strong>de</strong> libertad <strong>de</strong> empresa reconocida <strong>en</strong> el<br />
artículo 38 <strong>de</strong> la Constitución, la obligación<br />
que se impone a los promotores <strong>de</strong><br />
la actuación urbanística <strong>de</strong> construir, <strong>en</strong><br />
todos los ámbitos <strong>de</strong>terminados, las citadas<br />
vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong> protección <strong>en</strong> el mismo<br />
plazo y con in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> si existe o<br />
no mercado para su comercialización.<br />
El artículo nov<strong>en</strong>o, modifica el<br />
actual artículo 190 <strong>de</strong> la Ley 9/2002<br />
refer<strong>en</strong>te a las consecu<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> los<br />
<strong>de</strong>beres <strong>de</strong> edificar o rehabilitar, que<br />
como sabemos implica la inscripción<br />
obligatoria <strong>en</strong> el registro <strong>de</strong> solares <strong>de</strong>l<br />
terr<strong>en</strong>o o edificio no edificado o rehabilitado<br />
<strong>en</strong> el plazo establecido para ello<br />
y aña<strong>de</strong> un segundo número, ya anteriorm<strong>en</strong>te<br />
com<strong>en</strong>tado, que posibilita a<br />
la Xunta asumir esas compet<strong>en</strong>cias, <strong>de</strong><br />
inscripción y ejecución, <strong>en</strong> caso <strong>de</strong> que<br />
los Ayuntami<strong>en</strong>tos no lo llev<strong>en</strong> a cabo.<br />
Con la particularidad ya com<strong>en</strong>tada<br />
sobre la problemática legal <strong>de</strong> dicha<br />
asunción <strong>de</strong> compet<strong>en</strong>cias por la Xunta,<br />
baste <strong>de</strong>cir que hasta la fecha y durante<br />
la vig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> las leyes urbanísticas<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1976, prácticam<strong>en</strong>te no se
ha creado ningún registro <strong>de</strong> solares<br />
y mucho m<strong>en</strong>os se ha llevado a cabo<br />
la ejecución forzosa cont<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> el<br />
actual articulo 190 <strong>de</strong> la Ley 9/2002,<br />
casi siempre por falta <strong>de</strong> los medios<br />
económicos necesarios que las Administraciones<br />
han <strong>de</strong> <strong>de</strong>stinar a ese fin.<br />
Disposiciones Transitorias. El anteproyecto<br />
conti<strong>en</strong>e dos disposiciones<br />
transitorias, que dispon<strong>en</strong>:<br />
La Primera que los planes aprobados<br />
provisionalm<strong>en</strong>te a la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor<br />
<strong>de</strong> la Ley, durante seis meses, podrán<br />
continuar su tramitación hasta la aprobación<br />
<strong>de</strong>finitiva y a ellos se les aplicarán<br />
los porc<strong>en</strong>tajes <strong>de</strong> reserva cont<strong>en</strong>idos<br />
<strong>en</strong> la disposición transitoria segunda.<br />
Transcurrido ese plazo, les será se aplicación<br />
integra los previsto <strong>en</strong> la Ley.<br />
A<strong>de</strong>más <strong>de</strong>ja claro que, para estos<br />
planes, la adaptación <strong>de</strong>l cont<strong>en</strong>ido<br />
<strong>de</strong> las reservas obligatorias a la ley, no<br />
implicará obligación <strong>de</strong> volver a someter<br />
el plan a información pública.<br />
La Segunda <strong>de</strong>termina que las reservas<br />
<strong>de</strong> terr<strong>en</strong>os para vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong><br />
protección y la cesión para la dotación<br />
autonómica cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> el anteproyecto,<br />
se aplicará a los planes que se<br />
aprueb<strong>en</strong> a partir <strong>de</strong> la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor<br />
<strong>de</strong> la misma (cuestión que no solo<br />
no es transitoria, sino que es obvice),<br />
y por otro lado regula las reservas <strong>de</strong><br />
terr<strong>en</strong>os para vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong> protección<br />
para los planes no adaptados a la propia<br />
Ley y que para mayor claridad reflejamos<br />
<strong>en</strong> el sigui<strong>en</strong>te cuadro:<br />
Disposición Derogatorio, que simplem<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong>ja sin efecto los artículos<br />
que son objeto <strong>de</strong> modificación <strong>de</strong> la<br />
Ley 9/2002.<br />
Disposición final, que como ya hemos<br />
reseñado al principio <strong>de</strong> este texto,<br />
establece que la Ley, una vez aprobada,<br />
<strong>en</strong>trará <strong>en</strong> vigor al día sigui<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong> su publicación <strong>en</strong> el Diario Oficial<br />
<strong>de</strong> Galicia.<br />
Dictam<strong>en</strong> <strong>de</strong>l <strong>de</strong>spacho<br />
Garrigues<br />
Por su proximidad <strong>en</strong> el tiempo pudiera<br />
p<strong>en</strong>sarse que el Anteproyecto <strong>de</strong> Ley<br />
<strong>de</strong> medidas urg<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da<br />
y suelo que está impulsando la Xunta <strong>de</strong><br />
Galicia <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su Consellería <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>v<strong>en</strong>da<br />
no es más que la consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la necesaria<br />
a<strong>de</strong>cuación que, d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong>l marg<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> compet<strong>en</strong>cias que le son propias,<br />
ha <strong>de</strong> realizar esta Comunidad <strong>de</strong> la Ley<br />
9/2002, a las previsiones que <strong>en</strong> relación<br />
con la vivi<strong>en</strong>da <strong>de</strong> protección pública<br />
acaba <strong>de</strong> establecer la Ley estatal 8/2007,<br />
<strong>de</strong> 28 <strong>de</strong> mayo, <strong>de</strong> suelo. Ahora bi<strong>en</strong>, a<br />
poco que se profundice <strong>en</strong> la lectura <strong>de</strong>l<br />
texto que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Gobierno autonómico<br />
se prepara, habrá <strong>de</strong> concluirse que las<br />
pret<strong>en</strong>siones que lat<strong>en</strong> <strong>en</strong> la redacción<br />
<strong>de</strong> docum<strong>en</strong>to –<strong>en</strong> cuya elaboración<br />
pudieron a bu<strong>en</strong> seguro haberse t<strong>en</strong>ido<br />
<strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta los trabajos primero gubernam<strong>en</strong>tales<br />
y, luego, parlam<strong>en</strong>tarios que<br />
han <strong>de</strong>sembocado <strong>en</strong> la promulgación <strong>de</strong><br />
la m<strong>en</strong>cionada Ley estatal– aún <strong>en</strong> con-<br />
21 • Ap r o i n<br />
RESERVAS DE SUELO PRIVADO PARA VIVIENDAS SUJETAS A ALGÚN RÉGIMEN DE<br />
PROTECCIÓN PÚBLICA EN EL REGIMEN TRANSITORIO<br />
<strong>Suelo</strong> urbano no consolidado <strong>Suelo</strong> urbano no consolidado<br />
En suelo Urbano no Consolidado <strong>de</strong> municipios<br />
con planeami<strong>en</strong>to no adaptado a la Ley 9/2002,<br />
<strong>en</strong> cada polígono, unidad <strong>de</strong> actuación o equival<strong>en</strong>te,<br />
el 20% <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial<br />
prevista por el Plan.–<br />
sonancia con la anterior, son mucho más<br />
ambiciosas. Es <strong>de</strong>cir, todo parece indicar<br />
que la gestación <strong>de</strong> este Anteproyecto<br />
se ha producido <strong>de</strong> forma autónoma e<br />
in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te promulgada<br />
quinta Ley <strong>de</strong>l suelo estatal.<br />
Ciertam<strong>en</strong>te, una <strong>de</strong> las finalida<strong>de</strong>s<br />
abiertam<strong>en</strong>te reconocidas que se reconoce<br />
perseguir con aprobación <strong>de</strong><br />
la Ley 8/2007 es asegurar que los po<strong>de</strong>res<br />
públicos garantic<strong>en</strong> una mayor<br />
oferta efectiva <strong>de</strong> suelo <strong>de</strong>stinado a la<br />
construcción <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da protegida.<br />
En esta línea, la principal refer<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> la norma la <strong>en</strong>contramos <strong>en</strong> su artículo<br />
10.b) don<strong>de</strong> se establece que:<br />
“Para hacer efectivos los principios y los<br />
<strong>de</strong>rechos y <strong>de</strong>beres <strong>en</strong>unciados <strong>en</strong> el Título<br />
I, las Administraciones Públicas, y <strong>en</strong> particular<br />
las compet<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación<br />
territorial y urbanística, <strong>de</strong>berán:<br />
(…)<br />
b) Destinar suelo a<strong>de</strong>cuado y sufici<strong>en</strong>te<br />
para usos productivos y para uso resid<strong>en</strong>cial,<br />
con reserva <strong>en</strong> todo caso <strong>de</strong> una parte<br />
proporcionada a vivi<strong>en</strong>da sujeta a un régim<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> protección pública que, al m<strong>en</strong>os,<br />
permita establecer su precio máximo <strong>en</strong><br />
v<strong>en</strong>ta, alquiler u otras formas <strong>de</strong> acceso a<br />
la vivi<strong>en</strong>da, como el <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> superficie<br />
o la concesión administrativa. Esta reserva<br />
será <strong>de</strong>terminada por la legislación sobre<br />
ord<strong>en</strong>ación territorial y urbanística o, <strong>de</strong><br />
conformidad con ella, por los instrum<strong>en</strong>tos<br />
<strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación y, como mínimo, compr<strong>en</strong><strong>de</strong>rá<br />
los terr<strong>en</strong>os necesarios para realizar el<br />
30 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>-<br />
En suelo Urbano no Consolidado <strong>de</strong> municipios con<br />
planeami<strong>en</strong>to adaptado a la Ley 9/2002, se mant<strong>en</strong>drán<br />
las reservas que el planeami<strong>en</strong>to tuviese<br />
establecidas para ese suelo.–<br />
En suelo urbanizable <strong>de</strong>limitado (<strong>en</strong> cada sector) con uso resid<strong>en</strong>cial, se establece directam<strong>en</strong>te una<br />
nueva reserva o se increm<strong>en</strong>ta la exist<strong>en</strong>te, <strong>de</strong> la sigui<strong>en</strong>te forma:<br />
*Ayuntami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 20.000 habitantes, el 40% <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial.–<br />
*Ayuntami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> m<strong>en</strong>os <strong>de</strong> 20.000 habitantes, el 30% <strong>de</strong> dicha edificabilidad.–<br />
En el suelo urbanizable no <strong>de</strong>limitado, el 50% <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial que prevea el plan <strong>de</strong><br />
sectorización
A p r o i n • 22<br />
cial prevista por la ord<strong>en</strong>ación urbanística<br />
<strong>en</strong> el suelo que vaya a ser incluido <strong>en</strong> actuaciones<br />
<strong>de</strong> urbanización.<br />
No obstante, dicha legislación podrá<br />
también fijar o permitir excepcionalm<strong>en</strong>te<br />
una reserva inferior para <strong>de</strong>terminados<br />
Municipios o actuaciones, siempre que,<br />
cuando se trate <strong>de</strong> actuaciones <strong>de</strong> nueva<br />
urbanización, se garantice <strong>en</strong> el instrum<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación el cumplimi<strong>en</strong>to íntegro<br />
<strong>de</strong> la reserva d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> su ámbito territorial<br />
<strong>de</strong> aplicación y una distribución <strong>de</strong><br />
su localización respetuosa con el principio<br />
<strong>de</strong> cohesión social”.<br />
Sin embargo, a pesar <strong>de</strong> ser este uno<br />
<strong>de</strong> los <strong>de</strong> los aspectos más <strong>en</strong>salzados <strong>de</strong><br />
la nueva Ley estatal, un análisis <strong>de</strong> las distintas<br />
realida<strong>de</strong>s legislativas autonómicas<br />
permite afirmar que su cumplimi<strong>en</strong>to,<br />
<strong>en</strong> la práctica, no ti<strong>en</strong>e que suponer <strong>de</strong>masiados<br />
cambios <strong>en</strong> <strong>sus</strong> disposiciones,<br />
pues, ya a día <strong>de</strong> hoy, la mayor parte <strong>de</strong><br />
las Comunida<strong>de</strong>s cu<strong>en</strong>tan con una normativa<br />
que respeta las exig<strong>en</strong>cias expresadas<br />
<strong>en</strong> el precepto transcrito.<br />
Con todo, no es este el caso <strong>de</strong> la<br />
Comunidad gallega, don<strong>de</strong> la legislación<br />
vig<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la <strong>materia</strong> sitúa el<br />
porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> suelo reservado para<br />
vivi<strong>en</strong>da <strong>de</strong> protección pública <strong>en</strong> los<br />
espacios <strong>de</strong>dicados a uso resid<strong>en</strong>cial<br />
<strong>en</strong> el mínimo <strong>de</strong>l 20%.<br />
En este s<strong>en</strong>tido, es obvio que la legislación<br />
gallega es una <strong>de</strong> las pocas que, <strong>en</strong><br />
lo que a este punto se refiere, habría <strong>de</strong><br />
adaptarse a las nuevas exig<strong>en</strong>cias <strong>de</strong>rivadas<br />
<strong>de</strong> la Ley 8/2007. Adaptación que<br />
pue<strong>de</strong> llegar por la vía <strong>de</strong> la conversión<br />
<strong>en</strong> Ley, previos los trámites oportunos,<br />
<strong>de</strong>l Anteproyecto que ahora se com<strong>en</strong>ta.<br />
De hecho, la conci<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la necesidad<br />
<strong>de</strong> llevar a cabo modificaciones <strong>en</strong> este<br />
punto <strong>en</strong> algunas <strong>de</strong> las legislaciones<br />
autonómicas es a la que ha conminado<br />
al legislador estatal a establecer un régim<strong>en</strong><br />
temporal <strong>en</strong> la Disposición Transitoria<br />
Primera <strong>de</strong> la le 8/2007, precisam<strong>en</strong>te,<br />
sobre “Aplicación <strong>de</strong> la reserva <strong>de</strong><br />
suelo para vivi<strong>en</strong>da protegida”.<br />
Mas como se indicaba, y pese a que<br />
serviría para darles cumplimi<strong>en</strong>to, la<br />
norma que se prepara <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la Administración<br />
gallega no es un mero apéndice<br />
con el que se busca actualizar la<br />
normativa urbanística gallega a las<br />
nuevas directrices estatales. Su cont<strong>en</strong>ido<br />
va más allá, bastante más allá, <strong>de</strong>l<br />
cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> dichas previsiones.<br />
Como se explica <strong>en</strong> el Preámbulo<br />
que la pres<strong>en</strong>ta, tres son los bloques <strong>en</strong><br />
los que se pued<strong>en</strong> integrar las medidas<br />
que dispone, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a la diversa<br />
finalidad que persigu<strong>en</strong>, a saber:<br />
1 La creación <strong>de</strong> una red autonómica<br />
<strong>de</strong> suelos dotacionales para vivi<strong>en</strong>da<br />
pública.<br />
2 El increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> las reservas <strong>de</strong><br />
suelo para vivi<strong>en</strong>da protegida.<br />
3 El establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> nuevas fórmulas<br />
y el refuerzo los mecanismos<br />
ya exist<strong>en</strong>tes mediante los que conseguir<br />
que los Ayuntami<strong>en</strong>tos pongan<br />
efectivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> marcha los<br />
instrum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> el<br />
mercado <strong>de</strong> suelo.<br />
A) En relación con la primera <strong>de</strong> las<br />
pret<strong>en</strong>siones, –la creación <strong>de</strong> una red<br />
autonómica <strong>de</strong> suelos dotacionales para<br />
vivi<strong>en</strong>da pública–, se establece (art. 2 <strong>de</strong>l<br />
Anteproyecto que modificaría el 47.10 <strong>de</strong><br />
a Ley 9/2002) que la obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> estos<br />
terr<strong>en</strong>os se realizará exigi<strong>en</strong>do su cesión<br />
obligatoria a los propietarios <strong>en</strong> aquellos<br />
casos <strong>en</strong> que el planeami<strong>en</strong>to prevea la<br />
reserva <strong>de</strong> parte <strong>de</strong>l territorio para uso<br />
resid<strong>en</strong>cial <strong>en</strong> suelo urbanizable. La cesión<br />
obligatoria se fija <strong>en</strong> la cantidad <strong>de</strong><br />
2,5 metros cuadrados <strong>de</strong> suelo por cada<br />
100 metros cuadrados edificables <strong>de</strong><br />
cualquier uso, imponiéndose un porc<strong>en</strong>taje<br />
mínimo que se fijaría <strong>en</strong> el 5% <strong>de</strong> la<br />
superficie total <strong>de</strong>l sector.<br />
Ha <strong>de</strong> <strong>en</strong>salzarse como positivo<br />
que esta cesión únicam<strong>en</strong>te se <strong>de</strong>crete<br />
<strong>en</strong> relación con el suelo urbanizable,<br />
pues, como con atino se reconoce <strong>en</strong> el<br />
preámbulo <strong>de</strong>l Anteproyecto, establecer<br />
esta exig<strong>en</strong>cia también respecto <strong>de</strong>l suelo<br />
urbano no consolidado supondría increm<strong>en</strong>tar<br />
<strong>en</strong> exceso las dificulta<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sarrollo y las limitaciones características<br />
que ro<strong>de</strong>an a esta clase <strong>de</strong> suelo.<br />
El régim<strong>en</strong> público que se establece<br />
para las vivi<strong>en</strong>das que se pongan <strong>en</strong> el<br />
mercado por esta vía es int<strong>en</strong>so <strong>en</strong> grado<br />
máximo, pues se las configura como<br />
vivi<strong>en</strong>das sometidas a un régim<strong>en</strong> <strong>de</strong>manial;<br />
es <strong>de</strong>cir, <strong>de</strong> absoluta titularidad<br />
pública, por lo que cabe vaticinar que<br />
su uso y disfrute por la ciudadanía se<br />
realizará fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te a través<br />
<strong>de</strong>l alquiler a que qued<strong>en</strong> sometidas.<br />
Estos arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>tos, <strong>en</strong> la terminología<br />
propia <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> usos que, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral,<br />
pue<strong>de</strong> hacerse <strong>de</strong> los bi<strong>en</strong>es <strong>de</strong>maniales,<br />
v<strong>en</strong>dría a correspon<strong>de</strong>rse con un uso<br />
privativo a cambio <strong>de</strong> un canon. Ello no<br />
obstante, el Anteproyecto (artículo 7 <strong>de</strong>l<br />
Anteproyecto <strong>en</strong> la redacción que conferiría<br />
al artículo 177 <strong>de</strong> la Ley 9/2002)<br />
<strong>de</strong>ja abierta la puerta a que el aprovechami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> estas vivi<strong>en</strong>das pueda efectuarse<br />
a través <strong>de</strong> otras fórmulas, que <strong>en</strong><br />
todo caso, han <strong>de</strong> ser respetuosas con las<br />
notas <strong>de</strong> inali<strong>en</strong>abilidad, inembargabilidad<br />
e imprescriptibilidad que <strong>de</strong>fin<strong>en</strong> el<br />
<strong>de</strong>manio público.<br />
Los terr<strong>en</strong>os obt<strong>en</strong>idos a través <strong>de</strong> estas<br />
cesiones se <strong>de</strong>stinarán íntegram<strong>en</strong>te<br />
a la ejecución <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das públicas (públicas<br />
<strong>en</strong> su promoción y públicas <strong>en</strong> su<br />
titularidad), cuya construcción gestionará<br />
el IGVS u otros organismos o <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s<br />
que <strong>de</strong>p<strong>en</strong>dan <strong>de</strong>l mismo y que, <strong>en</strong><br />
lo <strong>sus</strong>tancial, habrá <strong>de</strong> reconducirse a la<br />
celebración <strong>de</strong> contratos administrativos<br />
<strong>de</strong> obra pública.<br />
Por otra parte, este suelo <strong>de</strong>berá figurar<br />
<strong>en</strong> el inv<strong>en</strong>tario con el que ha <strong>de</strong><br />
contar la Administración Autonómica<br />
<strong>en</strong> el que se relacione el suelo <strong>de</strong> que<br />
dispone para vivi<strong>en</strong>da pública (art. 6 <strong>de</strong>l<br />
Anteproyecto que añadiría un apartado<br />
3 al art. 174 <strong>de</strong> la Ley 9/2002), lo que<br />
constituye un recordatorio particular<br />
<strong>de</strong> lo preceptuado con carácter g<strong>en</strong>eral<br />
<strong>en</strong> el artículo 32.1 <strong>de</strong> la LPAP. Ha <strong>de</strong><br />
<strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>rse que este inv<strong>en</strong>tario lo elaborará<br />
y actualizará la Consellería compet<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da.<br />
B) Al marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> las previsiones anteriores,<br />
y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> luego más <strong>en</strong> la órbita<br />
<strong>de</strong> las reservas <strong>de</strong> suelo a las que se<br />
refiere la Ley 8/2007, <strong>en</strong> el Anteproyecto<br />
se opta por situar el porc<strong>en</strong>taje<br />
<strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da sometida a algún tipo <strong>de</strong><br />
protección pública <strong>en</strong> los terr<strong>en</strong>os que<br />
el planeami<strong>en</strong>to prevea <strong>de</strong>stinar ex<br />
novo a uso resid<strong>en</strong>cial, –ahora sí tanto<br />
para suelo clasificado como urbano no<br />
consolidado como <strong>en</strong> el que se clasifique<br />
como urbanizable <strong>de</strong>limitado–, <strong>en</strong>
el mínimo <strong>de</strong>l 40%. Esto es, 10 puntos<br />
por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong>l mínimo estatal y 20<br />
respecto <strong>de</strong>l que actualm<strong>en</strong>te sanciona<br />
la legislación autonómica gallega.<br />
Esta regla, cu<strong>en</strong>ta, no obstante, con<br />
dos vías <strong>de</strong> excepción:<br />
* La primera, que supone una reducción<br />
<strong>de</strong> esta reserva al 30% (que recor<strong>de</strong>mos<br />
es el límite mínimo <strong>de</strong> reserva<br />
fijado con carácter g<strong>en</strong>eral <strong>en</strong> el artículo<br />
10.b) <strong>de</strong> la ley 8/2007) <strong>en</strong> los municipios<br />
que cu<strong>en</strong>t<strong>en</strong> con m<strong>en</strong>os <strong>de</strong> 20.000 habitantes.<br />
Con ello se quiere ser s<strong>en</strong>sible a<br />
las peculiarida<strong>de</strong>s propias <strong>de</strong>l mercado<br />
<strong>de</strong> suelo <strong>en</strong> estas zonas, que no es tan<br />
dinámico ni flexible como <strong>en</strong> núcleos<br />
urbanos más amplios.<br />
En cualquier caso, ha <strong>de</strong> apreciarse<br />
que para establecer aún porc<strong>en</strong>tajes inferiores<br />
al 30%, y at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do no tanto al<br />
número <strong>de</strong> habitantes <strong>de</strong> la zona cuanto<br />
a <strong>sus</strong> características, el legislador autonómico<br />
podría, incluso, acogerse a la<br />
posibilidad inserta <strong>en</strong> el último párrafo<br />
<strong>de</strong>l propio artículo 10.b) m<strong>en</strong>cionado,<br />
que permite que <strong>de</strong> forma excepcional se<br />
realic<strong>en</strong> reservas inferiores al 30% para<br />
vivi<strong>en</strong>da <strong>de</strong> protección pública cuando se<br />
cumplan los requisitos que él mismo fija y<br />
que se han reproducido con el artículo.<br />
* La segunda, supone un increm<strong>en</strong>to,<br />
sin tope <strong>de</strong>finido, <strong>de</strong>l porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> estas<br />
reservas. Aum<strong>en</strong>to que podrá acordarse<br />
siempre y cuando <strong>en</strong> el planeami<strong>en</strong>to<br />
g<strong>en</strong>eral se justifique la insufici<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l<br />
40% para cubrir la <strong>de</strong>manda pot<strong>en</strong>cial<br />
<strong>de</strong>l municipio <strong>en</strong> que se aplique. Se<br />
trata <strong>de</strong> una excepción que cu<strong>en</strong>ta con<br />
un marg<strong>en</strong> mucho más in<strong>de</strong>terminado<br />
y que quizás <strong>en</strong>cierra una discrecionalidad<br />
excesiva. Discrecionalidad que,<br />
al m<strong>en</strong>os formalm<strong>en</strong>te se ve, <strong>en</strong> cierto<br />
modo, suavizada cuando se establece<br />
que el increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la reserva <strong>de</strong> suelo<br />
<strong>en</strong> ord<strong>en</strong> a hacer fr<strong>en</strong>te a la <strong>de</strong>manda<br />
pot<strong>en</strong>cial <strong>de</strong>be acordarse sobre la base<br />
<strong>de</strong> estimaciones <strong>sus</strong>t<strong>en</strong>tadas <strong>en</strong> un análisis<br />
real <strong>de</strong> las circunstancias efectivas <strong>de</strong><br />
la zona <strong>en</strong> que se quiera acordar.<br />
Con bu<strong>en</strong> criterio el Anteproyecto<br />
pret<strong>en</strong><strong>de</strong> introducir una serie <strong>de</strong> reglas<br />
<strong>de</strong> obligatoria observancia y conforme<br />
a las cuales habrá <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminarse,<br />
d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong>l ámbito <strong>de</strong> suelo resid<strong>en</strong>cial,<br />
el suelo sujeto a un régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> promoción<br />
pública <strong>en</strong> suelo urbano no consolidado<br />
y suelo urbanizable <strong>de</strong>limitado.<br />
Si bi<strong>en</strong>, las soluciones que se barajan<br />
admit<strong>en</strong> algunas críticas.<br />
En primer lugar, <strong>en</strong> relación con estas<br />
reglas, <strong>de</strong>staca la previsión refer<strong>en</strong>te a<br />
que este porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> reserva se situará<br />
<strong>en</strong> el 20% <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial<br />
cuando las actuaciones se efectú<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
suelo urbano no consolidado. Interesa<br />
aprecia que, al m<strong>en</strong>os apar<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
este criterio pue<strong>de</strong> resultar contrario a<br />
las previsiones <strong>de</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> reserva<br />
cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> la legislación estatal, <strong>en</strong> la<br />
que indica que el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> reserva<br />
<strong>de</strong>l 30% se respetará respecto <strong>de</strong> la edificabilidad<br />
resid<strong>en</strong>cial prevista por la<br />
ord<strong>en</strong>ación urbanística <strong>en</strong> el suelo que<br />
vaya a ser incluido <strong>en</strong> actuaciones <strong>de</strong> urbanización,<br />
no distingui<strong>en</strong>do el tipo <strong>de</strong><br />
clasificación que t<strong>en</strong>ga el suelo <strong>en</strong> el que<br />
se realic<strong>en</strong> dichas actuaciones <strong>de</strong> urbanización.<br />
Pudiera consi<strong>de</strong>rarse que esta<br />
previsión <strong>en</strong>caja <strong>en</strong> el marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> maniobra<br />
que se permite <strong>en</strong> el último aparato<br />
<strong>de</strong>l artículo 10.b) <strong>de</strong> la Ley 8/2007, pero<br />
no parece que <strong>en</strong>caje limpiam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> su<br />
redacción y, a<strong>de</strong>más, no hay que olvidar<br />
que <strong>en</strong> esta ley se prevé que la minoración<br />
<strong>de</strong>l porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> reserva se prevé<br />
t<strong>en</strong>ga carácter excepcional y, <strong>en</strong> este<br />
caso, el Anteproyecto permite que el 20%<br />
pueda ser la regla g<strong>en</strong>eral.<br />
Asimismo, la previsión relativa que el<br />
porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> edificabilidad resid<strong>en</strong>cial<br />
que se fije como reserva <strong>en</strong> suelo urbano<br />
no consolidado será igual para todos los<br />
distritos y <strong>en</strong> suelo urbanizable <strong>de</strong>limitado<br />
será igual para todos los sectores,<br />
tampoco cabe tildarla <strong>de</strong> planam<strong>en</strong>te<br />
acertada. Y ello por cuanto supone<br />
<strong>de</strong>sconocer las distintas realida<strong>de</strong>s a<br />
las habrá que at<strong>en</strong><strong>de</strong>rse para las que no<br />
siempre pue<strong>de</strong> resultar lo más a<strong>de</strong>cuado<br />
fijar el mismo porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> reserva.<br />
Conv<strong>en</strong>dría ser más flexible y no abogar<br />
por una paridad absoluta, cuando, por<br />
otra parte, esta diversidad <strong>de</strong> porc<strong>en</strong>tajes,<br />
está <strong>en</strong> pl<strong>en</strong>a sintonía con las posibilida<strong>de</strong>s<br />
que <strong>en</strong>cajan con lo dispuesto <strong>en</strong><br />
la norma estatal.<br />
Ya <strong>en</strong> otro ord<strong>en</strong> <strong>de</strong> razonami<strong>en</strong>tos,<br />
y ahora nuevam<strong>en</strong>te con bu<strong>en</strong> criterio,<br />
23 • Ap r o i n<br />
dado que con ello se pue<strong>de</strong> favorecer<br />
la cohesión social y evitar la creación <strong>de</strong><br />
zonas <strong>de</strong> marginación social, el Anteproyecto<br />
indica que la localización <strong>de</strong> las superficies<br />
<strong>de</strong> suelo que acogerá vivi<strong>en</strong>das<br />
sometidas a alguno <strong>de</strong> los regím<strong>en</strong>es <strong>de</strong><br />
protección pública t<strong>en</strong><strong>de</strong>rá a no ser conc<strong>en</strong>trada,<br />
esto es, se <strong>en</strong>tremezclará con<br />
las zonas ocupadas por vivi<strong>en</strong>da libre.<br />
C) Finalm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> lo tocante al establecimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> medidas que coadyuv<strong>en</strong><br />
a garantizar que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> los Ayuntami<strong>en</strong>tos<br />
se pongan realm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> marcha<br />
los instrum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong><br />
el mercado <strong>de</strong> suelo, se pue<strong>de</strong> significar<br />
la posibilidad <strong>de</strong> que la Administración<br />
autonómica pueda subrogarse<br />
<strong>en</strong> el ejercicio <strong>de</strong> algunas <strong>de</strong> las compet<strong>en</strong>cias<br />
municipales <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong><br />
vivi<strong>en</strong>da, <strong>en</strong> concreto <strong>de</strong> edificación y<br />
rehabilitación, cuando no se cumplan<br />
por las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s locales los plazos fijados<br />
<strong>en</strong> las normas con las que cu<strong>en</strong>tan<br />
para hacerlo. Subrogación que, <strong>en</strong><br />
consonancia con lo preceptuado <strong>en</strong> los<br />
artículos 60 <strong>de</strong> la LBRL, 227 <strong>de</strong> la Ley<br />
9/2002 y, fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te, 208 <strong>de</strong> la<br />
Ley 5/1997, <strong>de</strong> Administración Local <strong>de</strong><br />
Galicia, para respetar el mayor marg<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> autonomía local posible, sólo podrá<br />
producirse <strong>de</strong> haber resultado fallido el<br />
requerimi<strong>en</strong>to que ha <strong>de</strong>bido hacerse<br />
al Ayuntami<strong>en</strong>to correspondi<strong>en</strong>te.<br />
Por su importancia y complejidad<br />
una m<strong>en</strong>ción particular merece el régim<strong>en</strong><br />
transitorio que contempla el Anteproyecto.<br />
En síntesis, establece que:<br />
– En g<strong>en</strong>eral, el planeami<strong>en</strong>to que se<br />
<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre <strong>en</strong> tramitación cuando<br />
<strong>en</strong>tre <strong>en</strong> vigor esta Ley, si ha sido<br />
aprobado provisionalm<strong>en</strong>te, podrá<br />
o bi<strong>en</strong> continuar tramitándose conforme<br />
a la redacción actual <strong>de</strong> la Ley<br />
9/2002 siempre y cuando se produzca<br />
su aprobación <strong>de</strong>finitiva <strong>en</strong> el plazo<br />
máximo <strong>de</strong> seis meses –supuesto <strong>en</strong><br />
el que se les aplicará el régim<strong>en</strong> transitorio<br />
<strong>de</strong> las reservas <strong>de</strong> suelo <strong>de</strong>stinado<br />
a VPO que a continuación se<br />
verá–, o bi<strong>en</strong> a<strong>de</strong>cuarse a las medidas<br />
que incorpora el hoy Anteproyecto, lo<br />
cual no implicará t<strong>en</strong>er que realizar<br />
nuevam<strong>en</strong>te trámites <strong>de</strong> información<br />
pública, salvo que la a<strong>de</strong>cuación im-
A p r o i n • 24<br />
plique modificaciones <strong>sus</strong>tanciales.<br />
– En particular, por lo que atañe a las<br />
reservas <strong>de</strong> suelo para vivi<strong>en</strong>das sujetas<br />
a promoción pública y para las<br />
cesiones <strong>de</strong> dotación autonómica, se<br />
dispone que los planes que inici<strong>en</strong> su<br />
elaboración una vez <strong>en</strong>tre <strong>en</strong> vigor<br />
esta normativa se a<strong>de</strong>cuarán pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te<br />
a ella, si bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> tanto no se<br />
modifique o revise el planeami<strong>en</strong>to<br />
<strong>en</strong> vigor, se consi<strong>de</strong>ran directam<strong>en</strong>te<br />
aplicables las sigui<strong>en</strong>tes medidas:<br />
En suelo urbano no consolidado: se<br />
distingue <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do si el municipio<br />
contase o no con un planeami<strong>en</strong>to<br />
adaptado o no a la Ley 9/2002, <strong>en</strong> este<br />
último caso las reservas señaladas se fijan<br />
<strong>en</strong> el 20% <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial,<br />
mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong> el primero se<br />
opta por respetar las reservas previstas<br />
para este suelo <strong>en</strong> el planeami<strong>en</strong>to.<br />
En suelo urbanizable <strong>de</strong>limitado: se<br />
aplicará una reserva <strong>de</strong>l 40% <strong>de</strong> la edificabilidad<br />
resid<strong>en</strong>cial <strong>en</strong> los municipios<br />
con más <strong>de</strong> 20.000 habitantes y <strong>de</strong>l 30%<br />
si el número <strong>de</strong> habitantes inscritos <strong>en</strong><br />
el padrón municipal es m<strong>en</strong>or.<br />
En suelo urbanizable no <strong>de</strong>limitado:<br />
se efectuará una reserva no inferior al<br />
50% <strong>de</strong> edificabilidad resid<strong>en</strong>cial que<br />
disponga el plan <strong>de</strong> sectorización.<br />
Al marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> este régim<strong>en</strong> directo <strong>de</strong><br />
reservas se dispone que el planeami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo que a la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong><br />
esta Ley hubiese sido aprobado inicialm<strong>en</strong>te<br />
podrán continuarse tramitando<br />
durante un año siempre que se garantice<br />
una reserva <strong>de</strong> terr<strong>en</strong>os para vivi<strong>en</strong>das<br />
sometidas a algún régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> protección<br />
pública <strong>de</strong>l 20% <strong>de</strong> la edificabilidad resid<strong>en</strong>cial<br />
prevista <strong>en</strong> el plan.<br />
Por último se indica que <strong>en</strong> los ámbitos<br />
para los que se apruebe un instrum<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo conforma a lo<br />
visto <strong>en</strong> el párrafo anterior como <strong>en</strong><br />
aquellos que a la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong><br />
la Ley ya contas<strong>en</strong> con un planeami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo aprobado <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ejecutar<br />
su cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> el plazo máximo<br />
<strong>de</strong> dos años contados a partir <strong>de</strong> la <strong>en</strong>trada<br />
<strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> dicha norma.<br />
Como conclusión global pue<strong>de</strong> apuntarse<br />
que todas las previsiones <strong>de</strong>l Anteproyecto<br />
están <strong>en</strong> pl<strong>en</strong>a consonancia<br />
con la advert<strong>en</strong>cia que, sabiam<strong>en</strong>te, hizo<br />
el Consejo Económico y Social (CES) al<br />
informar el, <strong>en</strong> su día, Anteproyecto <strong>de</strong><br />
Ley que dio lugar a la aprobación <strong>de</strong><br />
la Ley 8/2007. Así es, <strong>en</strong> su dictam<strong>en</strong><br />
10/2006, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong> junio, con razón, al<br />
valorar la reserva <strong>de</strong>l 30% finalm<strong>en</strong>te<br />
plasmada <strong>en</strong> el artículo 10.c) <strong>de</strong> la norma<br />
estatal ya indicaba que tan importante<br />
como establecer legalm<strong>en</strong>te unos porc<strong>en</strong>tajes<br />
mínimos es diseñar e implantar<br />
<strong>de</strong> forma consist<strong>en</strong>te los mecanismos<br />
que asegur<strong>en</strong> la plasmación efectiva <strong>de</strong><br />
los mismos <strong>en</strong> vivi<strong>en</strong>da protegida.<br />
Sigui<strong>en</strong>do, a modo <strong>de</strong> síntesis valorativa,<br />
con el razonami<strong>en</strong>to expresado por<br />
este órgano, es importante hacer ver que<br />
medidas como las cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> el Anteproyecto<br />
<strong>de</strong> ley gallega, –si necesarias y<br />
<strong>en</strong> pl<strong>en</strong>a consonancia con la realización<br />
<strong>de</strong>l Estado Social, <strong>en</strong> la lectura que <strong>de</strong>l<br />
mismo cabe hacer <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la atalaya <strong>de</strong>l<br />
artículo 47 <strong>de</strong> la Constitución–, también<br />
pued<strong>en</strong> g<strong>en</strong>erar, al m<strong>en</strong>os <strong>en</strong> un primer<br />
mom<strong>en</strong>to, situaciones difíciles.<br />
Efectivam<strong>en</strong>te la finalidad que justifica<br />
todas estas reservas <strong>de</strong> suelo respon<strong>de</strong><br />
a la voluntad <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r contar con suelo<br />
sufici<strong>en</strong>te con que at<strong>en</strong><strong>de</strong>r las necesida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da <strong>de</strong>l segm<strong>en</strong>to más <strong>de</strong>sfavorecido<br />
<strong>de</strong> la población, lo cual es muy<br />
loable, pero su at<strong>en</strong>ción no pue<strong>de</strong> implicar<br />
el <strong>de</strong>sconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> otras realida<strong>de</strong>s.<br />
Por ejemplo, no <strong>de</strong>be per<strong>de</strong>rse <strong>de</strong><br />
vista la situación que todas estas reservas<br />
<strong>de</strong> suelo pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>s<strong>en</strong>cad<strong>en</strong>ar para ese<br />
otro segm<strong>en</strong>to social que no alcanza a<br />
cumplir las condiciones para el acceso al<br />
mercado protegido y que tampoco pue<strong>de</strong><br />
acce<strong>de</strong>r con facilidad al mercado <strong>de</strong> la<br />
vivi<strong>en</strong>da libre. En este s<strong>en</strong>tido, explica el<br />
CES que a corto plazo, todo parece indicar<br />
que una m<strong>en</strong>or oferta <strong>de</strong> suelo para<br />
vivi<strong>en</strong>da libre –que es la consecu<strong>en</strong>cia<br />
que <strong>en</strong> última instancia provoca las reservas<br />
<strong>de</strong> suelo a las que nos v<strong>en</strong>imos<br />
refiri<strong>en</strong>do– pue<strong>de</strong> <strong>en</strong>carecer el precio<br />
<strong>de</strong> dicha vivi<strong>en</strong>da, cuando m<strong>en</strong>os <strong>de</strong><br />
su adquisición <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> propiedad,<br />
pues cuanta más VPO exista, más<br />
t<strong>en</strong><strong>de</strong>rá a cargar el promotor el precio<br />
<strong>de</strong> las vivi<strong>en</strong>das libres. Por ello, pue<strong>de</strong><br />
suponerse que sólo será a medio y,<br />
sobre todo <strong>en</strong> Galicia con previsión <strong>de</strong><br />
las reservas autonómicas, a largo plazo<br />
cuando un efectivo relanzami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la<br />
vivi<strong>en</strong>da protegida pue<strong>de</strong>, al reducir la<br />
<strong>de</strong>manda, mo<strong>de</strong>rar ese <strong>en</strong>carecimi<strong>en</strong>to.<br />
Finalm<strong>en</strong>te, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> APROIN queremos<br />
fijar la at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> cuatro cuestiones<br />
que nos parec<strong>en</strong> importantes:<br />
1ª El Plan <strong>de</strong>berá indicar los lugares<br />
<strong>en</strong> los que emplazar las vivi<strong>en</strong>das<br />
sometidas a algún régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> protección,<br />
sin que la conc<strong>en</strong>tración<br />
sea excesiva para evitar difer<strong>en</strong>cias<br />
sociales claram<strong>en</strong>te marcadas, pero<br />
<strong>de</strong>berá señalar las zonas, ya que<br />
hasta ahora se aplicaba el porc<strong>en</strong>taje<br />
directam<strong>en</strong>te sobre cada actuación,<br />
lo que no t<strong>en</strong>ía s<strong>en</strong>tido ya que<br />
exist<strong>en</strong> zonas <strong>de</strong> la ciudad don<strong>de</strong><br />
no <strong>en</strong>caja para nada la vivi<strong>en</strong>da<br />
protegida <strong>en</strong>tre otro tipo <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das,<br />
<strong>en</strong> suelos <strong>de</strong> muy alto precio.<br />
2ª Se m<strong>en</strong>ciona solo <strong>de</strong> pasada la figura<br />
<strong>de</strong>l ag<strong>en</strong>te edificador que habría<br />
que pot<strong>en</strong>ciar y <strong>de</strong>finir su actividad<br />
con mucha mayor claridad.<br />
3ª Se nos ha asegurado la posibilidad <strong>de</strong><br />
que las vivi<strong>en</strong>das sometidas a algún<br />
régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> protección puedan ser<br />
construidas <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> alquiler<br />
por 10 años como máximo y posteriorm<strong>en</strong>te<br />
ser v<strong>en</strong>didas como libres,<br />
algo que no figura <strong>en</strong> el anteproyecto<br />
y es <strong>de</strong> capital importancia para que<br />
realm<strong>en</strong>te los promotores acometan<br />
este tipo <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das, ya que <strong>en</strong> caso<br />
contrario, no solo gran parte <strong>de</strong> las<br />
empresas promotoras <strong>de</strong>saparecerán,<br />
sino que el aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la vivi<strong>en</strong>da libre<br />
o la picaresca serán imparables.<br />
4ª Des<strong>de</strong> aquí llamar la at<strong>en</strong>ción a todos<br />
los promotores para que no pagu<strong>en</strong><br />
por el suelo más que por aquel que<br />
realm<strong>en</strong>te sea <strong>materia</strong>lizable. El <strong>de</strong><br />
cesión no le pert<strong>en</strong>ece al dueño <strong>de</strong>l<br />
suelo por lo que <strong>de</strong>berá no t<strong>en</strong>erse <strong>en</strong><br />
cu<strong>en</strong>ta a la hora <strong>de</strong> negociar el precio<br />
<strong>de</strong>l suelo y el <strong>de</strong> construcción <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da<br />
protegida no <strong>de</strong>berá pagarse<br />
a más <strong>de</strong>l 15% <strong>de</strong>l módulo, el resto,<br />
el libre, es <strong>en</strong> el que habrá que negociar<br />
el precio <strong>de</strong>l mercado, otra cosa<br />
es favorecer la especulación <strong>de</strong>l suelo,<br />
nuestro peor <strong>en</strong>emigo.
China.<br />
El <strong>de</strong>spertar <strong>de</strong>l Dragón<br />
Miguel Font Rosell<br />
Mas <strong>de</strong> 1.300 millones <strong>de</strong> habitantes,<br />
Mdon<strong>de</strong> don<strong>de</strong> la etnia Han (orgullosos, patrió- patrió- patrió-<br />
Mticos, ticos, obstinados, románticos, emotivos,<br />
Mhábiles, hábiles, conservadores, con un gran<br />
s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> la familia y <strong>de</strong>l respeto a los<br />
mayores) repres<strong>en</strong>ta al 93% <strong>de</strong> la población,<br />
convivi<strong>en</strong>do con otras 55 minorías<br />
étnicas hasta completar el país más poblado<br />
<strong>de</strong>l mundo. Tercer país <strong>de</strong>l mundo<br />
<strong>en</strong> ext<strong>en</strong>sión tras Rusia y Canadá y tam-<br />
Shanghai<br />
bién tercero con mayor producto interior<br />
bruto, tras EEUU y Japón. Mayor índice<br />
<strong>de</strong> crecimi<strong>en</strong>to mundial sost<strong>en</strong>ido. Previsiones<br />
<strong>de</strong> igualar la r<strong>en</strong>ta per capita<br />
<strong>de</strong> EEUU alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> 2035. Desplazami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> más <strong>de</strong> 400 millones <strong>de</strong> personas<br />
<strong>de</strong>l campo a las ciuda<strong>de</strong>s. Creación<br />
continua <strong>de</strong> nuevas áreas metropolitanas,<br />
mayor número mundial <strong>de</strong> nuevos ricos<br />
<strong>en</strong> las principales ciuda<strong>de</strong>s y hambre <strong>en</strong><br />
zonas rurales <strong>de</strong>l interior, mezcla <strong>de</strong> la<br />
vanguardia <strong>de</strong>l siglo XXI con la tradición<br />
Shanghai. Zona comercial<br />
Museo <strong>de</strong> Shanghai<br />
Pekin<br />
Shanghai<br />
25 • Ap r o i n
Shanghai Shanghai<br />
y los modos <strong>de</strong> vida más arcaicos <strong>de</strong> una<br />
acera a otra <strong>de</strong> la ciudad…<br />
Eso y muchísimo más es China, el país<br />
<strong>de</strong> moda, el país <strong>de</strong> los contrastes más<br />
exagerados, el país llamado a comerse<br />
el mundo o a <strong>de</strong>vorarse a si mismo.<br />
Con Mao presidi<strong>en</strong>do la inm<strong>en</strong>sa y<br />
fria plaza <strong>de</strong> Tian An M<strong>en</strong> y mant<strong>en</strong>iéndose<br />
como un teórico padre <strong>de</strong> la patria,<br />
a las puertas <strong>de</strong> la ciudad prohibida (no<br />
tanto), la China <strong>de</strong> hoy es afortunadam<strong>en</strong>te<br />
para <strong>sus</strong> habitantes, una China<br />
que ha jubilado a Mao (trabajo <strong>en</strong> el<br />
campo), la China <strong>de</strong> D<strong>en</strong>g Xiaoping<br />
(gato blanco, gato negro, lo importante<br />
es que cace ratones), la China <strong>de</strong> las<br />
ciuda<strong>de</strong>s y <strong>de</strong> los negocios, una China<br />
que manti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> lo social las ri<strong>en</strong>das <strong>de</strong>l<br />
control popular a través <strong>de</strong> los distintos<br />
órganos <strong>de</strong>l partido comunista y que <strong>en</strong><br />
Shanghai Chongqing<br />
Shanghai Shanghai
Pudong - Shanghai<br />
lo económico ha dado un salto por <strong>en</strong>cima<br />
<strong>de</strong>l liberalismo más actual. Con sueldos<br />
bajísimos, sin segurida<strong>de</strong>s laborales,<br />
con horarios <strong>de</strong> sol a sol, con vacaciones<br />
exiguas, sin medidas <strong>de</strong> protección <strong>en</strong><br />
el trabajo, sin controles <strong>de</strong> calidad ni <strong>de</strong><br />
contaminación, sin sindicatos, sin respeto<br />
hacia las pat<strong>en</strong>tes, etc. etc. pero cont<strong>en</strong>tos,<br />
la impresionante fuerza laboral<br />
China, <strong>en</strong> el actual mundo global <strong>en</strong> el<br />
que ha <strong>en</strong>trado como un elefante <strong>en</strong> una<br />
cacharrería, es imparable, y lo es, sobre<br />
<br />
<br />
<br />
38,974 mm<br />
todo, porque las gran<strong>de</strong>s multinacionales<br />
y muchas otras empresas <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran<br />
aquí, tras una vorágine <strong>de</strong> <strong>de</strong>slocalizaciones<br />
<strong>en</strong> <strong>sus</strong> lugares <strong>de</strong> orig<strong>en</strong>, el maná<br />
<strong>de</strong> jugar con las cartas marcadas y po<strong>de</strong>r<br />
ganar así cualquier partida. Pan para<br />
hoy y hambre para mañana <strong>de</strong>l, hasta<br />
ahora, primer mundo. Pero, <strong>en</strong> esta locura<br />
<strong>de</strong>l corto plazo <strong>en</strong> el que eres competitivo<br />
o <strong>de</strong>sapareces, ¿a qui<strong>en</strong> parece<br />
importarle el futuro?.<br />
Como consecu<strong>en</strong>cia, ¿Qué es China<br />
<br />
<br />
<br />
27 • Ap r o i n<br />
actualm<strong>en</strong>te? ¿mas budista, más comunista<br />
o más consumista? ¿Se pue<strong>de</strong> ser,<br />
<strong>en</strong> armonía, una mezcla <strong>de</strong> los tres?. En<br />
el caso <strong>de</strong> la juv<strong>en</strong>tud es bastante dudoso,<br />
aunque también es cierto que tampoco<br />
les preocupa <strong>de</strong>masiado mi<strong>en</strong>tras su nivel<br />
<strong>de</strong> vida va creci<strong>en</strong>do como la espuma.<br />
El comunismo, sobre todo si es <strong>de</strong>scafeinado,<br />
con la barriga ll<strong>en</strong>a, tampoco se les<br />
pres<strong>en</strong>ta como un <strong>en</strong>emigo a batir.<br />
En cuanto al budismo, el país parece<br />
pasar bastante, aun cuanto a pueblo
A p r o i n • 28<br />
Shanghai<br />
Shanghai - Aeropuerto. Tr<strong>en</strong> magnético (430 Km/h)<br />
Shanghai<br />
<strong>Vi</strong>sta parcial <strong>de</strong> la maqueta <strong>de</strong> Shanghai (17 millones <strong>de</strong> habitantes)<br />
Esto también es Shanghai<br />
trem<strong>en</strong>dam<strong>en</strong>te supersticioso, el <strong>en</strong>com<strong>en</strong>darse<br />
a cualquiera <strong>de</strong> los ci<strong>en</strong>tos<br />
<strong>de</strong> budas protectores <strong>de</strong> cualquier<br />
cosa, parece la panacea para todo chino<br />
que se precie, al m<strong>en</strong>os por si acaso.<br />
Por otra parte, la recomp<strong>en</strong>sa <strong>en</strong> la<br />
sigui<strong>en</strong>te re<strong>en</strong>carnación si se ha sido<br />
bu<strong>en</strong>o <strong>en</strong> esta vida, parece una inversión<br />
mejor que luchar <strong>en</strong> ésta por las<br />
liberta<strong>de</strong>s, la política, etc. El Taoismo<br />
y el Confucionismo son minoría.<br />
El comunismo es <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dido <strong>de</strong> forma<br />
muy distinta <strong>en</strong> función <strong>de</strong> la edad,<br />
<strong>de</strong>l lugar <strong>en</strong> el que se viva, o <strong>de</strong> la condición<br />
social. Los chinos no conoc<strong>en</strong><br />
otra cosa que el control <strong>de</strong> casi todo a<br />
través <strong>de</strong>l Estado y muchos jóv<strong>en</strong>es lo<br />
vinculan a la solidaridad, al bi<strong>en</strong> común<br />
y a una especie <strong>de</strong> todo por la patria<br />
bastante efectivo, otros se integran<br />
y la mayoría pasa totalm<strong>en</strong>te.<br />
En lo que si parec<strong>en</strong> estar cada día<br />
más <strong>de</strong> acuerdo es <strong>en</strong> el consumismo,<br />
al m<strong>en</strong>os las jóv<strong>en</strong>es g<strong>en</strong>eraciones y<br />
un ejercito ya <strong>de</strong> nuevos millonarios<br />
que necesitan ro<strong>de</strong>arse <strong>de</strong> riqueza, <strong>de</strong><br />
marcas y <strong>de</strong> <strong>de</strong>rroche para <strong>de</strong>jar clara<br />
su notoriedad.<br />
Por otra parte, el comercio parece<br />
presidir la vida <strong>de</strong> los chinos. Es cierto<br />
que siempre han sido comerciantes, pero<br />
hoy <strong>en</strong> día se ha convertido ya <strong>en</strong> la locura,<br />
y sobre todo <strong>en</strong> una locura por todo lo<br />
occid<strong>en</strong>tal que ellos vinculan a la mo<strong>de</strong>rnidad,<br />
al progreso y a la <strong>de</strong>mostración<br />
<strong>de</strong> ser algui<strong>en</strong>, <strong>de</strong> manera que las imitaciones,<br />
las falsificaciones y el todo a 100,<br />
se ha convertido <strong>en</strong> un reclamo para los<br />
turistas y <strong>en</strong> una solución para las clases<br />
más <strong>de</strong>sfavorecidas, pero no para el chino<br />
<strong>de</strong> ciudad que sabe muy bi<strong>en</strong> distinguir<br />
y que prefiere consumir lo aut<strong>en</strong>tico<br />
aunque les cueste un riñón (mas caro que<br />
<strong>en</strong> occid<strong>en</strong>te), pero les pone <strong>en</strong> órbita,<br />
tanto como el diseño, la mo<strong>de</strong>rnidad y la<br />
moda, don<strong>de</strong> cualquier china respon<strong>de</strong> a<br />
la talla soñada por la pléya<strong>de</strong> <strong>de</strong> modistos<br />
<strong>de</strong>l mundo global, que poco a poco<br />
van <strong>de</strong>strozando la imag<strong>en</strong> <strong>de</strong> mujer <strong>en</strong><br />
el más amplio s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> la palabra, para<br />
<strong>sus</strong>tituirla por una fria percha sin gracia<br />
alguna. Las chinas, <strong>en</strong>cantadas.<br />
Tradicionalm<strong>en</strong>te, las antiguas dinastías<br />
<strong>de</strong>struían lo anterior y <strong>en</strong> su lugar<br />
<strong>de</strong>jaban la impronta <strong>de</strong> la mo<strong>de</strong>rnidad<br />
<strong>de</strong> la nueva dinastía, algo tradicional<br />
que parece mant<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> el espíritu <strong>de</strong>l<br />
chino actual. Hay que p<strong>en</strong>sar que si China<br />
no hubiera <strong>de</strong>struido a través <strong>de</strong> los<br />
siglos su inm<strong>en</strong>so patrimonio cultural y<br />
arquitectónico, hoy sería un muestrario<br />
cultural sin parangón. En su lugar, salvo<br />
la gran muralla (impresionante), Dazu<br />
(sorpr<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te) y unos cuantos monum<strong>en</strong>tos<br />
más (la ciudad prohibida, el<br />
templo <strong>de</strong>l cielo, el palacio <strong>de</strong> verano),<br />
patrimonio <strong>de</strong> la humanidad o los guerreros<br />
<strong>de</strong> terracota <strong>de</strong> Xian, casi todas<br />
las gran<strong>de</strong>s creaciones se han perdido<br />
y China camina hacia una nueva id<strong>en</strong>tidad<br />
a marchas forzadas.<br />
El año próximo Pekín (Beijing) celebrará<br />
la olimpiada y <strong>en</strong> 2020 Shangai la<br />
exposición universal. Actualm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la<br />
capital circulan ya más <strong>de</strong> 1,3 millones<br />
<strong>de</strong> vehículos, mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong> la primera<br />
ciudad <strong>de</strong>l país, Shanghai, ya exist<strong>en</strong> más<br />
<strong>de</strong> ¡5.000! rascacielos, y el mayor con cerca<br />
<strong>de</strong> medio kilómetro <strong>de</strong> altura, una ciudad<br />
a la que todas quier<strong>en</strong> parecerse, que<br />
repres<strong>en</strong>ta el culm<strong>en</strong> <strong>de</strong> la mo<strong>de</strong>rnidad y<br />
que ha recuperado su espl<strong>en</strong>dor y su po<strong>de</strong>r<br />
<strong>de</strong> antaño, con el tr<strong>en</strong> más mo<strong>de</strong>rno<br />
<strong>de</strong>l mundo (magnético) que te lleva hasta<br />
el aeropuerto a ¡430 km./hora!.<br />
Por otra parte, los problemas que crea<br />
el brutal crecimi<strong>en</strong>to son <strong>en</strong>ormes. El primero<br />
es el trato dado al medio ambi<strong>en</strong>te<br />
(16 <strong>de</strong> las 20 ciuda<strong>de</strong>s más contaminadas<br />
<strong>de</strong>l mundo), el inm<strong>en</strong>so consumo <strong>de</strong><br />
<strong>en</strong>ergía y la contaminación consecu<strong>en</strong>te<br />
(segundo mayor emisor <strong>de</strong> dióxido <strong>de</strong><br />
carbono), la falta <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tos al <strong>de</strong>sertizarse<br />
el campo <strong>de</strong>bido al éxodo <strong>de</strong> gran<br />
parte <strong>de</strong> la población a las ciuda<strong>de</strong>s, la<br />
mayor migración rural <strong>de</strong> la historia <strong>de</strong><br />
la humanidad. Es el mayor consumidor<br />
<strong>de</strong> cobre, aluminio y cem<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l mundo,<br />
solo superado por EEUU <strong>en</strong> la lista<br />
<strong>de</strong> mayores importadores <strong>de</strong> petróleo.<br />
Dep<strong>en</strong><strong>de</strong> ya <strong>de</strong> otros países (sobre todo<br />
Arg<strong>en</strong>tina) para su alim<strong>en</strong>tación y empieza<br />
a t<strong>en</strong>er serios problemas <strong>de</strong> falta<br />
<strong>de</strong> agua. Cada cierto tiempo la propiedad<br />
<strong>de</strong> vehículos se duplica y <strong>en</strong> caso <strong>de</strong><br />
llegar a los niveles <strong>de</strong> EEUU, t<strong>en</strong>dría que<br />
<strong>en</strong>contrar espacio para 600 millones <strong>de</strong><br />
vehículos, más <strong>de</strong> los que hay hoy <strong>en</strong> día
<strong>en</strong> todo el mundo.<br />
Actualm<strong>en</strong>te las obras públicas que se<br />
acomet<strong>en</strong>, suel<strong>en</strong> ser las más importantes<br />
<strong>de</strong>l mundo, como autopistas, ferrocarriles,<br />
aeropuertos, pu<strong>en</strong>tes, presas,<br />
etc. Concretam<strong>en</strong>te la presa <strong>de</strong> las tres<br />
gargantas, la más gran<strong>de</strong> <strong>de</strong>l mundo,<br />
por <strong>de</strong>lante <strong>de</strong> la <strong>de</strong> Asuan, <strong>en</strong> Egipto,<br />
hará que el Yangtze se eleve 30 metros,<br />
se realoje a más <strong>de</strong> 2 millones <strong>de</strong> habitantes,<br />
se <strong>de</strong>t<strong>en</strong>gan las crecidas, se nutra<br />
<strong>de</strong> electricidad a todo el su<strong>de</strong>ste chino y<br />
el área metropolitana <strong>de</strong> Tonkin (Chongqing),<br />
la mayor connurvación urbana,<br />
con más <strong>de</strong> 37 millones <strong>de</strong> habitantes, se<br />
vea at<strong>en</strong>dida por gran<strong>de</strong>s barcos <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
el mar <strong>de</strong> la China, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Shanghai, ciudad<br />
situada a hora y media <strong>de</strong> Tokio y a<br />
m<strong>en</strong>os <strong>de</strong> dos horas <strong>de</strong> todos los c<strong>en</strong>tros<br />
económicos <strong>de</strong> la zona. La presa situada<br />
<strong>en</strong> su parte alta a la cota 185, ret<strong>en</strong>drá<br />
el agua <strong>de</strong>l Yangtze, aguas arriba <strong>en</strong> la<br />
cota 175 (actualm<strong>en</strong>te 145), bajando hasta<br />
la parte baja <strong>de</strong> la presa a través <strong>de</strong> 5<br />
<strong>en</strong>ormes exclusas <strong>de</strong> 280 m. x 34 m. cada<br />
una, 4 <strong>de</strong> ellas ya <strong>en</strong> funcionami<strong>en</strong>to,<br />
todo ello para gran<strong>de</strong>s barcos (10.000 to-<br />
neladas), ya que para barcos <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores<br />
dim<strong>en</strong>siones (3.000 toneladas) el asc<strong>en</strong>so<br />
y <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so se hace a través <strong>de</strong> asc<strong>en</strong>sores,<br />
situándose tal ing<strong>en</strong>io <strong>en</strong> las inmediaciones<br />
<strong>de</strong> Ychang, una ciudad “pequeña”,<br />
<strong>de</strong> cerca <strong>de</strong> 5 millones <strong>de</strong> habitantes.<br />
Para los europeos y los americanos<br />
<strong>de</strong> la costa este, China se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra muy<br />
lejos, a más <strong>de</strong> 12 horas <strong>de</strong> avión <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
España, pero su costa este se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra<br />
a pocas horas <strong>de</strong> todo el po<strong>de</strong>río asiático<br />
y no <strong>de</strong>masiado lejos <strong>de</strong> la costa oeste<br />
americana, convirtiéndose poco a poco<br />
<strong>en</strong> la verda<strong>de</strong>ra dueña <strong>de</strong>l Pacifico, construy<strong>en</strong>do<br />
barcos portacont<strong>en</strong>edores <strong>de</strong><br />
gran calado que pronto podrán atravesar<br />
el canal <strong>de</strong> Panamá cuando se termine su<br />
ampliación, barcos que no podrán <strong>en</strong>trar<br />
<strong>en</strong> los principales puertos europeos por<br />
falta <strong>de</strong> calado <strong>de</strong>l Canal <strong>de</strong> la Mancha<br />
y que habrán <strong>de</strong> necesitar establecer<br />
nuevos <strong>de</strong>stinos con calado sufici<strong>en</strong>te (la<br />
miopía <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go sigue sin t<strong>en</strong>er límites).<br />
En otro ord<strong>en</strong> <strong>de</strong> cosas, como <strong>en</strong><br />
casi todos los países <strong>de</strong>l mundo, cada<br />
día <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tras más viajeros españoles,<br />
muchos más turistas que g<strong>en</strong>te <strong>en</strong> viaje<br />
Hotel Westin - Shanghai<br />
Museo <strong>de</strong>l Urbanismo <strong>de</strong> Shanghai<br />
29 • Ap r o i n
A p r o i n • 30<br />
<strong>de</strong> negocios, pero la realidad es que el<br />
español se escucha <strong>en</strong> todo el mundo<br />
aunque no haya letreros <strong>en</strong> nuestro<br />
idioma <strong>en</strong> casi ninguna parte (olé el<br />
ministerio <strong>de</strong> exteriores), ni los españolitos<br />
hablemos casi nunca el inglés,<br />
el aut<strong>en</strong>tico idioma universal que los<br />
chinos jóv<strong>en</strong>es estudian ya <strong>de</strong>s<strong>de</strong> pequeños<br />
para hablarlo correctam<strong>en</strong>te,<br />
no como nosotros, que vamos por el<br />
mundo hablándolo <strong>en</strong> plan indio. Lo<br />
que si resulta patético <strong>de</strong>l turista español<br />
es que parece que no pi<strong>en</strong>sa <strong>en</strong><br />
otra cosa que <strong>en</strong> comprar, <strong>en</strong> regatear<br />
y <strong>en</strong> per<strong>de</strong>r el tiempo miserablem<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> cargarse <strong>de</strong> baratijas, con sobrepeso<br />
<strong>en</strong> los aviones, montones <strong>de</strong> bultos, maletas,<br />
mochilas, y <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral todo tipo<br />
<strong>de</strong> cargam<strong>en</strong>to, limitando gran parte<br />
<strong>de</strong> las conversaciones al intercambio <strong>de</strong><br />
“logros” <strong>en</strong> regateos por la compra <strong>de</strong><br />
la baratija <strong>de</strong> turno al timador profesional<br />
<strong>de</strong> guiris, cuando ciuda<strong>de</strong>s como<br />
Shanghai ti<strong>en</strong><strong>en</strong> museos como el propio<br />
Museo <strong>de</strong> Shanghai, don<strong>de</strong> todo<br />
lo expuesto, es <strong>de</strong> una exquisitez, que<br />
bi<strong>en</strong> vale el viaje o el mismo museo <strong>de</strong>l<br />
urbanismo <strong>de</strong> la ciudad.<br />
En cuanto a la comida, bi<strong>en</strong> distinta<br />
a la mayor parte <strong>de</strong> la servida <strong>en</strong><br />
la mayoría <strong>de</strong> los “chinos” españoles,<br />
para un par <strong>de</strong> días, pue<strong>de</strong> no estar<br />
mal, pero para 20 días <strong>de</strong> viaje <strong>de</strong> un<br />
español, la cosa se complica, principalm<strong>en</strong>te<br />
por la vinculación <strong>de</strong> los<br />
palillos a la comida china, y no por la<br />
complicación <strong>de</strong>l uso <strong>de</strong> tal instrum<strong>en</strong>to,<br />
que la ti<strong>en</strong>e, sino por su incapacidad<br />
para cortar, lo que hace que todo<br />
t<strong>en</strong>ga que <strong>de</strong>sm<strong>en</strong>uzarse <strong>en</strong> la cocina,<br />
<strong>de</strong> manera que la carne ya no es carne<br />
ni el pescado es ya pescado, sino<br />
todo pequeños trocitos <strong>de</strong> retales <strong>de</strong><br />
no se sabe qué, <strong>en</strong>vueltos <strong>en</strong> gelatinas,<br />
preparaciones agridulces, salsas variopintas<br />
y <strong>de</strong>más zarandajas que cuando<br />
vuelves, te obligan a ir corri<strong>en</strong>do a un<br />
restaurante nuestro a tomarte un solomillo<br />
con patatas fritas y un bu<strong>en</strong> rioja<br />
y s<strong>en</strong>tirte el rey <strong>de</strong>l mundo, sobre todo<br />
porque com<strong>en</strong> lo mismo al <strong>de</strong>sayunar<br />
que <strong>en</strong> las comidas, con bebidas raras,<br />
<strong>de</strong> las que se salva alguna mala cerveza<br />
que te cobran a precio <strong>de</strong> oro.<br />
Shanghai<br />
Pekin<br />
Pekin<br />
Lhasa (Tibet) - Potala, resid<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l Dalai Lama<br />
Como 20 días dan para bastante, a<br />
las visitas a Pekín, Xian, Chonqing y<br />
Shanghai, todo ello con <strong>sus</strong> alre<strong>de</strong>dores,<br />
a los que sumar tres días <strong>de</strong> crucero<br />
por el Yangtze, dio tiempo para ir a<br />
Lhasa la capital <strong>de</strong>l Tibet, imprescindible<br />
pero terrible para un turista español,<br />
que <strong>de</strong> estar habituado a vivir a<br />
nivel <strong>de</strong>l mar, <strong>de</strong> rep<strong>en</strong>te se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra<br />
a 4.000 metros <strong>de</strong> altura, con falta <strong>de</strong><br />
oxig<strong>en</strong>o y con unos dolores <strong>de</strong> cabeza<br />
in<strong>de</strong>seables. Los tibetanos son parte <strong>de</strong><br />
la china profunda, una región ocupada<br />
por China y cuya autoridad tanto religiosa<br />
como civil para <strong>sus</strong> habitantes,<br />
está <strong>en</strong> el exilio (India), su palacio (el<br />
Potala) explotado por los chinos y <strong>sus</strong><br />
habitantes sometidos al po<strong>de</strong>r c<strong>en</strong>tral.<br />
Ahí el contraste es <strong>en</strong>orme, un aut<strong>en</strong>tico<br />
muestrario <strong>de</strong> los antiguos libros<br />
<strong>de</strong> “razas humanas”, g<strong>en</strong>tes bajadas <strong>de</strong><br />
la montaña, que viv<strong>en</strong> como <strong>en</strong> siglos<br />
atrás pero que <strong>en</strong> un mom<strong>en</strong>to dado<br />
pued<strong>en</strong> sacar <strong>de</strong>l bolsillo un móvil <strong>de</strong><br />
ultima g<strong>en</strong>eración y <strong>de</strong>jarte con dos<br />
palmos <strong>de</strong> narices, todo ello más cerca<br />
<strong>de</strong>l cielo, a orillas <strong>de</strong>l Brahamaputra<br />
que llegará hasta el Nepal y la India y<br />
<strong>en</strong> el sil<strong>en</strong>cio <strong>de</strong> la cercanía <strong>de</strong> los ocho<br />
mil, que <strong>de</strong>coran <strong>de</strong> blanco el sky line<br />
tibetano.<br />
Con 10 días más (el mes <strong>en</strong>tero), da<br />
para visitar también Hong Kong (mo<strong>de</strong>rna<br />
y liberal) y Macao (pintoresca y<br />
jugadora), las dos ex colonias, tan distintas<br />
pero con un estatus propio cada<br />
una, d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> la uniformidad <strong>de</strong> la nación<br />
China, pudi<strong>en</strong>do conocer el bullicio<br />
<strong>de</strong> esta zona sur, con su famosa Cantón<br />
(Guangzhou) don<strong>de</strong> el dragón, con una<br />
pata <strong>en</strong> esta zona y otra <strong>en</strong> Shanghai, sopla<br />
su fuego am<strong>en</strong>azador sobre Taipei,<br />
la capital <strong>de</strong> la China nacionalista, una<br />
espina clavada <strong>en</strong> el orgullo chino.<br />
Once horas <strong>de</strong> vuelta a Frankfurt son<br />
muchas horas y un <strong>de</strong>sconcierto para el<br />
cuerpo, pero el viaje vale la p<strong>en</strong>a para<br />
el viajero que abre los ojos <strong>de</strong>l alma y<br />
que vive <strong>en</strong> su cuerpo las s<strong>en</strong>saciones<br />
<strong>de</strong> un mundo <strong>de</strong>sconocido.<br />
En 2020, nadie <strong>de</strong>bería per<strong>de</strong>rse la<br />
exposición universal <strong>de</strong> Shanghai, con<br />
13 años por la proa, la que se prepara<br />
es <strong>de</strong> órdago a la gran<strong>de</strong>.
A p r o i n • 34<br />
“Después <strong>de</strong> siete años el tema <strong>de</strong> la revisión <strong>de</strong>l Plan<br />
G<strong>en</strong>eral no da para más. Estamos inexorablem<strong>en</strong>te<br />
abocados al cierre <strong>de</strong> esta controversia”<br />
FoToS: Pablo Martínez<br />
Salvador Fraga Rivas.<br />
Presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la Delegación<br />
<strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go <strong>de</strong>l Colegio <strong>de</strong><br />
Arquitectos <strong>de</strong> Galicia<br />
Salvador Fraga Rivas nació <strong>en</strong> Santiago <strong>de</strong> Compostela <strong>en</strong> 1948. Arquitecto por la Escuela Técnica<br />
Superior <strong>de</strong> Arquitectura <strong>de</strong> Madrid, 1975. Se inicia colaborando <strong>en</strong> el CETA (C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> estudios<br />
territoriales y ambi<strong>en</strong>tales) <strong>en</strong> trabajos <strong>de</strong> planeami<strong>en</strong>to. Concejal <strong>de</strong> Planeami<strong>en</strong>to Urbanístico<br />
<strong>en</strong> la primera corporación <strong>de</strong>mocrática <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go. Junto con Javier García–Quijada y Manuel Portolés<br />
<strong>de</strong>sarrolla una int<strong>en</strong>sa actividad profesional principalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go; Museo <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
(MARCO), Conjunto resid<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> 300 vivi<strong>en</strong>das y plaza <strong>de</strong> las Palmeras, Propuesta urbanística<br />
“Abrir <strong>Vi</strong>go al mar”, Conservatorio <strong>de</strong> Música, ampliación <strong>de</strong>l IFEVI, Parkings y urbanización <strong>de</strong> Urzaiz<br />
y Plza. <strong>de</strong> la In<strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia. Es profesor asociado <strong>de</strong> la Escuela <strong>de</strong> Arquitectura <strong>de</strong> la Coruña don<strong>de</strong><br />
imparte la doc<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> Proyectos III y, así mismo, <strong>de</strong>sarrolla colaboraciones como articulista. En<br />
la actualidad, el estudio ”Fraga, Quijada, Portolés y asociados”, trabaja <strong>en</strong> la construcción <strong>de</strong> 384<br />
vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong> Promoción Pública <strong>en</strong> Navia y <strong>en</strong> el proyecto <strong>de</strong> la nueva Comisaría <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go. Junto con<br />
<strong>sus</strong> socios cu<strong>en</strong>ta con el Premio internacional José Luis Sert concedido por la Corporación Metropolitana<br />
<strong>de</strong> Barcelona (1986) por <strong>sus</strong> trabajos <strong>en</strong> la boca sur <strong>de</strong> la ría <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go.
C Como recién nombrado presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />
Cla la Delegación <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go <strong>de</strong>l Colegio <strong>de</strong> Ar- Ar- Ar-<br />
Cquitectos quitectos <strong>de</strong> Galicia ¿Cuál cree que ha <strong>de</strong><br />
Cser ser la labor <strong>de</strong>l colegio ante la sociedad, y<br />
que medidas pi<strong>en</strong>san adoptar para t<strong>en</strong>er la<br />
pres<strong>en</strong>cia que su labor como creadores <strong>de</strong><br />
imag<strong>en</strong> <strong>de</strong> ciudad les aconseja?<br />
El ejercicio <strong>de</strong> la profesión <strong>de</strong> arquitecto<br />
es una doble prestación <strong>de</strong><br />
servicios, a nuestros cli<strong>en</strong>tes y a la sociedad.<br />
Dado que la arquitectura, bi<strong>en</strong><br />
sea <strong>en</strong> forma <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da, <strong>de</strong> edificio o<br />
<strong>de</strong> ciudad, esta perman<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>sus</strong>p<strong>en</strong>dida<br />
sobre nuestras cabezas la noción<br />
<strong>de</strong> servicio se <strong>en</strong>altece cargada <strong>de</strong><br />
<strong>en</strong>ormes responsabilida<strong>de</strong>s. El Colegio<br />
<strong>de</strong> Arquitectos recoge este énfasis<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<strong>en</strong> el servicio y lo amplifica a través <strong>de</strong><br />
las re<strong>de</strong>s asociativas e institucionales<br />
que hoy <strong>sus</strong>t<strong>en</strong>tan a las socieda<strong>de</strong>s más<br />
avanzadas int<strong>en</strong>tando, mediante todas<br />
las medidas a nuestro alcance, robustecer<br />
los patrones <strong>de</strong> calidad y excel<strong>en</strong>cia<br />
<strong>en</strong> el ámbito <strong>de</strong> la edificación y<br />
la gestión <strong>de</strong>l territorio.<br />
La imag<strong>en</strong> <strong>de</strong>l arquitecto ha cambiado<br />
mucho <strong>en</strong> las últimas décadas. De ser un<br />
señor dibujando fr<strong>en</strong>te a un tablero, que lo<br />
proyectaba todo, auxiliado por <strong>de</strong>lineantes,<br />
que captaba las obras por amistad, gestionándolo<br />
todo fr<strong>en</strong>te a la Administración,<br />
con poca normativa, sin gran<strong>de</strong>s responsabilida<strong>de</strong>s,<br />
etc., ha pasado a <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>r<br />
exclusivam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la informática, a t<strong>en</strong>er<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
35 • Ap r o i n<br />
“Creo que <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go, más<br />
que perfi larse un tamaño<br />
estándar <strong>de</strong> estudio,<br />
la t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia apunta<br />
hacia equipos ágiles y<br />
discontinuos, don<strong>de</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
un núcleo relativam<strong>en</strong>te<br />
pequeño, se pue<strong>de</strong> dar un<br />
excel<strong>en</strong>te servicio si se<br />
maneja con m<strong>en</strong>talidad<br />
<strong>de</strong>s<strong>en</strong>vuelta la conectividad<br />
interprofesional”
A p r o i n • 36<br />
mayores responsabilida<strong>de</strong>s, a trabajar<br />
<strong>en</strong> equipo, a captar obras por concurso<br />
o por medio <strong>de</strong> repres<strong>en</strong>tantes, a s<strong>en</strong>tirse<br />
controlado, a <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>de</strong> una normativa<br />
ext<strong>en</strong>sísima, etc. A su juicio ¿qué tipo <strong>de</strong><br />
estudio y con que equipo necesita un arquitecto<br />
establecerse <strong>en</strong> una ciudad como <strong>Vi</strong>go<br />
para ofrecer actualm<strong>en</strong>te pl<strong>en</strong>as garantías<br />
al promotor que le <strong>en</strong>carga un trabajo y al<br />
cli<strong>en</strong>te que ha <strong>de</strong> comprar la vivi<strong>en</strong>da?<br />
En los últimos treinta años el ejercicio<br />
profesional <strong>de</strong> la arquitectura se ha<br />
reciclado por completo, podríamos <strong>de</strong>cir<br />
que se reseteó, al m<strong>en</strong>os <strong>en</strong> un par <strong>de</strong><br />
ocasiones; primero como consecu<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> la última revolución tecnológica y<br />
<strong>en</strong> segundo lugar por los efectos <strong>de</strong><br />
la globalización <strong>de</strong> la organización,<br />
métodos y practicas <strong>de</strong> trabajo. En el<br />
nuevo esc<strong>en</strong>ario resultante el arquitecto<br />
ti<strong>en</strong>e mucho más diversificada su<br />
ubicación profesional <strong>de</strong>sbordando el<br />
clásico cliché <strong>de</strong>l arquitecto cabeza <strong>de</strong><br />
estudio. Creo que <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go más que a<br />
perfilarse un tamaño estándar <strong>de</strong> estudio,<br />
la t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia apunta hacia equipos<br />
ágiles y discontinuos, don<strong>de</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
un núcleo relativam<strong>en</strong>te pequeño se<br />
pue<strong>de</strong> dar un excel<strong>en</strong>te servicio si se<br />
maneja con m<strong>en</strong>talidad <strong>de</strong>s<strong>en</strong>vuelta la<br />
conectividad interprofesional.<br />
A su juicio ¿cuál es el mo<strong>de</strong>lo urbanístico<br />
que usted aconsejaría para una ciudad<br />
como <strong>Vi</strong>go y su área metropolitana?<br />
No me gusta el <strong>de</strong>bate urbanístico<br />
planteado <strong>en</strong> términos <strong>de</strong> Mo<strong>de</strong>lo pues<br />
suele conducir con facilidad a un maniqueísmo<br />
insano: el mundo <strong>en</strong> blanco<br />
y negro. Pero aún lo más espinoso es<br />
acabar luego, por mezcla, <strong>en</strong> el gris;<br />
ese color al que Kandinsky atribuye<br />
la inmovilidad <strong>de</strong>sconsolada. La tarea<br />
urbanística <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go no es muy distinta<br />
<strong>de</strong> la <strong>de</strong> toda esa <strong>en</strong>orme pléya<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
ciuda<strong>de</strong>s que a lo largo <strong>de</strong>l mundo,<br />
han sufrido <strong>en</strong> el siglo pasado la sacudida<br />
<strong>de</strong> agudísimos acelerones <strong>de</strong> crecimi<strong>en</strong>to.<br />
Para el c<strong>en</strong>tro histórico las<br />
recetas se conoc<strong>en</strong> bi<strong>en</strong> y ya están sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
contrastadas, basta con<br />
consultar el Va<strong>de</strong>mecum. El interesante<br />
<strong>de</strong>safío <strong>de</strong>l futuro está <strong>en</strong> como tratar<br />
las infiltradas periferias, <strong>de</strong>sparramadas<br />
sin ton ni son sobre un territorio al<br />
que, paralelam<strong>en</strong>te, la sociedad otorga<br />
cada día un mucho mayor aprecio.<br />
Transformar estas periferias <strong>en</strong> auténtica<br />
ciudad y los intersticios <strong>de</strong>l<br />
territorio <strong>en</strong> más auténtico territorio<br />
es la tarea <strong>de</strong> innovación urbana a la<br />
que <strong>Vi</strong>go y su área <strong>de</strong> influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>b<strong>en</strong><br />
volcarse <strong>de</strong> inmediato.<br />
<strong>Vi</strong>go lleva ya 7 años gestionando un<br />
PGOM que a punto <strong>de</strong> ser aprobado <strong>de</strong>finitivam<strong>en</strong>te,<br />
ha visto como <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la Consellería<br />
<strong>de</strong> Ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>l Territorio se le han<br />
puesto todo tipo <strong>de</strong> impedim<strong>en</strong>tos, <strong>en</strong>trando<br />
incluso <strong>en</strong> cuestionar el mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> ciudad,<br />
las calificaciones <strong>de</strong> suelo, la conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia<br />
o no <strong>de</strong> crecer y todo tipo <strong>de</strong> cuestiones que<br />
correspond<strong>en</strong> únicam<strong>en</strong>te a la autonomía<br />
municipal, que <strong>de</strong> at<strong>en</strong><strong>de</strong>rse, modificarían<br />
el Plan <strong>de</strong> tal manera que gran cantidad <strong>de</strong><br />
ciudadanos pudieran sufrir una clara in<strong>de</strong>f<strong>en</strong>sión<br />
al no haber podido alegar a cuestiones<br />
<strong>de</strong> nuevo cuño que ahora le perjudican,<br />
algo que según la jurisprud<strong>en</strong>cia actual<br />
cualquier juez at<strong>en</strong><strong>de</strong>ría, metiéndonos con<br />
ello, <strong>en</strong> caso <strong>de</strong> aprobación <strong>de</strong>l Plan, <strong>en</strong> una<br />
espiral <strong>de</strong> inseguridad jurídica que rev<strong>en</strong>taría<br />
<strong>en</strong> cualquier mom<strong>en</strong>to. Por otra parte,<br />
aprobar ahora el Plan tal y como salió <strong>de</strong> la<br />
aprobación provisional, algo que a juicio <strong>de</strong><br />
muchos es perfectam<strong>en</strong>te factible, supondría<br />
por parte <strong>de</strong> la Xunta una incongru<strong>en</strong>cia<br />
incompr<strong>en</strong>sible <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> tanta intolerancia.<br />
Si a ello sumamos la r<strong>en</strong>uncia <strong>de</strong>l ge-
<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Urbanismo a continuar <strong>en</strong> el Ayuntami<strong>en</strong>to,<br />
¿cómo ve la situación?<br />
Después <strong>de</strong> siete años el tema <strong>de</strong><br />
la revisión <strong>de</strong>l Plan G<strong>en</strong>eral ya no da<br />
para más. Estamos inexorablem<strong>en</strong>te<br />
abocados al cierre <strong>de</strong> esta controversia<br />
y con seguridad se hará <strong>de</strong> un modo<br />
u <strong>de</strong> otro. Es cierto que <strong>en</strong> el mom<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong>l cierre <strong>de</strong> un conflicto se suel<strong>en</strong><br />
asumir mayores riesgos que <strong>en</strong> el curso<br />
<strong>de</strong>l conflicto mismo, pero la noción <strong>de</strong><br />
riesgo es inher<strong>en</strong>te a la mo<strong>de</strong>rnidad<br />
y al g<strong>en</strong>io <strong>de</strong> la ciudad, y no <strong>de</strong>bería<br />
agobiarnos <strong>en</strong> exceso. En el <strong>en</strong>torno<br />
<strong>de</strong> la redacción y tramitación <strong>de</strong>l Plan<br />
<strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go están implicados cuadros técnico–políticos<br />
sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te cualificados<br />
para dar bu<strong>en</strong>a forma técnica<br />
al compromiso final. Un compromiso<br />
que <strong>de</strong>biera s<strong>en</strong>tar las bases para la<br />
recuperación <strong>de</strong>l bu<strong>en</strong> nombre <strong>de</strong>l urbanismo<br />
<strong>de</strong> la ciudad <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go como la<br />
mejor garantía <strong>de</strong> seguridad jurídica.<br />
El Colegio <strong>de</strong> Arquitectos y <strong>Aproin</strong>, hasta<br />
ahora, no se han caracterizado por unas<br />
relaciones excesivam<strong>en</strong>te próximas, aunque<br />
hubiera bu<strong>en</strong>a relación personal <strong>en</strong>tre cier-<br />
37 • Ap r o i n<br />
tos compon<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> ambas juntas. Des<strong>de</strong> la<br />
Asociación, estamos absolutam<strong>en</strong>te dispuestos<br />
a que las relaciones <strong>en</strong>tre ambas instituciones<br />
sean absolutam<strong>en</strong>te cercanas y fructíferas.<br />
¿Cómo se ve <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la nueva Junta <strong>de</strong>l<br />
Colegio esta necesidad, no solo <strong>de</strong> <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to,<br />
sino <strong>de</strong> llegar a luchar juntos por la<br />
consecución <strong>de</strong> objetivos comunes?<br />
La Junta Directiva ti<strong>en</strong>e el conv<strong>en</strong>cimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> que t<strong>en</strong>emos por <strong>de</strong>lante<br />
un largo recorrido a transitar juntos,<br />
precisam<strong>en</strong>te ahora que la arquitectura<br />
<strong>en</strong> España está <strong>en</strong> el c<strong>en</strong>it <strong>de</strong>l<br />
reconocimi<strong>en</strong>to internacional, como<br />
corrobora la reci<strong>en</strong>te exposición monográfica<br />
<strong>en</strong> el MOMA <strong>de</strong> Nueva York,<br />
la critica elogiosa <strong>de</strong> K<strong>en</strong>eth Frampton<br />
o la cotización <strong>en</strong> el mercado internacional<br />
<strong>de</strong> nuestros jóv<strong>en</strong>es titulados.<br />
Pero esta excel<strong>en</strong>cia se circunscribe<br />
casi exclusivam<strong>en</strong>te al ámbito <strong>de</strong> la<br />
arquitectura institucional, <strong>de</strong> tal modo<br />
que se ha abierto un abismo llamativo<br />
<strong>en</strong>tre esta y la llamada arquitectura<br />
comercial. Conjuntam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>bemos<br />
preguntarnos: ¿cómo es posible que el<br />
mismo ciudadano–usuario que disfruta
A p r o i n • 38<br />
con un c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> salud, una biblioteca<br />
o un museo <strong>de</strong> atrevida vanguardia,<br />
termine por <strong>de</strong>sear vivir <strong>en</strong> vivi<strong>en</strong>das<br />
machaconam<strong>en</strong>te conv<strong>en</strong>cionales, tal<br />
como suel<strong>en</strong> argum<strong>en</strong>tar las “oficinas<br />
<strong>de</strong> v<strong>en</strong>tas”?. Llegados a este punto se<br />
impone una reflexión profunda <strong>en</strong>tre<br />
arquitectos y promotores porque algo,<br />
evid<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te, no concuerda.<br />
<strong>Aproin</strong> ha iniciado ya la cuarta promoción<br />
<strong>de</strong> su Master <strong>en</strong> Dirección <strong>de</strong> Empresas<br />
<strong>de</strong> Promoción Inmobiliaria, que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace<br />
ya dos años dirige un arquitecto y por el que<br />
han pasado ya gran cantidad <strong>de</strong> <strong>sus</strong> repres<strong>en</strong>tados.<br />
¿Qué opina sobre la promoción<br />
inmobiliaria como una <strong>de</strong> las salidas actuales<br />
más interesantes para el arquitecto?<br />
En nuestro país la <strong>en</strong>señanza <strong>de</strong> la<br />
arquitectura es muy completa <strong>en</strong> su<br />
condición politécnica, pero este mismo<br />
esfuerzo tan exhaustivo <strong>en</strong> este<br />
“¿Cómo es posible que<br />
el mismo ciudadano-<br />
usuario que disfruta <strong>de</strong><br />
un c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> salud, una<br />
biblioteca o un museo<br />
<strong>de</strong> atrevida vanguardia,<br />
termine por <strong>de</strong>sear vivir <strong>en</strong><br />
vivi<strong>en</strong>das machaconam<strong>en</strong>te<br />
conv<strong>en</strong>cionales? (…)<br />
Llegados a este punto<br />
se impone una reflexión<br />
profunda <strong>en</strong>tre arquitectos<br />
y promotores porque<br />
algo, evid<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te, no<br />
concuerda”<br />
s<strong>en</strong>tido ha <strong>de</strong>jado tradicionalm<strong>en</strong>te<br />
sin espacio pedagógico la dim<strong>en</strong>sión<br />
y visión empresarial. Enti<strong>en</strong>do que cubrir<br />
ese vacío t<strong>en</strong>drá interés para muchos<br />
colegas arquitectos y redundará<br />
<strong>en</strong> una b<strong>en</strong>eficiosa y mejor puesta al<br />
día <strong>de</strong> la profesión.<br />
Finalm<strong>en</strong>te, ¿cómo ve la actuación <strong>de</strong><br />
los promotores inmobiliarios, y a su juicio,<br />
que hemos <strong>de</strong> hacer para ser cada vez mejores<br />
y ofrecer a la ciudad lo que esta nos<br />
<strong>de</strong>manda?<br />
Las socieda<strong>de</strong>s avanzadas se organizan<br />
<strong>en</strong> red y su bi<strong>en</strong>estar y prosperidad<br />
<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> muy directam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la calidad<br />
<strong>de</strong> este <strong>en</strong>tramado social y económico.<br />
Afianzar las organizaciones empresariales,<br />
así como al Colegio <strong>de</strong> Arquitectos,<br />
como instrum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rnidad al<br />
servicio <strong>de</strong>l sector y <strong>de</strong> Galicia pue<strong>de</strong> ser<br />
un inestimable servicio.
Barrio <strong>de</strong>l Cura<br />
Valery Karpin es un ruso, ex futbolis- futbolis- futbolis-<br />
Vta, ta, radicado <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go, que ofreció como<br />
Vjugador jugador <strong>de</strong>l Celta lo mejor <strong>de</strong> su traba- traba- traba-<br />
Vjo, jo, <strong>de</strong> su <strong>de</strong>dicación y <strong>de</strong> su saber, –que<br />
no era poco– para que junto con una<br />
plantilla estup<strong>en</strong>da, el Celta practicara<br />
el mejor fútbol <strong>de</strong> su historia. Retirado<br />
<strong>de</strong>l fútbol profesional, <strong>sus</strong> múltiples<br />
activida<strong>de</strong>s no le <strong>de</strong>jan un mom<strong>en</strong>to,<br />
pero si algo no cabe discutir <strong>en</strong> él, es su<br />
pasión por esta ciudad, a la que quiere,<br />
admira y apoya como nadie.<br />
Des<strong>de</strong> hace unos años, la empresa<br />
Valery Karpin S.L., <strong>de</strong> promoción<br />
inmobiliaria, manti<strong>en</strong>e una actividad<br />
fr<strong>en</strong>ética no solo como promotores <strong>de</strong><br />
vivi<strong>en</strong>das, sino también buscando suelo<br />
<strong>en</strong> cantidad sufici<strong>en</strong>te como para<br />
crear gran<strong>de</strong>s espacios, hacer urbanismo<br />
y ofrecer soluciones integrales <strong>en</strong><br />
las zonas don<strong>de</strong> actúan.<br />
Entre toda esta serie <strong>de</strong> proyectos,<br />
uno <strong>de</strong>staca por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong> todos los<br />
<strong>de</strong>más, no solo por su dim<strong>en</strong>sión sino<br />
por el tesón, la <strong>de</strong>dicación y el cariño<br />
puesto <strong>en</strong> el empeño. Gran parte<br />
<strong>de</strong> la responsabilidad <strong>de</strong> todo esto se<br />
<strong>de</strong>be a José Crespo, el más directo co-<br />
39 • Ap r o i n<br />
VEl El mayor <strong>de</strong>safío urbanístico privado empr<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go<br />
laborador <strong>de</strong> Karpin, el hombre que<br />
ha puesto una ilusión <strong>en</strong>orme <strong>en</strong> esta<br />
actuación, no solo por haber nacido<br />
<strong>en</strong> el ámbito <strong>de</strong>l barrio <strong>de</strong>l Cura, sino<br />
porque solo pue<strong>de</strong> triunfar aquello <strong>en</strong><br />
lo que se pone toda la ilusión.<br />
El barrio <strong>de</strong>l Cura es una zona rabiosam<strong>en</strong>te<br />
céntrica <strong>de</strong>l casco <strong>de</strong> la<br />
ciudad, bastante <strong>de</strong>gradada, poco habitada,<br />
socialm<strong>en</strong>te caótica, con una<br />
propiedad diseminada y una necesidad<br />
<strong>en</strong>orme <strong>de</strong> remo<strong>de</strong>lación y <strong>de</strong> puesta<br />
<strong>en</strong> valor. Su ámbito es <strong>de</strong> algo más <strong>de</strong><br />
23.500 m² y las soluciones dadas hasta
A p r o i n • 40<br />
el mom<strong>en</strong>to por parte <strong>de</strong>l Ayuntami<strong>en</strong>to<br />
nada han conseguido <strong>en</strong> cuanto a los<br />
objetivos marcados <strong>de</strong> recuperación o<br />
<strong>de</strong> reforma interior <strong>de</strong>l barrio.<br />
A través <strong>de</strong> la apuesta que la empresa<br />
lleva a cabo, se han marcado los<br />
sigui<strong>en</strong>tes objetivos:<br />
* Ejecución <strong>de</strong> un túnel <strong>de</strong> conexión<br />
<strong>en</strong>tre la calle Torrece<strong>de</strong>ira y el Paseo<br />
<strong>de</strong> Alfonso XII.<br />
* Ampliación <strong>de</strong> la calle Llor<strong>en</strong>te<br />
* Creación <strong>de</strong> nuevas zonas ver<strong>de</strong>s.<br />
* Creación <strong>de</strong> nuevos aparcami<strong>en</strong>tos<br />
públicos <strong>en</strong> la zona.<br />
* Obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> equipami<strong>en</strong>tos dotacionales<br />
para la implantación <strong>de</strong>l<br />
Museo <strong>de</strong> la Fotografía Pacheco o<br />
Museo <strong>de</strong> la Ciudad.<br />
* Construcción <strong>de</strong> elevadores y pasarelas<br />
<strong>de</strong> comunicación <strong>de</strong>l Berbés<br />
con la zona alta.<br />
* Consecución <strong>de</strong> un gran mirador<br />
sobre la ría.<br />
A estos objetivos hay que añadir la<br />
“expropiación” que la empresa ha t<strong>en</strong>ido<br />
que llevar a cabo <strong>de</strong> un proyecto<br />
mal autorizado por el Ayuntami<strong>en</strong>to<br />
que iba a posibilitar la construcción <strong>de</strong><br />
una torre <strong>de</strong> 10 plantas al lado <strong>de</strong> San<br />
Francisco y sobre las casas <strong>de</strong>l Berbés,<br />
Gran parte <strong>de</strong> la<br />
responsabilidad <strong>de</strong> todo<br />
esto se <strong>de</strong>be a José<br />
Crespo, el más directo<br />
colaborador <strong>de</strong> Karpin, el<br />
hombre que ha puesto una<br />
ilusión <strong>en</strong>orme <strong>en</strong> esta<br />
actuación, no sólo por<br />
haber nacido <strong>en</strong> el ámbito<br />
<strong>de</strong>l barrio <strong>de</strong>l Cura, sino<br />
porque sólo pue<strong>de</strong> triunfar<br />
aquello <strong>en</strong> lo que se pone<br />
toda la ilusión<br />
salvando así a <strong>Vi</strong>go <strong>de</strong> una <strong>de</strong> <strong>sus</strong> mayores<br />
agresiones propiciada <strong>en</strong> las mismas<br />
épocas <strong>en</strong> que se aprobó el PGOU-93 y<br />
por los mismos protagonistas.<br />
Para culminar estos objetivos, convirti<strong>en</strong>do,<br />
<strong>en</strong> una especie <strong>de</strong> marcha atrás<br />
urbanística, terr<strong>en</strong>os <strong>de</strong>gradados <strong>de</strong> suelo<br />
urbano consolidado, <strong>en</strong> suelo urbano<br />
no consolidado, se han t<strong>en</strong>ido que llevar<br />
a cabo cerca <strong>de</strong> 60 escrituras, con un total<br />
<strong>de</strong> aproximadam<strong>en</strong>te 300 propietarios,<br />
algo trem<strong>en</strong>dam<strong>en</strong>te complejo, sobre<br />
todo <strong>en</strong> una ciudad como <strong>Vi</strong>go, con una<br />
estructura <strong>de</strong> propiedad tan diseminada<br />
y una t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia a no facilitar excesivam<strong>en</strong>te<br />
este tipo <strong>de</strong> transacciones.<br />
El proyecto creado al efecto por el<br />
arquitecto vigués Alfonso P<strong>en</strong>ela propone<br />
lo sigui<strong>en</strong>te:<br />
* Creación <strong>de</strong> una nueva imag<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
la fachada <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el mar,<br />
acor<strong>de</strong> con la mo<strong>de</strong>rnidad y como<br />
respuesta <strong>de</strong>l tiempo <strong>en</strong> que vivimos<br />
y a los problemas planteados.<br />
* Obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> un espacio libre, <strong>de</strong>stinado<br />
a parque público con una superficie<br />
<strong>de</strong> 3.050 m² y que será la puerta
<strong>de</strong> acceso por el este, al Casco Vello.<br />
* Obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> una plaza <strong>de</strong> uso peatonal<br />
<strong>de</strong> 5.800 m² abierta sobre la ría,<br />
con acceso <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Pi y Margall, que es<br />
prolongación <strong>de</strong>l parque público anterior<br />
y comunicada con el mismo.<br />
* Creación <strong>de</strong> comunicación peatonal<br />
<strong>en</strong>tre el Paseo <strong>de</strong> Alfonso y la<br />
zona <strong>de</strong> la Ribera.<br />
* Cesión <strong>de</strong> 850 m² para ampliación<br />
<strong>de</strong> la sección <strong>de</strong> las calles Santa<br />
Marta y Llor<strong>en</strong>te que resuelve los<br />
graves problemas <strong>de</strong> circulación<br />
exist<strong>en</strong>tes, posibilitando la comunicación<br />
<strong>en</strong>tre las Calles Torrece<strong>de</strong>ira<br />
y Pi y Margall.<br />
* Reord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>l tráfico viario<br />
focalizando y ord<strong>en</strong>ando el tráfico<br />
rodado <strong>de</strong> la zona con la creación<br />
<strong>de</strong> un túnel que <strong>en</strong>laza el Paseo <strong>de</strong><br />
Alfonso con Torrece<strong>de</strong>ira.<br />
* Introducción <strong>de</strong> usos dinamizadores<br />
(resid<strong>en</strong>cial, comercial, hotelero,<br />
oficina, equipami<strong>en</strong>tos públicos...)<br />
para la vida <strong>de</strong>l Casco Vello.<br />
* Respeto a la memoria <strong>de</strong> la ciudad<br />
con el tratami<strong>en</strong>to como vestigio<br />
arqueológico <strong>de</strong> la zona <strong>de</strong>l Barrio<br />
<strong>de</strong>l Cura.<br />
Para conseguir los objetivos propuestos,<br />
el arquitecto expone las sigui<strong>en</strong>tes<br />
consi<strong>de</strong>raciones:<br />
El proyecto supone una oportunidad<br />
real e importante <strong>de</strong> colaborar <strong>en</strong> la<br />
creación a<strong>de</strong>cuada <strong>de</strong> ciudad. Por ello, la<br />
consci<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> que el vacío activo, o sea<br />
el espacio público <strong>de</strong>be ser la clave g<strong>en</strong>eradora<br />
<strong>de</strong> la propuesta es fundam<strong>en</strong>tal.<br />
A la vez la propuesta no es un aterrizaje<br />
forzoso <strong>de</strong> teóricos mo<strong>de</strong>los más o m<strong>en</strong>os<br />
importados si no que se induce a partir<br />
41 • Ap r o i n
A p r o i n • 42<br />
<strong>de</strong> la situación urbana concreta.<br />
El ámbito <strong>de</strong> actuación es un bor<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
transición <strong>en</strong>tre la trama <strong>de</strong>l casco viejo y<br />
las nuevos crecimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> la ciudad hacia<br />
la calle Torrece<strong>de</strong>ira. Esta situación<br />
<strong>de</strong> frontera es algo que el proyecto asume<br />
como dato inexcusable a la hora <strong>de</strong> solucionar<br />
el tránsito <strong>de</strong> un área a otra. Así<br />
las estrategias <strong>de</strong> lo más sólido surg<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
su voluntad <strong>de</strong> <strong>en</strong>garzarse y conformar<br />
el <strong>en</strong>torno más allá <strong>de</strong> un simple arreglo<br />
o costura <strong>de</strong> lo exist<strong>en</strong>te buscando la<br />
realización <strong>de</strong>l espacio soñado. La consci<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong>l valor <strong>de</strong>l plano (plataforma)<br />
<strong>de</strong>l paseo mirador <strong>de</strong>l Paseo <strong>de</strong> Alfonso<br />
XII indujo la creación <strong>de</strong> elem<strong>en</strong>tos claves<br />
<strong>de</strong>l proyecto. Así una gran plataforma<br />
horizontal prolonga el mirador se<br />
convierte al final <strong>en</strong> una plaza mirador<br />
hacia la ría y es podium <strong>de</strong> los edificios<br />
que la conforman A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> resolver el<br />
transito formal hacia Torrece<strong>de</strong>ira y Pi<br />
Margall. Este gran plano mirador, plaza,<br />
se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> su camino con el ámbito<br />
(<strong>en</strong>trañable) <strong>de</strong>l “Barrio <strong>de</strong>l Cura” y ahí<br />
el plano <strong>de</strong>saparece se recorta y crea un<br />
gran vacío para que aparezca una nueva<br />
plazoleta escalonada (las plataformas<br />
El Barrio <strong>de</strong>l Cura es una<br />
zona rabiosam<strong>en</strong>te céntrica<br />
<strong>de</strong>l casco <strong>de</strong> la ciudad,<br />
bastante <strong>de</strong>gradada, poco<br />
habitada, socialm<strong>en</strong>te<br />
caótica, con una propiedad<br />
diseminada y una necesidad<br />
<strong>en</strong>orme <strong>de</strong> remo<strong>de</strong>lación y<br />
puesta <strong>en</strong> valor.<br />
exist<strong>en</strong>tes). Esta nos conduce a través<br />
<strong>de</strong> ese gran hueco <strong>de</strong> luz hacia las partes<br />
bajas <strong>de</strong>l ámbito creando un espacio<br />
<strong>de</strong> escala a<strong>de</strong>cuada a la <strong>de</strong> las pequeñas<br />
casas <strong>de</strong>l barrio <strong>de</strong>l cura que se conserva-<br />
rán. En esta misma plataforma al inicio<br />
<strong>de</strong>l nuevo mirador (más o m<strong>en</strong>os <strong>en</strong> la<br />
ubicación <strong>de</strong>l edificio <strong>de</strong>l asilo) se sitúa<br />
una pieza singular (<strong>en</strong> el amplio s<strong>en</strong>tido<br />
<strong>de</strong> la palabra) que actuará <strong>de</strong> signo urbano<br />
más allá <strong>de</strong> su emplazami<strong>en</strong>to a la vez<br />
que inducirá y ori<strong>en</strong>tará los flujos hacia<br />
el espacio público <strong>de</strong> mayor <strong>en</strong>tidad, la<br />
plaza mirador. Debajo <strong>de</strong> esta gran plataforma<br />
se ubicarían usos complem<strong>en</strong>tarios<br />
a los resid<strong>en</strong>ciales que se <strong>de</strong>sarrollan<br />
sobre rasante. A través <strong>de</strong> este transito<br />
<strong>de</strong> arriba abajo (o al revés) inducido<br />
por el vacío <strong>de</strong>l barrio <strong>de</strong>l cura o por los<br />
sistemas <strong>de</strong> comunicación vertical llegaríamos<br />
a la zona <strong>de</strong> parque público. Este<br />
parque se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra a media altura <strong>en</strong>tre<br />
la cota <strong>de</strong>l Berbés y la <strong>de</strong>l Paseo <strong>de</strong>l Al-
fonso, ti<strong>en</strong>e un <strong>de</strong>sarrollo lineal y es una<br />
plataforma <strong>sus</strong>tancialm<strong>en</strong>te horizontal.<br />
De este modo el parque permitirá un uso<br />
fácil para el esparcimi<strong>en</strong>to al no ser una<br />
la<strong>de</strong>ra y se podrá <strong>en</strong>ganchar <strong>en</strong> un recorrido<br />
mucho mayor. Una pasarela que<br />
se inicia <strong>en</strong> la cubierta <strong>de</strong>l pabellón poli<strong>de</strong>portivo<br />
exist<strong>en</strong>te llega atravesando el<br />
parque hasta el olivo <strong>de</strong>l Paseo <strong>de</strong>l Alfonso<br />
creando un amplio recorrido <strong>de</strong> paseo<br />
y facilitando <strong>sus</strong>tancialm<strong>en</strong>te los movimi<strong>en</strong>tos<br />
peatonales <strong>de</strong> un lado a otro <strong>de</strong><br />
la ciudad. Este parque queda arropado y<br />
conformado por dos líneas <strong>de</strong> edificación<br />
<strong>de</strong> baja altura (resid<strong>en</strong>cial y <strong>de</strong> oficinas)<br />
que son continuidad <strong>de</strong>l modo <strong>de</strong> crecer<br />
y hacerse <strong>de</strong> las propias manzanas lineales<br />
<strong>de</strong>l casco vello. El bloque más hacia<br />
abajo (hacia el Berbés) actúa <strong>de</strong> muro <strong>de</strong><br />
cont<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> <strong>sus</strong> dos primeras plantas<br />
y posibilita así que el parque sea <strong>sus</strong>tancialm<strong>en</strong>te<br />
horizontal. Este bloque ti<strong>en</strong>e<br />
vocación <strong>de</strong> rematar el segundo escalón<br />
edificatorio a partir <strong>de</strong>l Berbés. El otro<br />
bloque lineal que arropa el parque; da<br />
forma y fachada al pe<strong>de</strong>stal que origina<br />
la plataforma a nivel <strong>de</strong> Paseo <strong>de</strong> Alfonso<br />
Se han t<strong>en</strong>ido que llevar<br />
a cabo cerca <strong>de</strong> 60<br />
escrituras con un total<br />
<strong>de</strong>, aproximadam<strong>en</strong>te,<br />
300 propietarios, algo<br />
trem<strong>en</strong>dam<strong>en</strong>te complejo,<br />
sobre todo <strong>en</strong> una ciudad<br />
como <strong>Vi</strong>go, con una<br />
estructura <strong>de</strong> propiedad<br />
tan diseminada y una<br />
t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia a no facilitar<br />
excesivam<strong>en</strong>te este tipo<br />
<strong>de</strong> transacciones.<br />
consigui<strong>en</strong>do así un bu<strong>en</strong> remate para<br />
ella es el tercer escalón <strong>de</strong> la sucesión <strong>de</strong><br />
escalones <strong>de</strong>l Casco <strong>Vi</strong>ejo.<br />
Un tema importante que el proyecto<br />
aborda es la resolución a<strong>de</strong>cuada <strong>de</strong>l tráfico<br />
rodado más allá <strong>de</strong> lo que serían <strong>sus</strong><br />
estrictas necesida<strong>de</strong>s. Así un tema histórico<br />
sin solución como es la continuidad<br />
<strong>de</strong> la calle Torrece<strong>de</strong>ira y su <strong>en</strong>ganche<br />
con la trama urbano se resuelve con un<br />
vial mixto (abierto y pequeño túnel) que<br />
<strong>en</strong>gancha limpiam<strong>en</strong>te Torrece<strong>de</strong>ira<br />
43 • Ap r o i n<br />
con el Paseo <strong>de</strong> Alfonso a la vez que resuelve<br />
los problemas <strong>de</strong> acceso rodado a<br />
los garajes <strong>de</strong> las nuevas edificaciones.<br />
A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> esta propuesta fundam<strong>en</strong>tal<br />
y <strong>sus</strong>tancial <strong>de</strong> conexión <strong>de</strong> Torrece<strong>de</strong>ira;<br />
los dos viales actuales que ro<strong>de</strong>an el<br />
ámbito se amplían <strong>sus</strong>tancialm<strong>en</strong>te casi<br />
duplicando su ancho.<br />
En <strong>de</strong>finitiva tal y como se dice <strong>en</strong><br />
el inicio <strong>de</strong> esta memoria, el proyecto<br />
surge más <strong>de</strong> la solución <strong>de</strong> lo colectivo,<br />
<strong>de</strong> aquello que induce más que <strong>de</strong><br />
lo que es, con la conci<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> que esta<br />
posición cualificará y revalorizará toda<br />
la operación <strong>en</strong> su conjunto.<br />
Como resultado <strong>en</strong> cifras, <strong>de</strong> todo<br />
ello, el proyecto conti<strong>en</strong>e como superficies<br />
lucrativas las <strong>de</strong> 44.096 m² construidos<br />
<strong>de</strong>stinados edificación resid<strong>en</strong>cial,<br />
12.605 m² a comercial y 1.500 m²<br />
a dotación privada.<br />
Esta actuación, completada con la que<br />
habrá <strong>de</strong> llevarse a cabo <strong>en</strong> el solar <strong>de</strong><br />
la Panificadora constituy<strong>en</strong> las dos actuaciones<br />
más importantes a realizar por<br />
iniciativa privada <strong>en</strong> el antiguo Casco<br />
Vello vigués.
A p r o i n • 44<br />
APROIN cu<strong>en</strong>ta actualm<strong>en</strong>te con<br />
A107 107 promotores inmobiliarios aso- aso- aso-<br />
Aciados ciados que actúan <strong>en</strong> la provincia <strong>de</strong><br />
APontevedra, Pontevedra, aun cuando gran parte <strong>de</strong><br />
ellos ejerc<strong>en</strong> su actividad también <strong>en</strong><br />
otros lugares, no solo <strong>de</strong> España, sino<br />
también <strong>en</strong> otros países europeos, africanos<br />
o <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tro y sudamérica.<br />
Actualm<strong>en</strong>te, las <strong>páginas</strong> <strong>web</strong><br />
supon<strong>en</strong> la pres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> la empresa<br />
ante la sociedad, su fachada,<br />
la primera impresión, su apertura<br />
al consumidor. En ellas se conti<strong>en</strong>e<br />
toda la información que la empresa<br />
<strong>de</strong>sea comunicar, sobre si misma, su<br />
historia, su filosofía, <strong>sus</strong> objetivos, el<br />
personal <strong>de</strong> que dispone, <strong>sus</strong> logros,<br />
las promociones llevadas a cabo, con<br />
fotografías, datos e id<strong>en</strong>tificaciones<br />
que llev<strong>en</strong> a qui<strong>en</strong> consulta la página<br />
a conocer la obra ejecutada, <strong>sus</strong> ca-<br />
Los promotores y <strong>sus</strong> <strong>páginas</strong> <strong>web</strong><br />
racterísticas, etc. Se suel<strong>en</strong> exponer<br />
así mismo las promociones <strong>en</strong> curso,<br />
<strong>sus</strong> características, ubicación, planos,<br />
fotografías, precios y condiciones <strong>de</strong><br />
v<strong>en</strong>ta, como también las promociones<br />
<strong>en</strong> proyecto, <strong>sus</strong> int<strong>en</strong>ciones, posibilidad<br />
<strong>de</strong> reservas, solicitud <strong>de</strong> <strong>en</strong>cuesta<br />
a qui<strong>en</strong>es <strong>en</strong>tr<strong>en</strong> <strong>en</strong> la página, etc.<br />
Por otra parte resulta imprescindible<br />
dar la opción no solo <strong>de</strong> la redacción<br />
<strong>en</strong> español, sino también <strong>en</strong><br />
inglés, el idioma universal.<br />
Algo también importante es el publicar<br />
ciertas noticias <strong>de</strong> actualidad,<br />
datos <strong>de</strong> interés para el posible comprador,<br />
información <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos y<br />
<strong>de</strong>beres y <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral todo aquello que<br />
interese al consumidor, como la remisión<br />
a <strong>de</strong>terminados links que ofrezcan<br />
bu<strong>en</strong>a información y que se relacion<strong>en</strong><br />
con el interés <strong>de</strong>l posible comprador.<br />
Es interesante que la página t<strong>en</strong>ga un<br />
diseño mo<strong>de</strong>rno, claro, vivo, limpio, actual,<br />
que guste, que ofrezca confi anza.<br />
Por otra parte, la fotografía son los<br />
ojos <strong>de</strong>l que consulta la página, <strong>de</strong>biéndose<br />
reflejar al máximo los <strong>de</strong>talles,<br />
cont<strong>en</strong>idos, datos <strong>de</strong> interés, etc.
De nuestros promotores asociados,<br />
66 dispon<strong>en</strong> <strong>de</strong> página <strong>web</strong>, el 61,68%,<br />
porc<strong>en</strong>taje obviam<strong>en</strong>te mejorable, ya<br />
que hoy <strong>en</strong> día buscar <strong>en</strong> la red una<br />
empresa y no <strong>en</strong>contrar su pagina <strong>web</strong><br />
no da <strong>de</strong>masiada bu<strong>en</strong>a impresión. De<br />
tales <strong>páginas</strong>, algunas son simplem<strong>en</strong>te<br />
inmobiliarias, <strong>de</strong> localización y v<strong>en</strong>ta<br />
<strong>de</strong> propieda<strong>de</strong>s, otras hac<strong>en</strong> refer<strong>en</strong>cia<br />
a la v<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> una única promoción, algunas<br />
ofrec<strong>en</strong> muy poca información,<br />
otras son testimoniales, algunas ti<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
unos diseños muy antiguos y estáticos,<br />
otras, <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s promotoras resultan<br />
aburridas y con docum<strong>en</strong>tación poco<br />
<strong>de</strong>tallada y finalm<strong>en</strong>te un grupo <strong>de</strong><br />
ellas han cuidado el m<strong>en</strong>saje <strong>de</strong> su<br />
empresa con cariño, at<strong>en</strong>ción y con<br />
auténtica profesionalidad. El 20% <strong>de</strong><br />
las <strong>páginas</strong> po<strong>de</strong>mos consi<strong>de</strong>rar que se<br />
<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> esa situación. De ellas,<br />
www.bruesa.com, www.larcrea.com y<br />
www.vallehermoso.es, pert<strong>en</strong>ec<strong>en</strong> a<br />
gran<strong>de</strong>s empresas nacionales, www.raminosa.com<br />
y www.grupoviqueira.com<br />
son empresas <strong>de</strong> importante tamaño<br />
que actúan <strong>en</strong> casi todo el territorio<br />
nacional, mi<strong>en</strong>tras el resto suel<strong>en</strong> ser<br />
empresas <strong>de</strong> m<strong>en</strong>or tamaño pero curiosam<strong>en</strong>te<br />
todas ellas <strong>en</strong> franca expansión,<br />
como www.paseomaritimo.<br />
com, www.coinasa.es, www.dovhe.com,<br />
www.invercon.es, www.opec<strong>en</strong>.com,<br />
www.vkarpin.com y www.vigourban.<br />
com. con <strong>páginas</strong> s<strong>en</strong>cillas pero que<br />
permit<strong>en</strong> perfectam<strong>en</strong>te conocer la<br />
empresa, <strong>sus</strong> refer<strong>en</strong>cias, así como lo<br />
que ofrec<strong>en</strong> y <strong>en</strong> que condiciones.<br />
Actualm<strong>en</strong>te la ley gallega <strong>de</strong>l consumidor<br />
(ley <strong>de</strong> la vivi<strong>en</strong>da) obliga a<br />
todos los promotores a disponer <strong>en</strong> los
A p r o i n • 46<br />
locales <strong>de</strong> información y v<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong><br />
gran cantidad <strong>de</strong> información al servicio <strong>de</strong>l posible<br />
comprador, tanto <strong>de</strong> docum<strong>en</strong>tación como<br />
<strong>de</strong> precios <strong>de</strong> v<strong>en</strong>ta, condiciones <strong>de</strong> pago, plazos,<br />
posibilida<strong>de</strong>s hipotecarias, características <strong>de</strong> las<br />
vivi<strong>en</strong>das, <strong>materia</strong>les, planos, etc. Muchas veces,<br />
cuando algunas promociones son sometidas a<br />
inspecciones <strong>de</strong> consumo, las sanciones por falta<br />
<strong>de</strong> la información a<strong>de</strong>cuada, llegan a ser verda<strong>de</strong>ram<strong>en</strong>te<br />
importantes, algo que posiblem<strong>en</strong>te<br />
no sucediera si la página <strong>web</strong> <strong>de</strong> la empresa<br />
contuviera a disposición <strong>de</strong>l consumidor todos<br />
los datos que exige la ley <strong>en</strong> cuestión. Es cierto<br />
que con ello no solo se le dan datos al posible<br />
consumidor, sino también a todos los competidores,<br />
pero a estas alturas todos sabemos que gran<br />
parte <strong>de</strong> las visitas recibidas <strong>en</strong> las promociones<br />
son, bi<strong>en</strong> <strong>de</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> la propiedad o <strong>de</strong> otros<br />
competidores que <strong>de</strong>sean conocer el producto <strong>de</strong><br />
la compet<strong>en</strong>cia, lo que acaban sabi<strong>en</strong>do siempre,<br />
por lo que publicarlo ya <strong>en</strong> la página corporativa<br />
no nos supone r<strong>en</strong>unciar a nada y si el evitar a<br />
veces visitas in<strong>de</strong>seadas que nada nos aportan, al<br />
tiempo que <strong>de</strong>mostramos a consumo que disponemos<br />
<strong>de</strong> todos los datos que nos exige la ley y lo<br />
hacemos con luz y taquígrafos, <strong>en</strong> una página que<br />
no solo da toda la información sobre la promoción<br />
<strong>en</strong> cuestión sino, también sobre la empresa,<br />
<strong>sus</strong> refer<strong>en</strong>cias, promociones anteriores, objetivos,<br />
proyectos futuros, etc.<br />
Hasta ahora ninguna página conti<strong>en</strong>e tan exhaustiva<br />
información pero muchas ya se acercan<br />
a ello, y lo hac<strong>en</strong> <strong>en</strong> gran parte con un cont<strong>en</strong>ido<br />
estético digno <strong>de</strong>l crecimi<strong>en</strong>to que pret<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
como empresarios.
En nuestro número anterior tratába- tratába- tratába-<br />
Emos mos sobre la parte <strong>de</strong>l Master <strong>de</strong> la que<br />
Eera era directam<strong>en</strong>te responsable APROIN<br />
Ey y <strong>en</strong> ella se cont<strong>en</strong>ía, a parte <strong>de</strong> una<br />
Eserie serie <strong>de</strong> secciones teóricas, otras <strong>de</strong><br />
carácter práctico que <strong>en</strong> gran parte se<br />
han acometido <strong>en</strong> este tiempo.<br />
El pasado 6 <strong>de</strong> julio, <strong>en</strong> la Escuela<br />
<strong>de</strong> Negocios Caixanova, t<strong>en</strong>ía lugar la<br />
primera <strong>de</strong> las mesas redondas a celebrar<br />
<strong>en</strong> esta edición.<br />
Se trataba <strong>de</strong> un <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tro con<br />
ag<strong>en</strong>tes intervini<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> el proceso<br />
inmobiliario, los cuales analizaron su<br />
labor <strong>en</strong> el proceso <strong>de</strong> promoción, su<br />
relación con los promotores inmobiliarios,<br />
así como con el resto <strong>de</strong> los<br />
profesionales.<br />
Promotor. Decisión y coordinación<br />
g<strong>en</strong>eral fue afrontado por Clem<strong>en</strong>te<br />
Pousa, director <strong>de</strong>l Grupo <strong>Vi</strong>queira.<br />
Administración. Consultas previas,<br />
informes y lic<strong>en</strong>cias, corrió a cargo <strong>de</strong><br />
Aurelio Adán, arquitecto técnico mu-<br />
47 • Ap r o i n<br />
FoToS: Pablo Martínez<br />
máster <strong>en</strong> Dirección <strong>de</strong> Empresas inmobiliarias<br />
nicipal <strong>de</strong>l Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go.<br />
Financiación. Estudio <strong>de</strong> la promoción,<br />
créditos y subrogaciones lo <strong>de</strong>sarrolló<br />
Gonzalo Lamas, director <strong>de</strong>l<br />
area administrativa y préstamos <strong>de</strong><br />
Caixanova.<br />
Seguros. Responsabilidad civil, construcción,<br />
afi anzami<strong>en</strong>tos, etc. Se <strong>de</strong>bió a<br />
Raul Costas <strong>de</strong> Bahamon<strong>de</strong>, director <strong>en</strong><br />
<strong>Vi</strong>go <strong>de</strong> la correduría <strong>de</strong> seguros AON<br />
Gil y Carvajal y profesor <strong>en</strong> el Master.<br />
OCT y Control <strong>de</strong> Calidad. Controles
A p r o i n • 48<br />
previos y <strong>de</strong> ejecución se <strong>de</strong>bió a José<br />
Millán Pérez <strong>de</strong> Galaicontrol.<br />
Arquitecto. Proyectos y Dirección, tuvo<br />
la colaboración <strong>de</strong>l arquitecto José Antonio<br />
Gonzalez (Tucho), promotor colaborador<br />
<strong>de</strong>l Master <strong>en</strong> otros m<strong>en</strong>esteres.<br />
Aparejador. Dirección <strong>materia</strong>l y Seguridad<br />
y Salud. A cargo <strong>de</strong> Miguel <strong>Vi</strong>la<br />
Pumarega, promotor <strong>en</strong> el ejercicio libre<br />
<strong>de</strong> la profesión y ex aparejador municipal<br />
<strong>en</strong> el Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go.<br />
Contratas y subcontratas. Ejecución,<br />
precios, relaciones, etc. Que fue tratado<br />
también por Clem<strong>en</strong>te Pousa <strong>en</strong><br />
su calidad al tiempo <strong>de</strong> constructor,<br />
ante la aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> Jaime Lor<strong>en</strong>zo <strong>de</strong><br />
Jalohisa, qui<strong>en</strong> <strong>en</strong> un principio <strong>de</strong>bía<br />
hacerse cargo <strong>de</strong> este apartado.<br />
Suministro <strong>de</strong> <strong>materia</strong>les. Idoneidad,<br />
garantías, mercado, etc. Se <strong>en</strong>cargó <strong>de</strong><br />
esta faceta Gonzalo <strong>Vi</strong>la García propietario<br />
<strong>de</strong> la empresa GarciV<strong>en</strong>ta.<br />
Ag<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la Propiedad Inmobiliaria. Estudios<br />
<strong>de</strong> mercado, v<strong>en</strong>tas. Elías Posada<br />
Martínez, propietario <strong>de</strong> la ag<strong>en</strong>cia Posada<br />
fue qui<strong>en</strong> asumión este cometido.<br />
La coordinación <strong>de</strong> todo ello corrió<br />
a cargo <strong>de</strong> Miguel Font Rosell, ger<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong> APROIN, lic<strong>en</strong>ciado <strong>en</strong> Derecho,<br />
arquitecto técnico, ex aparejador<br />
municipal <strong>de</strong>l Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go,<br />
Ag<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la Propiedad Inmobiliaria y<br />
Promotor inmobiliario.<br />
La sesión duró toda la mañana <strong>de</strong>l<br />
viernes con la participación activa <strong>de</strong><br />
los alumnos y <strong>de</strong> todos los asist<strong>en</strong>tes<br />
acometi<strong>en</strong>dose prácticam<strong>en</strong>te todos<br />
los asuntos <strong>de</strong> interés relacionados con<br />
la coordinación e interacción <strong>de</strong> todos<br />
los ag<strong>en</strong>tes repres<strong>en</strong>tados.<br />
El pasado sábado día 14 <strong>de</strong> julio t<strong>en</strong>ía<br />
lugar otra <strong>de</strong> las experi<strong>en</strong>cias prácticas<br />
con que ciu<strong>en</strong>ta este curso, la visita<br />
a obras por parte <strong>de</strong> los alumnos.<br />
Se escogió un sábado a los efectos<br />
<strong>de</strong> no molestar a los intervini<strong>en</strong>tes <strong>en</strong><br />
las obras y po<strong>de</strong>r analizar con mayor<br />
tranquilidad la distinta problemática<br />
que surge <strong>en</strong> las obras para los promo-<br />
tores inmobiliarios.<br />
APROIN, a los efectos <strong>de</strong> hacer más<br />
efectiva la visita seleccionó tres obras<br />
sitas <strong>en</strong> la misma zona, <strong>de</strong> un mismo<br />
promotor y <strong>en</strong> distintas fases. La primera<br />
se <strong>en</strong>contraba <strong>en</strong> fase <strong>de</strong> vaciado<br />
<strong>de</strong> subsuelo, cim<strong>en</strong>tación, y confección<br />
<strong>de</strong> muros pantalla. La segunda se trataba<br />
<strong>de</strong> un edificio <strong>en</strong> fase <strong>de</strong> albañilería,<br />
instalaciones, cerrami<strong>en</strong>tos, etc. Y finalm<strong>en</strong>te<br />
la última <strong>en</strong> la fase <strong>de</strong> remates y<br />
terminación. La coordinación <strong>de</strong> cada<br />
fase corrió a cargo <strong>de</strong> los profesores<br />
<strong>de</strong>l Master: Javier <strong>de</strong> la Pu<strong>en</strong>te, Miguel<br />
Font y José Antonio González.<br />
Terminadas las visitas, todo el grupo<br />
se reunió finalm<strong>en</strong>te para analizar<br />
<strong>en</strong> conjunto <strong>sus</strong> impresiones y sacar<br />
conclusiones.<br />
Des<strong>de</strong> aquí queremos agra<strong>de</strong>cer<br />
profundam<strong>en</strong>te a la empresa VIAL-<br />
MAR su inestimable colaboración y<br />
su inmejorable predisposición a colaborar<br />
<strong>en</strong> el empeño, Gracias a Basilio<br />
y a Germán, preocupados muy directam<strong>en</strong>te<br />
por allanarnos el camino y a<br />
su director José Luis Collazo Pascual<br />
qui<strong>en</strong> coordinó con APROIN la visita.<br />
Para el mes <strong>de</strong> septiembre está prevista<br />
la tercera y última <strong>de</strong> las clases<br />
prácticas, esta vez una mesa redonda con<br />
promotores inmobiliarios que analizarán<br />
conjuntam<strong>en</strong>te con los alumnos las<br />
distintas fases <strong>de</strong> la promoción y como<br />
afrontarlas según su experi<strong>en</strong>cia.
Actos y noticias<br />
J<br />
J21 21 <strong>de</strong> jUnio<br />
Jjornada jornada sobre la ley <strong>de</strong><br />
Jsubcontratación subcontratación subcontratación y y responsabilida<strong>de</strong>s.<br />
responsabilida<strong>de</strong>s.<br />
JCon JVA,<br />
Jpor<br />
Con la colaboración <strong>de</strong> CAIXANO-<br />
VA, TINSA y CERTUM e impartida<br />
por los bufetes Garrigues, Cuatrecasas<br />
y Coladas-Rivas, tuvo lugar <strong>en</strong> el Club<br />
Financiero <strong>Vi</strong>go una jornada <strong>de</strong> tar<strong>de</strong><br />
para tratar sobre las responsabilida<strong>de</strong>s<br />
para promotores inmobiliarios <strong>en</strong> relación<br />
a la ley <strong>de</strong> subcontratación.<br />
Abrió la Jornada con la pres<strong>en</strong>tación<br />
<strong>de</strong> los pon<strong>en</strong>tes, Javier Garrido<br />
Val<strong>en</strong>zuela, presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong> APROIN.<br />
La primera <strong>de</strong> las pon<strong>en</strong>cias sobre<br />
“Responsabilidad mercantil y fiscal <strong>de</strong><br />
los administradores y altos cargos”,<br />
corrió a cargo <strong>de</strong> José Freire Santos,<br />
lic<strong>en</strong>ciado <strong>en</strong> económicas y Master <strong>en</strong><br />
Tributación y Sistema Fiscal, asociado<br />
<strong>de</strong> Garrigues, Abogados y asesores tributarios.<br />
Le siguió con “La responsabilidad<br />
por vicios <strong>de</strong> construcción”, Carlos<br />
Coladas-Guzmán Larraya, lic<strong>en</strong>ciado<br />
<strong>en</strong> Derecho y Master <strong>en</strong> Dirección <strong>de</strong><br />
Empresas <strong>de</strong> Promoción Inmobiliaria,<br />
asesor jurídico <strong>de</strong> APROIN y socio director<br />
<strong>de</strong>l bufete Coladas-Guzmán y<br />
Rivas.<br />
Finalm<strong>en</strong>te se trató sobre “La nueva<br />
ley <strong>de</strong> subcontratación. Responsabilida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong>lk Promotor” a cargo <strong>de</strong><br />
Susana Fernán<strong>de</strong>z Veiguela, lic<strong>en</strong>ciada<br />
<strong>en</strong> Derecho, asociada <strong>de</strong>l bufete<br />
Cuatrecasas.<br />
Las charlas tuvieron un gran éxito<br />
<strong>de</strong> público y fueron <strong>en</strong>ormem<strong>en</strong>te clarificadoras<br />
sobre el asunto a tratar.<br />
27 <strong>de</strong> jUnio<br />
jornada sobre los contratos <strong>en</strong> la<br />
Promoción Inmobiliaria.<br />
A cargo <strong>de</strong> Carlos Coladas-Guzmán<br />
Larraya, asesor jurídico <strong>de</strong> APROIN,<br />
tuvo lugar <strong>en</strong> Pontevedra, <strong>en</strong> el C<strong>en</strong>tro<br />
Social Caixanova, una jornada sobre<br />
“La planificación docum<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> la<br />
promoción inmobiliaria” <strong>en</strong> la que se<br />
FoToS: Pablo Martínez<br />
trataron los sigui<strong>en</strong>tes temas: La Due<br />
Dilig<strong>en</strong>ce Inmobiliaria, legal, técnica<br />
medio ambi<strong>en</strong>tal, fiscal y laboral. Los<br />
contratos preparatorios: Arras, promesa<br />
y opción <strong>de</strong> compra. Los contratos<br />
<strong>de</strong> compra <strong>de</strong> solar: comprav<strong>en</strong>ta, permuta<br />
y cuestiones complem<strong>en</strong>tarias.<br />
Los contratos con los ag<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> edificación:<br />
Proyectista, dirección facultativa,<br />
constructor. El acta <strong>de</strong> replanteo y<br />
el acta <strong>de</strong> recepción. La obra nueva y<br />
división horizontal, <strong>en</strong> construcción y<br />
terminada. Los contratos con los consumidores:<br />
reserva, contrato <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da<br />
<strong>en</strong> construcción, contrato <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da<br />
terminada, aspectos g<strong>en</strong>erales <strong>de</strong> la<br />
información y la publicidad.<br />
La jornada, muy concurrida fue <strong>de</strong><br />
un éxito absoluto <strong>de</strong>bido al interés que<br />
<strong>de</strong>spierta el asunto tratado.<br />
4 <strong>de</strong> jULio<br />
1ª Confer<strong>en</strong>cia Internacional <strong>de</strong><br />
Mercados Emerg<strong>en</strong>tes. Inversiones<br />
<strong>en</strong> Polonia. Claves <strong>de</strong> éxito.<br />
A cargo <strong>de</strong> la empresa EUROVI-<br />
VIENDAS, con la colaboración <strong>de</strong><br />
49 • Ap r o i n<br />
APROIN y Galicia<strong>Vi</strong>vi<strong>en</strong>da y el IGA-<br />
PE, tuvo lugar <strong>en</strong> los salones <strong>de</strong>l Hotel<br />
Pazo <strong>de</strong> los Escudos <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go, con la<br />
pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> dos c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ares <strong>de</strong> personas,<br />
un análisis porm<strong>en</strong>orizado sobre<br />
las posibilida<strong>de</strong>s actuales <strong>de</strong> inversión<br />
inmobiliaria <strong>en</strong> Polonia.<br />
Tras la recepción <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>tes y<br />
<strong>en</strong>trega <strong>de</strong> la docum<strong>en</strong>tación, el acto<br />
fue pres<strong>en</strong>tado por Javier Garrido Val<strong>en</strong>zuela,<br />
presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong> APROIN y <strong>de</strong><br />
Pedro Rodríguez, presid<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Eurovivi<strong>en</strong>das.<br />
La primera <strong>de</strong> las conferncias corrió<br />
a cargo <strong>de</strong> José Luis Suarez, I.E.S.E.<br />
Business School por la Universidad <strong>de</strong><br />
Navarra, qui<strong>en</strong> trató sobre “Análisis<br />
<strong>de</strong> la evolución <strong>de</strong>l sector inmobiliario<br />
a nivel internacional y nuevas oportunida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> inversión <strong>en</strong> Polonia”,<br />
tras un coloquio, le siguió Jaime Fuster<br />
Rufilanchas, <strong>de</strong>l bufete Garrigues,<br />
qui<strong>en</strong> trató sobre “Marco Jurídico<br />
polaco y régim<strong>en</strong> fiscal aplicable a la<br />
promoción inmobiliaria <strong>en</strong> Polonia”,<br />
le siguió un coloquio y posterior <strong>de</strong>scanso.<br />
Seguidam<strong>en</strong>te se trató sobre<br />
“Financiación <strong>de</strong> proyectos y particularida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong>l sistema financiero polaco”<br />
a cargo <strong>de</strong> Julia Sánchez, directora<br />
<strong>de</strong> la oficina <strong>en</strong> Varsovia <strong>de</strong> la Caja<br />
<strong>de</strong> Ahorros <strong>de</strong>l Mediterráneo (CAM).
A p r o i n • 50<br />
Tras el coloquio, se trató sobre “Experi<strong>en</strong>cia<br />
y proceso constructivo <strong>de</strong> un<br />
promotor español <strong>en</strong> Polonia” a cargo<br />
<strong>de</strong> Francisco Rego Machado, director<br />
territorial <strong>de</strong> Raminova <strong>en</strong> Polonia.<br />
Álvaro Álvarez-Blázquez Fernán<strong>de</strong>z,<br />
nuevo director g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l IGA-<br />
PE, pronunció finalm<strong>en</strong>te una charla<br />
sobre los apoyos que actualm<strong>en</strong>te el<br />
IGAPE está prestando a las inversiones<br />
gallegas <strong>en</strong> el extranjero.<br />
Finalizadas las charlas, tuvo lugar<br />
una comida con los asist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> cuyo<br />
transcurso charlaron sobre la realidad<br />
polaca actual, Krzysztof Celuch qui<strong>en</strong><br />
informó sobre la realidad actual <strong>de</strong> la<br />
ciudad <strong>de</strong> Varsovia, Anna Korczynska<br />
ag<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la propiedad y especialista<br />
<strong>en</strong> transacciones internacionales, Maciej<br />
Ryszard Brzezik <strong>de</strong>l <strong>de</strong>partam<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> inversiones <strong>de</strong> Varsovia y Jacek Kolibski,<br />
lic<strong>en</strong>ciado <strong>en</strong> <strong>de</strong>recho y ag<strong>en</strong>te<br />
<strong>de</strong> la propiedad inmobiliaria.<br />
Las confer<strong>en</strong>cias fueron asistidas<br />
por sistema <strong>de</strong> traducción simultánea.<br />
26 <strong>de</strong> septieMbre<br />
El nuevo Plan G<strong>en</strong>eral Contable.<br />
En la línea <strong>de</strong> colaboración con<br />
Caixanova, Tinsa y Certum, está previsto<br />
para finales <strong>de</strong>l mes <strong>de</strong> septiembre<br />
el abordar la problemática que<br />
supone el nuevo Plan G<strong>en</strong>eral Contable<br />
para las empresas <strong>de</strong> promoción<br />
inmobiliaria. La Jornada t<strong>en</strong>drá lugar<br />
<strong>en</strong> el C<strong>en</strong>tro Social Caixanova, concretando<br />
más a<strong>de</strong>lante la id<strong>en</strong>tidad <strong>de</strong> los<br />
distintos confer<strong>en</strong>ciantes.<br />
octUbre-novieMbre<br />
Nuevos seminarios <strong>de</strong> formación.<br />
Para finales <strong>de</strong> octubre y principios<br />
<strong>de</strong> noviembre se llevaran a cabo<br />
dos seminarios más, relacionados con<br />
las bu<strong>en</strong>as prácticas <strong>en</strong> la promoción,<br />
la financiación a la luz <strong>de</strong> los nuevos<br />
tiempos y otra cuestión aun sin <strong>de</strong>terminar.<br />
1ª qUinc<strong>en</strong>A <strong>de</strong> novieMbre<br />
<strong>Vi</strong>aje <strong>de</strong> promotores a Cabo Ver<strong>de</strong>.<br />
En colaboración con la Cámara <strong>de</strong><br />
Comercio, está previsto un viaje <strong>de</strong><br />
<strong>en</strong>tre 3 y 4 días a las distintas islas <strong>de</strong><br />
Cabo Ver<strong>de</strong> a los efectos <strong>de</strong> concretar<br />
sobre el lugar las posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> inversión<br />
<strong>en</strong> promoción inmobiliaria <strong>en</strong><br />
las islas para nuestros promotores asociados.<br />
30 <strong>de</strong> novieMbre<br />
Premio APROIN. Edificio Gallego 10.<br />
A primeros <strong>de</strong> septiembre, el Jurado<br />
<strong>de</strong>l Premio abrirá una vez más la<br />
convocatoria a concurrir a los premios<br />
APROIN, Edifico Gallego 10, para finalizar<br />
con la ceremonia anual <strong>de</strong> <strong>en</strong>trega<br />
<strong>de</strong> premios <strong>en</strong> la que concurr<strong>en</strong><br />
nuestros promotores, autorida<strong>de</strong>s y un<br />
numeroso grupo <strong>de</strong> invitados.
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
6.<br />
7.<br />
8.<br />
9.<br />
10.<br />
11.<br />
12.<br />
13.<br />
14.<br />
15.<br />
16.<br />
17.<br />
18.<br />
19.<br />
20.<br />
21.<br />
22.<br />
23.<br />
24.<br />
25.<br />
26.<br />
27.<br />
28.<br />
29.<br />
30.<br />
31.<br />
32.<br />
33.<br />
34.<br />
35.<br />
36.<br />
37.<br />
38.<br />
39.<br />
40.<br />
41.<br />
42.<br />
43.<br />
44.<br />
45.<br />
46.<br />
47.<br />
48.<br />
49.<br />
50.<br />
51.<br />
52.<br />
53.<br />
54.<br />
PRESIDENTE: JAVIER GARRIDO VALENzUELA EUROMETROPOLITANA, S.A.<br />
VOCAL: VíCTOR VILA DAVILA ESPACIO VITAL P. Y C., S.L.<br />
VOCAL: ENzO PORTUESE PACE CONSTRUCCIONES MDC, S.L.<br />
VOCAL: JOSé LUIS COLLAzO PASCUAL VIALMAR, S.A.<br />
VOCAL: FEDERICO FERNÁNDEz–CERVERA URBAVIGO, S.A.<br />
VOCAL: CARLOS FERNÁNDEz MOREIRA RESIDENCIAL ROSAL, S.L.<br />
VOCAL: MANUEL PEREIRA MANzANARES ESPIGUEIRO PROM. INM., S.L.<br />
VOCAL: MANUEL ARANDA NúñEz GRUPO INM. MIRAGAL, S.L.<br />
VOCAL: MANUEL ALVAREz MARTíNEz CYSUGAL, S.A.<br />
VOCAL: YAGO PREGO LAGO GRUPO DOVHE<br />
VOCAL: JOSé FCO. CRESPO BARRIO VALERY KARPIN, S.L.<br />
GERENTE: MIGUEL FONT ROSELL<br />
EmPrEsAs DE PromoCión AsoCiADAs<br />
ATLANTICO DE CONSTRUCCIONES Y PROMOCIONES.<br />
PROMOCIONES MONTELOURO, S.A.<br />
PROMOCIONES MANUEL VÁzQUEz, S.L.U.<br />
DOMUS NERGA, S.L.<br />
ESPACIO VITAL CONSTRUCCIÓN Y PROMOCIONES S.L.<br />
ENRIQUEz S.A.<br />
METROwEST EUROPA, S.L.<br />
TECEDISA<br />
PRADAVILA<br />
EDIFICACIONES POLíGONO DE BALAíDOS, S.A.<br />
VIGUESA DE EDIFICACIONES.<br />
PROMOCIONES MARIO PUENTES<br />
MANUEL LORENzO MURADÁS S.A.<br />
RIO AVE, S.L.<br />
VIGOLAR, S.A.<br />
RODRíGUEz Y OTERO<br />
RESIDENCIAL ROSAL, S.L.<br />
VIALMAR S.A.<br />
CONSTRUCCIONES CYSER, S.L.<br />
NAYTER, S.L.<br />
INMOBILIARIA MERIDIONAL GALLEGA, S.L.<br />
PROMOCIONES MANUEL CASAL, S.A.<br />
APARTAMENTOS PASEO MARíTIMO S.L.<br />
PROVIFAS S.L.<br />
PROMOCIONES IFER.<br />
PROMOCIONES DOMINGO FERNÁNDEz S.L.<br />
VIQUEIRA INMUEBLES, S.L.<br />
INVERGAL S.A.<br />
O BALCÓN DA XUNQUEIRA, S.L.<br />
CENDÓN Y DOMíNGUEz VIGO S.L.<br />
CYSUGAL S.A.<br />
METROVACESA S.A.<br />
VIGOURBÁN<br />
VIGO VIEJO PROMOCIONES INMOBILIARIAS, S.L.<br />
INMOBILIARIA NINO MIRÓN<br />
PLANIN, S.L.<br />
PROMOCIONES CHAMADOIRA S.L.<br />
URBAVIGO, S.A.<br />
CONSTRUCCIONES MDC, S.L.<br />
VALLEHERMOSO DIVISIÓN PROMOCIONES SAU S.A.<br />
INMOBILIARIA URBIS, S.A.<br />
GESTOSO, S.A.<br />
EUROMETROPOLITANA S.A.<br />
FEYJU GALICIA S.L.<br />
MIRALEX, S.L.U.<br />
EDIGALCA S.L.<br />
TAU PROMOCIONES S.A.<br />
VIUCONSA<br />
FRAMIñÁN PROMOCIONES INMOBILIARIAS, S.L.<br />
ESPIGUEIRO PROMOCIONES INMOBILIARIAS, S.L.<br />
PROMOCIONES VITAL VIGO, S.L.<br />
INVERSIONES TANAGUARENA, S.A.<br />
GRUPO INMOBILIARIO MIRAGAL, S.L.<br />
EMPROSAL 16, S.A.<br />
JUnTA rECTorA AProin<br />
55.<br />
56.<br />
57.<br />
58.<br />
59.<br />
60.<br />
61.<br />
62.<br />
63.<br />
64.<br />
65.<br />
66.<br />
67.<br />
68.<br />
69.<br />
70.<br />
71.<br />
72.<br />
73.<br />
74.<br />
75.<br />
76.<br />
77.<br />
78.<br />
79.<br />
80.<br />
81.<br />
82.<br />
83.<br />
84.<br />
85.<br />
86.<br />
87.<br />
88.<br />
89.<br />
90.<br />
91.<br />
92.<br />
93.<br />
94.<br />
95.<br />
96.<br />
97.<br />
98.<br />
99.<br />
100.<br />
101.<br />
102.<br />
103.<br />
104.<br />
105.<br />
106.<br />
107.<br />
51 • Ap r o i n<br />
COPRONOVA, S.L.<br />
PROMOCIONES JOSé FAJO, S.L.<br />
GRUPO DOSEAN, S.L.<br />
PROMOCIONES EXCONSA VIGO, S.L.<br />
VIGOCASA PROMOCIONES Y CONSTRUCCIONES, S.L.<br />
MEFERMA, S.L.<br />
CITANIA AEDIFICANDI, S.L.<br />
VALERY KARPIN, S.L.<br />
GRUPO LAR DESARROLLOS RESIDENCIALES, S.L.<br />
GRUPO PROMALAR, S.L.<br />
PROMOCIONES INMOBILIARIAS VAL DE PEDRA, S.L.<br />
VALDERREY ARQUITECTURA Y PROMOCIONES INMOBILIARIAS, S.L.<br />
PROMOCIONES POLICARPO DE VIGO, S.L.<br />
PROVIVENDI INVERSIONES, S.L.<br />
ALAMEDA VIGO, S.L.<br />
BERJUN, S.L.<br />
PROMOCIÓN INMOBILIARIA HORACIO Y MANUEL, S.L.<br />
PROMOCIONES URBANAS LAXAS, S.L.<br />
FRAPEJUS GALICIA, S.A.<br />
PROMOCIONES POzA REAL, S.L.<br />
DESURBIN, S.L.<br />
SHOPPING CONTROL, S.L.<br />
PROMOCIONES PERQUISA, S.A.<br />
URBANOSA GALICIA<br />
GRUPO GEO<br />
COINASA, S.L.<br />
BASISA GRUPO INMOBILIARIO<br />
GRUPO DOVHE<br />
GRUPO PIRSA, S.A.<br />
CONSTRUCUATRO, S.A.<br />
GESTAB, S.L.<br />
PROMOCIONES PLAzA DEL VALLE C.B.<br />
ARQUITECTURA Y HABITAT, SL.L.<br />
INVERSIONES INMOBILIARIAS MARVIL, S.A.U.<br />
RAMINOSA, S.L.<br />
PROMOCIONES MIñOSOL, S.L.<br />
PROMOCIONES INMOBILIARIAS AROUSA DOUS, S.L.<br />
MARQUIORA, S.L.<br />
OS REGOS PROMOCIONES, S.L.<br />
PROMOCIONES NOVO XEITO FOMENTO INMOBILIARIO, S.L.<br />
NOVAURBE VIVIENDA, S.L.<br />
BOUzA ALTA, S.L.<br />
DOURO ATLÁNTICO, S.L.<br />
PROMOCIONES IGLEPOR, S.L.<br />
INVERSIÓN Y DESARROLLO COSTA GALICIA, S.L.<br />
INVERCON 96, S.L.<br />
INVERSIONES ISLAS CíES, S.L.<br />
APARICIO & MASCATO, S.L.U.<br />
GESTIBERICA MANAGEMENT, S.L.<br />
DOMUS ATLÁNTICA, S.L.<br />
PROFESIONAL INTERSERVICES, S.A.<br />
PROMOCIONES Y CONSTRUCCIONES RUSTIHOGAR 2003, S.L.<br />
PROMOCIONES CONCHASES, S.L.
A p r o i n • 52<br />
Empresa: Alquipos, S.A.<br />
j.cabaleiro@alquipos.com<br />
Actividad: Alquiler / v<strong>en</strong>ta maquinaria construcción<br />
Domicilio: Avda. do Freixo, 23 – 36214 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 418 422<br />
Empresa: Bo<strong>de</strong>al, S.L.U.<br />
Actividad: Metal<br />
Domicilio: Polígono Ind. Ribadill, parcela 4<br />
36880 A Cañiza<br />
Teléfono: 986 652 490 – Fax: 986 652 491<br />
Empresa: Caixanova<br />
Actividad: Servicios Financieros<br />
Domicilio: García Barbón, 1 – 36201 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono y Fax:<br />
Empresa: Caja Madrid<br />
Actividad: Servicios Financieros<br />
Domicilio: Pablo Morillo, 4 – 1º<br />
Teléfono: 986 447 026 – Fax: 986 447 029<br />
Empresa: Celtgas, S.L.<br />
celtgas@celtgas.com<br />
Actividad: Instalación <strong>de</strong> Gas y Calefacción<br />
Domicilio: Irmáns Pérez Quintela, 2 – 36205 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 447 026 – Fax: 986 447 029<br />
Empresa: Coigrasa<br />
bernardo@coigrasa.com<br />
Actividad: Cantería.<br />
Domicilio: Gándaras <strong>de</strong> G. – Apdo. 79 – 36700 Tui<br />
Teléfono: 986 600 912 – Fax: 986 600 944<br />
Empresa: Duck Fin<br />
mdafonte@duckfin.com<br />
Actividad: Asesoría <strong>de</strong> financiación.<br />
Domicilio: Colón, 24 – Entresuelo 1º – 36201 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 902 120 022 – Fax: 986 221 937<br />
Empresa: Eurocontrol<br />
santiago@eurocontrol.es<br />
Actividad: Inspección, control y asesorami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> calidad.<br />
Domicilio: P. Ind. Milladoiro–Castiñeiras, 110 C – Ames<br />
Teléfono: 981 536 488 – Fax: 981 536 488<br />
Empresa: Galaicontrol, S.L.<br />
info@galaicontrol.com<br />
Actividad: Servicios <strong>de</strong> control <strong>de</strong> calidad.<br />
Domicilio: Avda Alcal<strong>de</strong> Lavadores, 122 – 36214 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 250 090 – Fax: 986 253 790<br />
Empresa: Revista Galicia <strong>Vi</strong>vi<strong>en</strong>da<br />
revista@galiciavivi<strong>en</strong>da.com.<br />
Actividad: Revista Inmobiliaria<br />
Domicilio: Lepanto, 5–2º – <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 118 015 – Fax: 986 437 466<br />
Empresa: Garpe<br />
fernando@garpe.com<br />
Actividad: Infografía – 3D.<br />
Domicilio: Av<strong>en</strong>ida Camelias, 111 – <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 410 230 / 986 211 717 – Fax: 986 204 448<br />
Empresa: Consulting Inmobiliario Inmovivi<strong>en</strong>da, S.L.<br />
inmovivi<strong>en</strong>da@wanadoo.es.<br />
Actividad: Comprav<strong>en</strong>ta Inmobiliaria<br />
Domicilio: Calle Colón, 28–3º B – 36201 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 220 561 – Fax: 986 220 561<br />
empresas colaboradoras<br />
Empresa: Itra<strong>de</strong>spo, S.L.<br />
alberto.lete@itra<strong>de</strong>spo.es<br />
Actividad: Asesoría/Consultoría Inversión Este <strong>de</strong> Europa<br />
Domicilio: Rúa <strong>de</strong> Meli<strong>de</strong>, 5/1A<br />
15705 Santiago <strong>de</strong> Compostela<br />
Teléfono: 639 159 369<br />
Empresa: Izmar, S.L.U.<br />
Actividad: Construcción – Interiorismo<br />
Domicilio: PTL (Parque Tecnológico y Logístico <strong>de</strong><br />
<strong>Vi</strong>go, c/ B – Parcela 1007 – 36312 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 485 340 – Fax: 986 485 342<br />
Empresa: Limpiezas <strong>de</strong>l Noroeste, S.A.<br />
Actividad: Limpieza<br />
Domicilio: Carretera <strong>de</strong>l Bao, 66 – 36330 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 230 078 – Fax: 986 211 408<br />
Empresa: Moreira y Cía. S.A.<br />
amoreira@moreira–cia.com<br />
Actividad: V<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> <strong>materia</strong>les <strong>de</strong> construcción.<br />
Domicilio: Av<strong>en</strong>ida <strong>de</strong> la Florida, 62 – 36210 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 213 410 – Fax: 986 213 420<br />
Empresa: Optimaceramics, S.L.<br />
f.lareu@optimaceramics.com<br />
Actividad: Suministros para gran edificación.<br />
Domicilio: Camiño do Sobreiro, 2 – bajo<br />
Teléfono: 986 484 435 – Fax: 986 446 028<br />
Empresa: OTEC, Oficina Técnica <strong>de</strong> Ing<strong>en</strong>iería y Servicios, S.L.<br />
otec@otec–es.com.<br />
Actividad: Proyectos <strong>de</strong> Ing<strong>en</strong>iería<br />
Domicilio: Av<strong>en</strong>ida Hispanidad, 88–Bajo – <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 134 345 – Fax: 986 137 383<br />
Empresa: Pilotes Posada, S.L.<br />
Actividad: Cim<strong>en</strong>taciones especiales.<br />
Domicilio: Ctra. <strong>de</strong> Bayona, 44 – Interior<br />
Teléfono: 986 293 500 – Fax: 986 202 152<br />
Empresa: Elías Posada<br />
inmobiliaria@ag<strong>en</strong>ciaposada.com<br />
Actividad: Ag<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la Propiedad Inmobiliaria.<br />
Domicilio: Calle Uruguay, 11–Bajo – 36201 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 224 503/4 – Fax: 986 439 021<br />
Empresa: Almac<strong>en</strong>es Reverter, S.A.<br />
marco@areverter.com<br />
Actividad: Materiales <strong>de</strong> construcción.<br />
Domicilio: Gandarón, 13 – 36214 <strong>Vi</strong>go<br />
Teléfono: 986 270 988 – Fax: 986 271 202<br />
Empresa: Puertas <strong>Vi</strong>sel<br />
Actividad: Fabricación <strong>de</strong> puertas.<br />
Domicilio: Alcalá, 227–3º – 28028 Madrid<br />
Teléfono y Fax: 925 200 004<br />
Empresa: Pérez Leirós, S.A.<br />
xoane@xoane.com<br />
Actividad: Cocinas.<br />
Domicilio: Gándara <strong>de</strong>l Prado, Atios – 36400 Porriño.<br />
Teléfono: 986 330 250 – Fax: 986 331 377
Ingredi<strong>en</strong>tes<br />
FRITADA DE MEJILLONES<br />
1 Kg. <strong>de</strong> mejillones.<br />
2 tomates.<br />
1 cebolla gran<strong>de</strong>.<br />
1 pimi<strong>en</strong>to ver<strong>de</strong>.<br />
2 di<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> ajo.<br />
<strong>Vi</strong>no blanco Rioja<br />
Aceite y sal<br />
Preparación<br />
¡A comer!<br />
Guillermo Alvarellos Con<strong>de</strong><br />
PRoMoToR InMoBIlIaRIo<br />
Como com<strong>en</strong>té <strong>en</strong> la edición anterior, os recom<strong>en</strong>daré<br />
Calgunos algunos vinos y productos gourmet para que los disfrutéis<br />
C<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>sus</strong>titución <strong>de</strong> primeros platos.<br />
CYa Ya que es verano, verano, aunque aunque no lo parezca, vamos con una<br />
receta <strong>de</strong> bonito que es su época.<br />
En una sartén con aceite rehogamos la cebolla<br />
picada, el pimi<strong>en</strong>to ver<strong>de</strong> <strong>en</strong> tiras y el ajo, cuan-<br />
do esté dorado, incorporamos el tomate y el vino<br />
que <strong>de</strong>jamos evaporar. Agregamos los mejillo-<br />
nes que previam<strong>en</strong>te abrimos <strong>en</strong> una cazuela<br />
con muy poquita agua. Se pue<strong>de</strong> servir con una<br />
<strong>de</strong> las conchas (yo lo sirvo sin ninguna).<br />
Vamos con una recom<strong>en</strong>dación <strong>de</strong> vinos para coleccionar:<br />
Chivite colección 125 Reserva <strong>de</strong>l 2000 ó 2001, Gran<br />
Coronas más La Plana <strong>de</strong>l 2000 y Astrales <strong>de</strong>l 2004 <strong>en</strong> cuanto<br />
a tintos.<br />
Continuaremos <strong>en</strong> la próxima edición.<br />
MI MARMITAKO DE BONITO<br />
Ingredi<strong>en</strong>tes<br />
1/2 Kg. <strong>de</strong> bonito.<br />
1 Kg. <strong>de</strong> patatas.<br />
2 tomates.<br />
2 cebollas.<br />
2 di<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> ajo.<br />
1 pimi<strong>en</strong>to ver<strong>de</strong>.<br />
1 medida <strong>de</strong> caldo conc<strong>en</strong>trado <strong>de</strong> carne.<br />
<strong>Vi</strong>no blanco Rioja<br />
Aceite y sal<br />
Carne <strong>de</strong> pimi<strong>en</strong>to choricero (<strong>en</strong> bote)<br />
Preparación<br />
53 • Ap r o i n<br />
En una cazuela <strong>de</strong> barro con un bu<strong>en</strong> chorro <strong>de</strong><br />
aceite rehogamos las cebollas, el pimi<strong>en</strong>to, los<br />
ajos (todo muy picado), cuando esté la cebolla<br />
transpar<strong>en</strong>te, agregamos el tomate sin piel, un<br />
chorrito <strong>de</strong> vino blanco <strong>de</strong> rioja y la medida <strong>de</strong><br />
caldo conc<strong>en</strong>trado <strong>de</strong> carne. Incorporamos las<br />
patatas lascadas, es <strong>de</strong>cir, rotas con la punta <strong>de</strong><br />
un cuchillo, cubrimos <strong>de</strong> agua al ras y <strong>de</strong>jamos<br />
cocer unos 20 minutos. A continuación añadimos<br />
el bonito cortado <strong>en</strong> dados, sin piel ni espina,<br />
previam<strong>en</strong>te sazonado y salteado vuelta y<br />
vuelta <strong>en</strong> la sartén.<br />
Se <strong>de</strong>ja cocer <strong>de</strong> 2 a 3 minutos acompañado <strong>de</strong><br />
2 cucharaditas <strong>de</strong> carne <strong>de</strong> pimi<strong>en</strong>to choricero.<br />
Se pone al punto <strong>de</strong> sal y se sirve muy cali<strong>en</strong>te.<br />
Nota: Este plato se pue<strong>de</strong> hacer con dados <strong>de</strong><br />
salmón, es idéntico al anterior, sin el pimi<strong>en</strong>to<br />
choricero y el conc<strong>en</strong>trado <strong>de</strong> carne se <strong>sus</strong>tituye<br />
por conc<strong>en</strong>trado <strong>de</strong> pescado.
A p r o i n • 54<br />
nuevos <strong>materia</strong>les<br />
Luis Moyano Quiroga<br />
JuEZ ÁRBITRo InTERnaCIonal<br />
Alister Mack<strong>en</strong>zie fue uno <strong>de</strong> los gran<strong>de</strong>s arquitectos <strong>de</strong> la historia <strong>de</strong>l golf.<br />
ANació Nació <strong>en</strong> Yorkshire, Inglaterra <strong>en</strong> 1870 y murió <strong>en</strong> Santa Cruz, California <strong>en</strong> 1934.<br />
AMedico Medico <strong>de</strong> profesión pronto abandono la medicina para <strong>de</strong>dicarse al diseño <strong>de</strong><br />
Acampos campos <strong>de</strong> golf <strong>en</strong> asociación con Harry S. Colt. Fue el primer gran diseñador que<br />
no había sido previam<strong>en</strong>te un jugador <strong>de</strong>stacado. Quizás esta condición infl uyó <strong>en</strong><br />
su habilidad para crear hoyos <strong>de</strong> golf con un perfecto equilibrio <strong>en</strong>tre el riesgo y la<br />
recomp<strong>en</strong>sa y <strong>en</strong> su facilidad para producir campos que constituy<strong>en</strong> un reto para<br />
todo tipo <strong>de</strong> jugadores por muy distintos que sean <strong>sus</strong> niveles <strong>de</strong> juego.<br />
Entre <strong>sus</strong> obras fi guran campos<br />
tan conocidos como Perth<br />
and Kinross, Escocia (1927),<br />
Ciprés Point, California (1928)<br />
Oakland, California (1929), Royal<br />
Melbourne, Australia (1931) y<br />
fue elegido por Bobby Jones para<br />
colaborar <strong>en</strong> el diseño <strong>de</strong>l famoso<br />
Augusta Nacional <strong>en</strong> 1933.<br />
Muchos <strong>de</strong> <strong>sus</strong> campos sigu<strong>en</strong> fi -<br />
gurando hoy <strong>en</strong> día <strong>en</strong> la lista <strong>de</strong><br />
100 mejores campos <strong>de</strong>l mundo.<br />
En el libro “The Spirit of St.<br />
Andrews” que escribió <strong>en</strong> 1933<br />
<strong>de</strong>cía “Se sugiere a m<strong>en</strong>udo que<br />
hemos alcanzado el limite <strong>de</strong>l vuelo <strong>de</strong> una pelota <strong>de</strong> golf. Yo no lo creo pues no hay<br />
limites para la ci<strong>en</strong>cia”. Con esta i<strong>de</strong>a proyectaba <strong>sus</strong> campos que por eso hoy <strong>en</strong> día<br />
sobreviv<strong>en</strong> a todos los a<strong>de</strong>lantos tecnológicos.<br />
La mejora <strong>de</strong> los <strong>materia</strong>les, ha cambiado profundam<strong>en</strong>te el golf pues <strong>de</strong>sgraciadam<strong>en</strong>te<br />
mayoría los a<strong>de</strong>lantos han estado <strong>en</strong>caminados a <strong>en</strong>viar la bola cada<br />
vez más lejos.<br />
Los golpes <strong>de</strong> salida no llevan la bola al lugar previsto cuando se diseño el campo<br />
para un bu<strong>en</strong> golpe si no 50 y hasta 100 metros más lejos, lo que hace que los obstáculos<br />
perfectam<strong>en</strong>te situados hace años no <strong>en</strong>tr<strong>en</strong> <strong>en</strong> juego hoy <strong>en</strong> día.<br />
Mas notorio es lo que ocurre con el par <strong>de</strong> muchos hoyos. En hoyos que estaban<br />
diseñados como par cuatro, se alcanza el gre<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
un golpe y a veces sin necesidad <strong>de</strong> jugar el driver y todavía<br />
más llamativo lo que ocurre con los hoyos <strong>de</strong> par<br />
cinco <strong>en</strong> los que raro es el profesional que no alcanza el<br />
gre<strong>en</strong> <strong>de</strong> dos golpes y la mayoría <strong>de</strong> las veces utilizando<br />
un hierro medio para el segundo golpe y <strong>en</strong> muchas<br />
ocasiones sin asumir el m<strong>en</strong>or riesgo.<br />
La reacción inmediata es el campo “anti–Tiger”<br />
que se basa <strong>en</strong> construir nuevos tees alargando los<br />
hoyos lo que conduce inmediatam<strong>en</strong>te al jugador a<br />
buscar un equipo que le permita alcanzar más metros<br />
y al fabricante a investigar para conseguir lo que el<br />
mercado le pi<strong>de</strong>.<br />
Si el remedio no se obti<strong>en</strong>e alargando<br />
los campos ni estrechándolos, ¿Qué<br />
se pue<strong>de</strong> hacer para terminar con esa<br />
carrera <strong>en</strong>tre la longitud <strong>de</strong>l campo y la<br />
distancia que proporcionan los nuevos<br />
<strong>materia</strong>les? Los expertos dic<strong>en</strong> “Dejemos<br />
los obstáculos don<strong>de</strong> se colocaron<br />
originalm<strong>en</strong>te con el fi n <strong>de</strong> que el pegador<br />
medio y el jugador <strong>de</strong> club puedan<br />
jugar el campo como fue diseñado, pero<br />
construyamos nuevos bunkers y obstáculos<br />
<strong>en</strong> los lugares don<strong>de</strong> aterriza la bola<br />
<strong>de</strong>l gran pegador, bunkers que sean<br />
más profundos cuanto más cerca estén<br />
<strong>de</strong> gre<strong>en</strong>. Se <strong>de</strong>be buscar un equilibrio<br />
<strong>en</strong>tre el riesgo que se corre al ejecutar<br />
un golpe y la recomp<strong>en</strong>sa que se pret<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
obt<strong>en</strong>er.<br />
Los gran<strong>de</strong>s campos tradicionales<br />
eran el resultado <strong>de</strong> la habilidad e<br />
imaginación <strong>de</strong>l diseñador, <strong>de</strong> personas<br />
que al dibujar un campo valoraron<br />
<strong>de</strong>streza y estrategia sobre todo.<br />
Los obstáculos <strong>de</strong>b<strong>en</strong> librarse a base<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>streza no solo con fuerza. En los<br />
tiempos <strong>de</strong> Mack<strong>en</strong>zie y Colt, el titulo<br />
<strong>de</strong> “Championship Course”indicaba la<br />
calidad no la longitud <strong>de</strong>l campo.<br />
Otro arquitecto <strong>de</strong> golf, Paul Daley<br />
<strong>de</strong>cía <strong>en</strong> 2002: “Una obsesión por la<br />
longitud, <strong>en</strong>cubre un sin numero <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>fectos, y lo que es peor anima a la<br />
holgazanería por parte <strong>de</strong>l diseñador”.<br />
De todas formas, no <strong>de</strong>bemos cargar<br />
la culpa <strong>en</strong> los arquitectos que hoy <strong>en</strong><br />
día se v<strong>en</strong> obligados a trabajar bajo unas<br />
condiciones impuestas por los promotores<br />
que <strong>de</strong>dican las mejores parcelas <strong>de</strong><br />
terr<strong>en</strong>o a los hoteles, vivi<strong>en</strong>das y c<strong>en</strong>tros<br />
cívicos <strong>de</strong>jando a disposición <strong>de</strong>l diseñador<br />
<strong>de</strong>l campo los terr<strong>en</strong>os sobrantes.
Xurxo Xoán González Con<strong>de</strong><br />
XEREnTE vIvEIRoS aDoa<br />
Na planifi cación<br />
Ndun dun xardín sempre<br />
Nse se <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ter <strong>en</strong> conta<br />
unha serie <strong>de</strong> parametros<br />
para obter o resultado<br />
<strong>de</strong>sexado. Son moitos e moi<br />
difer<strong>en</strong>tes os estilos <strong>de</strong> xardín<br />
que po<strong>de</strong>mos realizar,<br />
pero non por eso teñ<strong>en</strong> que<br />
ser mellores ou peores, máis<br />
ou m<strong>en</strong>os atractivos; o importante é que<br />
<strong>de</strong>a resposta as necesida<strong>de</strong>s e gustos dos<br />
usuarios.<br />
Cada árbore, cada planta, tén o seu<br />
mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> espl<strong>en</strong>dor nunha <strong>de</strong>terminada<br />
época do ano, un bo coñecem<strong>en</strong>to<br />
das mesmas permitirá crear un<br />
xardín que resulte interesante durante<br />
todo o ano.<br />
A varieda<strong>de</strong> cromática é un dos aspectos<br />
máis sali<strong>en</strong>tables a ter <strong>en</strong> conta<br />
no xardín, s<strong>en</strong>do as plantas <strong>de</strong> fl or as<br />
que mellor cumpr<strong>en</strong> esta función. Este<br />
resultado e doado <strong>de</strong> obter <strong>en</strong> época<br />
primaveral coa profusión <strong>de</strong> fl ores que<br />
confi guran unha explosión <strong>de</strong> cor, luz,<br />
o xardín <strong>de</strong> tempada estival<br />
aromas e <strong>de</strong> vida r<strong>en</strong>ovada.<br />
Conquerir<br />
este obxectivo<br />
<strong>en</strong> época invernal<br />
require saber utilizar<br />
as plantas que fl orezan<br />
neste espazo <strong>de</strong> tempo,<br />
que nos darán ese toque<br />
colorista e <strong>de</strong> luz tan necesarios<br />
nestes días tristóns<br />
e plúmbeos. S<strong>en</strong> lugar a dúbidas<br />
este tipo <strong>de</strong> actuacións infl úe positivam<strong>en</strong>te<br />
no noso estado <strong>de</strong> ánimo.<br />
Por difer<strong>en</strong>tes circunstancias non<br />
sempre se fai uso do xardín durante<br />
todo o ano, son moitas as persoas que<br />
só utilizan o xardín <strong>en</strong> época estival.<br />
Sab<strong>en</strong>do <strong>de</strong>sta realida<strong>de</strong>, <strong>de</strong>bemos<br />
tela <strong>en</strong> conta a hora <strong>de</strong> diseñalo, <strong>de</strong>sta<br />
maneira utilizaremos aqueles elem<strong>en</strong>tos<br />
que luc<strong>en</strong> o seu mellor aspecto nesta<br />
época. Os mesmos criterios <strong>de</strong>b<strong>en</strong>se<br />
utilizar noutras estacións.<br />
No xardín <strong>de</strong> uso estival as árbores <strong>de</strong><br />
sombra <strong>de</strong>b<strong>en</strong> estar pres<strong>en</strong>tes, sempre<br />
nos axudarán a mitigar os posibles exce-<br />
55 • Ap r o i n<br />
sos <strong>de</strong> calor, e procuraremos que sexan<br />
<strong>de</strong> folla caduca para aproveitar mellor<br />
a luz <strong>en</strong> tempo <strong>de</strong> inverno, as moreiras,<br />
os pradairos, os carballos , os freixos, os<br />
liquidambar, son algunhas das moitas<br />
árbores <strong>sus</strong>ceptibeis <strong>de</strong> ser utilizadas.<br />
Entre as árbores que nos dan sombra,<br />
pero que tamén fl orec<strong>en</strong> no verán, nos<br />
atopamos con: a árbore <strong>de</strong> xupiter (lagerstroemia),<br />
mimosa da seda (albizia),<br />
tilo, catalpa, jacaranda, tulipeiro <strong>de</strong> virxinia<br />
(liriod<strong>en</strong>dron), ceibo, etc.<br />
Os arbustos <strong>de</strong> floración estival, son<br />
moitos e variados, e <strong>en</strong>tre eles po<strong>de</strong>mos<br />
atoparnos con: gard<strong>en</strong>ias, hort<strong>en</strong>sias,<br />
fucsias, lantanas abelias, polygalas veronicas,<br />
buddleias, dacturas, abutilón,<br />
escalonia, lilas, tibuchina, espireas,<br />
rosa <strong>de</strong> siria (hibiscus siriacus),<br />
rosa <strong>de</strong> china (hibiscus rosa<br />
sin<strong>en</strong>sis), callistemo.<br />
Lavanda, romeros,<br />
felicias, grevillea,<br />
carrascos, roseiras,<br />
falso xazmín<br />
(phila<strong>de</strong>lphus)<br />
etc..<br />
Algunhas das trepa<strong>de</strong>iras<br />
para o verán<br />
pod<strong>en</strong> ser: buganvilla,<br />
madreselva pasifloras, algunhas<br />
varieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> xazmín, algunhas<br />
clemáti<strong>de</strong>s, bignonia xazminoi<strong>de</strong>, dis-<br />
tictis buccinatoria, roseiras, etc.<br />
As pequ<strong>en</strong>as plantas anuales e bianuales,<br />
as plantas per<strong>en</strong>nes, as bulbosas,<br />
etc., nos ofrec<strong>en</strong> un inm<strong>en</strong>so abano<br />
<strong>de</strong> posibilida<strong>de</strong>s coa sua impresionante<br />
gama <strong>de</strong> cores e formas, estas son algunhas<br />
das máis coñecidas: petunias,<br />
alegrías, caraveles chinos (taxete), caravelinas,<br />
salvias, zinnias, cosmos, amarantos,<br />
portulacas, lupinos, diego <strong>de</strong><br />
noite, xeraneos, agapantos, dalias gladiolos,<br />
lilium, asters, calas, alstroemerias,<br />
campanulas, axeratum, cannas,<br />
gloriosas, phlox, etc<br />
Á hora <strong>de</strong> instalar as plantas <strong>de</strong> fl oración<br />
estival no xardín <strong>de</strong>bemos <strong>de</strong> ter<br />
pres<strong>en</strong>te o lugar on<strong>de</strong> as vamos a plantar,<br />
pois non todas soportan estar expostas<br />
<strong>en</strong> zonas soleadas. Tamén e moi<br />
importante ter <strong>en</strong> conta as necesida<strong>de</strong>s<br />
hídricas nesta estación do ano.
A p r o i n • 56<br />
Ci<strong>en</strong> años<br />
os contemplan<br />
Antonino García <strong>Vi</strong>llar<br />
JEFE DE DEPoRTES DE ‘aTlÁnTICo DIaRIo’<br />
Casi nada. Un siglo <strong>de</strong> exist<strong>en</strong>cia,<br />
Cci<strong>en</strong> ci<strong>en</strong> años mant<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do la fusión <strong>de</strong> ciu- ciu- ciu-<br />
Cdad dad y mar, incluso durante las peores<br />
Cépocas épocas <strong>en</strong> las que <strong>Vi</strong>go parecía tan lelejos <strong>de</strong>l líquido elem<strong>en</strong>to que lo ha visto<br />
nacer y crecer hasta convertirse <strong>en</strong> la<br />
primera urbe <strong>de</strong>l noroeste español.<br />
Hoy no les voy a hablar <strong>de</strong> la fantástica<br />
final <strong>de</strong> la Copa América, <strong>en</strong><br />
la que por fortuna Europa (y Val<strong>en</strong>cia<br />
probablem<strong>en</strong>te) reeditó su éxito <strong>de</strong> las<br />
manos <strong>de</strong> “Alinghi”, ni siquiera <strong>de</strong>l<br />
emocionante inicio <strong>de</strong>l circuito Medcup<br />
que acaba <strong>de</strong> com<strong>en</strong>zar o <strong>de</strong> los<br />
apasionantes Mundiales <strong>de</strong> Cascais <strong>en</strong><br />
los que la vela gallega se ha apuntado<br />
otro título gracias al Tornado <strong>de</strong><br />
Echavarri y Paz. En esta ocasión, me<br />
gustaría <strong>en</strong>tret<strong>en</strong>erlos ap<strong>en</strong>as un par<br />
<strong>de</strong> minutos <strong>en</strong> los dos clubes náuticos<br />
más longevos <strong>de</strong> nuestra Ría. En<br />
abril <strong>de</strong> 2006 se cumplían ci<strong>en</strong> años <strong>de</strong><br />
exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l Náutico y durante este<br />
2007 celebra la misma suerte el Liceo,<br />
dos <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s con raíces muy distintas<br />
pero con objetivos idénticos: promover<br />
la cultura náutica y mant<strong>en</strong>er a los<br />
vigueses cerca <strong>de</strong>l pequeño océano que<br />
hay <strong>en</strong>tre las Cíes y San Simón.<br />
No t<strong>en</strong>ía más <strong>de</strong> nueve años cuando<br />
me ad<strong>en</strong>tré, por mis propios medios,<br />
<strong>en</strong> este grandioso mar. Una vela minúscula,<br />
m<strong>en</strong>os <strong>de</strong> cuatro metros cuadrados,<br />
y un trozo <strong>de</strong> poliéster <strong>de</strong> dos<br />
metros, me llevó <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el muelle <strong>de</strong><br />
Bouzas hasta aquella inm<strong>en</strong>sidad que<br />
se abría tras el viejo dique. Un galpón<br />
que posteriorm<strong>en</strong>te –no hace mucho–<br />
se convirtió <strong>en</strong> foco <strong>de</strong> conflictos nos<br />
servía para guardar aquel primer optimist.<br />
El Liceo nació <strong>en</strong> una antigua<br />
fábrica <strong>de</strong> salazón situado <strong>en</strong> la actual<br />
Barreras con afán cultural y no tardó<br />
<strong>en</strong> volcarse <strong>de</strong>finitivam<strong>en</strong>te hacia<br />
el agua, convirtiéndose <strong>en</strong> Marítimo<br />
“como querían <strong>sus</strong> socios y como quier<strong>en</strong><br />
que siga si<strong>en</strong>do”, aseguraba hace<br />
unos días su actual presid<strong>en</strong>te. Mucho<br />
ha cambiando esa dárs<strong>en</strong>a <strong>de</strong>s<strong>de</strong> finales<br />
<strong>de</strong> los set<strong>en</strong>ta, cuando caerse significaba<br />
oler a gasóleo durante días.<br />
Aquel <strong>en</strong>orme verte<strong>de</strong>ro no fue obstáculo<br />
para que la <strong>en</strong>tidad continuase<br />
su labor y alcanzase su c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ario con<br />
una robusta salud.<br />
Por su parte, el Real Club Náutico<br />
se halla inmerso <strong>en</strong> una lucha <strong>de</strong>cisiva<br />
que <strong>de</strong>terminará su futuro, pero su<br />
int<strong>en</strong>so pasado indica que sobrevivirá.<br />
Des<strong>de</strong> el “Aklosofic”, barco <strong>de</strong> tres palos<br />
que fon<strong>de</strong>ado fr<strong>en</strong>te al puerto fue<br />
se<strong>de</strong> <strong>en</strong> los años veinte, hasta el edificio<br />
que se ha convertido <strong>en</strong> uno <strong>de</strong> los<br />
símbolos <strong>de</strong> la ciudad, varias g<strong>en</strong>eraciones<br />
<strong>de</strong> vigueses han t<strong>en</strong>ido acceso al<br />
remo, la vela o la natación, alim<strong>en</strong>tan-<br />
do una incansable cantera que ha alcanzado<br />
los mayores éxitos <strong>de</strong>portivos<br />
<strong>de</strong> la ciudad. Des<strong>de</strong> Alejandro Febrero<br />
a Odilo Mén<strong>de</strong>z, pasando por Cholo<br />
Armada y hasta llegar a Javier <strong>de</strong> la<br />
Gándara, Rodrigo Andra<strong>de</strong> o Gonzalo<br />
Araújo. Todos ellos crecieron muy cerca<br />
<strong>de</strong>l pañol, ese g<strong>en</strong>uino edificio que<br />
ha coronado el club si<strong>en</strong>do testigo <strong>de</strong><br />
un convulso siglo XX.<br />
Náutico y Liceo ya son sin duda dos<br />
emblemas <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go, como <strong>de</strong>muestra<br />
la <strong>en</strong>orme masa social que los avala y<br />
manti<strong>en</strong>e vivos. Cumplir ci<strong>en</strong> primaveras<br />
no está al alcance <strong>de</strong> todos y <strong>de</strong>portivam<strong>en</strong>te<br />
hablando, cerca <strong>de</strong> muy<br />
pocos. Ya son parte <strong>de</strong> la mitad <strong>de</strong> los<br />
vigueses y pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la otra<br />
mitad. Los ci<strong>en</strong> años que los contemplan<br />
son la mejor base.
ARqUITECTURA ASESORíA jURíDICA<br />
Enrique D. Acuña Fernán<strong>de</strong>z<br />
ARQUITECTO<br />
Ret a z o s<br />
En mi último articulillo <strong>de</strong> esta revista, reseñaba muy sucintam<strong>en</strong>te<br />
dos ciuda<strong>de</strong>s que había visitado: zamora y Toledo. Dada la brevedad<br />
<strong>de</strong> dicho escrito no me fue posible escribir <strong>de</strong> una obra <strong>en</strong> la última<br />
que a mi me parece <strong>de</strong> gran interés e importancia arquitectónica: las<br />
escaleras <strong>de</strong> la Granja, construidas <strong>en</strong> el año 2000, que sub<strong>en</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
la zona <strong>de</strong> la Puerta <strong>de</strong> la Bisagra hasta lo alto <strong>de</strong> la ciudad, al pie <strong>de</strong>l<br />
pesadote edificio <strong>de</strong> la Diputación. Es una obra <strong>de</strong> los arquitectos Elías<br />
Torres y José A. Martínez y un gran ejemplo <strong>de</strong> su bu<strong>en</strong>a y quebrada<br />
arquitectura, consigui<strong>en</strong>do insertar seis tramos <strong>de</strong> escalera mecánica<br />
<strong>en</strong>tre las murallas y la ciudad sin romper el <strong>en</strong>torno, es más, <strong>en</strong> los<br />
pocos años que han transcurrido <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su construcción, ha logrado<br />
integrarse totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el paisaje urbano toledano.<br />
2 – Estos días leía yo <strong>en</strong> uno <strong>de</strong> los periódicos editados <strong>en</strong> Madrid<br />
pero con “hojas” <strong>de</strong> Galicia una reseña <strong>de</strong>l último docum<strong>en</strong>to pres<strong>en</strong>tado<br />
por el Consello Económico y Social <strong>de</strong> Galicia (CES) relativo al<br />
sistema productivo <strong>de</strong> dicho país y <strong>en</strong>tre los aspectos que se subrayaban<br />
a efectos <strong>de</strong> tomar impulso se dice literalm<strong>en</strong>te : “La redacción<br />
y aprobación <strong>de</strong> las Directrices <strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>l territorio, a fin <strong>de</strong><br />
afrontar la problemática urbanística actual y dar respuesta al déficit<br />
<strong>de</strong> suelo empresarial”. A propósito <strong>de</strong> esto t<strong>en</strong>go que <strong>de</strong>cir que efectivam<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> la Ley 10/1995 <strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>l territorio <strong>de</strong> Galicia<br />
<strong>en</strong> su artículo cuarto señala como primer instrum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo<br />
<strong>de</strong> la misma las dichosas directrices, y han pasado casi quince años y<br />
seguimos sin dicho docum<strong>en</strong>to. Seguram<strong>en</strong>te los costes políticos que<br />
inevitablem<strong>en</strong>te va a t<strong>en</strong>er su redacción nos impid<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er dicho docum<strong>en</strong>to<br />
imprescindible para dar respuesta a muchos problemas y, tal<br />
como dice el CES, sobre todo al tema urbanístico <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su más alta<br />
dim<strong>en</strong>sión.<br />
3 – También leía hace poco, uno <strong>de</strong> los fascículos <strong>de</strong> la“ Historia<br />
<strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go” publicados por el “ Faro” <strong>en</strong> el que se relata sucintam<strong>en</strong>te,<br />
la historia urbanística <strong>de</strong> esta Ciudad <strong>de</strong>s<strong>de</strong> los años cincu<strong>en</strong>ta hasta<br />
nuestros días. Salvo algunos pequeños errores <strong>de</strong> docum<strong>en</strong>tación los<br />
autores: Mª José Piñeira y José Constela, plantean una teoría <strong>de</strong> dicho<br />
<strong>de</strong>sarrollo con una serie <strong>de</strong> conclusiones con las que algunas concuerdo<br />
y con otras no.<br />
Efectivam<strong>en</strong>te, a partir <strong>de</strong> la aprobación <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong>l <strong>Suelo</strong> <strong>de</strong>l<br />
1956, empieza <strong>en</strong> este país una época <strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación y ajustes urbanísticos<br />
que <strong>en</strong> <strong>Vi</strong>go no fructificó hasta el año 1971 con el Plan Blein.<br />
Lógicam<strong>en</strong>te era un planeami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>sarrollista (hablo <strong>de</strong> “ lógica política”)<br />
y las cifras que se citan <strong>en</strong> el fascículo a<strong>sus</strong>tan <strong>en</strong> principio, lo<br />
que pasa es que la ciudad y el mercado corrig<strong>en</strong> automáticam<strong>en</strong>te las<br />
previsiones <strong>de</strong>smesuradas <strong>de</strong> dicho Plan.<br />
Con la nueva legislación, texto refundido <strong>de</strong>l año 1976 comi<strong>en</strong>za<br />
la cad<strong>en</strong>a <strong>de</strong> Planes G<strong>en</strong>erales <strong>de</strong> esta Ciudad y curiosam<strong>en</strong>te siempre<br />
coincid<strong>en</strong> y quedan p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> una legislación superior, estatal o<br />
autonómica, incluso <strong>en</strong> este mom<strong>en</strong>to: ¿ qué pasará con el PGOM y la<br />
nueva ley, esta vez <strong>de</strong>l Estado, que ya <strong>en</strong>tró <strong>en</strong> vigor ? ya veremos…<br />
Al tiempo <strong>de</strong> mandar este escrito a impr<strong>en</strong>ta, a aparecido la noticia<br />
<strong>de</strong>l posible nombrami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Julia Chamosa, arquitecta y actualm<strong>en</strong>te<br />
responsable <strong>de</strong>l Jurado <strong>de</strong> Expropiación <strong>de</strong> Galicia, como ger<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />
la Ger<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> Urbanismo <strong>de</strong>l Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>go. Falta la aceptación<br />
<strong>de</strong>l otro partido <strong>de</strong> gobierno, BNG, pero vaya mi <strong>en</strong>horabu<strong>en</strong>a si<br />
así es, y darte ánimos para una no fácil andadura.<br />
Carlos Coladas Guzmán–Larraya<br />
ABOGADO<br />
¡to d o s a le g i s l a R!<br />
57 • Ap r o i n<br />
Cada cierto tiempo y coincidi<strong>en</strong>do frecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te con<br />
cambios <strong>de</strong> gobierno nacional o autonómico los legisladores<br />
–los parlam<strong>en</strong>tos– ca<strong>en</strong> <strong>en</strong> la t<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> creer que las leyes y<br />
Reglam<strong>en</strong>tos preexist<strong>en</strong>tes son insufici<strong>en</strong>tes cuando no ineficaces.<br />
A continuación se pon<strong>en</strong> a legislar a fin <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r pres<strong>en</strong>tar<br />
<strong>en</strong> su balance anual o cuatri<strong>en</strong>al el mayor número <strong>de</strong> normativa<br />
<strong>de</strong> nuevo cuño, como si “sacar leyes” fuera un objetivo valorado<br />
por la ciudadanía.<br />
Lam<strong>en</strong>tablem<strong>en</strong>te, el acierto político no siempre va <strong>de</strong> la<br />
mano <strong>de</strong> la capacidad <strong>de</strong> redactar leyes y aprobarla <strong>en</strong> el parlam<strong>en</strong>to,<br />
lo cual <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> casi exclusivam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> copiar bi<strong>en</strong><br />
y <strong>de</strong> disponer <strong>de</strong> mayoría por méritos propios o por vía <strong>de</strong><br />
acuerdos.<br />
El político se preguntará ¿sobre qué legislo? ¿cuáles son las<br />
necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los ciudadanos? ¿qué sector requiere una regulación?<br />
Y <strong>en</strong> función <strong>de</strong> los modos <strong>de</strong>ci<strong>de</strong>.<br />
De un tiempo a esta parte la moda es el urbanismo y <strong>en</strong><br />
su faceta más mo<strong>de</strong>rna la ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>l territorio, y estamos<br />
asisti<strong>en</strong>do a una completa r<strong>en</strong>ovación normativa <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong><br />
suelo, ord<strong>en</strong>ación y habitabilidad.<br />
Tal r<strong>en</strong>ovación no trae causa <strong>de</strong> una obsoleta normativa anterior<br />
pues recor<strong>de</strong>mos que la Ley Estatal <strong>de</strong>l <strong>Suelo</strong> es <strong>de</strong>l 2004<br />
y la gallega <strong>de</strong>l 2002 –reformada también posteriorm<strong>en</strong>te–,<br />
sino <strong>en</strong> un cambio <strong>de</strong> política.<br />
La seguridad jurídica se tambalea ante el aluvión <strong>de</strong> interpretaciones<br />
posibles para las distintas disposiciones transitorias<br />
<strong>de</strong> la Ley 8/2007 <strong>de</strong>l <strong>Suelo</strong> Estatal, el anteproyecto <strong>de</strong> Ley <strong>de</strong><br />
medidas urg<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da y suelo <strong>de</strong> Galicia, la<br />
Ley 6/2007 <strong>de</strong> medidas urg<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong>l<br />
territorio y <strong>de</strong>l litoral <strong>de</strong> Galicia, las normas <strong>de</strong>l habitat gallego<br />
que se aprobará por Decreto, etc.<br />
La d<strong>en</strong>ostada ampliación jurisprud<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> la responsabilidad<br />
<strong>de</strong>l promotor inmobiliario por vicios <strong>de</strong> construcción se ha<br />
ido exportando al resto <strong>de</strong> aspectos relacionados con la labor<br />
constructiva y así, el promotor ha pasado a ser responsable <strong>en</strong><br />
<strong>materia</strong> laboral y fiscal, <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> seguridad y salud, <strong>en</strong><br />
<strong>materia</strong> mercantil y civil y por supuesto <strong>en</strong> <strong>materia</strong> urbanística,<br />
criminalizando la promoción inmobiliaria <strong>en</strong> todos y cada<br />
uno <strong>de</strong> esos aspectos pues exist<strong>en</strong> tipificados <strong>de</strong>litos contra la<br />
seguridad laboral, <strong>de</strong>litos fiscales, <strong>de</strong>litos contra la ord<strong>en</strong>ación<br />
<strong>de</strong>l territorio, etc.<br />
Una vez interv<strong>en</strong>ido el sector se conocerán los efectos económicos.
A p r o i n • 58<br />
CONSTRUCCIóN<br />
José Antonio González González<br />
ARQUITECTO<br />
noR M a s <strong>de</strong> l Ha b i t a t ga l l e g o<br />
El <strong>de</strong>creto 311/92, conocido como <strong>de</strong>creto <strong>de</strong> habitabilidad,<br />
probablem<strong>en</strong>te no vea el final <strong>de</strong> este año 2007. Será <strong>sus</strong>tituido<br />
por las Normas <strong>de</strong>l Habitat Gallego. El <strong>de</strong>creto 311/92 fue una<br />
bu<strong>en</strong>a norma. Básico pero fácil <strong>de</strong> asumir, su aplicación no ha<br />
g<strong>en</strong>erado mayores quebrantos; Sin embargo, el tiempo lo ha<br />
<strong>de</strong>jado obsoleto. Conceptos como accesibilidad, sost<strong>en</strong>ibilidad,<br />
espacio público o nuevas unida<strong>de</strong>s familiares lo habían puesto<br />
<strong>en</strong> cuestión, y la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong>l Código Técnico lo ha<br />
sobrepasado <strong>de</strong>finitivam<strong>en</strong>te.<br />
Des<strong>de</strong> el pasado mes <strong>de</strong> abril 2007, la Consellería <strong>de</strong> <strong>Vi</strong>v<strong>en</strong>da<br />
e Solo ha puesto <strong>en</strong> circulación un borrador muy elaborado<br />
<strong>de</strong> las Normas <strong>de</strong>l Habitat para su chequeo por parte <strong>de</strong> las<br />
instituciones interesadas. Se trata <strong>de</strong> una norma ambiciosa que<br />
<strong>en</strong>tra a regular <strong>en</strong> profundidad. Lástima que también regule <strong>en</strong><br />
exceso; aunque este inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te pue<strong>de</strong> solv<strong>en</strong>tarse fácilm<strong>en</strong>te<br />
someti<strong>en</strong>do al docum<strong>en</strong>to, a una s<strong>en</strong>cilla cura <strong>de</strong> humildad.<br />
Las nuevas normas serán <strong>de</strong> aplicación <strong>en</strong> los planeami<strong>en</strong>tos<br />
futuros, pero también (y esto es muy importante) <strong>en</strong> las<br />
figuras <strong>de</strong> planeami<strong>en</strong>to que aún disponi<strong>en</strong>do <strong>de</strong> aprobación<br />
<strong>de</strong>finitiva previa, no <strong>de</strong>sarroll<strong>en</strong> <strong>sus</strong> mecanismos <strong>de</strong> gestión y<br />
urbanización <strong>en</strong> el plazo <strong>de</strong> 2 años. Esto, que tal vez no sea<br />
imposible, es muy poco frecu<strong>en</strong>te. También se aplicarán las<br />
nuevas normas a los proyectos que habi<strong>en</strong>do obt<strong>en</strong>ido lic<strong>en</strong>cia<br />
antes <strong>de</strong> su <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor, no inici<strong>en</strong> las obras <strong>en</strong> el plazo <strong>de</strong><br />
3 meses. Otro plazo difícil <strong>de</strong> cumplir, …y lo que está <strong>en</strong> juego<br />
es mucho.<br />
Pongo un ejemplo: La vivi<strong>en</strong>da <strong>de</strong> 3 dormitorios que hasta<br />
el mom<strong>en</strong>to resolvemos <strong>en</strong> 85 m² construidos, pasa a 95 m² c.<br />
A<strong>de</strong>más, <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> las actuales ord<strong>en</strong>anzas <strong>de</strong>l tipo “manzana<br />
cerrada”, <strong>en</strong> las que la dim<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> los patios afecta al<br />
aprovechami<strong>en</strong>to urbanístico, t<strong>en</strong>dremos que sumar 2 m²c para<br />
t<strong>en</strong>dal, y aproximadam<strong>en</strong>te otros 2 m²c por mayor dim<strong>en</strong>sión<br />
<strong>de</strong> patios. Es <strong>de</strong>cir 14 m²c más por cada vivi<strong>en</strong>da, con respecto<br />
a lo que necesitábamos hace tan solo seis meses.<br />
Algunos <strong>de</strong> los datos m<strong>en</strong>cionados <strong>en</strong> este artículo serán<br />
modificados durante el trámite final <strong>de</strong> aprobación <strong>de</strong> las normas;<br />
pero es evid<strong>en</strong>te que a partir <strong>de</strong> ahora mismo, t<strong>en</strong>emos<br />
que hacer nuestras cu<strong>en</strong>tas <strong>de</strong> otra manera.<br />
CONTROL DE CALIDAD<br />
Emilio Otero Martínez<br />
DIRECTOR GERENTE DE GALAICONTROL, S.L.<br />
Me n o s c o n t R o l e l e n f u t u R o ¿??<br />
La Comisión Perman<strong>en</strong>te <strong>de</strong> Hormigón, <strong>en</strong> su reunión <strong>de</strong> 9<br />
<strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2007, aprobó la difusión pública <strong>de</strong>l d<strong>en</strong>ominado<br />
“Docum<strong>en</strong>to 0 para la revisión <strong>de</strong> la Instrucción <strong>de</strong> Hormigón<br />
Estructural (EHE)”.<br />
El plazo <strong>de</strong> alegaciones para todas las partes interesadas finalizó<br />
el día 30 <strong>de</strong> Abril <strong>de</strong> 2007.<br />
Los pasos sigui<strong>en</strong>tes llevarán a su aprobación y puesta <strong>en</strong><br />
marcha <strong>de</strong> dicha Instrucción para las estructuras <strong>de</strong> hormigón.<br />
En este artículo queremos incidir <strong>en</strong> otro <strong>de</strong> los cambios importantísimos<br />
para el control <strong>de</strong> calidad: el drástico <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so<br />
<strong>de</strong>l control <strong>de</strong> calidad que se va a producir con la nueva filosofía<br />
aplicada <strong>en</strong> la elaboración <strong>de</strong> esta Instrucción.<br />
Durante los últimos años hemos asistido a un control estadístico<br />
<strong>de</strong>l hormigón <strong>en</strong> las obras, don<strong>de</strong> la pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l<br />
personal <strong>de</strong> control <strong>en</strong> cada hormigonado era fundam<strong>en</strong>tal:<br />
control <strong>de</strong> consist<strong>en</strong>cia y fabricación <strong>de</strong> probetas para rotura a<br />
compresión <strong>de</strong> probetas <strong>de</strong> hormigón.<br />
Insisto, era un control estadístico, don<strong>de</strong> cada cierto número<br />
<strong>de</strong> camiones se controlaba una amasada y se aplicaban<br />
coefici<strong>en</strong>tes estudiados por los expertos <strong>de</strong>l hormigón, para<br />
llegar a un conocimi<strong>en</strong>to a partir <strong>de</strong> la estadística <strong>de</strong>l valor <strong>de</strong><br />
resist<strong>en</strong>cia mínimo don<strong>de</strong> <strong>en</strong>globar el 95 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l hormigón<br />
suministrado.<br />
Parti<strong>en</strong>do <strong>de</strong> la base <strong>de</strong> que el hormigón es algo “vivo” <strong>en</strong><br />
las obras (<strong>materia</strong>s primas cambiantes, tanto <strong>de</strong> áridos que,<br />
aunque procedan <strong>de</strong> la misma cantera, pres<strong>en</strong>tan fr<strong>en</strong>tes distintos,<br />
como <strong>de</strong>l cem<strong>en</strong>to que llega a las plantas con pocos días<br />
<strong>de</strong> fabricación, <strong>de</strong>sconoci<strong>en</strong>do su valor <strong>de</strong> resist<strong>en</strong>cia a los 28<br />
días todavía; tiempos <strong>de</strong> suministro distintos <strong>en</strong> función <strong>de</strong> la<br />
distancia <strong>de</strong> la Planta a la obra; dificulta<strong>de</strong>s <strong>en</strong> algunos casos<br />
para el vertido y colocación <strong>de</strong>l hormigón <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el camión hormigonera<br />
al elem<strong>en</strong>to, don<strong>de</strong> se alarga el tiempo <strong>de</strong> límite <strong>de</strong><br />
uso <strong>de</strong>l hormigón; …), y p<strong>en</strong>sando <strong>en</strong> que se haría inviable un<br />
control 100 por 100, se creó este sistema <strong>de</strong> control estadístico<br />
que ha funcionado perfectam<strong>en</strong>te.<br />
El nuevo <strong>en</strong>foque que parece interpretarse <strong>de</strong>l Docum<strong>en</strong>to<br />
0 <strong>de</strong> la futura Instrucción, consiste <strong>en</strong> que ya el sistema ha<br />
conv<strong>en</strong>cido a todos los ag<strong>en</strong>tes intervini<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> que hay que<br />
hacer las cosas perfectam<strong>en</strong>te (constructores, direcciones <strong>de</strong><br />
obra, plantas <strong>de</strong> hormigón, personal <strong>de</strong> obra, etc.), y pasamos a<br />
controles puram<strong>en</strong>te <strong>de</strong> ejecución.<br />
De esta manera la reducción que se plantea <strong>en</strong> el control es<br />
drástica, pasando <strong>en</strong> algunos casos a meram<strong>en</strong>te testimonial,<br />
incidi<strong>en</strong>do <strong>en</strong> un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l control <strong>de</strong> ejecución por parte<br />
<strong>de</strong> las direcciones <strong>de</strong> obra <strong>en</strong> todos los procesos realizados durante<br />
la construcción <strong>de</strong> la estructura.
CRéDITOS<br />
Gonzalo Lamas<br />
DIRECTOR DEL ÁREA ADMINISTRATIVA<br />
Y PRéSTAMO DE CAIXANOVA<br />
ofe R t a y <strong>de</strong> M a n d a <strong>en</strong> el<br />
M e R c a d o inMobiliaRio<br />
La construcción ti<strong>en</strong>e el mayor efecto arrastre <strong>de</strong> la economía española,<br />
<strong>de</strong> forma que cada euro invertido <strong>en</strong> este sector, g<strong>en</strong>era 0,97 € <strong>en</strong><br />
otros sectores (metalúrgico, compon<strong>en</strong>tes, cem<strong>en</strong>tero, cerámica, etc.). No<br />
es <strong>de</strong> extrañar, por tanto, que se analic<strong>en</strong> con el mayor <strong>de</strong>t<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to<br />
todos los aspectos que puedan influir <strong>de</strong> un modo u otro <strong>en</strong> el volum<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> la oferta y <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das, buscando el necesario equilibrio<br />
<strong>en</strong>tre ambas.<br />
A corto plazo, sin embargo, la curva <strong>de</strong> la oferta muestra una gran<br />
inelasticidad, lo que pue<strong>de</strong> provocar consi<strong>de</strong>rables <strong>de</strong>sajustes <strong>en</strong>tre oferta<br />
y <strong>de</strong>manda. La causa principal <strong>de</strong> esta rigi<strong>de</strong>z <strong>en</strong> la adaptación <strong>en</strong> el corto<br />
plazo pue<strong>de</strong> <strong>en</strong>contrarse <strong>en</strong> los dilatados plazos <strong>de</strong> transformación <strong>de</strong>l<br />
suelo, cuya media está <strong>en</strong>tre 7 y 8 años. Una reducción a un tercio <strong>de</strong> este<br />
indicador seguram<strong>en</strong>te hubiera fr<strong>en</strong>ado la evolución al alza <strong>de</strong> los precios<br />
<strong>de</strong> la vivi<strong>en</strong>da <strong>en</strong> la última década, al permitir triplicar la actividad constructiva,<br />
ajustando la producción <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das a la <strong>de</strong>manda real <strong>en</strong> un<br />
más corto período <strong>de</strong> tiempo.<br />
En cualquier caso, y aunque se haya <strong>de</strong>tectado <strong>en</strong> 2006 un m<strong>en</strong>or<br />
número <strong>de</strong> visitas a las promociones d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong>l período <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong><br />
la obra y un alargami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> los plazos <strong>de</strong> v<strong>en</strong>ta, se observa un mayor<br />
índice <strong>de</strong> efici<strong>en</strong>cia comercial, consiguiéndose <strong>en</strong> la mayoría <strong>de</strong> los casos,<br />
v<strong>en</strong><strong>de</strong>r una gran parte <strong>de</strong> las vivi<strong>en</strong>das antes <strong>de</strong> su finalización. Lo i<strong>de</strong>al<br />
para el promotor sería v<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>en</strong>tre un 10 y un 15% <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das al mes<br />
<strong>en</strong> cada promoción resid<strong>en</strong>cial.<br />
La <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong>l Código Técnico <strong>de</strong> la Edificación, y el temor<br />
ante un cambio <strong>de</strong> ciclo que estimula a los promotores a poner <strong>en</strong> el<br />
mercado con la máxima rapi<strong>de</strong>z <strong>sus</strong> nuevos proyectos, pued<strong>en</strong> explicar el<br />
increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das iniciadas <strong>en</strong> el pasado Ejercicio, cuya cifra será<br />
dificil que se repita <strong>en</strong> los próximos años.<br />
Por lo que se refiere a la <strong>de</strong>manda, ya se han explicado sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
los factores que han incidido <strong>de</strong> forma más importante <strong>en</strong> su sost<strong>en</strong>ido<br />
crecimi<strong>en</strong>to, pero quizá no se hayan consi<strong>de</strong>rado con <strong>de</strong>t<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to el<br />
hecho <strong>de</strong> que el número <strong>de</strong> personas por hogar era <strong>de</strong> 3,2 <strong>en</strong> 1982, mi<strong>en</strong>tras<br />
que ahora se ha reducido ese indicador a 2,8 personas (<strong>en</strong> Alemania<br />
2,2 y <strong>en</strong> Francia 2,4), lo que significa una exig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 250.000 nuevas vivi<strong>en</strong>das.<br />
Fr<strong>en</strong>te a una media <strong>de</strong> 250.000 nuevas unida<strong>de</strong>s familiares/año,<br />
<strong>en</strong> las décadas <strong>de</strong> los años 80 y 90, nos <strong>en</strong>contramos ahora con 400.000<br />
nuevas familias/año..<br />
A estas cifras <strong>de</strong>bemos añadir las absorbidas por la inversión extranjera<br />
<strong>en</strong> segunda resid<strong>en</strong>cia (80.000 vivi<strong>en</strong>das/año) y por la población inmigrante.<br />
Si a estos datos le unimos el hecho <strong>de</strong> que <strong>en</strong> 1990 trabajaban<br />
<strong>en</strong> cada hogar una media <strong>de</strong> 1,26 personas, dato que se eleva al 1,56<br />
<strong>en</strong> 2006 (mayor pot<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> accesibilidad a la vivi<strong>en</strong>da), <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>mos<br />
factible contemplar un panorama futuro bastante tranquilizador, <strong>en</strong> el<br />
que, plausiblem<strong>en</strong>te, se producirá un ajuste suave <strong>en</strong> los precios <strong>de</strong> la<br />
vivi<strong>en</strong>da, mant<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do un nivel <strong>de</strong> producción <strong>de</strong>l ord<strong>en</strong> <strong>de</strong> 550.000<br />
vivi<strong>en</strong>das/año.<br />
FISCAL<br />
59 • Ap r o i n<br />
José Antonio Gil <strong>de</strong>l Campo<br />
SOCIO DE GARRIGUES ABOGADOS Y ASESORES TRIBUTARIOS<br />
a v u e l t a s co n el iM p u e s t o<br />
s o b R e su c e s i o n e s y do n a c i o n e s<br />
En fechas reci<strong>en</strong>tes el Conselleiro <strong>de</strong> Economía <strong>de</strong> la Xunta <strong>de</strong> Galicia<br />
anunciaba posibles cambios <strong>en</strong> el Impuesto sobre Sucesiones y Donaciones, <strong>en</strong><br />
el ámbito <strong>de</strong>l a Comunidad Autónoma <strong>de</strong> Galicia, que previsiblem<strong>en</strong>te <strong>en</strong>trarían<br />
<strong>en</strong> vigor <strong>en</strong> el ejercicio <strong>de</strong> 2008.<br />
Las reformas anunciadas supondrían el establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> un mínimo<br />
ex<strong>en</strong>to <strong>de</strong> 125.000 €, la ex<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> las her<strong>en</strong>cias a favor <strong>de</strong> discapacitados<br />
con una minusvalía superior al 65% y una ampliación <strong>de</strong> las reducciones que<br />
actualm<strong>en</strong>te se aplican a la vivi<strong>en</strong>da habitual (la adquisición mortis causa por<br />
el cónyuge supérstite quedaría ex<strong>en</strong>ta y <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> los hijos la tributación se<br />
limitaría al 1%) y la transmisión <strong>de</strong> acciones o participaciones <strong>de</strong> socieda<strong>de</strong>s<br />
con actividad económica (se aplicaría con carácter universal la reducción <strong>de</strong>l<br />
99% que actualm<strong>en</strong>te sólo se aplica a las empresas <strong>de</strong> reducida dim<strong>en</strong>sión).<br />
Convi<strong>en</strong>e recordar que este impuesto es <strong>de</strong> titularidad estatal, si bi<strong>en</strong> se<br />
<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra transferido a las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas. Precisam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> uso <strong>de</strong><br />
esas transfer<strong>en</strong>cias normativas y <strong>de</strong> gestión las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas han<br />
ido tomando medidas t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tes a limitar la imposición <strong>de</strong> las transmisiones<br />
lucrativas (intervivos o mortis causa) <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminadas circunstancias. En el mom<strong>en</strong>to<br />
actual se distingu<strong>en</strong> dos tipos <strong>de</strong> situaciones:<br />
n Determinadas CCAA (País Vasco, Navarra, Madrid, Castilla –<br />
León, Baleares, Val<strong>en</strong>cia, Cantabria, Murcia, Canarias y La Rioja) han aprobado<br />
ex<strong>en</strong>ciones y reducciones que han eliminado prácticam<strong>en</strong>te, este impuesto<br />
<strong>en</strong> <strong>sus</strong> territorios, sobre todo <strong>en</strong> el ámbito <strong>de</strong> transmisiones <strong>en</strong>tre pari<strong>en</strong>tes.<br />
n Otras CCAA, <strong>en</strong>tre ellas Galicia, Castilla La Mancha, Andalucía,<br />
Extremadura, Cataluña que manti<strong>en</strong><strong>en</strong> el impuesto con <strong>de</strong>terminadas reducciones<br />
o bonificaciones específicas.<br />
Con carácter g<strong>en</strong>eral el impuesto se <strong>de</strong>v<strong>en</strong>ga <strong>en</strong> la CCAA don<strong>de</strong> resida el<br />
fallecido <strong>en</strong> las transmisiones mortis causa (sucesiones) y <strong>en</strong> la CCAA don<strong>de</strong><br />
resida el donatario <strong>en</strong> las transmisiones intervivos (donaciones) (si bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> este<br />
impuesto hay reglas especiales, respecto <strong>de</strong> algunos bi<strong>en</strong>es, por ejemplo, los<br />
inmuebles). C<strong>en</strong>trándonos <strong>en</strong> Galicia es necesario precisar que <strong>en</strong>tre las ex<strong>en</strong>ciones<br />
y reducciones aplicables, la más importante <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un punto <strong>de</strong> vista<br />
empresarial, es la reducción <strong>de</strong>l 95% (o 99% para las empresas <strong>de</strong> reducida<br />
dim<strong>en</strong>sión y explotaciones agrarias) que se aplica a la transmisión inter–vivos<br />
o mortis causa <strong>de</strong> activos afectos a activida<strong>de</strong>s económicas o <strong>de</strong> participación o<br />
acciones <strong>de</strong> socieda<strong>de</strong>s mercantiles. La reducción está condicionada al cumplimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>terminados requisitos:<br />
n Que el donante tuviera 65 años o más o se <strong>en</strong>contrase <strong>en</strong> situación<br />
<strong>de</strong> incapacidad perman<strong>en</strong>te <strong>en</strong> grado <strong>de</strong> absoluta o gran invali<strong>de</strong>z.<br />
n Que el donante o el causante vinieran ejerci<strong>en</strong>do funciones <strong>de</strong><br />
dirección, <strong>en</strong> las que <strong>de</strong>berán <strong>de</strong> cesar (<strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> la donación).<br />
n Que el c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> gestión <strong>de</strong> la empresa esté <strong>en</strong> Galicia y se mant<strong>en</strong>ga<br />
al m<strong>en</strong>os durante cinco años.<br />
n Que <strong>en</strong> la fecha <strong>de</strong> <strong>de</strong>v<strong>en</strong>go <strong>de</strong>l impuesto el donante o el causante<br />
gozas<strong>en</strong> <strong>de</strong> ex<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> el Impuesto sobre el Patrimonio por los bi<strong>en</strong>es donados<br />
o incluidos <strong>en</strong> la masa hereditaria.<br />
n Que la adquisición corresponda al cónyuge, <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te o adoptados<br />
y colaterales por consanguinidad hasta el tercer grado <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> la<br />
donación, pudi<strong>en</strong>do ser cualquiera <strong>en</strong> el supuesto <strong>de</strong> la sucesión.<br />
n Que el adquir<strong>en</strong>te mant<strong>en</strong>ga lo adquirido durante cinco años, y<br />
<strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> las donaciones el donatario mant<strong>en</strong>ga la ex<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> el Impuesto<br />
sobre el Patrimonio <strong>en</strong> los cinco años sigui<strong>en</strong>tes al mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la adquisición<br />
lucrativa.<br />
En caso <strong>de</strong> incumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los requisitos anteriores el adquir<strong>en</strong>te, (here<strong>de</strong>ro,<br />
legatario o donatario) <strong>de</strong>berá pagar la parte <strong>de</strong>l impuesto que hubiera<br />
<strong>de</strong>jado <strong>de</strong> ingresar a consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la reducción practicada y los intereses <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>mora correspondi<strong>en</strong>tes.
A p r o i n • 60<br />
FONTANERíA<br />
Francisco López González<br />
PERITO INDUSTRIAL – FONCALOR<br />
utilización <strong>de</strong> l bi o d i e s e l pa R a<br />
c a l e f a c c i ó n<br />
Con la i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> reducir al máximo la <strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l petróleo, se está<br />
increm<strong>en</strong>tando la producción <strong>de</strong> BIODIESEL <strong>en</strong> ESPAñA, lo que nos induce a<br />
p<strong>en</strong>sar que, <strong>en</strong> un futuro próximo, empezaremos a utilizarlo <strong>de</strong> forma g<strong>en</strong>eralizada<br />
<strong>en</strong> las instalaciones <strong>de</strong> calefacción + A.C.S. <strong>de</strong> uso doméstico.<br />
Este tipo <strong>de</strong> combustible es similar al gasóleo para efectos <strong>de</strong> su combustión.<br />
En su mayoría proce<strong>de</strong> <strong>de</strong> distintas varieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> semilla <strong>de</strong> soja sometidas<br />
a un proceso <strong>de</strong> refinación completo.<br />
Entre <strong>sus</strong> características <strong>de</strong>staca una viscosidad <strong>de</strong> 75 cST a 20º C (UNE<br />
55 105 73), con una aci<strong>de</strong>z libre máximo <strong>de</strong> 0,10 %, d<strong>en</strong>sidad a 15º C, ≅ 886<br />
Kg/cm 3 , cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> azufre (UNE–EN ISO 20884), <strong>en</strong> valor medio ≅1,7 y un<br />
P.O.F.F. (Punto <strong>de</strong> Obstrucción <strong>de</strong> Filtros Fríos) según EN 116 <strong>de</strong> –10º C. Lo<br />
sirv<strong>en</strong> a granel <strong>en</strong> camión cisterna a temperatura máxima <strong>de</strong> 40º C.<br />
En cada caso, empresas como CARGILL ELPAñA, S.A., acompañan a la<br />
cisterna con una muestra repres<strong>en</strong>tativa y adjuntan boletín <strong>de</strong> análisis para<br />
cada lote.<br />
Este combustible ti<strong>en</strong>e unas características similares a las establecidas <strong>en</strong><br />
la Norma EN 14213 (Norma Europea para Combustibles Biodiesel <strong>de</strong> Calefacción)<br />
y pue<strong>de</strong> ser, por tanto, utilizado <strong>en</strong> los quemadores actuales <strong>de</strong> atomizaciòn<br />
por presión. Sin embargo, y t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta la agresividad <strong>de</strong><br />
estos combustibles, se recomi<strong>en</strong>da la utilización <strong>de</strong> bombas para su manejo <strong>de</strong><br />
tipo <strong>de</strong> husillo <strong>en</strong> ejecución t<strong>en</strong>iferizada (tratami<strong>en</strong>to superficial <strong>en</strong>durecedor),<br />
trabajando a bajas revoluciones (aproximadam<strong>en</strong>te 1.000 r.p.m.).<br />
El suministro <strong>de</strong> combustible al quemador <strong>de</strong>be hacerse <strong>en</strong> sistema monotubo,<br />
con estación <strong>de</strong> bombeo, para evitar una <strong>de</strong>gradación <strong>de</strong> la calidad <strong>de</strong>l<br />
combustible <strong>en</strong> el tanque.<br />
A día <strong>de</strong> hoy, exist<strong>en</strong> muy diversos resultados <strong>en</strong> instalaciones que utilizan<br />
BIODIESEL. Algunas llevan funcionando varios años sin problemas mi<strong>en</strong>tras<br />
que, <strong>en</strong> otras, <strong>en</strong> plazos <strong>de</strong> tiempo relativam<strong>en</strong>te cortos, aparec<strong>en</strong> graves problemas<br />
<strong>de</strong> funcionami<strong>en</strong>to tanto <strong>en</strong> el quemador como <strong>en</strong> la cal<strong>de</strong>ra.<br />
En las instalaciones con problemas se ha <strong>de</strong>tectado un mayor <strong>de</strong>sgaste <strong>de</strong><br />
las piezas por las que circula combustible, tales como bombas, electroválvulas,<br />
portapulverizadores, inyectores, etc. En algunos casos incluso problemas <strong>en</strong> las<br />
juntas, incluso <strong>en</strong> aquellas <strong>de</strong> <strong>materia</strong>les especiales como viton o kalrez.<br />
En cuanto a las cal<strong>de</strong>ras se ha <strong>de</strong>tectado <strong>en</strong>suciami<strong>en</strong>to y <strong>de</strong>sgaste <strong>en</strong> los<br />
turbuladores.<br />
Como los problemas aparec<strong>en</strong> tras un cierto tiempo <strong>de</strong> funcionami<strong>en</strong>to, se<br />
consi<strong>de</strong>ra que la causa pue<strong>de</strong> estar <strong>en</strong> un cambio <strong>en</strong> la calidad <strong>de</strong>l combustible,<br />
g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>bido a problemas <strong>de</strong> almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to.<br />
Los combustibles <strong>de</strong> orig<strong>en</strong> vegetal son más prop<strong>en</strong>sos al ataque <strong>de</strong> microorganismos<br />
y a procesos <strong>de</strong> oxidación. Todavía no hay una normalización<br />
referida a la estabilidad <strong>en</strong> el tiempo. Se recomi<strong>en</strong>dan tanques <strong>de</strong> volum<strong>en</strong><br />
reducido y, aún mejor, dos <strong>de</strong>pósitos <strong>en</strong> vez <strong>de</strong> uno, para vaciar uno <strong>de</strong> ellos<br />
por completo reduci<strong>en</strong>do el tiempo <strong>de</strong> almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to y el consigui<strong>en</strong>te <strong>en</strong>vejecimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong>l combustible.<br />
Si solo hay un <strong>de</strong>pósito, que se rell<strong>en</strong>a con cierta frecu<strong>en</strong>cia, al no estar<br />
vacío por completo, el combustible residual que pueda quedar <strong>en</strong> el <strong>de</strong>pósito,<br />
crea la base para la propagación <strong>de</strong> un ataque <strong>de</strong> microorganismos, que <strong>de</strong>grada<br />
la calidad <strong>de</strong>l combustible nuevo.<br />
Por lo indicado anteriorm<strong>en</strong>te, los fabricantes <strong>de</strong> quemadores <strong>de</strong> primer<br />
nivel <strong>en</strong> Europa tratan <strong>de</strong> <strong>de</strong>clinar cualquier garantía sobre las piezas por las<br />
que circula el combustible, sobre la calidad <strong>de</strong> la combustión <strong>en</strong> cuanto a emisiones<br />
y sobre la estabilidad <strong>de</strong> funcionami<strong>en</strong>to.<br />
A la vista <strong>de</strong> cuanto antece<strong>de</strong> parece lógico p<strong>en</strong>sar que, con la utilización<br />
<strong>de</strong> este combustible, tanto <strong>de</strong>l tipo transesterificado como <strong>de</strong> aceite pr<strong>en</strong>sado<br />
<strong>en</strong> frío, es necesario tomar medidas especiales <strong>de</strong> mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to más continuado<br />
<strong>de</strong> las instalaciones.<br />
En próxima ocasión facilitaremos una serie <strong>de</strong> recom<strong>en</strong>daciones para el<br />
almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> biocombustibles.<br />
INFORMáTICA<br />
Christian Delgado von Eitz<strong>en</strong><br />
INGENIERO DE TELECOMUNICACIONES<br />
Hab l a no cu e s t a na d a (o ca s i)<br />
¿Quién podría p<strong>en</strong>sar hace ap<strong>en</strong>as 4 años (una eternidad <strong>en</strong> lo que<br />
a innovación tecnológica se refiere) que hoy los operadores <strong>de</strong> telecomunicaciones<br />
incluirían <strong>en</strong> el precio <strong>de</strong> <strong>sus</strong> conexiones a Internet<br />
llamadas a fijos con una tarifa plana? Pues sí, es cierto. Hoy po<strong>de</strong>mos<br />
hablar el tiempo que nos apetezca con nuestro primo <strong>de</strong> Mérida o<br />
nuestra novia <strong>de</strong> zaragoza sin que por ello <strong>en</strong>gor<strong>de</strong> la factura telefónica.<br />
Progresivam<strong>en</strong>te incluy<strong>en</strong> también ofertas <strong>de</strong> llamadas a móviles y<br />
sólo el futuro dirá cómo termina esta guerra <strong>de</strong> precios y servicios.<br />
Lo cierto es que el precio por minuto <strong>en</strong> llamadas d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> España<br />
se ha reducido siempre y cuando t<strong>en</strong>gamos algún servicio contratado<br />
que las incluya. De todas maneras, el “ahorro” no es solo para<br />
llamadas locales, provinciales o nacionales (las incluidas <strong>en</strong> los packs<br />
<strong>de</strong> acceso a Internet), sino también internacionales, mal que les pese a<br />
los exmonopolios y <strong>sus</strong> competidores. En este caso a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> contar<br />
con operadores que sigu<strong>en</strong> empleando la telefonía “clásica”, es <strong>de</strong>cir,<br />
la Red Telefónica Conmutada compuesta por c<strong>en</strong>trales telefónicas<br />
que se van interconectando <strong>en</strong>tre sí para llegar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el llamante al<br />
llamado (sí, ésas que se <strong>de</strong>sbordan siempre el día 1 <strong>de</strong> <strong>en</strong>ero a las 12),<br />
aparec<strong>en</strong> nuevos actores que ofrec<strong>en</strong> Voz sobre IP o Telefonía IP. Sin<br />
<strong>en</strong>trar <strong>de</strong>masiado <strong>en</strong> términos técnicos, la i<strong>de</strong>a <strong>de</strong>l sistema es que la<br />
voz como (casi) todo se pue<strong>de</strong> digitalizar y <strong>en</strong>viar a través <strong>de</strong> Internet,<br />
recomponiéndose al otro lado <strong>de</strong> nuevo a una señal audible. Las v<strong>en</strong>tajas<br />
<strong>de</strong> este sistema saltan a la vista y al bolsillo: no es necesaria una<br />
infraestructura <strong>de</strong> costosas c<strong>en</strong>trales <strong>de</strong> conmutación <strong>de</strong> voz ya que la<br />
información fluye <strong>de</strong>l orig<strong>en</strong> al <strong>de</strong>stino igual que un correo electrónico<br />
o una foto por Internet. En es<strong>en</strong>cia la información es <strong>de</strong>l mismo tipo<br />
(digital). ésto permite a<strong>de</strong>más que la integración <strong>de</strong> la voz y el ví<strong>de</strong>o<br />
(vi<strong>de</strong>ollamada) sea casi un paso natural <strong>en</strong> la evolución <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong><br />
comunicación.<br />
Es evid<strong>en</strong>te que se necesita acceso a Internet y g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te un<br />
PC, si bi<strong>en</strong> esta afirmación es cada vez m<strong>en</strong>os cierta ya que <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
hace unos pocos años estamos asisti<strong>en</strong>do a una auténtica revolución<br />
(li<strong>de</strong>rada por Skype y seguida por todos los “mess<strong>en</strong>gers” o programas<br />
<strong>de</strong> Chat <strong>de</strong> Hotmail, Yahoo, Google,…) <strong>en</strong> todos los campos<br />
relacionados con la Voz IP y los difer<strong>en</strong>tes fabricantes no sólo han<br />
mejorado muchísimo los sistemas y su calidad y fi<strong>de</strong>lidad (claridad<br />
<strong>de</strong> la voz, eliminación <strong>de</strong> molestísimos ecos o mejoras <strong>sus</strong>tanciales <strong>de</strong><br />
la inteligibilidad <strong>de</strong> la comunicación) sino que han creado nuevos y<br />
prácticos dispositivos como teléfonos e incluso c<strong>en</strong>tralitas que hac<strong>en</strong><br />
transpar<strong>en</strong>te el modo <strong>en</strong> el que transmit<strong>en</strong> la información <strong>de</strong> voz <strong>de</strong><br />
extremo a extremo, sin que el usuario se percate <strong>de</strong> por dón<strong>de</strong> se<br />
están <strong>en</strong>viando <strong>sus</strong> palabras.<br />
De todo ello y t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> m<strong>en</strong>te el carácter global <strong>de</strong> Internet,<br />
se pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>ducir que el coste <strong>de</strong> una llamada a Sydney, Nueva York,<br />
Caracas o Pekín será muchísimo m<strong>en</strong>or que con un sistema tradicional<br />
telefónico, cuando no gratuito como <strong>de</strong> hecho es ahora mismo si la<br />
comunicación es <strong>de</strong> PC a PC.<br />
Es posible que no seamos pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te consci<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> ello pero Internet,<br />
como hemos visto <strong>en</strong> éste y otros artículos y seguiremos vi<strong>en</strong>do<br />
<strong>en</strong> otros tantos <strong>en</strong> el futuro, es mucho más que un montón <strong>de</strong> <strong>páginas</strong><br />
<strong>web</strong>s y emails y comi<strong>en</strong>za a colarse <strong>en</strong> las más inesperadas facetas cotidianas.<br />
Seguiremos at<strong>en</strong>tos.
INGENIERíA<br />
Raúl Touza David<br />
DIRECTOR DEPARTAMENTO DE INGENIERíA • OTEC<br />
nue v a diRectiva <strong>de</strong> la ue<br />
d e Re c i c l a d o <strong>de</strong> lo s <strong>en</strong> v a s e s<br />
p u e s t o s <strong>en</strong> el Me R c a d o<br />
El nuevo texto revisa la directiva 1991–2001, que recogía el objetivo<br />
<strong>de</strong> alcanzar <strong>en</strong>tre el 50 y el 65% <strong>de</strong> valorización total <strong>de</strong> residuos<br />
y <strong>en</strong>tre un 25 y un 45% e reciclaje <strong>de</strong> los <strong>materia</strong>les <strong>de</strong> <strong>en</strong>vasado. Para<br />
la consecución <strong>de</strong> los objetivos impuestos por la directiva comunitaria,<br />
<strong>en</strong> España se ha optado por la adhesión a un Sistema Integrado <strong>de</strong><br />
Gestión. Son las empresas <strong>en</strong>vasadoras adscritas a dicho sistema las<br />
que financian las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> recogida, reciclado y valorización a<br />
través <strong>de</strong> una aportación <strong>en</strong> función <strong>de</strong> la cantidad <strong>de</strong> <strong>en</strong>vases que<br />
pon<strong>en</strong> <strong>en</strong> el mercado.<br />
A<strong>de</strong>más, el nuevo docum<strong>en</strong>to incluye objetivos <strong>de</strong> reciclaje individualizados<br />
por <strong>materia</strong>s. Así, <strong>de</strong>berá reciclarse el 60% <strong>de</strong> los <strong>en</strong>vases<br />
<strong>de</strong> vidrio puestos <strong>en</strong> el mercado, el 55% <strong>en</strong> caso <strong>de</strong> cartón o papel, el<br />
50% para los metales y el 20% para los <strong>en</strong>vases <strong>de</strong> plástico. La recogida<br />
selectiva <strong>de</strong> residuos, <strong>en</strong> este contexto, es compet<strong>en</strong>cia legal <strong>de</strong> los<br />
Ayuntami<strong>en</strong>tos, qui<strong>en</strong>es a<strong>de</strong>más <strong>de</strong>berán adaptar la recogida tradicional<br />
a las nuevas exig<strong>en</strong>cias. Nac<strong>en</strong>, a<strong>de</strong>más, los puntos limpios para la<br />
recogida <strong>de</strong> los residuos especiales que no ti<strong>en</strong><strong>en</strong> cabida <strong>en</strong> los difer<strong>en</strong>tes<br />
tipos <strong>de</strong> cont<strong>en</strong>edores repartidos por la ciudad. Residuos que<br />
por su volum<strong>en</strong> o toxicidad, o por la frecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> su producción.<br />
Exist<strong>en</strong> tres tipos <strong>de</strong> cont<strong>en</strong>edor <strong>de</strong>stinados a la recogida selectiva:<br />
el amarillo (para <strong>en</strong>vases domésticos <strong>de</strong> plástico, metálicos y cartones<br />
para bebidas tipo brick), el azul (para <strong>en</strong>vases <strong>de</strong> cartón y papel y revistas<br />
y periódicos) y el ver<strong>de</strong> (para botellas y tarros <strong>de</strong> vidrio, sin tapones<br />
ni tapas y vacíos <strong>de</strong> líquido). Por su parte, el cont<strong>en</strong>edor tradicional<br />
queda relegado al resto <strong>de</strong> residuos y todo aquello que ofrezca duda<br />
<strong>de</strong> dón<strong>de</strong> ser <strong>de</strong>positado.<br />
La recogida selectiva <strong>de</strong> basuras es una actividad cada vez más<br />
necesaria <strong>en</strong> las ciuda<strong>de</strong>s si queremos evitar los problemas medioambi<strong>en</strong>tales<br />
<strong>de</strong> los <strong>de</strong>pósitos <strong>de</strong> basuras. El dato es importante <strong>en</strong> España,<br />
cada año se g<strong>en</strong>eran 17 millones <strong>de</strong> toneladas <strong>de</strong> residuos urbanos.<br />
La implantación <strong>de</strong> sistemas novedosos <strong>en</strong> nuestro país como los<br />
sistemas recolectores <strong>de</strong> basura mediante transporte neumático por<br />
canalización subterránea, se está ext<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do cada vez más, sistema a<br />
través <strong>de</strong>l cual es la basura la que se canaliza hasta los puntos <strong>de</strong> recogida<br />
o gestión, “se lleva la basura hasta los camiones y no los camiones<br />
hasta la basura”.<br />
En estos sistemas el ciudadano sólo <strong>de</strong>be <strong>de</strong>positar la basura <strong>en</strong><br />
unos buzones instalados al lado <strong>de</strong> su casa y, a través <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong><br />
tuberías internas, los restos se transportan hasta una planta subterránea<br />
don<strong>de</strong> serán tratados, o bi<strong>en</strong> hasta los puntos <strong>de</strong> recogida para los<br />
camiones fuera <strong>de</strong> las áreas resid<strong>en</strong>ciales.<br />
Pero a<strong>de</strong>más es fundam<strong>en</strong>tal obt<strong>en</strong>er información <strong>de</strong> la recogida<br />
<strong>de</strong> estas basuras para po<strong>de</strong>r disponer <strong>de</strong> ella, analizarla y optimizar el<br />
sistema, solo así podremos realizar una verda<strong>de</strong>ra gestión <strong>en</strong> el tratami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> los RSU.<br />
INMOBILIARIA<br />
Miguel Pereira Alonso<br />
GALICIA VIVIENDA<br />
val o R y pR e c i o<br />
61 • Ap r o i n<br />
El valor <strong>de</strong> un bi<strong>en</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong>l criterio individual y subjetivo<br />
que le <strong>de</strong> su propietario. Obe<strong>de</strong>cerá, <strong>en</strong>tre otros factores, a<br />
la utilidad que él le da al bi<strong>en</strong>, a lo que se ha ido gastando para<br />
mant<strong>en</strong>erlo, etc.. El precio, sin embargo, es un hecho concreto,<br />
un acuerdo <strong>en</strong>tre las partes y muchas veces motivo <strong>de</strong> <strong>de</strong>sacuerdo<br />
<strong>en</strong>tre propietarios y ag<strong>en</strong>tes inmobiliarios que pued<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong>sconfiar <strong>de</strong> que el precio indicado no sea el correcto, ¿Cómo<br />
establecer el precio?<br />
El perito tasador<br />
No cabe duda que, a la hora <strong>de</strong> realizar una transacción<br />
inmobiliaria, existe disparidad <strong>de</strong> criterios y <strong>de</strong> intereses <strong>en</strong>tre<br />
el comprador y el v<strong>en</strong><strong>de</strong>dor. El primero quiere comprar barato<br />
y el segundo quiere v<strong>en</strong><strong>de</strong>r obt<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do la mayor r<strong>en</strong>tabilidad<br />
posible. Para ajustar un precio acud<strong>en</strong> a las refer<strong>en</strong>cias que circulan<br />
por el mercado inmediato.<br />
Es habitual ver cómo se fijan los precios sin t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta<br />
los valores reales <strong>de</strong>l suelo, <strong>de</strong> la construcción y <strong>de</strong> la antigüedad<br />
<strong>de</strong>l edificio, los accesos, la ori<strong>en</strong>tación, etc.<br />
Es recom<strong>en</strong>dable acudir a un perito tasador inmobiliario<br />
<strong>de</strong>bidam<strong>en</strong>te acreditado que actuará con criterios más objetivos<br />
que las partes. Por los elevados importes con los que se<br />
realizan las transacciones inmobiliarias, los servicios <strong>de</strong> estos<br />
profesionales son cada vez más solicitados <strong>en</strong> nuestro país, así<br />
como <strong>en</strong> el resto <strong>de</strong> los que conforman la Unión Europea.<br />
Según la finalidad <strong>de</strong> la valoración po<strong>de</strong>mos hablar <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes<br />
tipos, <strong>en</strong>tre otros <strong>de</strong>tallamos estos:<br />
• El Valor Real: valoración a efectos <strong>de</strong>l Impuesto <strong>de</strong><br />
Transmisiones, Sucesiones o Donaciones; el Impuesto <strong>de</strong> Patrimonio;<br />
o <strong>en</strong> el ámbito <strong>de</strong> expropiaciones forzosas.<br />
• El Valor Catastral: a efectos <strong>de</strong>l Impuesto <strong>de</strong> Bi<strong>en</strong>es<br />
Inmuebles; Plusvalías, etc.<br />
• El Valor hipotecario: a los efectos <strong>de</strong> la obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong><br />
un crédito hipotecario.<br />
• El Valor <strong>de</strong> Expropiación o su justiprecio.<br />
• El Valor Asegurado: a los efectos <strong>de</strong> las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s<br />
aseguradoras.<br />
• El Valor Contable: a efectos <strong>de</strong> tasación <strong>de</strong> activos<br />
inmobiliarios, auditorias, her<strong>en</strong>cias, patrimonios, etc.<br />
• El Valor Legal: a efectos <strong>de</strong> valores máximos <strong>de</strong> r<strong>en</strong>tas<br />
o v<strong>en</strong>tas.<br />
• El Valor <strong>de</strong> Inversión: a efectos <strong>de</strong> viabilidad, r<strong>en</strong>tabilidad.<br />
El perito tasador inmobiliario realizará un estudio minucioso<br />
<strong>de</strong> cada bi<strong>en</strong> ofertado, <strong>de</strong>l valor <strong>de</strong>l suelo don<strong>de</strong> esté ubicado,<br />
<strong>de</strong>l <strong>en</strong>torno cercano, <strong>de</strong> la construcción realizada y <strong>de</strong> las<br />
características <strong>de</strong> la misma, <strong>de</strong> su vali<strong>de</strong>z <strong>en</strong> el tiempo y <strong>de</strong> la<br />
r<strong>en</strong>tabilidad que <strong>en</strong> cada caso se espera obt<strong>en</strong>er.
A p r o i n • 62<br />
INSTALACIONES LABORAL<br />
Gonzalo Pérez Zunzunegui<br />
DIRECTOR DE TECNOVA INGENIEROS CONSULTORES<br />
los vo l t i e u R o s pe R d i d o s<br />
No es la primera vez ni será la última que las distintas ad-<br />
ministraciones aportan fondos públicos, es <strong>de</strong>cir el dinero <strong>de</strong><br />
todos nosotros como contribuy<strong>en</strong>tes, a las compañías eléctricas<br />
privadas, (compañías que repart<strong>en</strong> b<strong>en</strong>eficios), para la mejora<br />
<strong>de</strong> la red <strong>de</strong> suministro eléctrico a través <strong>de</strong> planes como el<br />
MEGA, (plan <strong>de</strong> Mejora Eléctrica <strong>de</strong> Galicia), no sin d<strong>en</strong>uncias<br />
sobre que la Xunta haya pagado obras que no se habían<br />
realizado, y otorgar trato <strong>de</strong> favor a una <strong>de</strong>terminada empresa<br />
eléctrica. Red que <strong>de</strong>spués volvemos a pagar individualm<strong>en</strong>te,<br />
cuando solicitamos la correspondi<strong>en</strong>te acometida para un edificio<br />
y otra vez más cuando contratamos el suministro, todo ello<br />
a las mismas compañías.<br />
Un billón <strong>de</strong> pesetas para los costes <strong>de</strong> transición a la<br />
compet<strong>en</strong>cia, ¿ que compet<strong>en</strong>cia, diría yo. ¿Es que alguno <strong>de</strong><br />
nosotros a podido contratar el suministro con otra compañía<br />
eléctrica, más conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te a nuestros intereses?. ¿Es que han<br />
<strong>de</strong>jado <strong>de</strong> operar <strong>en</strong> régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> monopolio y <strong>de</strong>jado <strong>de</strong> abusar<br />
<strong>de</strong> su po<strong>de</strong>r <strong>en</strong> el mercado?. ¿Se han creado las condiciones<br />
a<strong>de</strong>cuadas para que los consumidores puedan disfrutar <strong>de</strong> la<br />
posibilidad <strong>de</strong> cambiar <strong>de</strong> suministrador?<br />
Me pregunto por qué, la administración no ayuda a los fabricantes<br />
<strong>de</strong> calzado, cuyos productos andan por los suelos, <strong>en</strong><br />
vez <strong>de</strong> a las todopo<strong>de</strong>rosas empresas eléctricas.<br />
Convertir el vino <strong>en</strong> agua, es fácil. Para convertir el agua <strong>en</strong><br />
vino hace falta un milagro. La Xunta va hacer el suyo aportando<br />
a las principales compañías eléctricas que operan <strong>en</strong> Galicia<br />
27 millones <strong>de</strong> euros, para mejora <strong>de</strong> la red <strong>de</strong> suministro eléctrico,<br />
es <strong>de</strong>cir, para convertir euros <strong>en</strong> voltios, para lo cual sólo<br />
se requiere un <strong>de</strong>creto.<br />
El lector <strong>de</strong> este breve artículo, sabe que <strong>en</strong> las líneas eléctricas,<br />
la t<strong>en</strong>sión medida <strong>en</strong> voltios <strong>en</strong> el inicio <strong>de</strong> una línea,<br />
no es igual a la t<strong>en</strong>sión al final <strong>de</strong> la misma, <strong>en</strong> función <strong>de</strong> las<br />
<strong>de</strong>rivaciones y receptores que pueda haber <strong>en</strong> su recorrido. Si<br />
ahora aportamos euros <strong>en</strong> esas líneas, es evid<strong>en</strong>te que parte <strong>de</strong><br />
los euros que se inviert<strong>en</strong> <strong>en</strong> el orig<strong>en</strong>, se pierd<strong>en</strong> por el camino<br />
y no llegaran al final <strong>de</strong> la misma, es lo que se conoce como<br />
pérdida <strong>de</strong> t<strong>en</strong>sión, o <strong>en</strong> este caso como pérdida <strong>de</strong> euros.<br />
Luis Pérez Feijoo<br />
ECONOMISTA Y GRADUADO SOCIAL<br />
el gR u p o <strong>de</strong> eM p R e s a s :<br />
con s e c u e n c i a s la b o R a l e s<br />
La interposición <strong>de</strong> <strong>de</strong>mandas <strong>en</strong> el Ord<strong>en</strong> Social contra varias empresas,<br />
alegando la exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> un grupo <strong>de</strong> empresas, es cada vez más frecu<strong>en</strong>te.<br />
Esta claro que la atribución <strong>de</strong> la condición <strong>de</strong> empresario al grupo y no a<br />
cada empresa integrante <strong>de</strong>l mismo, trae consigo importantes consecu<strong>en</strong>cias<br />
jurídicas <strong>en</strong> el plano <strong>de</strong> las relaciones laborales, pero ¿Qué se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> por<br />
Grupo <strong>de</strong> Empresas?<br />
En el ámbito laboral no existe regulación sobre el grupo <strong>de</strong> empresas, solo<br />
nos <strong>en</strong>contramos con escasas refer<strong>en</strong>cias normativas que conti<strong>en</strong>e el Derecho<br />
<strong>de</strong> Trabajo y <strong>de</strong> la Seguridad Social sobre esta figura, si<strong>en</strong>do los Tribunales y<br />
la Doctrina ci<strong>en</strong>tífica qui<strong>en</strong>es se han <strong>en</strong>cargado <strong>de</strong> <strong>de</strong>limitar su contorno. La<br />
regla g<strong>en</strong>eral es la <strong>de</strong>l respeto a la autonomía <strong>de</strong> la empresa, pero <strong>en</strong> algunos<br />
casos <strong>de</strong>be <strong>de</strong> levantarse esa apari<strong>en</strong>cia o “velo”, que permite p<strong>en</strong>etrar <strong>en</strong> el<br />
substratum personal <strong>de</strong> las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s o socieda<strong>de</strong>s con el fin <strong>de</strong> evitar que con<br />
esa ficción o forma legal se puedan perjudicar intereses privados o públicos, o<br />
bi<strong>en</strong> ser utilizada como camino <strong>de</strong>l frau<strong>de</strong>, y que hace que prevalezca la unidad<br />
económica subyac<strong>en</strong>te. El Tribunal Supremo (Sala Cuarta <strong>en</strong> particular), ha<br />
especificado las características que conforman el grupo <strong>de</strong> empresas a efectos<br />
laborales:<br />
• Las organizaciones <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> las empresas <strong>de</strong>l grupo <strong>de</strong>b<strong>en</strong><br />
poseer un funcionami<strong>en</strong>to integrado o unitario. Es <strong>de</strong>cir, exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una<br />
apari<strong>en</strong>cia externa unitaria actuando <strong>en</strong> el mercado <strong>de</strong> manera conjunta, que<br />
induce a confusión a los terceros que contratar<strong>en</strong> con las empresas <strong>de</strong>l grupo;<br />
exist<strong>en</strong>cia a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> una dirección unitaria, <strong>de</strong> modo que las <strong>de</strong>cisiones y órd<strong>en</strong>es<br />
sean tomadas indistintam<strong>en</strong>te por cualquiera <strong>de</strong> los órganos –teóricam<strong>en</strong>te<br />
difer<strong>en</strong>ciados– <strong>de</strong> las socieda<strong>de</strong>s.<br />
• Los trabajadores han <strong>de</strong> prestar <strong>sus</strong> servicios <strong>de</strong> manera indistinta<br />
o común, simultanea o sucesivam<strong>en</strong>te, a favor <strong>de</strong> varios empresarios pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes<br />
al mismo grupo <strong>de</strong> socieda<strong>de</strong>s, lo que comporta la aparición <strong>de</strong> un<br />
titular único <strong>de</strong> los po<strong>de</strong>res <strong>de</strong> organización y dirección.<br />
• Confusión <strong>de</strong> Patrimonios. Una caja única o patrimonio social<br />
confundido, que ti<strong>en</strong>e lugar cuando se utilizan indistintam<strong>en</strong>te por todas ellas<br />
los activos o se hace pago indistinto <strong>de</strong>l pasivo.<br />
• Creación <strong>de</strong> empresas apar<strong>en</strong>tes sin <strong>sus</strong>trato real, con el objetivo<br />
final <strong>de</strong> eludir responsabilida<strong>de</strong>s laborales.<br />
¿Qué consecu<strong>en</strong>cias ti<strong>en</strong>e esta consi<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> grupo <strong>de</strong> empresas <strong>en</strong> el<br />
ámbito laboral?<br />
La consi<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> “grupo <strong>de</strong> empresa” implicaría que la posición <strong>de</strong><br />
empresario a efectos laborales le correspon<strong>de</strong> a la Sociedad dominante <strong>de</strong>l<br />
grupo <strong>de</strong> empresas, si<strong>en</strong>do la exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> otras empresas solam<strong>en</strong>te apar<strong>en</strong>te;<br />
ello conllevaría así mismo, otra consecu<strong>en</strong>cia importante: el reconocimi<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> la exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> responsabilidad solidaria <strong>en</strong>tre los distintos empresarios<br />
<strong>de</strong>l grupo. En cuanto a esta ha sido la jurisprud<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong>tre ella las Stc <strong>de</strong> 21<br />
<strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1.992 y 1 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1.994 <strong>de</strong> la Sala Cuarta <strong>de</strong>l Tribunal<br />
Supremo, la que ha establecido los requisitos para que se pueda hablar <strong>de</strong> responsabilidad<br />
solidaria y así establec<strong>en</strong> que “para que pueda nacer la obligación<br />
solidaria <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>r fr<strong>en</strong>te a los trabajadores <strong>de</strong> una empresa <strong>de</strong>l grupo, es<br />
necesario que el grupo <strong>de</strong> empresas haya actuado <strong>en</strong> frau<strong>de</strong> <strong>de</strong> ley, haci<strong>en</strong>do<br />
una utilización abusiva <strong>de</strong> la personalidad jurídica in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> cada una<br />
<strong>de</strong> las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> perjuicio <strong>de</strong> los trabajadores,(…), por lo que solo cabe <strong>de</strong>ducir<br />
responsabilidad solidaria fr<strong>en</strong>te a los trabajadores <strong>de</strong> todas las empresas<br />
<strong>de</strong>l grupo, cuando se haga un uso torticero y fraudul<strong>en</strong>to <strong>de</strong> las normas legales,<br />
pero no cabe exigir tal responsabilidad, cuando el grupo <strong>de</strong> empresas actúa<br />
conforme a <strong>de</strong>recho, pues es perfectam<strong>en</strong>te legítima la constitución <strong>de</strong> tales<br />
grupos para operar <strong>en</strong> el mercado”.<br />
Por todo ello la <strong>de</strong>claración <strong>de</strong> grupo <strong>de</strong> empresas a efectos laborales y la<br />
consigui<strong>en</strong>te ext<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> la responsabilidad solidaria exige la exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> un<br />
ánimo fraudul<strong>en</strong>to, y por ahora solo los Tribunales <strong>de</strong> Ord<strong>en</strong> Social <strong>de</strong>cid<strong>en</strong><br />
sobre la ext<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> la responsabilidad solidaria d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong>l grupo mercantil.<br />
Concluiremos por tanto que <strong>en</strong> vista a lo expuesto, se haría necesaria una<br />
regulación unitaria <strong>en</strong> nuestra disciplina sobre este f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o.
MEDIOAMBIENTE MERCANTIL<br />
Carlos Pérez Mosteiro<br />
FISTECO, S.L. • DEPARTAMENTO DE MEDIOAMBIENTE<br />
la ba j a edificabilidad y el<br />
d e s a R R o l l o sost<strong>en</strong>ible<br />
En tiempos electorales, es muy habitual oír hablar a nuestros<br />
políticos acerca <strong>de</strong>l Medio Ambi<strong>en</strong>te Urbano y <strong>de</strong>l concepto<br />
<strong>de</strong> Ciudad Sost<strong>en</strong>ible. Esto se <strong>de</strong>be evid<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te a que<br />
el número <strong>de</strong> personas (votos) que habitan <strong>en</strong> zonas urbanas,<br />
supera al <strong>de</strong> las áreas rurales.<br />
Pero ¿qué <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>mos por Medio Ambi<strong>en</strong>te Urbano y por<br />
Ciudad Sost<strong>en</strong>ible? Para avanzar <strong>en</strong> la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> ambos conceptos,<br />
será preciso; saber que <strong>de</strong>sarrollo sost<strong>en</strong>ible, es aquel<br />
que satisface las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las g<strong>en</strong>eraciones pres<strong>en</strong>tes sin<br />
comprometer las posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las g<strong>en</strong>eraciones futuras para<br />
at<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>sus</strong> propias necesida<strong>de</strong>s”.<br />
Esta <strong>de</strong>finición tan g<strong>en</strong>eral como ambigua, se utiliza <strong>de</strong><br />
manera sistemática por parte <strong>de</strong> algunos políticos para justificar<br />
actuaciones diametralm<strong>en</strong>te opuestas al propio concepto.<br />
Según los expertos (no políticos) una “Ciudad Sost<strong>en</strong>ible” es<br />
aquella que cumple al m<strong>en</strong>os dos condiciones básicas: la no<br />
utilización <strong>de</strong> recursos naturales por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong> su pot<strong>en</strong>cial<br />
<strong>de</strong> r<strong>en</strong>ovación y la no g<strong>en</strong>eración <strong>de</strong> residuos más allá <strong>de</strong> la<br />
capacidad <strong>de</strong> su absorción por los ecosistemas.<br />
Aplicando estas condiciones básicas llegaríamos a la conclusión<br />
<strong>de</strong> que cualquier ciudad nunca podría llegar a ser consi<strong>de</strong>rada<br />
como sost<strong>en</strong>ible. No obstante, sí sería posible <strong>de</strong>finir<br />
ciuda<strong>de</strong>s t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tes a ser sost<strong>en</strong>ibles <strong>en</strong> el contexto más amplio,<br />
siempre que su <strong>de</strong>sarrollo se <strong>en</strong>marcase <strong>en</strong> relaciones <strong>de</strong> efici<strong>en</strong>cia<br />
<strong>en</strong> el uso <strong>de</strong> los recursos, <strong>en</strong> especial el <strong>de</strong> los no r<strong>en</strong>ovables<br />
o escasos, y, con una importancia <strong>de</strong>terminante para el<br />
hecho urbano, como es el suelo.<br />
La insist<strong>en</strong>cia por parte <strong>de</strong> algunos grupos i<strong>de</strong>ológicos a la<br />
baja d<strong>en</strong>sidad <strong>en</strong> la ocupación edificatoria <strong>de</strong>l suelo como política<br />
<strong>de</strong> “Desarrollo Sost<strong>en</strong>ible” va <strong>en</strong> contra <strong>de</strong> este principio;<br />
originando ciuda<strong>de</strong>s más dispersas que fom<strong>en</strong>tan un mo<strong>de</strong>lo<br />
<strong>de</strong>spilfarrador que supone el consumo abusivo <strong>de</strong> un recurso<br />
evid<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te no r<strong>en</strong>ovable como es el suelo.<br />
Pero también es ineficaz, por la necesidad <strong>de</strong> espacio <strong>de</strong>dicado<br />
a vías <strong>de</strong> comunicación que requiere; así como el increm<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> todo tipo <strong>de</strong> re<strong>de</strong>s <strong>de</strong> infraestructuras necesarias como<br />
el abastecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> agua (con el consigui<strong>en</strong>te aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> las<br />
pérdidas), el alumbrado público (con el <strong>de</strong>spilfarro <strong>en</strong>ergético<br />
que conlleva) la utilización <strong>de</strong>l vehículo privado (que provoca<br />
la contaminación <strong>de</strong>l aire) <strong>en</strong>tre otras. Con todo esto, a<strong>de</strong>más,<br />
se está produci<strong>en</strong>do la innecesaria invasión y <strong>de</strong>strucción sin<br />
posibilidad alguna <strong>de</strong> retorno, <strong>de</strong> espacios que por su calidad<br />
natural y utilidad social <strong>de</strong>bieran ser conservados.<br />
Para hablar con un mínimo <strong>de</strong> seriedad acerca <strong>de</strong> políticas<br />
para la mejora <strong>de</strong>l Medio Ambi<strong>en</strong>te Urbano <strong>de</strong> nuestras ciuda<strong>de</strong>s,<br />
es preciso reflexionar sobre que mo<strong>de</strong>los urbanísticos<br />
queremos aplicar y conocer <strong>sus</strong> consecu<strong>en</strong>cias. Lo <strong>de</strong>más, son<br />
sólo milongas dialécticas, que no merec<strong>en</strong> la m<strong>en</strong>or confianza<br />
por parte <strong>de</strong>l ciudadano.<br />
Luis Güell Cancela<br />
SOCIO CUATRECASAS ABOGADOS, S.R.L.<br />
con t R a t o s , ¿q u é oc u R R e<br />
63 • Ap r o i n<br />
c o n el l o s cu a n d o Ha y un a<br />
d e c l a R a c i ó n <strong>de</strong> co n c u R s o?<br />
Una <strong>de</strong> las preguntas más recurr<strong>en</strong>tes a la que <strong>de</strong>bemos respon<strong>de</strong>r<br />
los abogados <strong>en</strong> nuestra labor <strong>de</strong> asesoría jurídica cuando la sociedad<br />
a la que asesoramos se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> negociaciones con una empresa<br />
<strong>en</strong> horas bajas es: ¿qué ocurre si <strong>de</strong> aquí a varios meses la parte contraria<br />
es <strong>de</strong>clarada <strong>en</strong> concurso?<br />
Como es sabido, la figura <strong>de</strong>l concurso ha v<strong>en</strong>ido a <strong>sus</strong>tituir a las <strong>de</strong><br />
quiebra y <strong>sus</strong>p<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> pagos. Pero no sólo ha cambiado el nombre,<br />
también <strong>sus</strong> efectos son distintos. A difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> lo que ocurría con la<br />
anterior normativa, la <strong>de</strong>claración <strong>de</strong> concurso no es sufici<strong>en</strong>te por sí<br />
misma para provocar la extinción <strong>de</strong>l contrato, o para que la otra parte<br />
pueda <strong>de</strong>clarar su resolución (aunque así se hubiese acordado <strong>en</strong> su<br />
día) <strong>en</strong> los supuestos <strong>en</strong> que existan obligaciones p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes. Lo cual<br />
no impi<strong>de</strong> que se pueda resolver el contrato <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminados casos:<br />
(i) Por ser b<strong>en</strong>eficioso para el concurso (aun cuando no exista<br />
incumplimi<strong>en</strong>to); o<br />
(ii) Por incumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> contrato <strong>de</strong> alguna <strong>de</strong> las partes.<br />
Con un matiz: el Juzgado podrá acordar el cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l contrato<br />
si cree que ello es b<strong>en</strong>eficioso para el concurso.<br />
¿Y qué suce<strong>de</strong> si el contrato se cumple <strong>en</strong> <strong>sus</strong> propios términos y la<br />
<strong>de</strong>claración <strong>de</strong> concurso ti<strong>en</strong>e lugar con posterioridad? ¡At<strong>en</strong>ción, <strong>en</strong><br />
estos casos, a la “acción <strong>de</strong> reintegración”! En virtud <strong>de</strong> ésta, los actos<br />
realizados por la concursada d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> los dos años anteriores a la<br />
<strong>de</strong>claración <strong>de</strong> concurso podrían ser rescindidos, volvi<strong>en</strong>do a la situación<br />
anterior. ¿En qué casos? Cuando nos <strong>en</strong>contremos ante un acto<br />
(i) no ordinario <strong>de</strong> la actividad empresarial realizado <strong>en</strong> condiciones<br />
normales, y (ii) que sea perjudicial para los activos <strong>de</strong> la concursada<br />
(exista o no int<strong>en</strong>ción fraudul<strong>en</strong>ta).<br />
¿Y cómo valorar si un acto es perjudicial? La Ley da varias indicaciones<br />
<strong>de</strong> <strong>en</strong> qué casos se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> que existe perjuicio patrimonial,<br />
sin tan siquiera admitir prueba <strong>en</strong> contrario (como sería, por ejemplo,<br />
la donación gratuita <strong>de</strong> un inmueble a un tercero). En otros supuestos<br />
el perjuicio patrimonial se presume (como podría ser la v<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> una<br />
nave industrial al accionista único <strong>de</strong> la sociedad, por ejemplo), salvo<br />
que se pruebe que no existe ese perjuicio. Fuera <strong>de</strong> estos casos, el<br />
perjuicio patrimonial <strong>de</strong>berá ser <strong>de</strong>mostrado por qui<strong>en</strong> inste la acción<br />
<strong>de</strong> reintegración.<br />
Así las cosas, por una simple cuestión <strong>de</strong> prud<strong>en</strong>cia convi<strong>en</strong>e t<strong>en</strong>er<br />
siempre pres<strong>en</strong>te cuál es el valor <strong>de</strong> mercado <strong>de</strong> la transacción que se<br />
opere <strong>en</strong> cada mom<strong>en</strong>to, no vaya a ser que por querer aprovecharse <strong>de</strong><br />
la situación difícil <strong>de</strong> la parte contraria y obt<strong>en</strong>er un precio claram<strong>en</strong>te<br />
v<strong>en</strong>tajoso, la transacción sea <strong>de</strong>clarada ineficaz dos años <strong>de</strong>spués. Es<br />
más, si para establecer el valor <strong>de</strong> mercado es preciso pedir una tasación,<br />
hágase, será <strong>de</strong> utilidad a la hora <strong>de</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong><strong>de</strong>r la transacción <strong>en</strong><br />
caso <strong>de</strong> que sea impugnada.<br />
En <strong>de</strong>finitiva, cuando se esté <strong>en</strong> negociaciones con una sociedad<br />
que corra el riesgo <strong>de</strong> ser <strong>de</strong>clarada <strong>en</strong> concurso <strong>en</strong> un futuro no muy<br />
lejano (p<strong>en</strong>semos a dos años vista), la receta fundam<strong>en</strong>tal que convi<strong>en</strong>e<br />
aplicar no es la <strong>de</strong>l inmovilismo –las oportunida<strong>de</strong>s no se pres<strong>en</strong>tan<br />
todos los días–, sino la <strong>de</strong> la prud<strong>en</strong>cia (pagar por algo lo que realm<strong>en</strong>te<br />
valga), o aceptar el riesgo <strong>de</strong> ver que una operación es “<strong>de</strong>shecha”<br />
hasta dos años <strong>de</strong>spués y asumir las consecu<strong>en</strong>cias.
A p r o i n • 64<br />
SEGURIDAD y SALUD<br />
Antonio Carballo Couñago<br />
ARQUITECTO TéCNICO • COORDINADOR DE MANTENIMIENTO<br />
Y SEGURIDAD DEL C.O.A.A.T. DE PONTEVEDRA<br />
eMp R e s a s ac R e d i t a d a s<br />
La Ley 32/2006, <strong>de</strong> 18 <strong>de</strong> octubre, reguladora <strong>de</strong> la subcontratación<br />
<strong>en</strong> el Sector <strong>de</strong> la Construcción, <strong>en</strong> su Artículo 4, establece como<br />
uno <strong>de</strong> los requisitos exigibles a las empresas contratistas y subcontratistas,<br />
el <strong>de</strong> estar inscritas <strong>en</strong> el Registro <strong>de</strong> Empresas Acreditadas, el<br />
cual, hasta el mom<strong>en</strong>to, y a pesar <strong>de</strong> que dicha Ley ya está <strong>en</strong> vigor<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el pasado mes <strong>de</strong> abril, todavía no ha sido <strong>de</strong>sarrollado, algo<br />
que, no por ser habitual <strong>en</strong> nuestro sistema legislativo, no <strong>de</strong>ja <strong>de</strong><br />
resultar paradójico.<br />
El <strong>de</strong>sarrollo normativo <strong>de</strong> este Registro <strong>de</strong> Empresas Acreditadas<br />
probablem<strong>en</strong>te se esté <strong>en</strong>contrando con las mismas trabas que, <strong>en</strong> su<br />
mom<strong>en</strong>to, se <strong>en</strong>contró la Ley <strong>de</strong> Ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong> la Edificación, <strong>en</strong><br />
virtud <strong>de</strong> las cuales, <strong>de</strong>jó sin concretar la titulación o capacitación profesional<br />
que habilitaría al constructor para el cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> las condiciones<br />
exigibles para actuar como tal. Lo anteriorm<strong>en</strong>te expuesto<br />
supone que hemos <strong>de</strong> continuar, como hasta ahora, sin la posibilidad<br />
<strong>de</strong> disponer <strong>de</strong> mecanismos que puedan servirnos <strong>de</strong> filtro y que a la<br />
vez nos garantic<strong>en</strong> que la empresa que vamos a contratar para ejecutar<br />
una obra <strong>de</strong> edificación, t<strong>en</strong>ga implantado el correspondi<strong>en</strong>te sistema<br />
<strong>de</strong> prev<strong>en</strong>ción, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> otros requisitos que no son objeto <strong>de</strong> este<br />
artículo. Es <strong>de</strong>cir, por ahora, lo único que está claro es el límite <strong>de</strong> la<br />
cad<strong>en</strong>a <strong>de</strong> subcontratación “<strong>en</strong> vertical” puesto que, como la misma<br />
Ley regula <strong>en</strong> su Artículo 5 (apartado 2.a), ya sabemos que un promotor<br />
pue<strong>de</strong> contratar a todas cuantas empresas consi<strong>de</strong>re oportuno,<br />
modalidad que podríamos d<strong>en</strong>ominar como cad<strong>en</strong>a <strong>de</strong> subcontratación<br />
ilimitada “<strong>en</strong> horizontal”, la cual conlleva, sino los mismos, más<br />
riesgos que la subcontratación <strong>en</strong> vertical, ya que <strong>en</strong> esta, al m<strong>en</strong>os,<br />
siempre se mant<strong>en</strong>drá un nexo <strong>de</strong> unión y/o correspond<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre<br />
empresas.<br />
La prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> los accid<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>be ser medida y para ello no<br />
están capacitadas, fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te por su tamaño, la mayoría <strong>de</strong><br />
las empresas <strong>de</strong>l sector. Cada accid<strong>en</strong>te que se produce es una prueba<br />
<strong>de</strong> la ineficacia, o <strong>de</strong> la inexist<strong>en</strong>cia, <strong>de</strong>l sistema para prev<strong>en</strong>irlo, así<br />
como la consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una sucesión <strong>de</strong> incumplimi<strong>en</strong>tos o <strong>de</strong> costumbres<br />
<strong>de</strong> trabajo inseguras que produc<strong>en</strong> situaciones <strong>de</strong> riesgo. Es<br />
solo cuestión <strong>de</strong> tiempo que, la coincid<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> varias condiciones <strong>de</strong><br />
riesgo d<strong>en</strong> lugar al accid<strong>en</strong>te.<br />
No se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong>, <strong>en</strong> contraposición con lo anterior, el énfasis legislativo<br />
que se pone <strong>en</strong> fijar las responsabilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l resto <strong>de</strong> ag<strong>en</strong>tes no<br />
vinculados a las empresas, que intervi<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> el sector, el cual provoca<br />
que paulatinam<strong>en</strong>te se vaya <strong>de</strong>rivando, por parte <strong>de</strong> estos profesionales,<br />
hacia un sistema <strong>de</strong> vigilancia seudo policial a ejercer sobre unos<br />
actores no capacitados para <strong>de</strong>sempeñar su trabajo <strong>en</strong> unas condiciones<br />
<strong>de</strong> riesgo, que se <strong>de</strong>b<strong>en</strong>, principalm<strong>en</strong>te, al no establecimi<strong>en</strong>to,<br />
por parte <strong>de</strong> qui<strong>en</strong> está obligado a ello, <strong>de</strong> unos requisitos para los<br />
procesos <strong>de</strong> trabajo. Y es que, ante la car<strong>en</strong>cia más que probada, <strong>de</strong> la<br />
integración <strong>de</strong> la gestión prev<strong>en</strong>tiva <strong>en</strong> las empresas, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, poco<br />
más nos queda por hacer a los técnicos que vigilar, aunque solo sea <strong>en</strong><br />
<strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa propia.<br />
SEGUROS<br />
Raúl Costas Bahamon<strong>de</strong><br />
DIRECTOR DE CUENTA DE AÓN GIL Y CARVAJAL<br />
e l pR o M o t o R y la<br />
R e s p o n s a b i l i d a d civil pa t R o n a l<br />
Tras varios años <strong>de</strong> experi<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el asesorami<strong>en</strong>to a empresas<br />
<strong>de</strong>l Sector <strong>de</strong> la Promoción y Construcción po<strong>de</strong>mos afirmar sin miedo<br />
a equivocarnos que una <strong>de</strong> las coberturas más importantes para las<br />
mismas es la <strong>de</strong> la Responsabilidad Civil.<br />
Consci<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> esta circunstancia el empresario Promotor y/o<br />
Constructor <strong>de</strong>manda cada vez más la correcta contratación <strong>de</strong> una<br />
Póliza <strong>de</strong> Responsabilidad Civil, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do por tal el contrato que<br />
ampara la obligación que ti<strong>en</strong>e una persona física o jurídica <strong>de</strong> reparar<br />
los daños por esta causados y sufridos por otra, tal y como recoge el<br />
artículo 1.902 <strong>de</strong>l Código Civil Español.<br />
Es <strong>en</strong> este proceso <strong>de</strong> contratación don<strong>de</strong> la empresa <strong>de</strong>be<br />
mostrar la mayor dilig<strong>en</strong>cia posible <strong>en</strong> el s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> invertir todo<br />
el tiempo que sea necesario a los efectos <strong>de</strong> trasladar al mercado<br />
asegurador su exacta realidad empresarial y contratos con ello una<br />
póliza a su medida que se difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los productos estándar que<br />
<strong>en</strong> no pocas ocasiones no dan cobertura a riesgos <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> la<br />
actividad como empresa.<br />
D<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> la variedad <strong>de</strong> coberturas que po<strong>de</strong>mos contratar <strong>en</strong><br />
una Póliza <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong>bemos <strong>de</strong>stacar, por su trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia para<br />
el Sector, la d<strong>en</strong>ominada Responsabilidad Civil Patronal, mediante la<br />
cual se convi<strong>en</strong>e que t<strong>en</strong>drán la condición <strong>de</strong> terceros, los empleados<br />
<strong>de</strong>l asegurado, quedando, por tanto, garantizada la responsabilidad<br />
civil que pueda serle exigida por daños personales, <strong>materia</strong> les y <strong>sus</strong><br />
perjuicios consecu<strong>en</strong>ciales causados a los mismos.<br />
Hablamos por ejemplo <strong>de</strong> una reclamación dirigida contra la empresa<br />
y realizada por un trabajador o <strong>sus</strong> b<strong>en</strong>eficiarios como consecu<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> una accid<strong>en</strong>te laboral.<br />
La posible in<strong>de</strong>mnización a que pueda dar lugar esta reclamación<br />
es in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la in<strong>de</strong>mnización que pudiera correspon<strong>de</strong>r al<br />
trabajador por los <strong>de</strong>rechos recogidos <strong>en</strong> conv<strong>en</strong>io, quedando incluso<br />
excluidas <strong>de</strong> estas Pólizas, cualquier prestación que <strong>de</strong>ba ser objeto <strong>de</strong>l<br />
seguro obligatorio <strong>de</strong> accid<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> trabajo o <strong>de</strong> la seguridad social a los<br />
cuales <strong>en</strong> ningún caso podrá <strong>sus</strong>tituir o complem<strong>en</strong>tar esta póliza.<br />
Uste<strong>de</strong>s, como empresarios <strong>de</strong> la Promoción conoc<strong>en</strong> mejor que<br />
nadie la mayor complejidad <strong>de</strong>l Sector con una interv<strong>en</strong>ción cada vez<br />
mayor <strong>de</strong> distintos ag<strong>en</strong>tes y empresas <strong>en</strong> una misma obra lo que inevitablem<strong>en</strong>te<br />
conlleva a que el control <strong>de</strong>l contratista sobre la a<strong>de</strong>cuación<br />
<strong>de</strong> los medios y la ejecución <strong>de</strong> los trabajos llevados a cabo por<br />
las subcontratas sea cada vez más difícil <strong>de</strong> llevar a cabo. Es por ello<br />
importante t<strong>en</strong>er un a<strong>de</strong>cuado plan <strong>de</strong> seguros y coberturas que se<br />
adapt<strong>en</strong> a nuestra realidad como empresa y protejan nuestra inversión<br />
empresarial y <strong>de</strong> ahí que <strong>en</strong> calidad <strong>de</strong> Asesores <strong>de</strong> la APROIN t<strong>en</strong>gamos<br />
a bi<strong>en</strong> recom<strong>en</strong>darles la supervisión <strong>de</strong> su Pólizas y <strong>en</strong> la línea <strong>de</strong><br />
lo afirmado anteriorm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>stacamos la importancia <strong>de</strong> esta cobertura<br />
<strong>de</strong> Responsabilidad Civil Patronal a los efectos <strong>de</strong> su a<strong>de</strong>cuada<br />
contratación con un sublímite económico sufici<strong>en</strong>te (recom<strong>en</strong>damos<br />
que dicho sublimite no sea inferior a 150.000 euros por víctima) que<br />
<strong>en</strong> caso <strong>de</strong> siniestro ampare con solv<strong>en</strong>cia las posibles responsabilida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong>l promotor /constructor tomando para ello como refer<strong>en</strong>cia los<br />
criterios as<strong>en</strong>tados <strong>en</strong> las más reci<strong>en</strong>tes s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cias judiciales.
TASACIONES TELECOMUNICACIONES<br />
Jorge Ortiz<br />
DPTO. JURíDICO • TINSA CONSULTORíA & MEDIOAMBIENTE<br />
pRincipales no v e d a d e s<br />
i n t R o d u c i d a s po R la le y 8/2007<br />
d e 28 d e Ma y o , d e su e l o <strong>en</strong> el<br />
sisteMa uRbanístico es p a ñ o l<br />
El pasado 1 <strong>de</strong> julio <strong>en</strong>tró la Ley 8/2007, <strong>de</strong> 28 <strong>de</strong> mayo, <strong>de</strong>l suelo, que<br />
<strong>de</strong>roga la anterior Ley 6/1998, <strong>de</strong> 13 <strong>de</strong> abril, <strong>de</strong> Régim<strong>en</strong> <strong>de</strong>l <strong>Suelo</strong> y Valoraciones.<br />
En primer lugar, y dado el carácter <strong>de</strong> legislación no urbanística <strong>de</strong>l nuevo<br />
texto, <strong>de</strong>staca la utilización <strong>de</strong> terminología que no se ajusta con la propia <strong>de</strong><br />
la actividad y legislación urbanística, lo que <strong>en</strong> no pocos casos obliga a buscar<br />
o interpretar las equival<strong>en</strong>cias <strong>en</strong>tre la cont<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> la nueva ley estatal y la <strong>de</strong><br />
cada una <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas.<br />
Se prescin<strong>de</strong> por primera vez <strong>de</strong> la clasificación y categorización <strong>de</strong>l suelo<br />
para la valoración <strong>de</strong> los terr<strong>en</strong>os por <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>r que son técnicas urbanísticas<br />
que han contribuido históricam<strong>en</strong>te a la inflación <strong>de</strong> los valores <strong>de</strong>l suelo incorporando<br />
expectativas <strong>de</strong> revalorización in<strong>de</strong>seadas.<br />
En cuanto al régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> las condiciones básicas <strong>de</strong> la igualdad <strong>en</strong> los <strong>de</strong>rechos<br />
y <strong>de</strong>beres constitucionales, se regulan tres estatutos subjetivos básicos: el<br />
<strong>de</strong> la ciudadanía que asegure el disfrute <strong>de</strong>l estatuto <strong>de</strong> la persona <strong>en</strong> libertad<br />
<strong>de</strong>l medio <strong>en</strong> el que vive; el régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> la iniciativa privada para la actividad<br />
urbanística como actividad económica <strong>de</strong> interés g<strong>en</strong>eral que afecta al <strong>de</strong>recho<br />
<strong>de</strong> propiedad y al <strong>de</strong> libertad <strong>de</strong> empresa y el estatuto <strong>de</strong> la propiedad <strong>de</strong>l<br />
suelo. Una <strong>de</strong> las principales modificaciones <strong>de</strong> la Ley es que d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> las<br />
faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l propietario <strong>de</strong> suelo ya no se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra el <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> urbanizar<br />
aunque sí el <strong>de</strong> participar <strong>en</strong> la actuación urbanizadora <strong>de</strong> iniciativa privada <strong>en</strong><br />
un régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> distribución <strong>de</strong> b<strong>en</strong>eficios y cargas si la legislación autonómica<br />
y el planeami<strong>en</strong>to municipal optan por seguir reservando a la propiedad la<br />
iniciativa <strong>de</strong> la urbanización.<br />
Cabe <strong>de</strong>stacar el pronunciami<strong>en</strong>to expreso realizado <strong>en</strong> la ley por el que<br />
el régim<strong>en</strong> urbanístico <strong>de</strong> la propiedad <strong>de</strong>l suelo es estatutario; esto es, que<br />
la previsión <strong>de</strong> la edificabilidad no se integra <strong>en</strong> el cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>de</strong><br />
propiedad <strong>de</strong>l suelo y que su patrimonialización se produce únicam<strong>en</strong>te con<br />
su realización efectiva y al cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los <strong>de</strong>beres y al levantami<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />
las cargas.<br />
Con relación a las bases <strong>de</strong>l régim<strong>en</strong> <strong>de</strong>l suelo, la Ley contempla la reserva<br />
<strong>de</strong> suelo resid<strong>en</strong>cial para la vivi<strong>en</strong>da protegida, que justifica <strong>en</strong> la compet<strong>en</strong>cia<br />
estatal <strong>de</strong> fijación <strong>de</strong> las bases <strong>de</strong> la ord<strong>en</strong>ación <strong>de</strong> la economía. Sin duda esté<br />
será uno <strong>de</strong> los aspectos <strong>de</strong> fricción con las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, que ost<strong>en</strong>tan<br />
la compet<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>materia</strong> <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da conforme al artículo 148 <strong>de</strong> la<br />
Constitución Española.<br />
Con relación al régim<strong>en</strong> urbanístico <strong>de</strong>l suelo, la ley opta por difer<strong>en</strong>ciar<br />
<strong>en</strong>tre la situación o estado y la actividad o proceso. D<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> los estados, la<br />
ley difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre el suelo <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> rural o urbanizado, y <strong>en</strong>tre las<br />
activida<strong>de</strong>s las <strong>de</strong> urbanización, que incluy<strong>en</strong> las <strong>de</strong> nueva urbanización y las <strong>de</strong><br />
reforma o r<strong>en</strong>ovación <strong>de</strong> lo urbanizado, y las actuaciones <strong>de</strong> dotación.<br />
La ley fija una nueva horquilla <strong>en</strong> la que participa la comunidad <strong>en</strong> las plusvalías,<br />
<strong>de</strong> <strong>en</strong>tre el 5 y el 15%, superior a la preced<strong>en</strong>te, pudi<strong>en</strong>do oscilar – según<br />
<strong>de</strong>termine cada legislación autonómica – <strong>en</strong> una banda <strong>de</strong> <strong>en</strong>tre el 0 y el 20%<br />
por a<strong>de</strong>cuación al r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to neto <strong>de</strong> la actuación <strong>de</strong> que se trate.<br />
Con relación al Título III relativo a las Valoraciones, la ley introduce una<br />
gran novedad <strong>en</strong> la valoración <strong>de</strong>l suelo al exigir que se ati<strong>en</strong>da a su realidad<br />
pres<strong>en</strong>te y no a su <strong>de</strong>stino, es <strong>de</strong>cir, sin t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta las expectativas <strong>de</strong>rivadas<br />
<strong>de</strong>l propio planeami<strong>en</strong>to. Sin duda esta es la principal novedad <strong>de</strong> la Ley,<br />
por cuanto contradice no sólo lo dispuesto <strong>en</strong> la sucesivas legislaciones <strong>en</strong> la<br />
<strong>materia</strong>, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1956, sino porque opera <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido contrario al actual mecanismo<br />
<strong>de</strong> formación <strong>de</strong> precios <strong>de</strong>l suelo <strong>en</strong> el mercado, si<strong>en</strong>do por ello incierta la<br />
acogida <strong>de</strong> la nueva Ley <strong>en</strong> el mismo.<br />
Se distingue <strong>en</strong>tre un suelo <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> rural y el suelo urbanizado, el<br />
cual integra su <strong>de</strong>stino urbanístico al haberse hecho ya realidad como consecu<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> la finalización completa <strong>de</strong> la urbanización.<br />
En la transformación <strong>en</strong>tre el suelo rural y urbanizado, se reconoc<strong>en</strong> dos<br />
in<strong>de</strong>mnizaciones, proced<strong>en</strong>tes cuando por <strong>de</strong>cisión <strong>de</strong> la Administración se<br />
impi<strong>de</strong> o alteran las condiciones para la participación <strong>en</strong> la ejecución <strong>de</strong> una<br />
actuación <strong>de</strong> urbanización a los propietarios o se alteran las condiciones <strong>de</strong><br />
ésta, sin que medie incumplimi<strong>en</strong>to por parte <strong>de</strong>l propietario o promotor; in<strong>de</strong>mnizaciones<br />
que, <strong>en</strong> todo caso, no completan <strong>en</strong> la mayor parte <strong>de</strong> los casos<br />
el actual valor <strong>de</strong> mercado <strong>de</strong> los terr<strong>en</strong>os.<br />
Miguel Lor<strong>en</strong>zo Font<br />
INGENIERO DE TELECOMUNICACIONES<br />
el <strong>de</strong> p o R t e <strong>en</strong> ca s a<br />
65 • Ap r o i n<br />
La i<strong>de</strong>a no es nueva, está claro. En su día, tanto la bicicleta estática<br />
como la cinta andadora nos conv<strong>en</strong>cieron <strong>de</strong> que para correr el<br />
Tour <strong>de</strong> Francia o la maratón <strong>de</strong> Filípi<strong>de</strong>s no hace falta siquiera salir<br />
<strong>de</strong> casa. Ya <strong>en</strong>tonces se dijo que aquello era más que hacer ejercicio:<br />
era un <strong>de</strong>porte <strong>en</strong> toda regla, aunque para algunos puristas resulte<br />
frustrante eso <strong>de</strong> andar, andar y andar para no llegar a ningún sitio.<br />
Para ellos, el <strong>de</strong>porte siempre <strong>de</strong>be t<strong>en</strong>er un fin, ¿qué es eso <strong>de</strong> hacer<br />
pesas? ¿Mover algo para <strong>de</strong>jarlo otra vez <strong>en</strong> el mismo sitio? ¡Cuánto<br />
esfuerzo <strong>de</strong>sperdiciado!<br />
Seguram<strong>en</strong>te, esos inv<strong>en</strong>tos no habrían t<strong>en</strong>ido éxito si no hubieran<br />
aparecido las palabras “<strong>de</strong>porte” o “ejercicio”; el <strong>en</strong>tret<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to,<br />
no cabe duda, está siempre m<strong>en</strong>os valorado. ¿Por qué, si no, cuando se<br />
quiere banalizar el fútbol se dice aquello <strong>de</strong> “es sólo un juego”?<br />
Reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te hemos vivido el éxito <strong>de</strong> un juego llamado “brain<br />
training”; un gran éxito… ¿por qué? ¿Por ser un gran juego? No:<br />
simplem<strong>en</strong>te, porque con una a<strong>de</strong>cuada campaña se nos ha v<strong>en</strong>dido<br />
como un ejercicio para la m<strong>en</strong>te. ¿Acaso se ejercita más la m<strong>en</strong>te que<br />
<strong>en</strong> históricos juegos <strong>de</strong> estrategia para ord<strong>en</strong>ador como Starcraft, Age<br />
of Empires o tantos otros? Ojo: no pret<strong>en</strong>do <strong>en</strong> absoluto <strong>de</strong>spreciar al<br />
uno sino <strong>en</strong>salzar a los otros, cuyo principal inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te no es otro<br />
que el exceso <strong>de</strong> adicción que pued<strong>en</strong> provocar, pero que son g<strong>en</strong>iales<br />
y positivos <strong>en</strong> muchos aspectos.<br />
Es posiblem<strong>en</strong>te ahora cuando los juegos para ord<strong>en</strong>ador han cruzado<br />
la frontera. Parece que hartos <strong>de</strong> que se les llame juegos con<br />
<strong>de</strong>sprecio, infravalorando, por ejemplo, esa parte social inher<strong>en</strong>te a<br />
todo juego <strong>de</strong> grupo (los más valorados han sido siempre aquéllos<br />
que permit<strong>en</strong> jugar <strong>en</strong> red, que son los que <strong>en</strong> su día impulsaron los<br />
“cibers”), arrasan ahora <strong>en</strong> forma <strong>de</strong> consola, cuyo mayor expon<strong>en</strong>te<br />
está si<strong>en</strong>do la wii <strong>de</strong> Nint<strong>en</strong>do (quizá contra todo pronóstico, dado<br />
que se av<strong>en</strong>turaba otra “gran guerra” a escala mundial <strong>en</strong>tre la Xbox<br />
360 <strong>de</strong> Microsoft y la PS3 <strong>de</strong> Sony). Y, curiosam<strong>en</strong>te, la wii arrasa no<br />
por ser la máquina más pot<strong>en</strong>te (que no lo es) ni la que irrumpe con<br />
los juegos más elaborados, sino con la i<strong>de</strong>a más vieja <strong>de</strong>l “ciberjuego”<br />
(los <strong>de</strong>portes) con un vuelco tan simple como espectacular: el mando<br />
a distancia con s<strong>en</strong>sor <strong>de</strong> movimi<strong>en</strong>to que nos lleva a dar manotazos al<br />
aire como si <strong>de</strong> verdad lleváramos una raqueta <strong>de</strong> t<strong>en</strong>is y nos creyéramos<br />
Nafa Radal <strong>en</strong> Roland Garros, o pret<strong>en</strong>diéramos emular el swing<br />
<strong>de</strong> wiger Toods o los mordiscos… ¡perdón!, ganchos… <strong>de</strong> Tike Myson<br />
(espero que no v<strong>en</strong>gan a reclamarme por <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> imag<strong>en</strong> como<br />
<strong>en</strong> su día hicieron Ricky Rouse y el pato Monald…). De todas formas,<br />
no se preocup<strong>en</strong>, que tampoco parece que Sony ni Microsoft vayan a<br />
pasar mucha hambre <strong>en</strong> esto <strong>de</strong> las consolas, <strong>en</strong>tre otras cosas porque<br />
la batalla promete ser larga y disputada.<br />
Les <strong>de</strong>jo como ejercicio para <strong>de</strong>batir <strong>en</strong> casa con la familia o jugando<br />
a la consola con los amigos: ¿qué industria cre<strong>en</strong> que factura<br />
más: la <strong>de</strong> los vi<strong>de</strong>ojuegos o la <strong>de</strong>l cine? La respuesta, <strong>en</strong> el próximo<br />
número… o no.
A p r o i n • 66<br />
URBANISMO y VIVIENDA<br />
Miguel Font Rosell<br />
LICENDIADO EN DERECHO •ARQUITECTO TéCNICO • API<br />
la Higi<strong>en</strong>e<br />
y lo s ap a R a t o s sa n i t a R i o s<br />
Un cuarto <strong>de</strong> baño <strong>de</strong> una vivi<strong>en</strong>da, suele constar <strong>de</strong> un lavabo (bajito), una<br />
bañera con ducha, un inodoro (alto) y opcionalm<strong>en</strong>te un bidé, cuando lo lógico, hoy<br />
<strong>en</strong> día, <strong>en</strong> pl<strong>en</strong>o siglo XXI, es que conste <strong>de</strong> dos lavabos (mas altos), una ducha con<br />
zona <strong>de</strong> secado y un inodoro (bajito) y bidé in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> los primeros.<br />
Por otro lado, los aseos públicos, que no servicios, suel<strong>en</strong> disponer, como mínimo,<br />
el <strong>de</strong> hombres, <strong>de</strong> un lavabo con un solo grifo <strong>de</strong> agua fria, un inodoro in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te,<br />
un urinario y puerta abierta <strong>de</strong>s<strong>de</strong> don<strong>de</strong> se suele observar toda la maniobra.<br />
El <strong>de</strong> mujeres otro lavabo, también solo con agua fria, un inodoro in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te y<br />
una cola <strong>de</strong> mujeres afuera esperando, cuando el <strong>de</strong> hombres <strong>de</strong>bería disponer <strong>de</strong><br />
un par <strong>de</strong> lavabos con agua fria y cali<strong>en</strong>te, así como <strong>de</strong> otro par <strong>de</strong> inodoros in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes,<br />
sin urinario alguno, si<strong>en</strong>do el <strong>de</strong> mujeres, al m<strong>en</strong>os igual al anterior.<br />
¿A que han <strong>de</strong> obe<strong>de</strong>cer esos cambios? Evid<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te a una mejor higi<strong>en</strong>e personal,<br />
una más grata conviv<strong>en</strong>cia y una a<strong>de</strong>cuación a los tiempos.<br />
Analicemos la situación: En una vivi<strong>en</strong>da, un cuarto <strong>de</strong> baño ha <strong>de</strong> posibilitar<br />
la higi<strong>en</strong>e completa <strong>de</strong> dos personas al mismo tiempo, ya que hay que prever que<br />
sólo puedan utilizarlo a la misma hora. Como a<strong>de</strong>más hay que salvaguardar cierta<br />
intimidad para una mejor conviv<strong>en</strong>cia, el inodoro es necesario aislarlo, por mucha<br />
familiaridad que se t<strong>en</strong>ga. En cuanto al bidé, llama la at<strong>en</strong>ción que algui<strong>en</strong> pueda<br />
consi<strong>de</strong>rarlo un aparato opcional, lo que d<strong>en</strong>ota una importante guarrería, cuando<br />
se trata <strong>de</strong> un sanitario absolutam<strong>en</strong>te imprescindible para una correcta higi<strong>en</strong>e<br />
personal. Tanto hombres como mujeres utilizan el inodoro y consecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te un<br />
papel, que al igual que para una sartén se utiliza para llevar a cabo una limpieza<br />
previa, para <strong>de</strong>spués limpiarla con jabón y secarla. Parece absurdo que pongamos<br />
más at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> la limpieza <strong>de</strong> una sartén que <strong>en</strong> ciertas partes, que incluso llamamos<br />
nobles, <strong>de</strong> nuestro propio cuerpo. El bidé es imprescindible para una higi<strong>en</strong>e<br />
correcta, y más para usarlo antes <strong>de</strong> acostarse, para cambiar a un niño pequeño, o<br />
simplem<strong>en</strong>te para sacarse las ar<strong>en</strong>as <strong>de</strong> los pies al volver <strong>de</strong> la playa. Curiosam<strong>en</strong>te,<br />
los americanos, que todo lo analizan, han <strong>de</strong>scubierto que una parte importante <strong>de</strong><br />
la falta <strong>de</strong> relaciones sexuales, e incluso <strong>de</strong> divorcios, se <strong>de</strong>be a la falta <strong>de</strong> higi<strong>en</strong>e<br />
personal <strong>de</strong> unos y otras.<br />
Otro aparato mal diseñado y utilizado es el inodoro, que se sitúa muy alto, <strong>de</strong><br />
manera que la persona no pue<strong>de</strong> t<strong>en</strong>er las rodillas más altas que <strong>sus</strong> posa<strong>de</strong>ras,<br />
posición indisp<strong>en</strong>sable para no forzar y consecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te para no ser acreedor a<br />
unas importantes hemorroi<strong>de</strong>s. En eso la placa turca, aunque bastante asquerosa e<br />
incómoda, ofrecía resultados más saludables. El inodoro <strong>de</strong>be posibilitar que la persona<br />
pueda echarse hacia atrás, con los pies apoyados <strong>en</strong> el suelo, las rodillas altas, y<br />
siempre, se haga lo que se haga, tirar <strong>de</strong> la cad<strong>en</strong>a, usar la escobilla, volver a tirar <strong>de</strong><br />
la cad<strong>en</strong>a (<strong>de</strong>scarga corta) y bajar la tapa, a pesar <strong>de</strong> lo que diga el ministro inglés <strong>de</strong><br />
solo usar el agua para necesida<strong>de</strong>s “mayores” (¡m<strong>en</strong>udo guarro!).<br />
En cuanto a los lavabos, antiguam<strong>en</strong>te solían t<strong>en</strong>er pie y la altura iba relacionada<br />
con la <strong>de</strong>l individuo, <strong>de</strong> manera que no tuviera que doblar la columna excesivam<strong>en</strong>te<br />
para lavarse. Han pasado gran cantidad <strong>de</strong> años, la raza ha crecido consi<strong>de</strong>rablem<strong>en</strong>te<br />
y las alturas <strong>de</strong>l aparato sigu<strong>en</strong> mant<strong>en</strong>iéndose, con lo cual ahora <strong>de</strong>bemos<br />
agacharnos para usar el lavabo, otro contras<strong>en</strong>tido y otra oposición que hacemos a<br />
<strong>de</strong>strozarnos la columna vertebral, y no digamos ya la torsión e incomodidad que<br />
significa el uso <strong>de</strong> un único lavabo para dos personas.<br />
Finalm<strong>en</strong>te, la bañera, era un aparato usado cuando las costumbres higiénicas<br />
<strong>de</strong>jaban bastante que <strong>de</strong>sear y el individuo se bañaba <strong>de</strong> vez <strong>en</strong> cuando, chapoteando<br />
<strong>en</strong> agua sucia y no era <strong>de</strong> ducha diaria como hoy. Actualm<strong>en</strong>te, la bañera es una mala<br />
ducha, estrecha, resbaladiza, alta para <strong>en</strong>trar, incómoda, que por su ocupación, bi<strong>en</strong><br />
pue<strong>de</strong> ser <strong>sus</strong>tituida por una ducha que a<strong>de</strong>más incorpore una zona <strong>de</strong> secado, mucho<br />
más cómodo, higiénico y práctico para la tercera edad o para discapacitados.<br />
En cuanto a los urinarios, parece m<strong>en</strong>tira que aun se siga utilizando tamaña<br />
guarrería, <strong>en</strong> la que una serie <strong>de</strong> hombres se alinea para hacer <strong>sus</strong> necesida<strong>de</strong>s<br />
“m<strong>en</strong>ores”, ro<strong>de</strong>ados <strong>de</strong> colegas que suel<strong>en</strong> disimular miradas indiscretas, y que<br />
al terminar, sacud<strong>en</strong> <strong>sus</strong> partes nobles y tras una maniobra <strong>de</strong> culo hacia fuera,<br />
guardan <strong>en</strong> húmedas condiciones <strong>sus</strong> “atributos”, <strong>en</strong> situaciones <strong>de</strong> almac<strong>en</strong>aje nada<br />
recom<strong>en</strong>dables.<br />
Finalm<strong>en</strong>te, ¿a qui<strong>en</strong> se le ocurre que antes <strong>de</strong> comer <strong>en</strong> un restaurante no<br />
podamos lavarnos las manos con agua cali<strong>en</strong>te y t<strong>en</strong>gamos que s<strong>en</strong>tarnos a la mesa<br />
<strong>en</strong> invierno con las manos congeladas?<br />
Parece m<strong>en</strong>tira que cosas tan tontas <strong>de</strong> resolver, pero tan conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes, sigan<br />
sin preocupar a gran parte <strong>de</strong> una sociedad, que aunque bastante más limpia que<br />
la mayoría <strong>de</strong> los europeos (lo <strong>de</strong> los nórdicos es terrible), aun t<strong>en</strong>ga la asignatura<br />
<strong>de</strong> la higi<strong>en</strong>e personal p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> una nueva convocatoria, y sobre todo, muy<br />
abandonada a la hora <strong>de</strong> transmitirla a los hijos, tanto <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la escuela, como <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
las propias familias.<br />
Un poquito <strong>de</strong> “por favor”.<br />
eQUIpo <strong>de</strong> asesores<br />
Este es el equipo <strong>de</strong> asesores al que pued<strong>en</strong> dirigirse los promotores asociados y<br />
empresas colaboradoras, <strong>de</strong> forma gratuita, para realizar cualquier consulta.<br />
ARqUITECTURA<br />
Enrique Acuña – Arquitecto<br />
Tel. 986 227 064<br />
ASESORíA jURíDICA<br />
Carlos Coladas–Guzmán – Coladas y Rivas<br />
Tel. 986 228 514 – ccoladas@vodafone.es<br />
CONSTRUCCIóN<br />
José Antonio González González – Arquitecto<br />
Tel. 986 438 380 – porzioarquitectos@coag.es<br />
CONTROL DE CALIDAD<br />
Emilio Otero Martínez – Galaicontrol<br />
Tel. 986 250 090 – info@galaicontrol.com<br />
CRéDITOS<br />
Gonzalo Lamas – Caixanova<br />
Tel. 986 828 021<br />
FISCAL<br />
José A. Gil <strong>de</strong>l Campo – Garrigues<br />
Tel. 986 815 525 – jose.antonio.gil.<strong>de</strong>.campo@garriguesabogado.com<br />
FONTANERíA<br />
Francisco López González – Foncalor<br />
Tel. 986 263 627 – fralogon@wanadoo.es<br />
INFORMáTICA<br />
Christian Delgado – Ing<strong>en</strong>iero Telecomunicaciones<br />
Tel. 600 588 098 – christian_dve@terra.es<br />
INGENIERíA<br />
Raúl Touza David – OTEC<br />
Tel. 986 134 345 – e–mail: otec@otec–es.com<br />
INMOBILIARIA<br />
Miguel Pereira Alonso – Galicia <strong>Vi</strong>vi<strong>en</strong>da<br />
Tel. 986 118 015 – miguel@galiciavivi<strong>en</strong>da.com<br />
INSTALACIONES<br />
Gonzalo P. zunzunegui – Tecnova<br />
Tel. 986 291 793 – zunzunegui@ing<strong>en</strong>ierosvigo.com<br />
LABORAL<br />
Luis Pérez Feijoo (Economista y Graduado Social)<br />
Tel. 986 441 206 – perezfeijoo@economista.org<br />
MEDIO AMBIENTE<br />
Carlos Pérez Mosteiro – Fisteco S.L.<br />
Tel. 986 430 619 – e–mail: buscalar@buscalar.es<br />
MERCANTIL<br />
Luis Güell Cancela – Cuatrecasas<br />
Tel. 986 449 300 – luis.guell@cuatrecasas.com<br />
SEGURIDAD y SALUD<br />
Antonio Carballo – Arquitecto Técnico<br />
Tel. 986 225 384 – acarballo@coaatpo.es<br />
SEGUROS<br />
Raúl Costas – Aon Gil y Carvajal<br />
Tel. 986 437 044 – rcostasd@gyc.es<br />
TASACIONES<br />
Carlos Rodríguez Fu<strong>en</strong>tefría – Tinsa Tasaciones Inmobiliarias<br />
Tel. 986 443 314 – pontevedra@tinsa.es<br />
TELECOMUNICACIONES<br />
Miguel Lor<strong>en</strong>zo Font – Ing<strong>en</strong>iero Telecomunicaciones<br />
Tel. 669 203 035 – milofo@terra.es<br />
URBANISMO<br />
Miguel Font Rosell – APROIN<br />
Tel. 986 443 440 – miguel@aproin.com<br />
GASTRONOMíA<br />
Guillermo Alvarellos Con<strong>de</strong> – Promotor Inmobiliario<br />
Tel. 986 225 900 – tauvigo@tau–promociones.es<br />
GOLF<br />
Luis Moyano Quiroga – Juez Árbitro Internacional<br />
moyanoquirogaluis@gmail.com<br />
jARDINERíA<br />
Xurxo Xoán González Con<strong>de</strong> – <strong>Vi</strong>veiros Adoa<br />
Tel. – e–mail:<br />
NáUTICA<br />
Antonino García <strong>Vi</strong>llar – Periodista<br />
agvillar@atlantico.net
hablemos <strong>de</strong><br />
construcción