20.06.2013 Views

Informe sobre cuadros de mando de indicadores de calidad en el ...

Informe sobre cuadros de mando de indicadores de calidad en el ...

Informe sobre cuadros de mando de indicadores de calidad en el ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

CUADROS DE MANDO DE INDICADORES<br />

DE CALIDAD EN EL ÁMBITO DE<br />

LOS SERVICIOS SOCIALES<br />

Diciembre 2011<br />

C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios SiiS Dokum<strong>en</strong>tazio eta Ikerketa Z<strong>en</strong>troa


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

INDICE<br />

1. INTRODUCCIÓN Y OBJETIVOS...............................................................................................3<br />

2. INDICADORES DE RENDIMIENTO Y SU APLICACIÓN EN EL ÁMBITO<br />

DE LOS SERVICIOS SOCIALES..................................................................................................6<br />

2.1. Desarrollo <strong>de</strong> los sistemas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los<br />

servicios sociales..........................................................................................................................6<br />

2.2. Definición y tipos <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to..........................................10<br />

2.3. Aspectos a t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta a la hora <strong>de</strong> diseñar un sistema <strong>de</strong> evaluación<br />

<strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> servicios sociales.....................................................................................14<br />

3. INDICADORES DE CALIDAD EN EL ÁMBITO DE LOS SERVICIOS<br />

SOCIALES: EXPERIENCIAS Y BUENAS PRÁCTICAS EN EL ÁMBITO<br />

INTERNACIONAL ........................................................................................................................18<br />

3.1. Introducción ..............................................................................................................................18<br />

3.2. Cataluña: mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> círculos <strong>de</strong> comparación intermunicipal promovido por<br />

la Diputación <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona .....................................................................................................19<br />

3.3. La experi<strong>en</strong>cia inglesa: diez años <strong>de</strong> evolución ....................................................................45<br />

3.4. El mo<strong>de</strong>lo australiano <strong>de</strong> revisión <strong>de</strong> los servicios públicos: RoGS.................................61<br />

3.5. El sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> sociales <strong>de</strong> Sotka.net <strong>en</strong> Finlandia............................................72<br />

3.6. Iniciativas para mejorar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios municipales <strong>en</strong> Suecia.......................76<br />

3.7. Marco Común europeo para la Calidad <strong>de</strong> los Servicios Sociales <strong>de</strong> Interés<br />

G<strong>en</strong>eral (MCC-SSIG)...............................................................................................................83<br />

3.8. Indicadores específicam<strong>en</strong>te aplicados <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción a las persona<br />

mayores <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia...................................................................................88<br />

3.9. Otros sistemas: UNICEF y Udalmap..................................................................................111<br />

4. DEFINICIÓN DE UN SISTEMA DE INDICADORES DE SERVICIOS<br />

SOCIALES PARA LA CAPV.......................................................................................................115<br />

4.1. Introducción ............................................................................................................................115<br />

4.2. Indicadores <strong>de</strong> servicios sociales: <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos básicos <strong>de</strong> los diversos mo<strong>de</strong>los.............116<br />

4.3. Hacia la construcción <strong>de</strong> un cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> servicios<br />

sociales <strong>en</strong> la CAPV: opciones a <strong>de</strong>terminar ......................................................................121<br />

5. BIBLIOGRAFÍA ............................................................................................................................131<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 2


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

1. INTRODUCCIÓN Y OBJETIVOS<br />

De acuerdo con <strong>el</strong> Decreto 238/2010 <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> septiembre, <strong>de</strong> la Alta Inspección <strong>de</strong> Servicios<br />

Sociales, correspon<strong>de</strong> a este organismo garantizar <strong>el</strong> ejercicio efectivo <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho subjetivo<br />

proclamado <strong>en</strong> <strong>el</strong> artículo 2 <strong>de</strong> la Ley 12/2008, <strong>de</strong> 5 <strong>de</strong> diciembre, <strong>de</strong> Servicios Sociales, así<br />

como <strong>el</strong> cumplimi<strong>en</strong>to y la observancia <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>nami<strong>en</strong>to jurídico aplicable. El Decreto esta-<br />

blece a<strong>de</strong>más que sus actuaciones consistirán <strong>en</strong> la realización <strong>de</strong> análisis, investigaciones o<br />

estudios <strong>de</strong> los servicios sociales <strong>de</strong>l País Vasco dirigidos a comprobar <strong>el</strong> funcionami<strong>en</strong>to co-<br />

rrecto y equilibrado <strong>de</strong>l sistema <strong>en</strong> su conjunto, que darán lugar a informes (cuando <strong>el</strong> escrito<br />

se emita por propia iniciativa) o dictám<strong>en</strong>es (cuando <strong>el</strong> escrito se le solicite) y, <strong>en</strong> caso <strong>de</strong> in-<br />

cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la normativa vig<strong>en</strong>te, propuestas <strong>de</strong> requerimi<strong>en</strong>to dirigidas a la Administra-<br />

ción correspondi<strong>en</strong>te.<br />

En <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> esas funciones g<strong>en</strong>éricas, la Alta Inspección ha consi<strong>de</strong>rado conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te la<br />

redacción <strong>de</strong> un informe <strong>de</strong> avance <strong>en</strong> la i<strong>de</strong>ntificación o establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> estándares míni-<br />

mos <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> para la garantía <strong>de</strong> un trato igual, justo y homogéneo <strong>en</strong> <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong>l país <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l sistema público <strong>de</strong> servicios sociales.<br />

A su vez, <strong>el</strong> Eje 4 <strong>de</strong>l Plan Interinstitucional <strong>de</strong> Servicios Sociales <strong>de</strong> la CAPV, aprobado re-<br />

ci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te por <strong>el</strong> Órgano Interinstitucional <strong>de</strong> Servicios Sociales, incluye <strong>en</strong>tre sus actuacio-<br />

nes <strong>el</strong> “establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> un catálogo cons<strong>en</strong>suado <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> la gestión <strong>de</strong><br />

los Servicios Sociales que permitan valorar <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> tales <strong>indicadores</strong> por<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 3


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

parte <strong>de</strong> los diversos ag<strong>en</strong>tes que intervi<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema y/o <strong>en</strong> los distintos ámbitos geográ-<br />

ficos”.<br />

Sin duda, como este informe pone <strong>de</strong> manifiesto, la gestión <strong>de</strong> <strong>cuadros</strong> <strong>de</strong> <strong>mando</strong> o <strong>de</strong> siste-<br />

mas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to es una <strong>de</strong> las fórmulas a través <strong>de</strong> las cuales los organismos<br />

compet<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> lo que se refiere a la inspección <strong>de</strong> los servicios y a la garantía <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos<br />

<strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales <strong>de</strong>sarrollan sus actuaciones <strong>de</strong> supervisión y promoción.<br />

Efectivam<strong>en</strong>te, la mayor parte <strong>de</strong> los países <strong>de</strong> nuestro <strong>en</strong>torno cu<strong>en</strong>tan con <strong>cuadros</strong> <strong>de</strong> <strong>mando</strong><br />

o <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to que permit<strong>en</strong> valorar <strong>en</strong> qué medida los sistemas <strong>de</strong> servicios<br />

sociales, y las unida<strong>de</strong>s que los compon<strong>en</strong>, alcanzan los resultados previstos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong><br />

vista <strong>de</strong>l impacto <strong>de</strong> su actividad, la efici<strong>en</strong>cia organizativa, la equidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> acceso o la <strong>calidad</strong><br />

<strong>en</strong> la at<strong>en</strong>ción.<br />

Des<strong>de</strong> ese punto <strong>de</strong> vista, los objetivos <strong>de</strong> este informe son básicam<strong>en</strong>te tres:<br />

- Analizar las experi<strong>en</strong>cias y bu<strong>en</strong>as prácticas <strong>de</strong>sarrolladas <strong>en</strong> los países <strong>de</strong> nuestro <strong>en</strong>-<br />

torno <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los <strong>cuadros</strong> <strong>de</strong> <strong>mando</strong> o sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>-<br />

to;<br />

- I<strong>de</strong>ntificar a partir <strong>de</strong> ese análisis las diversas opciones exist<strong>en</strong>tes para la puesta <strong>en</strong><br />

marcha <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> esas características <strong>en</strong> la CAPV, y argum<strong>en</strong>tar<br />

las v<strong>en</strong>tajas y <strong>de</strong>sv<strong>en</strong>tajas <strong>de</strong> cada una <strong>de</strong> las opciones.<br />

- Una vez <strong>de</strong>finidas las opciones básicas que habrán <strong>de</strong> sust<strong>en</strong>tar <strong>el</strong> sistema, y estableci-<br />

do un mo<strong>de</strong>lo teórico a<strong>de</strong>cuado, proponer una batería concreta <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, con<br />

i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> las fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> datos necesarias, las unida<strong>de</strong>s informantes, los perio-<br />

dos <strong>de</strong> actualización, las dim<strong>en</strong>siones operativas, etc.<br />

Con tales objetivos, la estructura <strong>de</strong>l informe es la sigui<strong>en</strong>te:<br />

- El capítulo segundo plantea brevem<strong>en</strong>te, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un punto <strong>de</strong> vista teórico, los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>-<br />

tos que caracterizan a los sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>el</strong> ám-<br />

bito <strong>de</strong> la gestión pública, con refer<strong>en</strong>cia a los mo<strong>de</strong>los teóricos exist<strong>en</strong>tes, a las con-<br />

diciones que han <strong>de</strong> cumplir este tipo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, y a las críticas que han solido<br />

hacerse a este tipo <strong>de</strong> sistemas.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 4


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- El capítulo tercero, <strong>el</strong> más ext<strong>en</strong>so, <strong>de</strong>scribe una doc<strong>en</strong>a <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong><br />

exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> los países <strong>de</strong> nuestro <strong>en</strong>torno y <strong>de</strong>sarrollados durante los últimos años.<br />

- A partir <strong>de</strong> esa información, <strong>el</strong> capítulo cuarto analiza las opciones exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> r<strong>el</strong>a-<br />

ción con <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong> los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que conforman un sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> refe-<br />

rido a los servicios sociales. Como se explica con más <strong>de</strong>talle <strong>en</strong> ese capítulo, las op-<br />

ciones se refier<strong>en</strong> al alcance y la ori<strong>en</strong>tación g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l sistema, su carácter integral o<br />

sectorial, <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> obligatoriedad que se establecerá para participar <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema y la<br />

ev<strong>en</strong>tual vinculación <strong>de</strong>l mismo a <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> financiación, la exist<strong>en</strong>cia o no <strong>de</strong> ob-<br />

jetivos o patrones <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia (b<strong>en</strong>chmarks), los modos <strong>de</strong> difusión <strong>de</strong> los resultados,<br />

las unida<strong>de</strong>s territoriales <strong>de</strong> análisis, las dim<strong>en</strong>siones y características <strong>de</strong> los indicado-<br />

res, la r<strong>el</strong>ación con otros dispositivos exist<strong>en</strong>tes, las fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> datos necesarias, la<br />

exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> algún sistema <strong>de</strong> trabajo <strong>en</strong> red o <strong>de</strong> apr<strong>en</strong>dizaje compartido y <strong>el</strong> propio<br />

proceso <strong>de</strong> participación <strong>de</strong>l resto <strong>de</strong> los ag<strong>en</strong>tes sociales e institucionales <strong>en</strong> la <strong>el</strong>abo-<br />

ración <strong>de</strong>l cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong>. La <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo concreto <strong>de</strong> cuadro <strong>de</strong><br />

<strong>mando</strong> está supeditada a las <strong>de</strong>cisiones que se tom<strong>en</strong> <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación con cada una <strong>de</strong> las<br />

opciones planteadas <strong>en</strong> ese capítulo, y constituye un paso previo imprescindible para<br />

la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> cualquier batería <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>.<br />

- En la fecha actual, la última parte <strong>de</strong>l informe –la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> una batería concreta<br />

<strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>- está aún sin completar. Para realizar esa última fase <strong>de</strong>l trabajo es ne-<br />

cesario previam<strong>en</strong>te:<br />

a) <strong>de</strong>terminar por parte <strong>de</strong> la Alta Inspección y <strong>de</strong>l Gobierno Vasco las op-<br />

ciones que se quier<strong>en</strong> adoptar <strong>en</strong> cada una <strong>de</strong> las cuestiones apuntadas <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> capítulo cuarto <strong>de</strong> este informe;<br />

b) <strong>de</strong>terminar <strong>el</strong> proceso que se seguirá, a partir <strong>de</strong> la información cont<strong>en</strong>ida<br />

<strong>en</strong> este informe, para la concreción <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> y, <strong>sobre</strong> todo, <strong>el</strong> ti-<br />

po <strong>de</strong> participación <strong>de</strong> otros ag<strong>en</strong>tes distintos <strong>de</strong> la Alta Inspección, como<br />

las Diputaciones, los Ayuntami<strong>en</strong>tos, las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l Tercer Sector o las<br />

personas usuarias <strong>de</strong> Servicios Sociales.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 5


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

2. INDICADORES DE RENDIMIENTO Y SU APLICACIÓN EN EL ÁMBITO<br />

DE LOS SERVICIOS SOCIALES<br />

2.1. Desarrollo <strong>de</strong> los sistemas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los ser-<br />

vicios sociales<br />

La preocupación por la <strong>calidad</strong> siempre ha estado pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> los servicios<br />

sociales, aunque <strong>el</strong> concepto y las maneras <strong>de</strong> aplicarlo han variado sustancialm<strong>en</strong>te a lo largo<br />

<strong>de</strong> los años.<br />

En sus inicios, <strong>el</strong> concepto <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>, tal y como se <strong>de</strong>sarrolló <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los servicios<br />

sociales, estaba fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te vinculado a las especificida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> estos servicios, <strong>de</strong>finién-<br />

dose, <strong>en</strong> primer lugar, por un discurso profesional <strong>de</strong> “bu<strong>en</strong>a práctica” basado <strong>en</strong> una ética<br />

vocacional similar a la que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> otras profesiones, y también por la correcta aplica-<br />

ción <strong>de</strong> las leyes y procedimi<strong>en</strong>tos (burocracia) asociados a la expansión <strong>de</strong> las instituciones <strong>de</strong>l<br />

Estado <strong>de</strong>l Bi<strong>en</strong>estar. Como resultado <strong>de</strong> <strong>el</strong>lo, los servicios sociales públicos se convertían <strong>en</strong><br />

un refer<strong>en</strong>te <strong>de</strong> “bu<strong>en</strong>a <strong>calidad</strong>” <strong>en</strong> términos <strong>de</strong> equidad y justicia, difer<strong>en</strong>ciándose claram<strong>en</strong>te,<br />

<strong>en</strong> este s<strong>en</strong>tido, <strong>de</strong> las prácticas <strong>de</strong>l sector privado (Evers et al, 1997).<br />

A partir <strong>de</strong> la década <strong>de</strong> los años 80, las cuestiones r<strong>el</strong>acionadas con la <strong>calidad</strong> han adquirido<br />

cada vez mayor importancia <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> los sistemas <strong>de</strong> servicios sociales, a la vez que<br />

se han ido incorporando discursos y métodos <strong>de</strong> gestión proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l ámbito empresarial<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 6


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

que se caracterizan fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te por una preocupación por la efici<strong>en</strong>cia y <strong>el</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> los servicios. Esta evolución se ha <strong>de</strong>bido fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te a dos factores:<br />

- En primer lugar, los gobiernos comi<strong>en</strong>zan a afrontar situaciones <strong>de</strong> restricciones <strong>de</strong><br />

gasto y esto, unido al increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> servicios públicos, obliga a hacer<br />

más con m<strong>en</strong>os. Hay, por tanto, una exig<strong>en</strong>cia creci<strong>en</strong>te y una presión política por los re-<br />

sultados y <strong>el</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los servicios públicos (Malaquer i Amorós, S. y Tarrach i Co-<br />

lls, A.). En este s<strong>en</strong>tido, si bi<strong>en</strong> los servicios públicos, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, y los servicios socia-<br />

les <strong>en</strong> particular, todavía no están p<strong>en</strong>sando <strong>en</strong> términos <strong>de</strong> ganancia <strong>de</strong> efici<strong>en</strong>cia me-<br />

diante la adopción <strong>de</strong> los métodos <strong>de</strong> gestión propios <strong>de</strong>l sector privado, la búsqueda<br />

<strong>de</strong>l “valor por <strong>el</strong> dinero” (value for money) se ha convertido <strong>en</strong> un importante ingredi<strong>en</strong>-<br />

te <strong>de</strong> los esfuerzos para mo<strong>de</strong>rnizar los servicios públicos <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> la llamada<br />

Nueva Gestión Pública (New Public Managemet).<br />

- Por otra parte, <strong>el</strong> impulso a la economía mixta <strong>de</strong>l bi<strong>en</strong>estar (externalización <strong>de</strong> servi-<br />

cios) facilita y motiva a la vez la necesidad <strong>de</strong> introducir algunas herrami<strong>en</strong>tas y con-<br />

ceptos propios <strong>de</strong> la gestión empresarial.<br />

En este marco, <strong>en</strong> <strong>el</strong> que coexist<strong>en</strong> los valores tradicionales <strong>de</strong> equidad, justicia y bi<strong>en</strong> público,<br />

con otros más nuevos c<strong>en</strong>trados <strong>en</strong> la efici<strong>en</strong>cia y <strong>el</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to, las administraciones públicas<br />

han asumido que su responsabilidad para con la ciudadanía no se limita a crear servicios y a<br />

poner <strong>en</strong> marcha activida<strong>de</strong>s, sino a <strong>de</strong>mostrar que se obti<strong>en</strong><strong>en</strong> resultados, es <strong>de</strong>cir, que se<br />

alcanzan los objetivos propuestos y que se produc<strong>en</strong> cambios constatables. En este s<strong>en</strong>tido, la<br />

mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios sociales se r<strong>el</strong>aciona habitualm<strong>en</strong>te con la mejora <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>-<br />

dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los servicios. Como consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> esta nueva noción <strong>de</strong> la responsabilidad pú-<br />

blica, ha surgido una amplia gama <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> evaluación y mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la ges-<br />

tión <strong>de</strong> los servicios sociales que consist<strong>en</strong> <strong>en</strong> articular las metas u objetivos <strong>de</strong> los servicios, y<br />

vincular esos objetivos con unos resultados concretos, <strong>de</strong> cara a evaluar con la mayor objetivi-<br />

dad posible <strong>el</strong> impacto <strong>de</strong> la actividad realizada <strong>sobre</strong> la población, y la a<strong>de</strong>cuación <strong>de</strong> los re-<br />

cursos utilizados para lograr ese impacto (<strong>de</strong> ahí <strong>el</strong> nombre <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>-<br />

dimi<strong>en</strong>to o performance measurem<strong>en</strong>t frameworks).<br />

La introducción <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> sistemas <strong>en</strong> los servicios públicos se ha realizado con muy<br />

distintas finalida<strong>de</strong>s (Proper and Wilson, 2003):<br />

- Servir como mecanismo <strong>de</strong> mejora <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> organizaciones tales como<br />

hospitales, escu<strong>el</strong>as o ayuntami<strong>en</strong>tos;<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 7


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Actuar como herrami<strong>en</strong>ta para la mejora <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> un sistema, como <strong>el</strong> educati-<br />

vo o <strong>el</strong> <strong>de</strong> servicios sociales. En estos casos, las ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> evaluación e inspección<br />

difun<strong>de</strong>n la información como una forma <strong>de</strong> señalar las bu<strong>en</strong>as prácticas <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> un<br />

sistema <strong>de</strong>terminado;<br />

- Como un int<strong>en</strong>to <strong>de</strong> promover la pseudo-competición, por ejemplo <strong>en</strong> lo que se refie-<br />

re a los proveedores <strong>de</strong> servicios privados <strong>de</strong> salud, buscando influir <strong>en</strong> las <strong>de</strong>cisiones<br />

<strong>de</strong> los responsables <strong>de</strong> la contratación <strong>de</strong> tales servicios;<br />

- Como forma <strong>de</strong> favorecer la transpar<strong>en</strong>cia, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> lo que se refiere a la ad-<br />

ministración local, <strong>de</strong> cara a sus cli<strong>en</strong>tes o usuarios. En este ámbito, la medición <strong>de</strong>l<br />

r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to ha adoptado la forma <strong>de</strong> información públicam<strong>en</strong>te disponible mediante<br />

rankings o clasificaciones que, por lo g<strong>en</strong>eral, subrayan los resultados <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong>las uni-<br />

da<strong>de</strong>s con peor comportami<strong>en</strong>to.<br />

- Como herrami<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> gestión interna <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong>. En estos casos, la información<br />

pue<strong>de</strong> no hacerse pública, y se utiliza para ayudar a las personas con responsabilida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> dirección <strong>en</strong> <strong>el</strong> control y la supervisión <strong>de</strong> la organización.<br />

En la literatura <strong>sobre</strong> la evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to, habitualm<strong>en</strong>te se m<strong>en</strong>cionan las sigui<strong>en</strong>tes<br />

v<strong>en</strong>tajas g<strong>en</strong>éricas <strong>de</strong> adoptar este tipo <strong>de</strong> <strong>en</strong>foques (Artley, W. y S. Stroh, 2001):<br />

- La evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to constituye un método estructurado para c<strong>en</strong>trarse <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

plan estratégico <strong>de</strong> una organización.<br />

- Proporciona un mecanismo efectivo para “dar cu<strong>en</strong>ta” <strong>de</strong> los logros obt<strong>en</strong>idos con <strong>el</strong><br />

dinero público.<br />

- Al c<strong>en</strong>trar la evaluación <strong>en</strong> <strong>el</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to, favorece que las organizaciones conc<strong>en</strong>tr<strong>en</strong><br />

su tiempo, sus recursos y <strong>en</strong>ergía <strong>en</strong> la consecución <strong>de</strong> objetivos.<br />

- Mejora la gestión <strong>de</strong> los servicios.<br />

- Mejora la comunicación y <strong>el</strong> conocimi<strong>en</strong>to mutuo <strong>en</strong>tre los diversos ag<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> la or-<br />

ganización o <strong>de</strong>l sistema evaluado.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 8


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Ayuda a justificar las actuaciones realizadas y sus costes.<br />

Por otra parte, <strong>en</strong>tre las v<strong>en</strong>tajas más concretas <strong>de</strong> adoptar este tipo <strong>de</strong> <strong>en</strong>foques basados <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los servicios sociales, cabe <strong>de</strong>stacar que los nuevos conceptos <strong>de</strong><br />

<strong>calidad</strong> prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l sector empresarial están más preparados para tomar <strong>en</strong> consi<strong>de</strong>ración<br />

los <strong>de</strong>seos y prefer<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> las personas usuarias <strong>de</strong> los servicios. En <strong>el</strong> ámbito empresarial es<br />

habitual que las empresas se interes<strong>en</strong> por conocer las prefer<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> sus cli<strong>en</strong>tes y esta pers-<br />

pectiva se incluye <strong>en</strong> los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to más utilizados (por ejemplo,<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong> cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong>s).<br />

Con todo, y pese a su <strong>de</strong>sarrollo <strong>en</strong> los últimos años, los sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>-<br />

to, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales, han sido también objeto <strong>de</strong> numerosas<br />

críticas, hasta <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> que se han consi<strong>de</strong>rado parte <strong>de</strong> un ataque tecnocrático a los valores<br />

que subyac<strong>en</strong> a los servicios sociales públicos. Des<strong>de</strong> posiciones más matizadas, se ha señalado<br />

que <strong>el</strong> establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> cuantitativos <strong>de</strong> carácter supraterritorial no es ni la única<br />

ni la mejor forma <strong>de</strong> evaluar la efici<strong>en</strong>cia y la efectividad <strong>de</strong> las organizaciones que se <strong>de</strong>dican a<br />

la prestación <strong>de</strong> servicios sociales, y que exist<strong>en</strong> fórmulas alternativas para la mejora y la pro-<br />

moción <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> que <strong>de</strong>berían también promoverse y ext<strong>en</strong><strong>de</strong>rse (Paulson, 2008).<br />

En algunos casos, las críticas se c<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> la falta <strong>de</strong> eficacia <strong>de</strong> estos sistemas, pues pocas<br />

veces ha podido comprobarse que su puesta <strong>en</strong> marcha haya redundado realm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> una<br />

mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción prestada o <strong>de</strong> la capacidad <strong>de</strong> <strong>el</strong>egir <strong>de</strong> las personas usuarias.<br />

También se ha hecho refer<strong>en</strong>cia a la g<strong>en</strong>eración por parte <strong>de</strong> estos sistemas <strong>de</strong> inc<strong>en</strong>tivos per-<br />

versos. En ese s<strong>en</strong>tido, ya <strong>en</strong> los años 50, Peter Blau señalaba que este tipo <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>los ti<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> riesgo <strong>de</strong> anteponer la mejora <strong>de</strong>l indicador a la mejora <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to: “El foco <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

que g<strong>en</strong>era la publicación <strong>de</strong>l indicador provoca un <strong>de</strong>splazami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los objetivos, <strong>en</strong> la for-<br />

ma <strong>de</strong> prácticas meram<strong>en</strong>te dirigidas a modificar la medida <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to, pero no <strong>el</strong> r<strong>en</strong>di-<br />

mi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> sí mismo”. Es obvio, <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido, <strong>el</strong> riesgo <strong>de</strong> cualquier sistema comparativo <strong>de</strong><br />

<strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> poner <strong>el</strong> énfasis <strong>en</strong> la mejora <strong>de</strong>l indicador cuantitativo t<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta (tasa,<br />

índice, etc.) y no <strong>de</strong> la realidad que realm<strong>en</strong>te subyace a ese indicador, así como <strong>de</strong> falsear las<br />

estadísticas o <strong>de</strong> c<strong>en</strong>trarse únicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que <strong>el</strong> indicador está capacitado para<br />

recoger, <strong>de</strong>sat<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do otras cuestiones tanto o más r<strong>el</strong>evantes <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista <strong>de</strong>l<br />

<strong>en</strong>cargo político o <strong>de</strong> la experi<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la personas usuaria.<br />

Otra <strong>de</strong> las críticas habitualm<strong>en</strong>te planteadas ante este tipo <strong>de</strong> sistemas, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

Reino Unido, es su carácter nacional, y la escasa at<strong>en</strong>ción prestada a los sistemas internos <strong>de</strong><br />

<strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>sarrollados a niv<strong>el</strong> local. Se señala <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido que los indica-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 9


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

dores establecidos a niv<strong>el</strong> nacional no permit<strong>en</strong> recoger las necesida<strong>de</strong>s y circunstancias especí-<br />

ficas <strong>de</strong> cada lo<strong>calidad</strong>, y que se trata por lo g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> sistemas establecidos “<strong>de</strong>s<strong>de</strong> arriba”, sin<br />

t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta la experi<strong>en</strong>cia y <strong>el</strong> conocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> las personas que trabajan a niv<strong>el</strong> local.<br />

Fr<strong>en</strong>te a esta crítica, cabe señalar, como se señala <strong>en</strong> <strong>el</strong> sigui<strong>en</strong>te capítulo, que <strong>en</strong> algunos con-<br />

textos (Cataluña o Suecia, por ejemplo) se han <strong>de</strong>sarrollado mo<strong>de</strong>los a partir <strong>de</strong>l trabajo <strong>en</strong> red<br />

y <strong>el</strong> apr<strong>en</strong>dizaje mutuo muy alejados <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo directivo aplicados, por ejemplo, <strong>en</strong> Inglate-<br />

rra.<br />

También se ha solido argum<strong>en</strong>tar la excesiva carga administrativa que <strong>en</strong> ocasiones supone la<br />

recogida <strong>de</strong> información para alim<strong>en</strong>tar estos sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, o la dificultad <strong>de</strong> recoger<br />

mediante <strong>indicadores</strong> cuantitativos y objetivables, tomados <strong>en</strong> préstamo <strong>de</strong>l mundo <strong>de</strong> la em-<br />

presa, las complejas circunstancias psicosociales que abordan los servicios sociales. Por último,<br />

cabe señalar que se han alzado numerosas voces críticas al <strong>en</strong>foque comparativo –o, más bi<strong>en</strong>,<br />

competitivo- <strong>de</strong> algunos <strong>de</strong> estos sistemas, basados <strong>en</strong> un <strong>en</strong>foque <strong>de</strong> premio y castigo, que<br />

ti<strong>en</strong><strong>de</strong>n a perjudicar normalm<strong>en</strong>te a las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s que trabajan <strong>en</strong> circunstancias más difíciles,<br />

culpando a los profesionales <strong>de</strong> insufici<strong>en</strong>cias cuya resolución está a m<strong>en</strong>udo fuera <strong>de</strong> sus ca-<br />

pacida<strong>de</strong>s, y contribuy<strong>en</strong>do finalm<strong>en</strong>te, aunque sea <strong>de</strong> forma indirecta, a su estigmatización.<br />

2.2. Definición y tipos <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to<br />

Un sistema <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to es una s<strong>el</strong>ección <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> cuantitativos <strong>sobre</strong><br />

recursos, procesos y resultados que se utiliza para g<strong>en</strong>erar información <strong>sobre</strong> aspectos críticos<br />

<strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s realizadas, incluy<strong>en</strong>do su efecto <strong>en</strong> la población. Dicho <strong>de</strong> otra manera, es un<br />

sistema para recoger e informar <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> trabajo realizado y los resultados obt<strong>en</strong>idos (Lichi<strong>el</strong>lo,<br />

P y B.J. Turnock, 1999).<br />

Para t<strong>en</strong>er s<strong>en</strong>tido, los sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>b<strong>en</strong> respon<strong>de</strong>r a un mo<strong>de</strong>lo<br />

teórico o un marco conceptual <strong>de</strong>terminado. Se ha señalado <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido que “los datos y los<br />

hechos no son como los guijarros <strong>en</strong> la playa, que esperan a ser recogidos y clasificados. Sólo<br />

pue<strong>de</strong>n ser compr<strong>en</strong>didos y medidos mediante un marco teórico y conceptual concreto, que<br />

<strong>de</strong>fina los hechos r<strong>el</strong>evantes y los distinga <strong>de</strong>l ruido ambi<strong>en</strong>tal” (Wolfson, 1994). En efecto, <strong>el</strong><br />

marco conceptual –vinculado a la <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> los objetivos y las funciones es<strong>en</strong>ciales <strong>de</strong><br />

cada sistema– es <strong>el</strong> que dota <strong>de</strong> estructura lógica a cualquier mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, <strong>en</strong> la me-<br />

dida <strong>en</strong> que <strong>de</strong>termina cuáles son y por qué los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser medidos y los pará-<br />

metros que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> adoptarse como refer<strong>en</strong>cia.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 10


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

De acuerdo con la literatura internacional consultada, <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la gestión empresarial se<br />

pue<strong>de</strong>n difer<strong>en</strong>ciar al m<strong>en</strong>os tres tipos <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do al<br />

mo<strong>de</strong>lo conceptual <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se basan:<br />

a) Cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong>s propiam<strong>en</strong>te dicho (Balanced Scorecard)<br />

Se trata <strong>de</strong> un método creado <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito empresarial que sirve para medir los logros <strong>de</strong> una<br />

empresa u organización <strong>en</strong> términos <strong>de</strong> su visión y estrategia. El cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong>s permite<br />

medir si una organización y sus trabajadores alcanzan los resultados <strong>de</strong>finidos por <strong>el</strong> plan estra-<br />

tégico. También es una herrami<strong>en</strong>ta que ayuda a la organización a expresar los objetivos e<br />

iniciativas necesarias para cumplir con la estrategia. Habitualm<strong>en</strong>te, los <strong>cuadros</strong> <strong>de</strong> <strong>mando</strong><br />

su<strong>el</strong><strong>en</strong> incorporar cuatro perspectivas:<br />

- Perspectiva <strong>de</strong>l usuario o cli<strong>en</strong>te: se trata <strong>de</strong> averiguar qué percepción ti<strong>en</strong><strong>en</strong> que t<strong>en</strong>er<br />

las personas usuarias <strong>de</strong> la organización para que ésta cumpla su misión y su visión;<br />

- Financiación: se trata <strong>de</strong> establecer cómo hacer <strong>el</strong> uso más efici<strong>en</strong>te <strong>de</strong> los recursos<br />

disponibles;<br />

- Procedimi<strong>en</strong>tos internos: se <strong>de</strong>be averiguar cuáles son los procedimi<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> los que la<br />

organización <strong>de</strong>be mejorar para llevar a cabo su misión;<br />

- Crecimi<strong>en</strong>to y formación continua: se <strong>de</strong>be <strong>de</strong>finir cuáles son los objetivos <strong>de</strong> la orga-<br />

nización <strong>en</strong> términos <strong>de</strong> crecimi<strong>en</strong>to y cualificación <strong>de</strong> los trabajadores.<br />

En cada uno <strong>de</strong> estos apartados, se especifican los objetivos que se <strong>de</strong>sean alcanzar, los indica-<br />

dores que se van a utilizar para medir la consecución <strong>de</strong> dichos objetivos, los estándares exigi-<br />

bles para cada indicador y la propuesta <strong>de</strong> medidas para mejorar los resultados.<br />

b) El mo<strong>de</strong>lo Economía-Efici<strong>en</strong>cia-Efectividad (3Es).<br />

El mo<strong>de</strong>lo 3E sigue la secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l proceso <strong>de</strong> “producción <strong>de</strong> servicios”. En <strong>el</strong> marco <strong>de</strong><br />

este mo<strong>de</strong>lo, economía se refiere al coste <strong>de</strong> prestar servicios. Efici<strong>en</strong>cia se refiere a la manera<br />

<strong>en</strong> que los servicios utilizan sus recursos (imputs) para producir servicios y bi<strong>en</strong>es (outputs) y la<br />

efectividad se refiere a la medida <strong>en</strong> que <strong>el</strong> sistema/prestador <strong>de</strong> servicios ha conseguido sus<br />

metas y objetivos (In<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>nt Refer<strong>en</strong>ce Group, 2010).<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 11


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

c) El mo<strong>de</strong>lo IOO: Inputs, Outputs and Outcomes.<br />

Este mo<strong>de</strong>lo es similar al anterior y también sigue la lógica <strong>de</strong>l proceso <strong>de</strong> producción <strong>de</strong> ser-<br />

vicios <strong>en</strong> <strong>el</strong> s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> que analiza los inputs (recursos utilizados para prestar servicios), los<br />

outputs (los servicios efectivam<strong>en</strong>te producidos o prestados) y los outcomes (o <strong>el</strong> impacto conse-<br />

guido). La organización o las instituciones que prove<strong>en</strong> servicios g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un bu<strong>en</strong><br />

control <strong>de</strong> los servicios g<strong>en</strong>erados. El impacto conseguido mediante esos servicios, por <strong>el</strong> con-<br />

trario, pue<strong>de</strong> verse afectado por numerosos factores externos. El mo<strong>de</strong>lo IOO conti<strong>en</strong>e todos<br />

los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> las 3Es, pero también permite:<br />

- Desagregar los servicios producidos y <strong>el</strong> impacto creado <strong>en</strong> sub-<strong>indicadores</strong> para ana-<br />

lizar la equidad y la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios; y<br />

- Enlazar los recursos utilizados y <strong>el</strong> impacto conseguido mediante <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> cos-<br />

te-efectividad.<br />

La posibilidad <strong>de</strong> incluir <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> equidad o justicia (por ejemplo resultados <strong>de</strong>sagrega-<br />

dos por género, discapacidad, etnia, ingresos, etc.) es muy importante a la hora <strong>de</strong> medir <strong>el</strong><br />

<strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> servicios públicos, dado que éstos ti<strong>en</strong><strong>en</strong> por objetivo distribuir los recursos <strong>en</strong><br />

función <strong>de</strong> criterios <strong>de</strong> necesidad y los <strong>indicadores</strong> <strong>sobre</strong> equidad permit<strong>en</strong> verificar si este<br />

objetivo se cumple (In<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>nt Refer<strong>en</strong>ce Group, 2010).<br />

Al marg<strong>en</strong> <strong>de</strong>l <strong>de</strong>bate <strong>en</strong> torno a la mayor o m<strong>en</strong>or aplicabilidad <strong>de</strong> estos conceptos al ámbito<br />

<strong>de</strong> los servicios sociales, y <strong>de</strong> sus posibles consecu<strong>en</strong>cias –como se verá más a<strong>de</strong>lante la adop-<br />

ción <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> abordajes prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l sector empresarial o industrial no está ex<strong>en</strong>ta<br />

<strong>de</strong> críticas–, lo que está claro es que la <strong>de</strong>finición y <strong>el</strong> diseño <strong>de</strong> un sistema válido <strong>de</strong> evaluación<br />

<strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>be basarse <strong>en</strong> un sólido proceso <strong>de</strong> planificación estratégica, <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se<br />

<strong>de</strong>finan la misión, visión y los valores <strong>de</strong> la organización o institución y se establezcan las estra-<br />

tegias más conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes para alcanzar los objetivos fijados. En este s<strong>en</strong>tido, es frecu<strong>en</strong>te que<br />

a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> los objetivos <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> y efici<strong>en</strong>cia habituales <strong>en</strong> los sistemas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong> r<strong>en</strong>-<br />

dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> organizaciones empresariales, los servicios públicos y, <strong>en</strong> particular, los servicios<br />

sociales, establezcan también objetivos r<strong>el</strong>acionados con la equidad, la justicia y, más reci<strong>en</strong>te-<br />

m<strong>en</strong>te, con la participación <strong>de</strong> las personas usuarias.<br />

Al marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> las difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo teórico <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se basan estos sistemas <strong>de</strong> evalua-<br />

ción <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to, también exist<strong>en</strong> difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> lo que respecta a los objetivos que se<br />

persigu<strong>en</strong> mediante su introducción, lo que pue<strong>de</strong> influir <strong>en</strong> su diseño:<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 12


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Algunos sistemas ti<strong>en</strong><strong>en</strong> como objetivo primordial permitir la comparación <strong>de</strong> distin-<br />

tos territorios <strong>en</strong> lo refer<strong>en</strong>te al r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los servicios públicos. En estos casos,<br />

las baterías <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> s<strong>el</strong>eccionados no su<strong>el</strong><strong>en</strong> incorporar estándares o “targets”<br />

que los distintos servicios <strong>de</strong>b<strong>en</strong> cumplir.<br />

- Otros están más ori<strong>en</strong>tados a “dar cu<strong>en</strong>ta” <strong>de</strong>l uso <strong>de</strong>l dinero público por parte <strong>de</strong> los<br />

gobiernos (public accountability). En estos casos, sí su<strong>el</strong>e ser habitual que se fij<strong>en</strong> están-<br />

dares <strong>de</strong> obligado cumplimi<strong>en</strong>to. A<strong>de</strong>más su<strong>el</strong><strong>en</strong> incorporar un pequeño número <strong>de</strong><br />

<strong>indicadores</strong> “guía” (headline indicators), y tratan <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tar los datos <strong>en</strong> una manera<br />

“amigable”, <strong>de</strong> forma que los ciudadanos puedan consultarlos con facilidad. Estos sis-<br />

temas no su<strong>el</strong><strong>en</strong> incorporar medidas <strong>de</strong> efici<strong>en</strong>cia o coste-efectividad.<br />

Des<strong>de</strong> otro punto <strong>de</strong> vista, los sistemas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to utilizados <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito<br />

internacional se pue<strong>de</strong>n clasificar <strong>en</strong> función <strong>de</strong>l niv<strong>el</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se aplican (Klass<strong>en</strong> et al, 2009):<br />

- Niv<strong>el</strong> sistémico;<br />

- Niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> organización o institución;<br />

- Niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> programa /servicio / <strong>de</strong>partam<strong>en</strong>to.<br />

Finalm<strong>en</strong>te, es importante <strong>de</strong>stacar que, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> los sistemas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to,<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la evaluación <strong>de</strong> servicios y <strong>de</strong> la mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong>, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> ám-<br />

bito <strong>de</strong> los servicios públicos, se manejan también otros conceptos y medidas, que si<strong>en</strong>do dis-<br />

tintos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista teórico, <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong> que se refier<strong>en</strong> más a la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la<br />

at<strong>en</strong>ción que a la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la gestión, su<strong>el</strong><strong>en</strong> vincularse <strong>en</strong> la práctica, particularm<strong>en</strong>te:<br />

- Requisitos <strong>de</strong> obligado cumplimi<strong>en</strong>to, establecidos g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la normativa regu-<br />

ladora <strong>de</strong> los diversos servicios, <strong>de</strong> cara a la autorización 1 <strong>de</strong> un servicio o su acredita-<br />

ción 2.<br />

- Estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>, r<strong>el</strong>acionados g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te con la forma <strong>en</strong> la que han <strong>de</strong> pres-<br />

tarse los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción directa, no siempre susceptibles <strong>de</strong> ser fácilm<strong>en</strong>te tradu-<br />

1 Acto <strong>de</strong> la administración pública por <strong>el</strong> que se <strong>de</strong>termina que un c<strong>en</strong>tro cumple con las condiciones necesarias para garantizar<br />

una asist<strong>en</strong>cia a<strong>de</strong>cuada a las personas usuarias. En la mayoría <strong>de</strong> las CC.AA. incluye requisitos tales como la autorización por la<br />

Administración <strong>de</strong> Servicios Sociales, lic<strong>en</strong>cia municipal, inscripción <strong>en</strong> <strong>el</strong> Registro <strong>de</strong> Servicios Sociales, visado previo e inspección<br />

(Fundación Edad & Vida, 2008).<br />

2 Acto por <strong>el</strong> que la Administración Pública garantiza que los servicios y c<strong>en</strong>tros sociales a qui<strong>en</strong>es se otorga reún<strong>en</strong> o superan los<br />

mínimos <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> exigidos reglam<strong>en</strong>tariam<strong>en</strong>te. Dichos requisitos son exigidos por la Administración Pública para establecer<br />

conciertos con <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s prestatarias <strong>de</strong> estos servicios (Fundación Edad & Vida, 2008).<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 13


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

cidos a un marco <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> carácter cuantitativo, y que g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te se plas-<br />

man o materializan <strong>en</strong> procesos <strong>de</strong> acreditación 3;<br />

De cara a la <strong>el</strong>aboración <strong>de</strong> este informe, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> capítulo referido a las experi<strong>en</strong>-<br />

cias y bu<strong>en</strong>as prácticas <strong>de</strong>sarrolladas <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito internacional, se ha optado por incluir algu-<br />

nos mo<strong>de</strong>los que, sin ser <strong>cuadros</strong> <strong>de</strong> <strong>mando</strong> o sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to pro-<br />

piam<strong>en</strong>te dichos, pue<strong>de</strong>n cont<strong>en</strong>er <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> interés a la hora <strong>de</strong> <strong>de</strong>finir <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo que se<br />

<strong>de</strong>sea utilizar <strong>de</strong>se la Alta Inspección <strong>de</strong> Servicios Sociales <strong>de</strong> la CAPV.<br />

2.3. Aspectos a t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta a la hora <strong>de</strong> diseñar un sistema <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>-<br />

dimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> servicios sociales<br />

Aunque disponer <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> objetivables es muy importante a la hora <strong>de</strong><br />

valorar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> un sistema o un servicio, estos sistemas no siempre ofrec<strong>en</strong> una visión lo<br />

sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te amplia. Algunos aspectos <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to son difícilm<strong>en</strong>te medibles mediante<br />

<strong>indicadores</strong>, por lo que estos sistemas <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser completados mediante procedimi<strong>en</strong>tos para<br />

recoger <strong>el</strong> feedback <strong>de</strong> los usuarios/as, informes <strong>de</strong> inspección, estudios cualitativos, análisis <strong>de</strong><br />

procedimi<strong>en</strong>tos específicos, etc. (Audit Commission, 1999).<br />

Por otra parte, a medida que se avanza <strong>en</strong> la creación <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>di-<br />

mi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los servicios sociales, se t<strong>en</strong>drá que trabajar para evitar algunos inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes que<br />

estos sistemas pue<strong>de</strong>n t<strong>en</strong>er. Uno <strong>de</strong> los más importantes es que <strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> establecer y medir<br />

<strong>el</strong> progreso hacia objetivos concretos pue<strong>de</strong> distorsionar e introducir sesgos <strong>en</strong> <strong>el</strong> comporta-<br />

mi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l sistema o servicio. Dicho <strong>de</strong> otra manera, <strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> animar a los profesionales a<br />

mejorar algunos aspectos <strong>de</strong> su r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to mediante su evaluación a partir <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>,<br />

pue<strong>de</strong> llevar a que se <strong>de</strong>scui<strong>de</strong>n otros aspectos <strong>de</strong>l servicio, o a que se introduzcan conductas<br />

t<strong>en</strong><strong>de</strong>ntes únicam<strong>en</strong>te a modificar la medida t<strong>en</strong>ida <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta. Otro posible inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

insistir <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminados objetivos es que las administraciones pue<strong>de</strong>n terminar manipulando<br />

los datos correspondi<strong>en</strong>tes. Para evitarlo, es importante que los sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> estén<br />

bi<strong>en</strong> equilibrados, es <strong>de</strong>cir, que no se c<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> excesivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> algunos aspectos <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>di-<br />

mi<strong>en</strong>to, olvidando otros igual <strong>de</strong> importantes. En este s<strong>en</strong>tido, los <strong>indicadores</strong> s<strong>el</strong>eccionados<br />

para evaluar <strong>el</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>b<strong>en</strong> estar r<strong>el</strong>acionados con o referirse a objetivos estratégicos<br />

para <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> servicios sociales (Audit Commission, 1999).<br />

3 Proceso llevado a cabo por una <strong>en</strong>tidad reconocida como in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te (evaluación por tercera parte) y que pone <strong>de</strong> manifiesto<br />

la confianza <strong>de</strong> que un producto o servicio es conforme a una norma concreta (Fundación Edad & Vida, 2008).<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 14


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

A la hora <strong>de</strong> s<strong>el</strong>eccionar los objetivos <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to que se van a evaluar se <strong>de</strong>b<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er <strong>en</strong><br />

cu<strong>en</strong>ta las sigui<strong>en</strong>tes cuestiones:<br />

- Convi<strong>en</strong>e difer<strong>en</strong>ciar, <strong>en</strong> primer lugar, <strong>en</strong>tre objetivos r<strong>el</strong>ativos a la población y objeti-<br />

vos r<strong>el</strong>ativos al servicio. En ocasiones se ti<strong>en</strong><strong>de</strong> a expresar los objetivos <strong>de</strong> un servicio<br />

o un sistema <strong>de</strong> servicios <strong>en</strong> términos poblacionales (por ejemplo, “reducir la tasa <strong>de</strong><br />

riesgo <strong>de</strong> pobreza”). Hay que t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que estos objetivos <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>n <strong>de</strong> nume-<br />

rosos factores al marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>l servicio prestado, algunos <strong>de</strong> <strong>el</strong>los difícil-<br />

m<strong>en</strong>te controlables <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un servicio o incluso <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> servicios. Expre-<br />

sar los objetivos <strong>de</strong>seados para un servicio <strong>en</strong> términos poblacionales pue<strong>de</strong> impedir<br />

ver los progresos que se hayan realizado y <strong>de</strong>sal<strong>en</strong>tar a los responsables <strong>de</strong> dicho ser-<br />

vicio (Friedman, M., 2005). Aunque medir los resultados poblacionales pue<strong>de</strong> ser im-<br />

portante, cuando se <strong>el</strong>ija un objetivo <strong>de</strong> este tipo se <strong>de</strong>be tratar <strong>de</strong> hacer visible que<br />

este tipo <strong>de</strong> objetivos pue<strong>de</strong>n <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>de</strong> muchos factores y, por lo tanto, los indica-<br />

dores correspondi<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser interpretados con caut<strong>el</strong>a.<br />

- Debe tratarse <strong>de</strong> objetivos alcanzables, aunque también ser exig<strong>en</strong>tes, <strong>en</strong> <strong>el</strong> s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong><br />

obligar a la administración responsable a mejorar su práctica actual (Audit Commis-<br />

sion, 1999).<br />

- Establecer objetivos a corto plazo. Frecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te los objetivos estratégicos <strong>de</strong>l sis-<br />

tema <strong>de</strong> servicios sociales se formulan <strong>de</strong> forma g<strong>en</strong>érica y adoptan una perspectiva <strong>de</strong><br />

largo plazo. A la hora <strong>de</strong> operativizar los objetivos <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser eva-<br />

luados, se <strong>de</strong>b<strong>en</strong> reformular esos objetivos g<strong>en</strong>erales <strong>en</strong> términos <strong>de</strong> la contribución<br />

que, a corto plazo, cada administración <strong>de</strong>be realizar para avanzar hacia la consecu-<br />

ción los mismos (Lichi<strong>el</strong>lo, P. y J.B. Turnock, 1999).<br />

- Deb<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er <strong>el</strong> visto bu<strong>en</strong>o <strong>de</strong> todas las administraciones involucradas (Audit Com-<br />

mission, 1999). En este s<strong>en</strong>tido, a la hora <strong>de</strong> fijar los objetivos más importantes <strong>de</strong>l<br />

Sistema se <strong>de</strong>berá consultar a todas las administraciones compet<strong>en</strong>tes y a otras <strong>en</strong>tida-<br />

<strong>de</strong>s involucradas.<br />

- Deb<strong>en</strong> referirse a <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos valorados por parte <strong>de</strong>l público (Audit Commission,<br />

1999).<br />

- Deb<strong>en</strong> ser medible mediante datos cuantitativos (Audit Commission, 1999).<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 15


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Se <strong>de</strong>b<strong>en</strong> evitar ambigüeda<strong>de</strong>s <strong>en</strong> su formulación, es <strong>de</strong>cir, <strong>de</strong>be significar aqu<strong>el</strong>lo que<br />

apar<strong>en</strong>ta significar (Audit Commission, 1999).<br />

Des<strong>de</strong> un punto <strong>de</strong> vista más operativo, los <strong>indicadores</strong> que compongan <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> evalua-<br />

ción propuesto <strong>de</strong>b<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er las sigui<strong>en</strong>tes características:<br />

- Debe t<strong>en</strong>er una <strong>de</strong>finición clara y estable (<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> lo posible) para permitir valorar la<br />

evolución <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to a lo largo <strong>de</strong>l tiempo (Audit Commission 1999). Si bi<strong>en</strong> to-<br />

dos los sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> revisados <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito internacional han sufrido modi-<br />

ficaciones a lo largo <strong>de</strong>l tiempo (<strong>el</strong>iminación <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, creación <strong>de</strong> nuevos indi-<br />

cadores e incluso modificación <strong>de</strong> las <strong>de</strong>finiciones que planteaban problemas <strong>en</strong> la<br />

práctica) hay que valorar la conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> realizar modificaciones <strong>en</strong> las <strong>de</strong>finiciones<br />

<strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> y realizar sólo los cambios que se consi<strong>de</strong>r<strong>en</strong> imprescindibles.<br />

- Es importante que los <strong>indicadores</strong> ofrezcan la posibilidad <strong>de</strong> medir avances hacia los<br />

objetivos <strong>de</strong>seados aunque éstos no se alcanc<strong>en</strong> totalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> un <strong>de</strong>terminado año.<br />

En este s<strong>en</strong>tido, <strong>el</strong>egir <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong>l tipo “la cobertura resi<strong>de</strong>ncial será <strong>de</strong>l 5%” no<br />

permite verificar <strong>el</strong> progreso hacia ese objetivo y, como tal, pue<strong>de</strong> resultar frustrante<br />

para aqu<strong>el</strong>las administraciones que, a pesar <strong>de</strong> avanzar <strong>de</strong> forma positiva hacia <strong>el</strong> obje-<br />

tivo <strong>de</strong>seado, no consigu<strong>en</strong> alcanzar <strong>el</strong> estándar fijado (Friedman, M., 2005).<br />

- En la medida <strong>de</strong> lo posible, <strong>de</strong>b<strong>en</strong> po<strong>de</strong>r <strong>el</strong>aborarse a partir <strong>de</strong> la información ya dis-<br />

ponible <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> servicios sociales. (Lichi<strong>el</strong>lo, P. y J.B. Turnock, 1999). Aunque<br />

pue<strong>de</strong> ser necesario crear fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> información ad hoc para alim<strong>en</strong>tar <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong><br />

<strong>indicadores</strong>, hay que t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que una excesiva exig<strong>en</strong>cia a las administraciones<br />

involucradas <strong>en</strong> cuanto a la <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> información pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>sal<strong>en</strong>tar su participa-<br />

ción. En este s<strong>en</strong>tido, pue<strong>de</strong> ser conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te prever un sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> que se<br />

vaya implem<strong>en</strong>tando <strong>de</strong> forma progresiva, com<strong>en</strong>zando por un núcleo básico <strong>de</strong> indi-<br />

cadores ya disponibles, y planteando su ampliación a medida que las administraciones<br />

involucradas se familiarizan con <strong>el</strong> proceso.<br />

- Respecto al número a<strong>de</strong>cuado <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, hay que alcanzar un equilibrio <strong>en</strong>tre es-<br />

tablecer un número muy limitado <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> (lo cual pondría excesivo énfasis <strong>en</strong><br />

los resultados <strong>de</strong> algunos servicios <strong>en</strong> <strong>de</strong>trim<strong>en</strong>to <strong>de</strong> otros) y un número excesivo (lo<br />

cual pue<strong>de</strong> favorecer que las administraciones responsables <strong>de</strong> medir dichos indicado-<br />

res <strong>de</strong>j<strong>en</strong> <strong>de</strong> tomarse <strong>en</strong> serio su cometido). En este s<strong>en</strong>tido, pue<strong>de</strong> resultar útil esta-<br />

blecer varios niv<strong>el</strong>es <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, <strong>en</strong> función <strong>de</strong> su prioridad, importancia, etc.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 16


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Deb<strong>en</strong> especificarse las personas responsables <strong>de</strong> aportar los datos necesarios para<br />

construir cada indicador (Audit Commission 1999).<br />

Por lo que se refiere al proceso mismo <strong>de</strong> diseño e implem<strong>en</strong>tación <strong>de</strong>l sistema que se <strong>de</strong>sea<br />

implantar, la literatura consultada ofrece las sigui<strong>en</strong>tes recom<strong>en</strong>daciones:<br />

- Involucrar <strong>en</strong> la fase <strong>de</strong> diseño a todas aqu<strong>el</strong>las administraciones y <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s que pue-<br />

dan t<strong>en</strong>er un interés <strong>en</strong> <strong>el</strong> proceso (Lichi<strong>el</strong>lo, P. y J.B. Turnock, 1999). Esto incluye a<br />

todas las administraciones y/o <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s a las que se les vaya a solicitar información<br />

para alim<strong>en</strong>tar <strong>el</strong> sistema, <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s que repres<strong>en</strong>t<strong>en</strong> a las personas usuarias y <strong>en</strong>tida-<br />

<strong>de</strong>s que habitualm<strong>en</strong>te se ocupan <strong>de</strong> la evaluación <strong>de</strong> servicios (universida<strong>de</strong>s, c<strong>en</strong>tros<br />

<strong>de</strong> investigación, etc.).<br />

- Promover <strong>el</strong> li<strong>de</strong>razgo. Puesto que mant<strong>en</strong>er un sistema <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong> estas carac-<br />

terísticas exige <strong>el</strong> esfuerzo continuado <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes administraciones y/o <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s,<br />

<strong>de</strong>b<strong>en</strong> existir personas <strong>en</strong>cargadas <strong>de</strong> conv<strong>en</strong>cer, coordinar, supervisar y ofrecer <strong>el</strong><br />

apoyo necesario a las partes involucradas (Lichi<strong>el</strong>lo, P. y J.B. Turnock, 1999). Es es<strong>en</strong>-<br />

cial que todas las partes compr<strong>en</strong>dan y compartan la necesidad <strong>de</strong> poner <strong>en</strong> marcha <strong>el</strong><br />

sistema, y ése <strong>de</strong>be ser uno <strong>de</strong> los cometidos más importantes <strong>de</strong> qui<strong>en</strong> ejerza <strong>el</strong> li<strong>de</strong>-<br />

razgo <strong>de</strong>l proceso.<br />

- Ofrecer apoyo técnico (Lichi<strong>el</strong>lo, P. y J.B. Turnock, 1999). Dado que mant<strong>en</strong>er un sis-<br />

tema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> operativo es un proceso exig<strong>en</strong>te para qui<strong>en</strong>es participan <strong>en</strong> él<br />

aportando la información requerida, se <strong>de</strong>be ofrecer la asist<strong>en</strong>cia técnica necesaria para<br />

que todas las partes involucradas compr<strong>en</strong>dan <strong>el</strong> proceso a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te y puedan<br />

ponerlo <strong>en</strong> marcha.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 17


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

3. INDICADORES DE CALIDAD EN EL ÁMBITO DE LOS SERVICIOS SOCIA-<br />

LES: EXPERIENCIAS Y BUENAS PRÁCTICAS EN EL ÁMBITO INTERNA-<br />

CIONAL<br />

3.1. Introducción<br />

Como se ha señalado <strong>en</strong> la introducción <strong>de</strong> este informe, <strong>en</strong> este apartado se <strong>de</strong>scrib<strong>en</strong> las<br />

principales características <strong>de</strong> una doc<strong>en</strong>a <strong>de</strong> sistemas o mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, todos <strong>el</strong>los<br />

r<strong>el</strong>acionados, <strong>de</strong> manera más o m<strong>en</strong>os directa, con <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales o <strong>de</strong><br />

alguno <strong>de</strong> sus subsectores (la <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia, la <strong>de</strong>sprotección o la exclusión). De los doce mo<strong>de</strong>-<br />

los analizados (incluy<strong>en</strong>do los aplicados <strong>en</strong> Inglaterra <strong>en</strong> <strong>el</strong> pasado), seis son <strong>de</strong> carácter inte-<br />

gral –es <strong>de</strong>cir, hac<strong>en</strong> refer<strong>en</strong>cia a un conjunto más amplio <strong>de</strong> servicios públicos- y otros seis<br />

se c<strong>en</strong>tran específicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los servicios sociales o <strong>en</strong> alguna <strong>de</strong> sus funciones y<br />

c<strong>en</strong>tros (resi<strong>de</strong>ncias para mayores, servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a la <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia, at<strong>en</strong>ción a la primera<br />

infancia, etc.).<br />

A la hora <strong>de</strong> s<strong>el</strong>eccionar los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong>scritos se ha optado lógicam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> primer lugar, por<br />

<strong>de</strong>scribir aqu<strong>el</strong>los respecto a los que existe un mayor niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> información. Des<strong>de</strong> ese punto <strong>de</strong><br />

vista, <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo catalán, <strong>el</strong> australiano y, especialm<strong>en</strong>te, <strong>el</strong> inglés son los que han g<strong>en</strong>erado una<br />

mayor cantidad <strong>de</strong> información y <strong>de</strong> reflexión teórica <strong>en</strong> base a la cual avanzar <strong>en</strong> la <strong>de</strong>termi-<br />

nación <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> para la CAPV. También se ha buscado conocer la realidad<br />

<strong>de</strong> mo<strong>de</strong>los m<strong>en</strong>os conocidos (como los establecidos <strong>en</strong> los países escandinavos), los mo<strong>de</strong>los<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 18


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

similares exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la CAPV (Udalmap) o los ori<strong>en</strong>tados a c<strong>en</strong>tros específicos, como pue-<br />

<strong>de</strong>n ser las propuestas <strong>de</strong> la Fundación Edad y Vida. Aunque es obvio que han quedado fuera<br />

<strong>de</strong> este análisis algunos mo<strong>de</strong>los interesantes (como los aplicados <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l seguro <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia alemán o japonés), y también que la exhaustividad <strong>de</strong> la <strong>de</strong>scripción realizada no<br />

es <strong>en</strong> todos los casos la misma, pue<strong>de</strong> p<strong>en</strong>sarse que los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong>scritos permit<strong>en</strong> i<strong>de</strong>ntificar<br />

los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong>terminantes <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> sistemas y, con ese punto <strong>de</strong> partida, las opciones<br />

que exist<strong>en</strong> para la puesta <strong>en</strong> marcha <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> este tipo <strong>en</strong> Euskadi.<br />

A la hora <strong>de</strong> interpretar la información recogida, <strong>en</strong> cualquier caso, <strong>de</strong>be t<strong>en</strong>erse muy <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>-<br />

ta que cada mo<strong>de</strong>lo respon<strong>de</strong> a un marco organizativo y compet<strong>en</strong>cial difer<strong>en</strong>te, y que este<br />

tipo <strong>de</strong> <strong>cuadros</strong> <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> no pue<strong>de</strong>n <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>rse completam<strong>en</strong>te fuera <strong>de</strong>l sis-<br />

tema institucional <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se insertan. En <strong>el</strong> mismo s<strong>en</strong>tido, y como ocurre al realizar cual-<br />

quier comparación internacional, es preciso alertar <strong>sobre</strong> las dificulta<strong>de</strong>s lingüísticas, <strong>de</strong>bido a<br />

la dificultad <strong>de</strong> traducir <strong>de</strong> forma absolutam<strong>en</strong>te fi<strong>el</strong> <strong>de</strong>terminados conceptos técnicos (perfor-<br />

mance, b<strong>en</strong>chmark, output, outcome, etc.) o <strong>de</strong>terminados servicios y prestaciones sociales.<br />

3.2. Cataluña: mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> círculos <strong>de</strong> comparación intermunicipal promovido por la<br />

Diputación <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona<br />

3.2.1. Definición y antece<strong>de</strong>ntes<br />

La Diputación <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona inicia <strong>en</strong> 1998 una labor <strong>de</strong> asesorami<strong>en</strong>to y apoyo a los munici-<br />

pios <strong>de</strong> la provincia que, <strong>en</strong>tre otros <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos, se materializa <strong>en</strong> los Indicadores <strong>de</strong> Gestión <strong>de</strong><br />

Servicios Municipales (IGSM) y <strong>en</strong> los <strong>de</strong>nominados círculos <strong>de</strong> comparación intermunicipal<br />

(CCI). Des<strong>de</strong> su puesta <strong>en</strong> marcha, <strong>el</strong> estudio IGSM ofrecía a los municipios participantes<br />

datos <strong>de</strong> interés respecto a la evolución <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> comunes <strong>de</strong> gestión, inclu-<br />

y<strong>en</strong>do <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>los algunos r<strong>el</strong>ativos a los servicios sociales municipales. El objeto <strong>de</strong>l estudio<br />

era, por una parte, <strong>el</strong> <strong>de</strong> dibujar la realidad <strong>de</strong> cada municipio <strong>en</strong> términos objetivos y, por otra,<br />

<strong>el</strong> <strong>de</strong> comparar la situación <strong>de</strong> los diversos municipios <strong>en</strong>tre sí. Entre las car<strong>en</strong>cias <strong>de</strong>l sistema<br />

sus responsables <strong>de</strong>stacaban la no participación <strong>de</strong> los responsables <strong>de</strong> los servicios municipa-<br />

les, que ni interv<strong>en</strong>ían <strong>en</strong> la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> (éstos se creaban unilateralm<strong>en</strong>te por<br />

<strong>el</strong> Servicio <strong>de</strong> Programación <strong>de</strong> la Diputación <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona), ni eran un punto <strong>de</strong> contacto para<br />

la recogida <strong>de</strong> datos y posterior remisión <strong>de</strong> la información (la vía <strong>de</strong> comunicación era a través<br />

<strong>de</strong> los interv<strong>en</strong>tores municipales).<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 19


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Para paliar estas car<strong>en</strong>cias, <strong>en</strong> <strong>el</strong> año 2001 se produce un salto cualitativo con la creación y la<br />

puesta <strong>en</strong> marcha <strong>de</strong> los llamados Círculos <strong>de</strong> Comparación Intermunicipal (CCI), dirigidos a<br />

los responsables <strong>de</strong> los servicios locales municipales con una población superior a los 10.000<br />

habitantes. Se trata <strong>de</strong> un instrum<strong>en</strong>to que va más allá <strong>de</strong> la obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> información <strong>sobre</strong><br />

<strong>indicadores</strong> locales <strong>de</strong> gestión, ya que introduce <strong>el</strong> valor añadido <strong>de</strong> la participación activa <strong>de</strong><br />

los responsables <strong>de</strong> los servicios locales <strong>en</strong> los procesos <strong>de</strong> <strong>de</strong>finición y validación <strong>de</strong> los indi-<br />

cadores, <strong>el</strong> análisis <strong>de</strong> los resultados obt<strong>en</strong>idos, la comparación <strong>en</strong>tre los difer<strong>en</strong>tes municipios,<br />

la puesta <strong>en</strong> marcha <strong>de</strong> acciones <strong>de</strong> mejora y la transfer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>to a través <strong>de</strong> bue-<br />

nas prácticas o experi<strong>en</strong>cias ejemplares.<br />

Des<strong>de</strong> ese punto <strong>de</strong> vista, los Círculos se articulan como talleres <strong>de</strong> comparación <strong>sobre</strong> resul-<br />

tados obt<strong>en</strong>idos por difer<strong>en</strong>tes servicios <strong>de</strong> compet<strong>en</strong>cia municipal, para po<strong>de</strong>r crear un <strong>en</strong>tor-<br />

no estable <strong>de</strong> transpar<strong>en</strong>cia y comparabilidad, <strong>de</strong> <strong>de</strong>tección <strong>de</strong> puntos fuertes y <strong>de</strong>bilida<strong>de</strong>s, <strong>de</strong><br />

establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> estándares <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción, <strong>de</strong> autoevaluación continuada y <strong>de</strong> implem<strong>en</strong>tación<br />

<strong>de</strong> planes <strong>de</strong> mejora. En ese s<strong>en</strong>tido, los objetivos <strong>de</strong> los CCI son:<br />

- medir, comparar y evaluar resultados, mediante unos <strong>indicadores</strong> comunes cons<strong>en</strong>sua-<br />

dos,<br />

- formar un grupo <strong>de</strong> trabajo para intercambiar experi<strong>en</strong>cias,<br />

- impulsar la mejora <strong>de</strong> los servicios.<br />

La implem<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> los CCI se efectúa a través <strong>de</strong> la realización <strong>de</strong> un número <strong>de</strong>terminado<br />

<strong>de</strong> reuniones por año (llamadas “talleres”), con una metodología propia <strong>de</strong> trabajo y con la<br />

participación <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes responsables <strong>de</strong>l servicio municipal objeto <strong>de</strong> análisis. Los objetivos<br />

<strong>de</strong> los talleres son:<br />

- proponer una metodología <strong>de</strong> trabajo común que permita comparar los servicios mu-<br />

nicipales <strong>de</strong> los ayuntami<strong>en</strong>tos participantes,<br />

- llegar a un acuerdo <strong>sobre</strong> unos <strong>indicadores</strong> comunes con los cuales po<strong>de</strong>r comparar<br />

los servicios municipales,<br />

- formar un grupo <strong>de</strong> trabajo concreto que, <strong>de</strong> forma transpar<strong>en</strong>te, intercambie los re-<br />

sultados <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> <strong>en</strong>tre sus participantes.<br />

Una <strong>de</strong> las características básicas <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo es por tanto la estrecha colaboración exist<strong>en</strong>te a<br />

la hora <strong>de</strong> la <strong>de</strong>finición y re<strong>de</strong>finición <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> <strong>en</strong>tre los técnicos <strong>de</strong> la Diputación y<br />

los <strong>de</strong> los municipios participantes, <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> un sistema exclusivam<strong>en</strong>te dirigido a apoyar<br />

la gestión <strong>de</strong> los servicios municipales <strong>de</strong>s<strong>de</strong> una institución supramunicipal. En ese s<strong>en</strong>tido,<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 20


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

tanto la finalidad o explicación <strong>de</strong>l indicador, como la fórmula <strong>de</strong> cálculo y la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> las<br />

variables empleadas son <strong>el</strong> resultado <strong>de</strong>l cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> los técnicos municipales. Para los res-<br />

ponsables <strong>de</strong>l sistema, convi<strong>en</strong>e <strong>en</strong>fatizar <strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> que son los propios ayuntami<strong>en</strong>tos quie-<br />

nes s<strong>el</strong>eccionan y cons<strong>en</strong>suan los <strong>indicadores</strong> que <strong>de</strong>berán utilizarse para medir y comparar la<br />

gestión <strong>de</strong>l servicio municipal que se suministra <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su gobierno local. Este hecho es fun-<br />

dam<strong>en</strong>tal y constituye una clave <strong>de</strong> éxito, puesto que garantiza la aplicabilidad y la utilidad <strong>de</strong><br />

lo que se está realizando.<br />

Por otro lado, es importante <strong>de</strong>stacar que <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo establecido por la Diputación <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>o-<br />

na es <strong>de</strong> carácter integral, por lo que no se c<strong>en</strong>tra exclusivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los servicios<br />

sociales municipales, sino <strong>en</strong> una gama más amplia <strong>de</strong> servicios municipales. En 2009, <strong>el</strong> siste-<br />

ma <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> gestión <strong>de</strong> servicios municipales abarcaba los ámbitos <strong>de</strong>:<br />

- Policía local;<br />

- Gestión y tratami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> residuos;<br />

- Limpieza viaria;<br />

- Bibliotecas;<br />

- Teatros municipales;<br />

- Guar<strong>de</strong>rías;<br />

- Escu<strong>el</strong>as <strong>de</strong> música;<br />

- Deportes;<br />

- Servicios sociales;<br />

- Mercados municipales;<br />

- Ferias locales;<br />

- Servicios locales <strong>de</strong> ocupación;<br />

- Oficinas municipales <strong>de</strong> información al consumidor;<br />

- Seguridad alim<strong>en</strong>taria;<br />

- Alumbrado público;<br />

- Servicios <strong>de</strong> mediación ciudadana.<br />

Para <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong> los servicios analizados, los <strong>indicadores</strong> objeto <strong>de</strong> análisis y comparación<br />

se estructuran <strong>en</strong> cuatro dim<strong>en</strong>siones: <strong>en</strong>cargo político-estratégico, usuario / cli<strong>en</strong>te, valores<br />

organizativos / recursos humanos y dim<strong>en</strong>sión económica. La traslación <strong>de</strong> esas dim<strong>en</strong>siones<br />

al ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales se materializa <strong>de</strong> esta forma:<br />

- Encargo político / estratégico. En <strong>el</strong> ámbito específico <strong>de</strong> los Servicios Sociales, es-<br />

tos <strong>indicadores</strong> aportan información <strong>de</strong>l cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los objetivos estratégicos <strong>de</strong><br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 21


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

los servicios sociales básicos, principalm<strong>en</strong>te con r<strong>el</strong>ación a la cobertura <strong>de</strong> los dife-<br />

r<strong>en</strong>tes servicios <strong>sobre</strong> la población objetivo. Mediante esta dim<strong>en</strong>sión también es po-<br />

sible evaluar <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> consecución <strong>de</strong>l principio <strong>de</strong> universalidad y <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho <strong>de</strong><br />

acceso que establece la Ley 12/2007, <strong>de</strong> 11 <strong>de</strong> octubre, <strong>de</strong> Servicios Sociales.<br />

- Usuario /cli<strong>en</strong>te. Los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> la dim<strong>en</strong>sión usuario/cli<strong>en</strong>te se refier<strong>en</strong> al gra-<br />

do <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> y accesibilidad con la que se prestan los servicios sociales básicos, y<br />

permit<strong>en</strong> analizar si los municipios han sido capaces <strong>de</strong> garantizar <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> las<br />

personas usuarias a recibir servicios sociales <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>.<br />

- Valores organizativos / recursos humanos. Esta dim<strong>en</strong>sión permite conocer, por<br />

un lado, <strong>el</strong> esfuerzo <strong>de</strong> los participantes para dotar a los profesionales <strong>de</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong><br />

apoyo y capacitación y, por otra parte, estimar <strong>el</strong> clima laboral.<br />

- Aspectos económicos. Esta dim<strong>en</strong>sión permite medir <strong>el</strong> esfuerzo económico <strong>en</strong> ser-<br />

vicios sociales básicos, así como <strong>el</strong> reparto <strong>de</strong>l mismo <strong>en</strong>tre las difer<strong>en</strong>tes administra-<br />

ciones -qué esfuerzo han efectuado los municipios, qué apoyo han recibido <strong>de</strong> la Ge-<br />

neralitat <strong>de</strong> acuerdo con <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> financiación <strong>de</strong> los Servicios Sociales estableci-<br />

do <strong>en</strong> Cataluña 4- y <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> corresponsabilidad financiera <strong>de</strong> los usuarios a través<br />

<strong>de</strong>l pago <strong>de</strong> tasas y precios públicos.<br />

En <strong>el</strong> año 2009 participaron <strong>en</strong> los CCI un total <strong>de</strong> 75 municipios, que repres<strong>en</strong>tan <strong>en</strong> torno al<br />

95% <strong>de</strong> los municipios barc<strong>el</strong>oneses <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 10.000 habitantes y <strong>en</strong> torno a una cuarta parte<br />

<strong>de</strong> todos los municipios barc<strong>el</strong>oneses. En <strong>el</strong> ámbito concreto <strong>de</strong> la medición <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong><br />

<strong>de</strong> servicios sociales, la participación fue <strong>de</strong> 54 municipios (<strong>de</strong> los cuales dos están ubicados<br />

fuera <strong>de</strong> la provincia), incluy<strong>en</strong>do la totalidad <strong>de</strong> los municipios <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 75.00 habitantes,<br />

salvo Barc<strong>el</strong>ona. La participación <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema es voluntaria.<br />

3.2.2. Indicadores <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales<br />

En total, <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta 58 <strong>indicadores</strong> 5, agrupados<br />

<strong>en</strong> cuatro categorías <strong>de</strong> servicios:<br />

4 La aportación <strong>de</strong> la G<strong>en</strong>eralitat a los servicios sociales básicos se ha <strong>de</strong> fijar <strong>en</strong> sus presupuestos, <strong>de</strong> acuerdo con lo que establezcan<br />

<strong>el</strong> Plan estratégico <strong>de</strong> servicios sociales y la Cartera <strong>de</strong> servicios sociales, y se ha <strong>de</strong> pagar mediante un conv<strong>en</strong>io cuadri<strong>en</strong>al<br />

con la corporación local titular <strong>de</strong>l área básica <strong>de</strong> servicios sociales. Esta aportación no pu<strong>de</strong> ser inferior, <strong>en</strong> ningún caso,<br />

al 66% <strong>de</strong>l coste <strong>de</strong> los equipos <strong>de</strong> servicios sociales básicos, <strong>de</strong> los programas y proyectos, y <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> ayuda a domicilio<br />

y <strong>de</strong> t<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia que <strong>el</strong> Plan y la Cartera establec<strong>en</strong> para <strong>el</strong> ámbito territorial <strong>de</strong> cada área básica <strong>de</strong> servicios sociales”. Ley<br />

12/2007, <strong>de</strong> 11 <strong>de</strong> Octubre, <strong>de</strong> servicios sociales, Artículo 62.2.<br />

5 Cada edición anual se <strong>el</strong>iminan e incorporan diversos <strong>indicadores</strong>. Los que se pres<strong>en</strong>tan a continuación correspon<strong>de</strong>n a la<br />

edición <strong>de</strong> 2009.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 22


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Servicios Sociales Básicos (SSB). Constituy<strong>en</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> acceso inmediato al pri-<br />

mer niv<strong>el</strong> <strong>de</strong>l sistema catalán <strong>de</strong> servicios sociales, <strong>el</strong> más cercano a los usuarios y a los<br />

ámbitos familiar y social. Estos servicios incluy<strong>en</strong> los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción domicilia-<br />

ria, los <strong>de</strong> t<strong>el</strong>ealarma y t<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia, los servicios <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> estancia limitada,<br />

los <strong>de</strong> comedor, los c<strong>en</strong>tros abiertos para niños y adolesc<strong>en</strong>tes y los servicios <strong>de</strong> apoyo<br />

y asesorami<strong>en</strong>to técnico <strong>de</strong> los difer<strong>en</strong>tes profesionales <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria.<br />

- Equipos Básicos <strong>de</strong> Servicios Sociales (EBAS). Un Equipo Básico <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción<br />

Social (EBAS) es un conjunto organizado y coordinado <strong>de</strong> acciones profesionales, rea-<br />

lizadas mediante <strong>el</strong> respectivo equipo técnico, que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> por objeto promover los<br />

mecanismos para conocer, prev<strong>en</strong>ir e interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> personas.<br />

- Servicios Sociales <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Domiciliaria (SSAD). Los Servicios Sociales <strong>de</strong><br />

At<strong>en</strong>ción Domiciliaria (SSAD) son un conjunto organizado y coordinado <strong>de</strong> acciones<br />

que se realizan básicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> hogar <strong>de</strong> la persona y/o familia, dirigidas a propor-<br />

cionar at<strong>en</strong>ciones personales, ayuda al hogar y soporte social a aqu<strong>el</strong>las personas y/o<br />

familias con dificulta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo o <strong>de</strong> integración social o falta <strong>de</strong> autonomía<br />

personal. El Servicio <strong>de</strong> Ayuda Domiciliaria pue<strong>de</strong> complem<strong>en</strong>tarse con otras modali-<br />

da<strong>de</strong>s <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción como es <strong>el</strong> servicio <strong>de</strong> lavan<strong>de</strong>ría, podología, comedor a domicilio,<br />

t<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia, ayudas técnicas y adaptativas <strong>de</strong>l hogar, servicios <strong>de</strong> otras re<strong>de</strong>s asist<strong>en</strong>-<br />

ciales, <strong>en</strong>tre otras.<br />

- C<strong>en</strong>tros abiertos (CA). Los Servicios <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tros Abiertos (CA) para niños y adoles-<br />

c<strong>en</strong>tes son servicios diurnos que realizan una tarea prev<strong>en</strong>tiva, fuera <strong>de</strong>l horario esco-<br />

lar, que apoyan, estimulan y pot<strong>en</strong>cian la estructuración y <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la personali-<br />

dad, la socialización, la adquisición <strong>de</strong> apr<strong>en</strong>dizajes básicos, <strong>el</strong> ocio, y comp<strong>en</strong>san las<br />

<strong>de</strong>fici<strong>en</strong>cias socioeducativas <strong>de</strong> las personas.<br />

La explicación <strong>de</strong> cada uno <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> se hace <strong>de</strong> forma <strong>de</strong>tallada, explicándose tanto <strong>el</strong><br />

cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong>l indicador como la fórmula exacta <strong>de</strong> cálculo, las variables utilizadas y los valores<br />

medios hallados para <strong>el</strong> último año, así como <strong>el</strong> número <strong>de</strong> municipios <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 10.000 habi-<br />

tantes a los que se refiere esa media. A<strong>de</strong>más, <strong>en</strong> algunos casos, se ofrece un valor <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>-<br />

cia (b<strong>en</strong>ch), que se establece como patrón u objetivo <strong>de</strong>seable. El sigui<strong>en</strong>te cuadro <strong>de</strong>talla la<br />

formulación <strong>de</strong> uno <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong>.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 23


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Cuadro 1. Formulación <strong>de</strong> un indicador <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo CCI<br />

Peso <strong>de</strong> los servicios sociales <strong>en</strong> <strong>el</strong> presupuesto municipal<br />

Explicación <strong>de</strong>l indicador:<br />

Este indicador calcula <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje que supone <strong>el</strong> gasto <strong>en</strong> Servicios Sociales Básicos, <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> total <strong>de</strong> los gastos<br />

<strong>de</strong>l presupuesto municipal. Muestra la importancia r<strong>el</strong>ativa otorgada a los Servicios Sociales, respecto al presupuesto<br />

total <strong>de</strong>l ayuntami<strong>en</strong>to.<br />

Fórmula <strong>de</strong>l cálculo: Gasto total <strong>de</strong> los SSB<br />

Total presupuesto <strong>de</strong> gastos municipales) x 100<br />

Variables utilizadas:<br />

- Gasto total <strong>de</strong> los SSB: Sumatorio <strong>de</strong>l total <strong>de</strong> gastos (obligaciones reconocidas) <strong>de</strong>l presupuesto liquidado<br />

y consolidado <strong>de</strong> los Servicios Sociales Básicos incluidas <strong>en</strong>: <strong>el</strong> Capítulo 1 (Personal, incluidas las cuotas<br />

patronales <strong>de</strong> la Seguridad Social), Capítulo 2 (Bi<strong>en</strong>es corri<strong>en</strong>tes y servicios ), Capítulo 4 (Transfer<strong>en</strong>cias<br />

corri<strong>en</strong>tes), Capítulo 6 (Inversiones reales), gastos <strong>de</strong> inversiones reales, <strong>de</strong>stinadas principalm<strong>en</strong>te a<br />

infraestructuras, equipami<strong>en</strong>tos y vivi<strong>en</strong>das, y a la compra <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es <strong>de</strong> naturaleza inv<strong>en</strong>tariable y Capítulo<br />

7 (Transfer<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> capital), transfer<strong>en</strong>cias que se realizan a terceros para que las <strong>de</strong>stin<strong>en</strong> a financiar<br />

gastos <strong>de</strong> capital. Estos datos correspon<strong>de</strong>n al año natural <strong>en</strong> estudio.<br />

Fu<strong>en</strong>te: Ayuntami<strong>en</strong>tos (Interv<strong>en</strong>ción).<br />

- Total presupuesto <strong>de</strong> gastos municipales: Es la suma <strong>de</strong> todas las partidas previstas por parte <strong>de</strong>l municipio<br />

<strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación con <strong>el</strong> presupuesto liquidado y consolidado (Capítulos 1,2,4,6 y 7) <strong>de</strong>l Ayuntami<strong>en</strong>to.<br />

Fu<strong>en</strong>te: Ayuntami<strong>en</strong>tos (Interv<strong>en</strong>ción).<br />

Valor medio <strong>de</strong>l indicador 2009: 4,4% Municipios participantes (mayores <strong>de</strong> 10.000 hab.):<br />

53<br />

Valor <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia (b<strong>en</strong>ch): De 4% a 5%<br />

Los <strong>indicadores</strong> objeto <strong>de</strong> análisis y comparación <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales se re-<br />

cog<strong>en</strong> <strong>en</strong> las sigui<strong>en</strong>tes tablas, difer<strong>en</strong>ciadas <strong>en</strong> función <strong>de</strong> la dim<strong>en</strong>sión analizada y <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong><br />

servicio consi<strong>de</strong>rado. Para cada uno <strong>de</strong> <strong>el</strong>los se indica <strong>el</strong> resultado correspondi<strong>en</strong>te a 2009 y,<br />

cuando ha sido <strong>de</strong>terminado, <strong>el</strong> valor b<strong>en</strong>ch o patrón establecido como <strong>de</strong>seable u objetivo.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 24


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Encargo<br />

político/<br />

estratégico<br />

Usuario/<br />

Cli<strong>en</strong>te<br />

Valores organizativos/ Recursos<br />

humanos<br />

Economía<br />

A<strong>de</strong>cuar <strong>el</strong> servicio a la<br />

<strong>de</strong>manda ciudadana<br />

Cuadro 2. Indicadores r<strong>el</strong>ativos a los Servicios sociales básicos <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo CCI<br />

OBJETIVO INDICADOR DEFINICIÓN INDICADOR<br />

Ofrecer un servicio accesible a los<br />

usuarios<br />

Ofrecer un servicio <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> (mo<strong>de</strong>lo<br />

<strong>de</strong> gestión)<br />

Peso <strong>de</strong> los Servicios Sociales <strong>sobre</strong> <strong>el</strong><br />

presupuesto municipal<br />

Peso <strong>de</strong> los Servicios Sociales <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

presupuesto municipal <strong>de</strong> gasto corri<strong>en</strong>te<br />

% <strong>de</strong> quejas y reclamaciones hechas por<br />

los usuarios<br />

% <strong>de</strong> <strong>mando</strong>s respecto los profesionales<br />

<strong>de</strong> SSB<br />

% <strong>de</strong> personal <strong>de</strong> apoyo respecto a los<br />

profesionales <strong>de</strong> los SSB<br />

% <strong>de</strong> personal mujer con <strong>mando</strong> respecto<br />

al total <strong>de</strong> <strong>mando</strong>s<br />

% <strong>de</strong> personal mujer respecto al total<br />

<strong>de</strong> profesionales <strong>de</strong> los SSB<br />

Disponer <strong>de</strong> los recursos a<strong>de</strong>cuados Peso <strong>de</strong> la estructura <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l presupuesto<br />

municipal <strong>de</strong> SSB (%)<br />

Financiar a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> servicio % <strong>de</strong> autofinanciación por tasas y<br />

precios públicos<br />

Este indicador calcula <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje que supone <strong>el</strong> gasto <strong>en</strong> Servicios<br />

Sociales Básicos, <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> total <strong>de</strong> los gastos <strong>de</strong>l presupuesto municipal.<br />

Muestra la importancia r<strong>el</strong>ativa otorgada a los Servicios Sociales,<br />

respecto al presupuesto total <strong>de</strong>l ayuntami<strong>en</strong>to.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 25<br />

VALOR<br />

2009<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> peso <strong>de</strong>l gasto corri<strong>en</strong>te <strong>en</strong> Servicios Sociales<br />

Básicos respecto al Presupuesto corri<strong>en</strong>te municipal. 5,3%<br />

Este indicador recoge <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> satisfacción <strong>de</strong> los usuarios respecto<br />

la at<strong>en</strong>ción recibida por parte <strong>de</strong> los Servicios Sociales Básicos (Equipos<br />

básicos <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción social primaria, Servicios sociales <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

domiciliaria, C<strong>en</strong>tros abiertos y C<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales <strong>de</strong> estancia<br />

limitada).<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> peso <strong>de</strong> la dirección <strong>en</strong> la estructura organizativa<br />

los Servicios Sociales Básicos.<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> peso <strong>de</strong>l personal <strong>de</strong> apoyo <strong>en</strong> la estructura<br />

organizativa <strong>de</strong> los Servicios Sociales Básicos<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> peso <strong>de</strong> las mujeres <strong>en</strong> los cargos <strong>de</strong> coordinación<br />

y gestión <strong>en</strong> la estructura organizativa <strong>de</strong> los Servicios Sociales<br />

Básicos<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> peso <strong>de</strong> las mujeres respecto todas las plazas<br />

<strong>de</strong> profesionales (personal <strong>de</strong> <strong>mando</strong>, personal <strong>de</strong> apoyo y personal <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción directa) <strong>de</strong> cualquiera <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> Servicios<br />

Sociales Básicos.<br />

Este indicador muestra <strong>el</strong> gasto <strong>en</strong> estructura presupuestaria <strong>de</strong> los<br />

Servicios Sociales Básicos<br />

Este indicador muestra <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> los gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l SSB<br />

que son financiados con tasas y precios públicos. Es una valoración<br />

<strong>de</strong>l peso <strong>de</strong> los ingresos aportados por los usuarios <strong>en</strong> la financiación<br />

<strong>de</strong>l servicio y una muestra <strong>de</strong>l grado <strong>de</strong> autofinanciación <strong>de</strong>l SSB.<br />

BENCH<br />

4,4% De 4 a 5%<br />

0,4%<br />

10,0%<br />

18,0%<br />

85,5%<br />

85,8%<br />

11,5%<br />

1,8%


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

OBJETIVO INDICADOR DEFINICIÓN INDICADOR<br />

% <strong>de</strong> financiación por aportación <strong>de</strong><br />

otras instituciones<br />

% <strong>de</strong> financiación por parte <strong>de</strong>l Ayuntami<strong>en</strong>to<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 26<br />

Este indicador recoge <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> los gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l SSB<br />

que son financiados con aportaciones <strong>de</strong> otras instituciones. Es una<br />

valoración <strong>de</strong>l peso <strong>de</strong> los ingresos proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> instituciones<br />

difer<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> la municipal y una muestra <strong>de</strong>l grado <strong>de</strong> autofinanciación<br />

<strong>de</strong>l servicio.<br />

Este indicador establece <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> los gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l SSB<br />

que son financiados con aportación municipal. Es una aproximación<br />

al grado <strong>de</strong> financiación municipal <strong>de</strong>l servicio.<br />

VALOR<br />

2009<br />

44,8%<br />

53,3%<br />

BENCH


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Encargo político/ estratégico<br />

Cuadro 3. Indicadores r<strong>el</strong>ativos a los Equipos Básicos <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Social <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo CCI<br />

OBJETIVO INDICADOR DEFINICIÓN INDICADOR<br />

A<strong>de</strong>cuar <strong>el</strong> servicio a la<br />

<strong>de</strong>manda ciudadana (cobertura<br />

g<strong>en</strong>eral)<br />

A<strong>de</strong>cuar <strong>el</strong> servicio a la<br />

<strong>de</strong>manda ciudadana (cobertura<br />

colectivos específicos)<br />

Utilizar los recursos<br />

a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te<br />

Número <strong>de</strong> habitantes por cada Educador/a<br />

social <strong>en</strong> activo<br />

Número <strong>de</strong> habitantes por cada Trabajador/a<br />

social <strong>en</strong> activo<br />

Número <strong>de</strong> personas usuarias at<strong>en</strong>didas<br />

<strong>en</strong> EBAS por cada 1.000 habitantes<br />

% <strong>de</strong> personas usuarias extranjeras<br />

at<strong>en</strong>idas <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> total <strong>de</strong> personas<br />

usuarias at<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> EBAS<br />

% <strong>de</strong> personas usuarias extranjeras<br />

at<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> EBAS <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> total <strong>de</strong><br />

extranjeros resi<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong> <strong>el</strong> municipio<br />

Número <strong>de</strong> b<strong>en</strong>eficiarios <strong>de</strong> RMI por<br />

cada 1.000 habitantes<br />

Número <strong>de</strong> personas usuarias con PIA<br />

aprobado por cada 1.000 habitantes<br />

Personas usuarias <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> EBAS<br />

por profesional<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 27<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> la dotación <strong>de</strong> recursos humanos (educadores/as<br />

sociales) <strong>de</strong>l EBAS, <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación con la población <strong>de</strong>stinataria. Es una<br />

aproximación al niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>l servicio (EBAS).<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> la dotación <strong>de</strong> recursos humanos (trabajadores/as<br />

sociales) <strong>de</strong>l EBAS <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación con la población <strong>de</strong>stinataria.<br />

Es una aproximación al niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>l servicio (EBAS).<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> la cobertura <strong>de</strong> la población por parte <strong>de</strong> los<br />

Equipos Básicos <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Social ya que recoge <strong>el</strong> número <strong>de</strong><br />

usuarios/as at<strong>en</strong>didos por los Equipos Básicos <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Social<br />

por cada 1.000 habitantes resi<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong> <strong>el</strong> municipio.<br />

Este indicador es <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> usuarios/as <strong>de</strong> los EBAS que<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> nacionalidad difer<strong>en</strong>te a la española e i<strong>de</strong>ntifica <strong>el</strong> perfil <strong>de</strong> la<br />

población at<strong>en</strong>dida por los Equipos Básicos <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Social <strong>en</strong><br />

cuanto a necesida<strong>de</strong>s específicas <strong>de</strong> integración y multiculturalidad.<br />

Este indicador muestra <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> usuarios/as extranjeros <strong>de</strong> los<br />

EBAS, respecto al colectivo <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes extranjeros <strong>de</strong>l municipio.<br />

I<strong>de</strong>ntifica <strong>el</strong> perfil <strong>de</strong> la población at<strong>en</strong>dida por los Equipos Básicos<br />

<strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Social Primaria y su cobertura respecto a este colectivo.<br />

Este indicador calcula <strong>el</strong> número <strong>de</strong> personas b<strong>en</strong>eficiarias <strong>de</strong> R<strong>en</strong>ta<br />

Mínima <strong>de</strong> Inserción por cada 1.000 habitantes y es una aproximación<br />

al grado <strong>de</strong> necesidad económica <strong>de</strong> la población.<br />

Este indicador calcula <strong>el</strong> número <strong>de</strong> personas usuarias <strong>de</strong>l EBAS con<br />

Plan Individual <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción (PIA) activo por cada 1.000 habitantes, y<br />

es una aproximación al grado <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción e inci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> las situaciones<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia.<br />

Este indicador r<strong>el</strong>aciona <strong>el</strong> número <strong>de</strong> personas at<strong>en</strong>didas por los<br />

Equipos Básicos <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Social con los recursos humanos <strong>de</strong> que<br />

dispone <strong>el</strong> servicio. Es una aproximación a la carga <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong><br />

los/las profesionales.<br />

VALOR<br />

2009<br />

BENCH<br />

8.737 hab. 7.500 hab.<br />

5.142 hab. 5.000 hab.<br />

131‰<br />

22%<br />

18%<br />

9,6‰<br />

12,5‰<br />

423<br />

100/usuarios/<br />

1.000 hab.<br />

250/usuarios/<br />

profesional


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Usuario/Cli<strong>en</strong>te<br />

Valores organizativos/ Recursos<br />

humanos<br />

OBJETIVO INDICADOR DEFINICIÓN INDICADOR<br />

Ofrecer un servicio accesible a los<br />

usuarios<br />

Satisfacer a los/as<br />

trabajadores/as<br />

Promover un clima laboral positivo<br />

para los/as trabajadores/as<br />

Mejorar las habilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los/as<br />

trabajadores/as<br />

Tiempo medio transcurrido (días) <strong>en</strong>tre<br />

petición y primera visita <strong>en</strong> EBAS<br />

% <strong>de</strong> primeras visitas fallidas <strong>sobre</strong> <strong>el</strong><br />

total <strong>de</strong> primeras visitas programadas<br />

<strong>en</strong> EBAS<br />

% PIA realizado <strong>el</strong> año <strong>en</strong> curso <strong>sobre</strong><br />

PIA a gestionar<br />

Tiempo medio transcurrido (días) <strong>en</strong>tre<br />

petición y primera visita <strong>en</strong> EBAS<br />

Su<strong>el</strong>do bruto base <strong>de</strong> un/a Educador/a<br />

social al año (euros)<br />

Su<strong>el</strong>do bruto base <strong>de</strong> un/a Trabajador/a<br />

social al año (euros)<br />

% <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> baja <strong>sobre</strong> horas <strong>de</strong><br />

conv<strong>en</strong>io <strong>de</strong> todo <strong>el</strong> personal <strong>de</strong> los<br />

EBAS<br />

Horas anuales <strong>de</strong> formación por profesional<br />

<strong>de</strong> EBAS<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 28<br />

Este indicador recoge la media <strong>de</strong> días naturales que transcurr<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre<br />

las solicitu<strong>de</strong>s <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción y las primeras acogidas por parte <strong>de</strong> los<br />

Equipos Básicos <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Social. Informa <strong>sobre</strong> la capacidad <strong>de</strong><br />

reacción <strong>de</strong>l servicio municipal para prestar una primera at<strong>en</strong>ción a las<br />

personas <strong>de</strong>mandantes.<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> qué porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> las primeras visitas programadas<br />

no se realizan porque <strong>el</strong> usuario no asiste. Es una aproximación al<br />

grado <strong>de</strong> expectativa <strong>de</strong> los/las usuarios/as respecto <strong>de</strong>l Servicio <strong>de</strong><br />

At<strong>en</strong>ción Social.<br />

Este indicador recoge qué proporción <strong>de</strong> los Planes Individuales <strong>de</strong><br />

At<strong>en</strong>ción (PIA) a gestionar por <strong>el</strong> EBAS durante <strong>el</strong> año <strong>de</strong> estudio se<br />

han conseguido realizar <strong>en</strong> <strong>el</strong> período. Expresa, pues, la capacidad <strong>de</strong><br />

resolución <strong>de</strong> PIA que ha conseguido <strong>el</strong> EBAS.<br />

Este indicador recoge la media <strong>de</strong> días naturales que transcurr<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre<br />

las solicitu<strong>de</strong>s <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción y las primeras acogidas por parte <strong>de</strong> los<br />

Equipos Básicos <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Social. Informa <strong>sobre</strong> la capacidad <strong>de</strong><br />

reacción <strong>de</strong>l servicio municipal para prestar una primera at<strong>en</strong>ción a las<br />

personas <strong>de</strong>mandantes.<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> salario bruto <strong>de</strong>l puesto <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> un<br />

educador/a social <strong>de</strong> EBAS. Es un factor que inci<strong>de</strong> <strong>en</strong> la satisfacción<br />

<strong>de</strong> los/las trabajadores/as <strong>de</strong>l EBAS.<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> salario bruto <strong>de</strong>l puesto <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> un<br />

trabajador/a social <strong>de</strong>l EBAS. Es un factor que inci<strong>de</strong> <strong>en</strong> la satis-<br />

facción <strong>de</strong> los/las trabajadores/as <strong>de</strong>l EBAS.<br />

Este indicador es <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> baja <strong>de</strong> todo <strong>el</strong> personal<br />

<strong>de</strong> los EBAS, respecto a las horas ordinarias previstas por conv<strong>en</strong>io.<br />

Es un <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to para analizar <strong>el</strong> clima laboral <strong>de</strong>l servicio (EBAS).<br />

Este indicador i<strong>de</strong>ntifica la duración y/o int<strong>en</strong>sidad <strong>de</strong> la formación<br />

que recib<strong>en</strong> los/las profesionales <strong>de</strong> EBAS. Es una aproximación al<br />

esfuerzo municipal para garantizar una formación continuada a<br />

los/las trabajadores/as y educadores/as sociales <strong>de</strong> los EBAS<br />

VALOR<br />

2009<br />

21 días<br />

BENCH<br />

7 días<br />

naturales<br />

17% 0%<br />

81,6%<br />

21 días<br />

29.571 €<br />

29.717 €<br />

5,2%<br />

28 horas<br />

7 días<br />

naturales<br />

40-50 horas<br />

anuales


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Economía<br />

OBJETIVO INDICADOR DEFINICIÓN INDICADOR<br />

Disponer <strong>de</strong> los recursos a<strong>de</strong>cuados<br />

Financiar a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> servicio<br />

Ofrecer <strong>el</strong> servicio a unos costes<br />

unitarios a<strong>de</strong>cuados<br />

% <strong>de</strong> profesionales que han participado<br />

<strong>en</strong> supervisión externa <strong>de</strong> casos<br />

Gasto corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l Servicio <strong>de</strong> EBAS<br />

por habitante<br />

Peso <strong>de</strong>l servicio (EBAS) <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l<br />

presupuesto <strong>de</strong> los Servicios Sociales<br />

Básicos (SSB)<br />

% <strong>de</strong> autofinanciación por tasas y<br />

precios públicos<br />

% <strong>de</strong> financiación por aportaciones <strong>de</strong><br />

otras instituciones<br />

% <strong>de</strong> financiación por parte <strong>de</strong>l Ayuntami<strong>en</strong>to<br />

Gasto corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l servicio EBAS por<br />

usuario/a<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 29<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> profesionales (educadores/as<br />

sociales y trabajadores/as sociales) que han participado <strong>en</strong> la supervisión<br />

externa <strong>de</strong> casos y es una aproximación al esfuerzo municipal <strong>de</strong><br />

apoyo a los profesionales <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> su tarea.<br />

Este indicador muestra <strong>el</strong> gasto corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong> los Equipos Básicos <strong>de</strong><br />

At<strong>en</strong>ción Social por habitante y <strong>el</strong> esfuerzo municipal respecto uno <strong>de</strong><br />

los servicios c<strong>en</strong>trales <strong>de</strong> los Servicios Sociales.<br />

Este indicador calcula <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje que supone <strong>el</strong> gasto corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l<br />

EBAS, <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> total <strong>de</strong> los gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l presupuesto <strong>de</strong><br />

Servicios Sociales Básico (SSB). Muestra la disponibilidad <strong>de</strong> recursos<br />

para los EBAS <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación con <strong>el</strong> resto <strong>de</strong> Servicios Sociales Básicos.<br />

Este indicador muestra <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> los gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l<br />

EBAS que son financiadas con tasas y precios públicos. Es una valoración<br />

<strong>de</strong>l peso <strong>de</strong> los ingresos aportados por los usuarios <strong>en</strong> la financiación<br />

<strong>de</strong>l servicio y una muestra <strong>de</strong>l grado <strong>de</strong> autofinanciación <strong>de</strong>l<br />

EBAS.<br />

Este indicador recoge <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> los gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l EBAS<br />

que son financiados con aportaciones <strong>de</strong> otras instituciones. Es una<br />

valoración <strong>de</strong>l peso <strong>de</strong> los ingresos proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> instituciones<br />

difer<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> la municipal y una muestra <strong>de</strong>l grado <strong>de</strong> autofinanciación<br />

<strong>de</strong>l servicio.<br />

Este indicador establece <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> los gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l<br />

EBAS que son financiados con aportación municipal. Es una aproximación<br />

al grado <strong>de</strong> financiación municipal <strong>de</strong>l servicio.<br />

Este indicador muestra <strong>el</strong> gasto corri<strong>en</strong>te por usuario, es <strong>de</strong>cir, <strong>el</strong><br />

gasto unitario por usuario/a <strong>de</strong> los Equipos Básicos <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción<br />

Social.<br />

VALOR<br />

2009<br />

BENCH<br />

78% 100%<br />

18,9 € 16 € -18 €<br />

43,6% 40%-50%<br />

0,0%<br />

40,1%<br />

59,9%<br />

144 € 200 € - 240 €


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Encargo político/ estratégico<br />

GENERAL<br />

Cuadro 4. Indicadores r<strong>el</strong>ativos a los servicios sociales <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción domiciliaria <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo CCI<br />

OBJETIVO INDICADOR DEFINICIÓN INDICADOR<br />

A<strong>de</strong>cuar <strong>el</strong> servicio a la <strong>de</strong>manda<br />

ciudadana (cobertura)<br />

SERVICIO DE AYUDA A<br />

DOMICILIO<br />

A<strong>de</strong>cuar <strong>el</strong> servicio a la <strong>de</strong>manda<br />

ciudadana (cobertura)<br />

SERVICIO DE TELEASIS-<br />

TENCIA DOMICILIARIA<br />

% <strong>de</strong> usuarios/as <strong>de</strong> los SSAD <strong>de</strong> 65<br />

años y más <strong>sobre</strong> habitantes <strong>de</strong>l mismo<br />

tramo<br />

% <strong>de</strong> usuarios/as <strong>de</strong> los SSAD <strong>de</strong> 75<br />

años y más <strong>sobre</strong> los habitantes <strong>de</strong>l<br />

mismo tramo<br />

Número <strong>de</strong> usuarios/as <strong>de</strong> ayuda domiciliaria<br />

por cada 1.000 habitantes<br />

% <strong>de</strong> usuarios/as <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> ayuda<br />

domiciliaria <strong>de</strong> 65 años y más <strong>sobre</strong><br />

habitantes <strong>de</strong>l mismo tramo<br />

Horas m<strong>en</strong>suales <strong>de</strong> prestación <strong>de</strong><br />

ayuda domiciliaria por usuario/a<br />

Horas m<strong>en</strong>suales <strong>de</strong> prestación <strong>de</strong><br />

ayuda domiciliaria por usuario/a<br />

% <strong>de</strong> personas usuarias con PIA que<br />

contemple SAD<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 30<br />

Este indicador es <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> 65 años o más que son<br />

usuarias <strong>de</strong> los Servicios Sociales <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Domiciliaria. I<strong>de</strong>ntifica<br />

<strong>el</strong> grado <strong>de</strong> cobertura <strong>de</strong> la población municipal incluida <strong>en</strong> este tramo<br />

<strong>de</strong> edad.<br />

Este indicador es <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> 75 años o más que son<br />

usuarias <strong>de</strong> los Servicios Sociales <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Domiciliaria. I<strong>de</strong>ntifica<br />

<strong>el</strong> grado <strong>de</strong> cobertura <strong>de</strong> la población municipal incluida <strong>en</strong> este tramo<br />

<strong>de</strong> edad.<br />

VALOR<br />

2009<br />

BENCH<br />

11,6% 8%-10%<br />

19,9%<br />

Este indicador es una aproximación al grado <strong>de</strong> cobertura <strong>de</strong>l servicio<br />

<strong>de</strong> ayuda domiciliaria <strong>sobre</strong> la población. 7,6‰ 7‰<br />

Este indicador es <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> 65 años o más que son<br />

usuarias <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> ayuda a domicilio. I<strong>de</strong>ntifica <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> cobertura<br />

<strong>de</strong>l servicio <strong>sobre</strong> la población municipal incluida <strong>en</strong> este<br />

tramo <strong>de</strong> edad.<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> la media m<strong>en</strong>sual <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> ayuda domiciliaria<br />

que recibe un usuario, <strong>de</strong> manera que permite observar la int<strong>en</strong>sidad<br />

<strong>de</strong>l servicio prestado.<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> la media m<strong>en</strong>sual <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> ayuda domiciliaria<br />

que recibe un usuario, <strong>de</strong> manera que permite observar la int<strong>en</strong>sidad<br />

<strong>de</strong>l servicio prestado.<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> la proporción <strong>de</strong> personas con Plan Individual <strong>de</strong><br />

At<strong>en</strong>ción (PIA) que contemple <strong>el</strong> servicio <strong>de</strong> ayuda a domicilio con<br />

respecto todas las personas con PIA aprobado activo <strong>en</strong> <strong>el</strong> municipio.<br />

Cuantifica pues, <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> otorgami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> ayuda a<br />

domicilio <strong>en</strong> los PIA municipales.<br />

3,9% 4%<br />

13,7 h/mes 16-22 h/mes<br />

13,7 h/mes 16-22 h/mes<br />

19%


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Usuario/ Cli<strong>en</strong>te<br />

Valores organizativos/<br />

Recursos humanos<br />

Economía<br />

OBJETIVO INDICADOR DEFINICIÓN INDICADOR<br />

A<strong>de</strong>cuar <strong>el</strong> servicio a la <strong>de</strong>manda<br />

ciudadana (cobertura)<br />

SERVICIO DE AYUDA A<br />

DOMICILIO<br />

Ofrecer un servicio accesible a los<br />

usuarios<br />

SERVICIO DE TELEASIS-<br />

TENCIA DOMICILIARIA<br />

Ofrecer un servicio accesible a los<br />

usuarios<br />

Promover un clima laboral positivo<br />

para los/as trabajadores/as<br />

SERVICIO DE AYUDA A<br />

DOMICILIO<br />

Mejorar las habilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los trabajadores/as<br />

Disponer <strong>de</strong> los recursos a<strong>de</strong>cuados<br />

% <strong>de</strong> usuarios/as <strong>de</strong> aparatos <strong>de</strong> t<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia<br />

<strong>de</strong> 65 años y más <strong>sobre</strong> habitantes<br />

<strong>de</strong>l mismo tramo<br />

Tiempo medio (días) transcurrido <strong>en</strong>tre<br />

solicitud y prestación <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong><br />

ayuda domiciliaria<br />

Tiempo medio (días) <strong>en</strong>tre solicitud y<br />

prestación <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> t<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia<br />

% <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> baja <strong>sobre</strong> horas <strong>de</strong><br />

conv<strong>en</strong>io <strong>de</strong> todo <strong>el</strong> personal <strong>de</strong> los<br />

SSAD<br />

Horas anuales <strong>de</strong> formación por trabajador/a<br />

familiar propio/a<br />

% De horas anuales <strong>de</strong> formación por<br />

hora contratada <strong>de</strong> trabajador/a familiar<br />

externo/a<br />

Gasto corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l SSAD por habitante<br />

Peso <strong>de</strong> los SSAD <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l presupuesto<br />

<strong>de</strong> los SSB (%)<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 31<br />

Este indicador es <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> 65 años y más que son<br />

usuarias <strong>de</strong> aparatos <strong>de</strong> t<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia. I<strong>de</strong>ntifica <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> cobertura<br />

<strong>de</strong>l servicio <strong>sobre</strong> la población municipal incluida <strong>en</strong> este tramo <strong>de</strong><br />

edad.<br />

Este indicador recoge la media <strong>de</strong> días naturales que transcurr<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre<br />

la solicitud y la prestación <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> ayuda a domicilio. Informa<br />

<strong>sobre</strong> la capacidad <strong>de</strong> reacción <strong>de</strong>l servicio municipal para at<strong>en</strong><strong>de</strong>r la<br />

<strong>de</strong>manda y, por tanto, es una indicación <strong>de</strong> la lista <strong>de</strong> espera.<br />

Este indicador recoge la media <strong>de</strong> días naturales que transcurr<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre<br />

la solicitud y la prestación <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> t<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia. Informa <strong>sobre</strong><br />

la capacidad <strong>de</strong> reacción <strong>de</strong>l servicio municipal para at<strong>en</strong><strong>de</strong>r la <strong>de</strong>manda<br />

y, por tanto, es una indicación <strong>de</strong> la lista <strong>de</strong> espera.<br />

Este indicador es <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> baja <strong>de</strong> todo <strong>el</strong> personal<br />

<strong>de</strong> los SSAD, respecto a las horas ordinarias previstas por conv<strong>en</strong>io.<br />

Es un <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to para analizar <strong>el</strong> clima laboral <strong>de</strong>l servicio (SSAD).<br />

Este indicador es una aproximación <strong>de</strong> la duración y/o int<strong>en</strong>sidad <strong>de</strong><br />

la formación que recib<strong>en</strong> los trabajadores/as familiares propios.<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> la duración y/o int<strong>en</strong>sidad <strong>de</strong> la formación que<br />

recib<strong>en</strong> los trabajadores/as familiares externos/as y, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> una<br />

medida <strong>de</strong> satisfacción <strong>de</strong> los trabajadores/as, también es una medida<br />

<strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>l servicio contratado externam<strong>en</strong>te.<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> gasto corri<strong>en</strong>te por habitante, es <strong>de</strong>cir, <strong>el</strong> gasto<br />

medio <strong>de</strong> los Servicios Sociales <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Domiciliaria por habitante.<br />

Este indicador calcula <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje que supone <strong>el</strong> gasto corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

los Servicios Sociales <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción Domiciliaria <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> total <strong>de</strong> los<br />

gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> los Servicios Sociales Básicos.<br />

VALOR<br />

2009<br />

9,4%<br />

23 días<br />

84 días<br />

9,9%<br />

21 horas<br />

1,3%<br />

BENCH<br />

<strong>de</strong> 7% a 10%<br />

hab. <strong>de</strong> 65<br />

años y más<br />

7 días<br />

naturales<br />

15 días<br />

naturales<br />

De 40 a 50<br />

horas<br />

13,6 € 15 €<br />

32,0% 20%-30%


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

OBJETIVO INDICADOR DEFINICIÓN INDICADOR<br />

Financiar a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> servicio<br />

SERVICIO DE AYUDA A<br />

DOMICILIO<br />

Ofrecer <strong>el</strong> servicio a unos costes<br />

unitarios a<strong>de</strong>cuados<br />

% <strong>de</strong> autofinanciación por tasas y<br />

precios públicos<br />

% <strong>de</strong> financiación por aportaciones <strong>de</strong><br />

otras instituciones<br />

% Financiación por parte <strong>de</strong>l ayuntami<strong>en</strong>to<br />

Media anual <strong>de</strong>l coste por hora <strong>de</strong>l<br />

servicio <strong>de</strong> ayuda a domicilio externalizado<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 32<br />

Este indicador muestra <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> los gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l<br />

SSAD que son financiadas con tasas y precios públicos. Es una valoración<br />

<strong>de</strong>l peso <strong>de</strong> los ingresos aportados por los usuarios <strong>en</strong> la financiación<br />

<strong>de</strong>l servicio y una muestra <strong>de</strong>l grado <strong>de</strong> autofinanciación <strong>de</strong>l<br />

SSAD.<br />

Este indicador recoge <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> los gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l SSAD<br />

que son financiados con aportaciones <strong>de</strong> otras instituciones. Es una<br />

valoración <strong>de</strong>l peso <strong>de</strong> los ingresos proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> instituciones<br />

difer<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> la municipal y una muestra <strong>de</strong>l grado <strong>de</strong> autofinanciación<br />

<strong>de</strong>l servicio.<br />

Este indicador establece <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> los gastos corri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l<br />

SSAD que son financiados con aportación municipal. Es una aproximación<br />

al grado <strong>de</strong> financiación municipal <strong>de</strong>l servicio.<br />

VALOR<br />

2009<br />

5,6%<br />

52,5%<br />

41,9%<br />

BENCH<br />

Este indicador es una aproximación al gasto económico <strong>de</strong> la prestación<br />

externalizada <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> ayuda a domicilio. 15,9 € 17 €-19 €


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Encargo político/<br />

estratégico<br />

Usuario/<br />

Cli<strong>en</strong>te<br />

organizativos/Rec<br />

ursos<br />

Economía<br />

Cuadro 5. Indicadores r<strong>el</strong>ativos a los C<strong>en</strong>tros Abiertos <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo CCI<br />

OBJETIVO INDICADOR DEFINICIÓN INDICADOR<br />

A<strong>de</strong>cuar <strong>el</strong> servicio a la <strong>de</strong>manda<br />

ciudadana<br />

Ofrecer un servicio accesible a los<br />

usuarios<br />

huma-Promover un clima laboral positivo<br />

para los/as trabajadores/as<br />

% <strong>de</strong> personas usuarias <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tros<br />

Abiertos <strong>sobre</strong> personas usuarias <strong>de</strong><br />

EBAS <strong>de</strong> <strong>en</strong>tre 6 y 16 años<br />

Tasa <strong>de</strong> ocupación <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tros Abiertos<br />

al año<br />

Horas semanales <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia al CA<br />

por persona usuaria<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 33<br />

Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> cobertura <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tros<br />

Abiertos, respecto a la población objetivo.<br />

Este indicador recoge la tasa <strong>de</strong> ocupación <strong>de</strong> los C<strong>en</strong>tros Abiertos<br />

durante <strong>el</strong> año, y por tanto, refleja la capacidad <strong>de</strong> los Servicios Sociales<br />

para mant<strong>en</strong>er cubierta la oferta <strong>de</strong> plazas <strong>de</strong> los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong>l municipio,<br />

a<strong>de</strong>cuándola a la <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> servicios.<br />

Este indicador recoge la media <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia al CA por persona<br />

usuaria. Informa <strong>sobre</strong> la int<strong>en</strong>sidad <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tro<br />

Abierto, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do que este es uno <strong>de</strong> los factores más r<strong>el</strong>evantes<br />

para medir la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> esta prestación.<br />

Plazas <strong>de</strong> CA por profesional Este indicador mi<strong>de</strong> <strong>el</strong> número <strong>de</strong> plazas <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tro Abierto que<br />

procedan para cada profesional asignado a los c<strong>en</strong>tros. Aporta información<br />

<strong>sobre</strong> la sufici<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> profesionales para <strong>de</strong>sarrollar a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te<br />

la finalidad <strong>de</strong>l servicio.<br />

Disponer <strong>de</strong> los recursos a<strong>de</strong>cuados Gasto corri<strong>en</strong>te anual por habitante <strong>de</strong><br />

<strong>en</strong>tre 6 y 16 años<br />

Ofrecer <strong>el</strong> servicio a unos costes<br />

unitarios a<strong>de</strong>cuados<br />

Este indicador refleja <strong>el</strong> esfuerzo municipal <strong>en</strong> la at<strong>en</strong>ción dirigida al<br />

colectivo infantil y adolesc<strong>en</strong>te.<br />

Gasto corri<strong>en</strong>te anual por usuario Este indicador muestra <strong>el</strong> esfuerzo municipal <strong>en</strong> la dotación <strong>de</strong> recursos<br />

para at<strong>en</strong><strong>de</strong>r una plaza <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tro Abierto.<br />

VALOR<br />

2009<br />

1,5%<br />

117%<br />

8 horas<br />

13<br />

20 €<br />

1.280 €<br />

BENCH


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

La mayor parte <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> son específicos <strong>de</strong>l ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales y han<br />

sido diseñados ex profeso para su utilización <strong>en</strong> este ámbito. Existe sin embargo una serie <strong>de</strong><br />

<strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> carácter transversal que se aplican a todos los servicios municipales y que per-<br />

mit<strong>en</strong> no sólo realizar comparaciones intermunicipales sino, a<strong>de</strong>más, realizar comparaciones<br />

intersectoriales, ya sea <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> un municipio concreto, ya sea <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al conjunto <strong>de</strong><br />

los ayuntami<strong>en</strong>tos. En concreto, se trata <strong>de</strong> seis <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> la dim<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> Valores Orga-<br />

nizativos / Recursos Humanos (% <strong>de</strong> gestión directa, % <strong>de</strong> gestión indirecta, % <strong>de</strong> horas <strong>de</strong><br />

baja, salario bruto <strong>de</strong> una categoría profesional r<strong>el</strong>evante <strong>en</strong> <strong>el</strong> servicio, horas <strong>de</strong> formación por<br />

trabajador y % <strong>de</strong> mujeres <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> total <strong>de</strong> profesionales <strong>de</strong>l servicio), y <strong>de</strong> cinco <strong>indicadores</strong><br />

<strong>de</strong> la dim<strong>en</strong>sión Económica (gasto corri<strong>en</strong>te por habitante, % <strong>de</strong> gasto corri<strong>en</strong>te <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> pre-<br />

supuesto corri<strong>en</strong>te municipal, % <strong>de</strong> autofinanciación por tasas y precios públicos, % <strong>de</strong> finan-<br />

ciación por parte <strong>de</strong> otras administraciones y % <strong>de</strong> financiación por parte <strong>de</strong>l ayuntami<strong>en</strong>to).<br />

3.2.3. Determinación <strong>de</strong> los objetivos<br />

Como se observa <strong>en</strong> las tablas anteriores, sólo una pequeña parte <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> cu<strong>en</strong>tan<br />

con un patrón o b<strong>en</strong>ch. Los criterios seguidos para su <strong>de</strong>terminación han sido los sigui<strong>en</strong>tes:<br />

- En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong>l número medio <strong>de</strong> habitantes por cada trabajador social, <strong>el</strong> valor b<strong>en</strong>ch se<br />

ha fijado <strong>de</strong> acuerdo con la ratio <strong>de</strong> profesionales establecida <strong>en</strong> la Cartera <strong>de</strong> Servicios<br />

Sociales 2008-2009 para <strong>el</strong> Servicio básico <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción social (3 trabajadores/as socia-<br />

les para cada 15.000 habitantes).<br />

- En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> habitantes por cada educador/a social, <strong>el</strong> valor b<strong>en</strong>ch se ha<br />

fijado <strong>de</strong> acuerdo con la ratio <strong>de</strong> profesionales establecida <strong>en</strong> la Cartera <strong>de</strong> Servicios<br />

Sociales 2008-2009 para <strong>el</strong> Servicio básico <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción social (2 educadores/es sociales<br />

para cada 15.000 habitantes).<br />

- En cuanto a las cargas <strong>de</strong> trabajo, <strong>el</strong> b<strong>en</strong>ch se establece <strong>en</strong> 250 personas usuarias por<br />

profesional.<br />

- En lo que se refiere a las coberturas, se establece como patrón una cobertura <strong>de</strong> <strong>en</strong>tre<br />

<strong>el</strong> 8% y <strong>el</strong> 10% <strong>de</strong> la población mayor <strong>de</strong> 65 años para <strong>el</strong> SSAD, <strong>de</strong>l 4% para <strong>el</strong> SAD y<br />

<strong>de</strong> <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> 7% y <strong>el</strong> 10% para la t<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia. En este caso, <strong>el</strong> valor b<strong>en</strong>ch se ha fijado<br />

<strong>de</strong> acuerdo con la Disposición adicional segunda <strong>de</strong> la Ley 12/2007, <strong>de</strong> Servicios So-<br />

ciales, que establece <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> objetivos <strong>de</strong> las prestaciones garantizadas <strong>en</strong> la Cartera<br />

<strong>de</strong> servicios sociales 2008-2009.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- En lo que se refiere a la int<strong>en</strong>sidad <strong>de</strong>l SAD, <strong>el</strong> b<strong>en</strong>ch se establece <strong>en</strong>tre 16 y 20 horas<br />

m<strong>en</strong>suales por persona usuaria.<br />

- El valor b<strong>en</strong>ch para <strong>el</strong> tiempo medio <strong>en</strong>tre petición y primera visita al EBAS se estable-<br />

ce <strong>en</strong> siete días.<br />

- El valor b<strong>en</strong>ch para las horas anuales <strong>de</strong> formación se establece <strong>en</strong>tre 40 y 50 horas<br />

anuales por profesional, y <strong>el</strong> correspondi<strong>en</strong>te a la proporción <strong>de</strong> profesionales EBAS<br />

que recib<strong>en</strong> supervisión externa <strong>en</strong> <strong>el</strong> 100%.<br />

- El valor b<strong>en</strong>ch r<strong>el</strong>ativo al gasto corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l servicio EBAS por habitante se estable<br />

<strong>en</strong>tre 16 y 1 euros y <strong>el</strong> gasto corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l SSAD <strong>en</strong> 15.<br />

3.2.4. Difusión y utilización <strong>de</strong> los resultados<br />

El estudio IGSM es un instrum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> ayuda a la toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l ámbito <strong>de</strong> la<br />

gestión <strong>de</strong> los servicios públicos locales que la Diputación <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona ofrece gratuitam<strong>en</strong>te a<br />

los municipios mayores <strong>de</strong> 10.000 habitantes <strong>de</strong> la provincia. El estudio IGSM consiste <strong>en</strong> un<br />

informe <strong>el</strong>aborado y publicado por <strong>el</strong> Servicio <strong>de</strong> Programación que se edita individualm<strong>en</strong>te<br />

para cada municipio, y que no se difun<strong>de</strong> públicam<strong>en</strong>te. La característica más importante <strong>de</strong>l<br />

informe IGSM es que ofrece a los municipios participantes una evolución <strong>de</strong> sus <strong>indicadores</strong><br />

<strong>de</strong> gestión <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> forma comparada con los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> la media <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong><br />

municipios que participan. Este informe se remite con una periodicidad anual a los alcal<strong>de</strong>s e<br />

interv<strong>en</strong>tores <strong>de</strong> los municipios mayores <strong>de</strong> 10.000 habitantes <strong>de</strong> la provincia <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona que<br />

participan, si<strong>en</strong>do <strong>el</strong> único requisito para recibirlo haber participado <strong>en</strong> alguno <strong>de</strong> los Círculos<br />

<strong>de</strong> los servicios analizados. Una <strong>de</strong> las características <strong>de</strong>l sistema es, por tanto, la confi<strong>de</strong>nciali-<br />

dad <strong>de</strong> los resultados individuales, ya que los informes que se publican sólo ofrec<strong>en</strong>, para cada<br />

uno <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong>, los resultados medios (<strong>de</strong>sagregados, <strong>en</strong> todo caso, <strong>en</strong> función <strong>de</strong>l<br />

tamaño poblacional <strong>de</strong>l municipio).<br />

A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> las fases <strong>de</strong> diseño y medición <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong>, la metodología <strong>de</strong> los CCI incor-<br />

pora una fase <strong>de</strong> evaluación, una fase <strong>de</strong> mejora y una fase <strong>de</strong> comunicación e implem<strong>en</strong>tación.<br />

- La fase <strong>de</strong> evaluación consiste <strong>en</strong> la <strong>el</strong>aboración <strong>de</strong> un informe con los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong><br />

cada municipio, <strong>de</strong>stacando los valores más significativos. Así, para cada indicador se<br />

calcula la media, <strong>de</strong>stacándose los valores <strong>de</strong> los municipios (<strong>en</strong> ver<strong>de</strong>: los valores co-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 35


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

mo mínimo un 50% por <strong>en</strong>cima la media <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> municipios; <strong>en</strong> naranja: los<br />

valores como mínimo un 50% por <strong>de</strong>bajo la media <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> municipios). Adi-<br />

cionalm<strong>en</strong>te, se <strong>el</strong>abora un Cuadro Resum<strong>en</strong> Individual, para cada municipio, compa-<br />

rando los valores <strong>de</strong>l municipio con la media <strong>de</strong>l Círculo.<br />

De la misma manera que <strong>en</strong> <strong>el</strong> informe intermunicipal, se <strong>de</strong>stacan los valores especí-<br />

ficam<strong>en</strong>te significativos (que están <strong>el</strong> 50% por <strong>en</strong>cima o por <strong>de</strong>bajo la media). A partir<br />

<strong>de</strong> estos valores, así como <strong>de</strong> otros que puedan ser significativos, se realiza por parte<br />

<strong>de</strong> la Diputación <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona un primer borrador <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> los puntos<br />

fuertes y oportunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> mejora <strong>de</strong> cada municipio, <strong>el</strong> cual se remite a los partici-<br />

pantes <strong>de</strong>l Círculo. En un nuevo taller <strong>de</strong> intercambio, cada municipio valida <strong>el</strong> primer<br />

borrador <strong>de</strong> puntos fuertes y oportunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> mejora, y explica sucintam<strong>en</strong>te al resto<br />

<strong>de</strong> municipios <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong> los resultados <strong>de</strong> su municipio.<br />

- A continuación, y durante este taller <strong>de</strong> intercambio recién m<strong>en</strong>cionado, se trabaja pa-<br />

ra i<strong>de</strong>ntificar mejoras que se puedan realizar <strong>en</strong> la prestación <strong>de</strong>l servicio municipal. Se<br />

trata <strong>de</strong> un taller emin<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te práctico y participativo, que da pie a replantearse<br />

cómo se ofrece y se gestiona <strong>el</strong> servicio, a la vez que facilita <strong>el</strong> intercambio <strong>de</strong> expe-<br />

ri<strong>en</strong>cias y la transfer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>tos<br />

- Una vez i<strong>de</strong>ntificadas las acciones <strong>de</strong> mejora, hay que comunicar a la organización que<br />

estas acciones se plantean llevar a cabo. Esta comunicación la realiza cada uno <strong>de</strong> los<br />

responsables municipales, tanto a su equipo <strong>de</strong> trabajo como a sus superiores.<br />

3.2.5. Indicadores <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción secundaria <strong>de</strong> la G<strong>en</strong>eralitat <strong>de</strong> Cataluña<br />

A<strong>de</strong>más <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> los CCI, Cataluña cu<strong>en</strong>ta con un sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> para<br />

la gestión <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción secundaria promovido por <strong>el</strong> Institut Catalá d’Assist<strong>en</strong>cia y Ser-<br />

veis Socials, <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la G<strong>en</strong>eralitat <strong>de</strong> Catalunya. Este sistema no ti<strong>en</strong>e vinculación algu-<br />

na con <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> los CCI, pero cabe p<strong>en</strong>sar que juega respecto a éste un pap<strong>el</strong> complem<strong>en</strong>-<br />

tario. La colección ha sido <strong>el</strong>aborada por la Subdirección G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> Programación y Evalua-<br />

ción <strong>de</strong>l ICASS y por <strong>el</strong> Instituto Universitario Avedis Donabedian. Hasta <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to, <strong>el</strong><br />

ICASS ha publicado ocho guías <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>:<br />

- Indicadors <strong>de</strong> qualitat: clubs socials d’at<strong>en</strong>ció a persones amb malaltia m<strong>en</strong>tal (2009)<br />

- Indicadors <strong>de</strong> qualitat: llars resi<strong>de</strong>ncia i pisos amb suport per a persones amb sida<br />

(2009)<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 36


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Indicadors <strong>de</strong> qualitat: comunitats terapèutiques i pisos amb suport per a persones<br />

amb drogo<strong>de</strong>p<strong>en</strong>dències (2009)<br />

- Indicadors <strong>de</strong> qualitat: serveis <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tres <strong>de</strong> dia per a g<strong>en</strong>t gran (2010)<br />

- Indicadors <strong>de</strong> qualitat: serveis resi<strong>de</strong>ncials assistits per a g<strong>en</strong>t gran (2010)<br />

- Indicadors <strong>de</strong> qualitat: serveis <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tres resi<strong>de</strong>ncials per a persones amb discapacitat<br />

física amb necessitat <strong>de</strong> suport ext<strong>en</strong>s o g<strong>en</strong>eralitzat (2010)<br />

- Indicadors <strong>de</strong> qualitat: serveis <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tres resi<strong>de</strong>ncials per a persones amb discapacitat<br />

int<strong>el</strong> lectual amb necessitat <strong>de</strong> suport ext<strong>en</strong>s o g<strong>en</strong>eralitzat (2010)<br />

- Indicadors <strong>de</strong> qualitat: serveis pr<strong>el</strong>aborals per a persones amb malaltia m<strong>en</strong>tal (2010)<br />

En todos los casos, los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> evaluación se agrupan <strong>en</strong> una serie <strong>de</strong> dim<strong>en</strong>siones, si<br />

bi<strong>en</strong> estas dim<strong>en</strong>siones se modifican <strong>en</strong> función <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> servicio analizado. Cada indicador,<br />

por otra parte, se r<strong>el</strong>aciona con un área r<strong>el</strong>evante <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción y con una serie <strong>de</strong> dim<strong>en</strong>siones<br />

<strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida (<strong>de</strong>rechos, inclusión social, auto<strong>de</strong>terminación, bi<strong>en</strong>estar físico, <strong>de</strong>sarrollo<br />

personal, bi<strong>en</strong>estar material, r<strong>el</strong>aciones interpersonales y bi<strong>en</strong>estar emocional), <strong>de</strong> acuerdo con<br />

<strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong>sarrollado por Schalock y Verdugo. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> día, por ejemplo,<br />

las dim<strong>en</strong>siones básicas son las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

- At<strong>en</strong>ción a la persona usuaria <strong>de</strong>l C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Día;<br />

- At<strong>en</strong>ción y apoyo a la familia;<br />

- R<strong>el</strong>aciones y aspectos éticos <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción;<br />

- Coordinación y continuidad <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción;<br />

- Aspectos organizativos <strong>de</strong>l C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Día;<br />

Los <strong>indicadores</strong>, a su vez, se articulan <strong>en</strong> torno a una serie <strong>de</strong> áreas <strong>de</strong> trabajo. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong><br />

los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> día, las áreas <strong>de</strong> trabajo son <strong>en</strong> total 18:<br />

- Valoración integral;<br />

- Plan Interdisciplinar <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción individualizada;<br />

- Promoción <strong>de</strong> la autonomía;<br />

- Uso <strong>de</strong> la medicación;<br />

- Seguridad <strong>de</strong> las personas usuarias;<br />

- Nutrición;<br />

- Protocolos <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción;<br />

- At<strong>en</strong>ción a la familia;<br />

- Apoyo <strong>en</strong> <strong>el</strong> domicilio;<br />

- Información a la familia;<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 37


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Participación <strong>de</strong> las personas usuarias;<br />

- Satisfacción <strong>de</strong> las personas usuarias y <strong>de</strong> las familias;<br />

- Aspectos éticos;<br />

- Continuidad <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción;<br />

- Docum<strong>en</strong>tación r<strong>el</strong>ativa a la at<strong>en</strong>ción;<br />

- Compet<strong>en</strong>cias laborales;<br />

- Formación continuada;<br />

- Compet<strong>en</strong>cia cultural <strong>de</strong> los profesionales.<br />

En <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> esta iniciativa, los <strong>indicadores</strong> se <strong>de</strong>fin<strong>en</strong> como instrum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> medida que<br />

permit<strong>en</strong> expresar cuantitativam<strong>en</strong>te aspectos <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción y/o <strong>de</strong>l apoyo ofrecido a la per-<br />

sona y los resultados obt<strong>en</strong>idos, aspectos r<strong>el</strong>acionados con la mejora <strong>de</strong> la organización y la<br />

gestión <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>tro y que sirv<strong>en</strong> <strong>de</strong> guía para evaluar la <strong>calidad</strong> o la a<strong>de</strong>cuación <strong>de</strong> la acción <strong>de</strong>s-<br />

arrollada. Cada indicador incorpora una serie <strong>de</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos:<br />

- Dim<strong>en</strong>sión: aspecto g<strong>en</strong>érico que se valora;<br />

- Área r<strong>el</strong>evante: aspecto específico que se valora;<br />

- Criterio: <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to <strong>de</strong> bu<strong>en</strong>a práctica;<br />

- Nombre <strong>de</strong>l indicador: nombre y <strong>en</strong>unciado <strong>de</strong>l <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to que se quiere medir;<br />

- Justificación <strong>de</strong>l indicador: explicación <strong>de</strong> los motivos y <strong>de</strong> la razón <strong>de</strong> ser <strong>de</strong>l indica-<br />

dor;<br />

- Fórmula: expresión <strong>en</strong> forma matemática para la cuantificación <strong>de</strong>l indicador. Habi-<br />

tualm<strong>en</strong>te se trata <strong>de</strong> la r<strong>el</strong>ación <strong>en</strong>tre un numerador y un <strong>de</strong>nominador, pero también<br />

pue<strong>de</strong> expresarse como una frecu<strong>en</strong>cia absoluta;<br />

- Definición <strong>de</strong> términos: explicación <strong>de</strong> los conceptos y <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> medida incluidos<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>nominador y <strong>el</strong> numerador <strong>de</strong>l indicador;<br />

- Población: incluye la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> la población a la que se refiere cada indicador, y es-<br />

pecifica los criterios <strong>de</strong> inclusión y exclusión <strong>de</strong> la población consi<strong>de</strong>rada;<br />

- Fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> datos: explicación <strong>de</strong>l orig<strong>en</strong> <strong>de</strong> la información;<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 38


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Tipo: <strong>en</strong> este apartado se específica si <strong>el</strong> indicador es <strong>de</strong> proceso, <strong>de</strong> estructura o <strong>de</strong><br />

resultado;<br />

- Dim<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida a la que hace refer<strong>en</strong>cia<br />

- Estándar: especificación <strong>de</strong>l niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>seado<br />

- Com<strong>en</strong>tarios y aclaraciones<br />

La tabla sigui<strong>en</strong>te recoge, a título <strong>de</strong> ejemplo, los <strong>indicadores</strong> establecidos para los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong><br />

día 6:<br />

6 Por cuestiones <strong>de</strong> espacio, se incluy<strong>en</strong> únicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> este informe, a título ori<strong>en</strong>tativo, los <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>ativos a los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong><br />

día, si bi<strong>en</strong> es preciso recordar que exist<strong>en</strong> <strong>indicadores</strong> para hogares y pisos asistidos para personas con VIH, comunida<strong>de</strong>s terapéuticas<br />

y pisos <strong>de</strong> apoyo a personas con drogo<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncias, clubes y servicios pr<strong>el</strong>aborales para personas con <strong>en</strong>fermedad<br />

m<strong>en</strong>tal, resi<strong>de</strong>ncias para personas con discapacidad física e int<strong>el</strong>ectual y para personas mayores, etc.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 39


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Núm. Área r<strong>el</strong>evante Indicador<br />

Cuadro 6. Indicadores r<strong>el</strong>ativos a los C<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> Día <strong>en</strong> las guías <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> la G<strong>en</strong>eralitat<br />

Dim<strong>en</strong>siones <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida<br />

1 Valoración integral Las personas usuarias son valoradas <strong>de</strong> manera integral al inicio <strong>de</strong> la<br />

at<strong>en</strong>ción y periódicam<strong>en</strong>te.<br />

x x x x x x x x x<br />

2 Valoración integral Las personas usuarias son valoradas utilizando escalas validadas y/o <strong>de</strong><br />

cons<strong>en</strong>so para i<strong>de</strong>ntificar la situación inicial y la evolución <strong>en</strong> las áreas<br />

funcional, cognitiva y afectiva.<br />

x x x x x x x x x<br />

3 Valoración integral Las personas usuarias son valoradas consi<strong>de</strong>rando los principales riesgos<br />

para i<strong>de</strong>ntificar la necesidad <strong>de</strong> establecer medidas prev<strong>en</strong>tivas.<br />

x x<br />

4 Valoración integral Las personas usuarias ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una valoración periódica <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida<br />

percibida.<br />

x x x x x x x x x<br />

5 Plan interdisciplinario <strong>de</strong> Las personas usuarias ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong>aborado un plan interdisciplinario <strong>de</strong> at<strong>en</strong>- x x x x x x x x x<br />

at<strong>en</strong>ción individualizada ción individualizada (PIAI) actualizado.<br />

6 Plan interdisciplinario <strong>de</strong> Las personas usuarias ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un seguimi<strong>en</strong>to periódico <strong>de</strong> la situación y/o x x x x x x x x x<br />

at<strong>en</strong>ción individualizada estado funcional, cognitivo, emocional y r<strong>el</strong>acional, así como <strong>de</strong> los síndromes<br />

geriátricos <strong>de</strong>tectados.<br />

7 Promoción <strong>de</strong> la auto- El c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> día promueve la utilización <strong>de</strong> productos <strong>de</strong> apoyo para x x x x x<br />

nomía<br />

contribuir a la mejora <strong>de</strong> la autonomía <strong>de</strong> la persona con <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia y/o<br />

discapacidad.<br />

8 Promoción <strong>de</strong> la auto- Las personas usuarias que pue<strong>de</strong>n b<strong>en</strong>eficiarse <strong>de</strong> medidas rehabilitadoras x x<br />

nomía<br />

o <strong>de</strong> mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> funciones manti<strong>en</strong><strong>en</strong>, mejoran o comp<strong>en</strong>san su<br />

capacidad funcional.<br />

9 Promoción <strong>de</strong> la auto- El c<strong>en</strong>tro dispone <strong>de</strong> un programa integrado <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s para la pro- x x x<br />

nomíamoción<br />

<strong>de</strong> funciones.<br />

10 Promoción <strong>de</strong> la auto- El programa integrado <strong>de</strong> promoción <strong>de</strong> funciones <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> día x x x x<br />

nomía<br />

ofrece activida<strong>de</strong>s grupales difer<strong>en</strong>ciadas según las capacida<strong>de</strong>s cognitivas<br />

que preservan las personas usuarias.<br />

11 Promoción <strong>de</strong> la salud El c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> día ofrece un programa <strong>de</strong> <strong>en</strong>vejecimi<strong>en</strong>to saludable y activo. x x x x<br />

12 Uso <strong>de</strong> la medicación El c<strong>en</strong>tro dispone <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> registro que permite <strong>de</strong>jar constancia x<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 40<br />

Bi<strong>en</strong>estar emocional<br />

R<strong>el</strong>aciones interpersonales<br />

Bi<strong>en</strong>estar material<br />

Desarrollo personal<br />

Bi<strong>en</strong>estar físico<br />

Auto<strong>de</strong>terminación<br />

Inclusión social<br />

Derechos<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

integral<br />

Aspectos<br />

organizativos


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Núm. Área r<strong>el</strong>evante Indicador<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 41<br />

Bi<strong>en</strong>estar emocional<br />

R<strong>el</strong>aciones interpersonales<br />

Dim<strong>en</strong>siones <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida<br />

13 Uso <strong>de</strong> la medicación<br />

por escrito <strong>de</strong> la medicación administrada a las personas usuarias y <strong>de</strong> las<br />

inci<strong>de</strong>ncias.<br />

El c<strong>en</strong>tro dispone <strong>de</strong> un espacio seguro, vigilado y <strong>en</strong> condiciones para<br />

guardar la medicación.<br />

x<br />

14 Seguridad <strong>de</strong> las perso- El c<strong>en</strong>tro ti<strong>en</strong>e establecido un sistema <strong>de</strong> prev<strong>en</strong>ción y mejora <strong>de</strong> las x x<br />

nas usuarias<br />

incontin<strong>en</strong>cias.<br />

15 Seguridad <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias<br />

El c<strong>en</strong>tro ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> marcha un programa <strong>de</strong> prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> caídas. x<br />

16 Seguridad <strong>de</strong> las perso- La sujeción o cont<strong>en</strong>ción mecánica <strong>de</strong> las personas usuarias se realiza <strong>de</strong> x x x x<br />

nas usuarias<br />

forma segura y únicam<strong>en</strong>te cuando es estrictam<strong>en</strong>te necesario.<br />

17 Seguridad <strong>de</strong> las perso- El c<strong>en</strong>tro ti<strong>en</strong>e establecido un sistema <strong>de</strong> prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> las lesiones por<br />

x<br />

nas usuarias<br />

18 Seguridad <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias<br />

presión.<br />

El c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> día dispone <strong>de</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos prev<strong>en</strong>tivos para int<strong>en</strong>tar evitar<br />

y/o disminuir la interacción <strong>de</strong> los riesgos, con la finalidad <strong>de</strong> garantizar<br />

un <strong>en</strong>torno seguro y a<strong>de</strong>cuado a las personas usuarias.<br />

Bi<strong>en</strong>estar material<br />

Desarrollo personal<br />

Bi<strong>en</strong>estar físico<br />

Auto<strong>de</strong>terminación<br />

Inclusión social<br />

Derechos<br />

x x x<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

integral<br />

Aspectos<br />

organizativos<br />

19 Nutrición El c<strong>en</strong>tro dispone <strong>de</strong> un programa <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción nutricional a<strong>de</strong>cuado para<br />

cubrir las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las personas usuarias.<br />

x<br />

20 Protocolos <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción El c<strong>en</strong>tro dispone <strong>de</strong> protocolos <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción. x x x x x x x<br />

21 At<strong>en</strong>ción a la familia El c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong>tecta si hay riesgo <strong>de</strong> claudicación familiar, neglig<strong>en</strong>cia y/o<br />

maltrato y lleva a cabo activida<strong>de</strong>s para abordarlo.<br />

x x x x<br />

22 At<strong>en</strong>ción a la familia El c<strong>en</strong>tro ofrece un programa <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a las familias <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias.<br />

x x x x<br />

23 Ayuda a domicilio Las personas usuarias que requier<strong>en</strong> continuidad <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> casa<br />

dispon<strong>en</strong> <strong>de</strong> un plan <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción y <strong>de</strong> ayuda a domicilio <strong>el</strong>aborado conjuntam<strong>en</strong>te<br />

con los/las profesionales <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> día.<br />

x x x x<br />

24 Información a la familia La familia y/o persona cuidadora principal <strong>de</strong> las personas usuarias recibe<br />

un informe <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to con los temas básicos r<strong>el</strong>acionados con la<br />

estancia <strong>de</strong> la persona <strong>en</strong> <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> día.<br />

x x x<br />

25 Participación <strong>de</strong> las El c<strong>en</strong>tro promueve la participación activa <strong>de</strong> las personas usuarias <strong>en</strong> los<br />

x x<br />

personas usuarias procesos <strong>de</strong> toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones.


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Núm. Área r<strong>el</strong>evante Indicador<br />

26 Satisfacción <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias y <strong>de</strong> las<br />

familias<br />

27 Satisfacción <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias y <strong>de</strong> las<br />

familias<br />

Las personas usuarias están satisfechas con la at<strong>en</strong>ción recibida <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

c<strong>en</strong>tro.<br />

El c<strong>en</strong>tro ti<strong>en</strong>e <strong>de</strong>finido <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> gestión <strong>de</strong> las suger<strong>en</strong>cias y <strong>de</strong> las<br />

reclamaciones.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 42<br />

Bi<strong>en</strong>estar emocional<br />

R<strong>el</strong>aciones interpersonales<br />

Dim<strong>en</strong>siones <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida<br />

Bi<strong>en</strong>estar material<br />

Desarrollo personal<br />

Bi<strong>en</strong>estar físico<br />

Auto<strong>de</strong>terminación<br />

Inclusión social<br />

Derechos<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

integral<br />

Aspectos<br />

organizativos<br />

x x x x x x x x x<br />

x x x<br />

28 Aspectos éticos El c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong>sarrolla instrum<strong>en</strong>tos que ayudan a garantizar <strong>el</strong> tratami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> los temas éticos <strong>en</strong> la práctica diaria.<br />

x x x<br />

29 Continuidad <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>- El c<strong>en</strong>tro ti<strong>en</strong>e <strong>de</strong>finida la sistemática <strong>de</strong> coordinación y <strong>de</strong> mejora <strong>de</strong> la<br />

x x<br />

ción<br />

continuidad <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> día y los dispositivos con los<br />

que se r<strong>el</strong>aciona.<br />

30 Docum<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> la<br />

at<strong>en</strong>ción a la persona<br />

Las personas usuarias ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un expedi<strong>en</strong>te <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción actualizado. x<br />

31 Compet<strong>en</strong>cias laborales El c<strong>en</strong>tro dispone <strong>de</strong> una sistemática para evaluar <strong>de</strong> manera periódica las<br />

compet<strong>en</strong>cias laborales transversales y específicas <strong>de</strong> los/las profesionales<br />

<strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción directa.<br />

x<br />

32 Formación continuada El c<strong>en</strong>tro promueve la formación y mejora <strong>de</strong> las compet<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> los/las<br />

profesionales con un programa <strong>de</strong> formación continuada.<br />

x<br />

33 Compet<strong>en</strong>cia cultural <strong>de</strong> El c<strong>en</strong>tro fom<strong>en</strong>ta las compet<strong>en</strong>cias culturales <strong>de</strong> los/las profesionales <strong>en</strong> x x x x x<br />

los/las profesionales la at<strong>en</strong>ción a la persona y a la familia y/o refer<strong>en</strong>tes sociales y comunitarios.


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Al marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> c<strong>en</strong>trarse <strong>en</strong> los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción secundaria, y no <strong>en</strong> las instituciones locales<br />

responsables <strong>de</strong> la prestación <strong>de</strong> los servicios sociales <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria, las difer<strong>en</strong>cias <strong>de</strong><br />

este mo<strong>de</strong>lo con <strong>el</strong> <strong>de</strong> los CCI son numerosas:<br />

- La <strong>el</strong>ección <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> se r<strong>el</strong>aciona <strong>de</strong> forma explícita con un marco <strong>de</strong> at<strong>en</strong>-<br />

ción basado <strong>en</strong> <strong>el</strong> concepto <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida;<br />

- Se trata <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> aplicación interna, y no se da publicidad a los resultados ob-<br />

t<strong>en</strong>idos por cada c<strong>en</strong>tro;<br />

- El resultado <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> no se incorpora a un proceso grupal <strong>de</strong> mejora;<br />

- Se establec<strong>en</strong> valores <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia para todos los <strong>indicadores</strong>, si bi<strong>en</strong> no se da cu<strong>en</strong>ta<br />

<strong>de</strong>l criterio seguido para su <strong>el</strong>ección;<br />

- Pese a que se ha realizado un esfuerzo por <strong>de</strong>finir los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> la forma más ob-<br />

jetiva posible, mediante una fórmula matemática específica, algunos <strong>de</strong> los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos<br />

incorporados a las <strong>de</strong>finiciones pue<strong>de</strong>n resultar difíciles <strong>de</strong> objetivar.<br />

3.2.6. Conclusiones r<strong>el</strong>ativas a los mo<strong>de</strong>los establecidos <strong>en</strong> Cataluña<br />

El mo<strong>de</strong>lo establecido <strong>en</strong> Cataluña resulta <strong>de</strong>l máximo interés ya que cu<strong>en</strong>ta, por una parte,<br />

con un sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> apoyo a la gestión <strong>de</strong> los servicios sociales municipales <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción primaria (CCI) y, por otro, con un sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> para ori<strong>en</strong>tar la <strong>calidad</strong><br />

asist<strong>en</strong>cial <strong>en</strong> bu<strong>en</strong>a parte <strong>de</strong> los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción secundaria.<br />

El mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> los círculos <strong>de</strong> comparación intermunicipal establecido <strong>en</strong> Barc<strong>el</strong>ona pres<strong>en</strong>ta,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista <strong>de</strong> su aplicabilidad para la <strong>el</strong>aboración <strong>de</strong> un cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> indi-<br />

cadores <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> la CAPV, una serie <strong>de</strong> características <strong>de</strong> gran interés:<br />

- Supone una herrami<strong>en</strong>ta exclusivam<strong>en</strong>te ori<strong>en</strong>tada a apoyar la gestión municipal <strong>de</strong> los<br />

Servicios Sociales, <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> una herrami<strong>en</strong>ta más amplia <strong>de</strong> apoyo a la gestión<br />

municipal.<br />

- Se trata <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido <strong>de</strong> una herrami<strong>en</strong>ta codiseñada por los municipios y exclusiva-<br />

m<strong>en</strong>te ori<strong>en</strong>tada a la mejora <strong>de</strong> su gestión.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 43


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- El sistema se basa <strong>en</strong> <strong>indicadores</strong> estrictam<strong>en</strong>te cuantitativos, <strong>en</strong>teram<strong>en</strong>te <strong>de</strong>rivados<br />

<strong>de</strong> los registros municipales, que permit<strong>en</strong> una <strong>de</strong>finición y una comparabilidad r<strong>el</strong>ati-<br />

vam<strong>en</strong>te s<strong>en</strong>cilla. Muchos <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> incluidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo se recog<strong>en</strong> ya a<br />

niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> la CAPV, lo que permitiría una rápida adaptación <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo al contexto vas-<br />

co. Los <strong>indicadores</strong>, <strong>en</strong> muchos casos, se <strong>de</strong>rivan <strong>de</strong> lo establecido <strong>en</strong> las herrami<strong>en</strong>tas<br />

<strong>de</strong> planificación, como <strong>el</strong> Mapa o la Cartera <strong>de</strong> Prestaciones.<br />

- La metodología <strong>de</strong>l sistema complem<strong>en</strong>ta la recogida y difusión <strong>de</strong> los datos con talle-<br />

res participativos ori<strong>en</strong>tados a la búsqueda <strong>de</strong> soluciones para la mejora <strong>de</strong> los indica-<br />

dores que, <strong>en</strong> cada municipio, registr<strong>en</strong> un comportami<strong>en</strong>to peor.<br />

- El sistema sólo utiliza los datos <strong>de</strong> <strong>en</strong>torno (estructura <strong>de</strong> población, <strong>de</strong>nsidad, tasa <strong>de</strong><br />

paro, etc.) como refer<strong>en</strong>cia y no plantea <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>ativos a la situación socio<strong>de</strong>-<br />

mográfica <strong>de</strong> la población (como por ejemplo tasa <strong>de</strong> pobreza, inci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> la <strong>de</strong>s-<br />

protección, etc.).<br />

- El sistema establece <strong>en</strong> muy pocos casos valores i<strong>de</strong>ales <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia, que <strong>en</strong> casi to-<br />

dos los casos recog<strong>en</strong> lo establecido <strong>en</strong> la normativa o <strong>en</strong> la planificación.<br />

- El sistema incorpora <strong>indicadores</strong> que evalúan <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> acceso a los servicios so-<br />

ciales, cometido que, <strong>en</strong> Euskadi, la ley atribuye a la Alta Inspección.<br />

Entre los inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes o <strong>de</strong>bilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l sistema, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la perspectiva <strong>de</strong> la CAPV, cabe<br />

señalar los sigui<strong>en</strong>tes:<br />

- Sólo ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta los servicios municipales y/o <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria, mi<strong>en</strong>tras que<br />

la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción secundaria se regula mediante otros mecanismos<br />

con los que <strong>el</strong> sistema no manti<strong>en</strong>e ninguna vinculación. Este mo<strong>de</strong>lo, a su vez, resulta<br />

<strong>de</strong> interés para la creación <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> ori<strong>en</strong>tado a la <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> la<br />

prestación <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción secundaria, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un <strong>en</strong>foque <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vi-<br />

da. En ese s<strong>en</strong>tido, fr<strong>en</strong>te a los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> gestión municipal <strong>de</strong> los CCI, <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo<br />

<strong>de</strong> la G<strong>en</strong>eralitat apuesta por los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> la prestación <strong>de</strong> servicios<br />

especializados, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un <strong>en</strong>foque basado <strong>en</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida y exclusivam<strong>en</strong>te ori<strong>en</strong>-<br />

tado a la <strong>calidad</strong> asist<strong>en</strong>cial.<br />

- Participa <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema una parte reducida <strong>de</strong>l total <strong>de</strong> municipios barc<strong>el</strong>oneses.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 44


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- La difusión <strong>de</strong> los datos se limita a las medias, sin que <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong> la población<br />

pueda conocer los datos específicos r<strong>el</strong>ativos a cada ayuntami<strong>en</strong>to.<br />

3.3. La experi<strong>en</strong>cia inglesa: diez años <strong>de</strong> evolución<br />

3.3.1. Introducción<br />

El Reino Unido y, más concretam<strong>en</strong>te, Inglaterra, cu<strong>en</strong>ta con una amplísima experi<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> lo<br />

que se refiere al establecimi<strong>en</strong>to y a la gestión <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbi-<br />

to <strong>de</strong> los Servicios Sociales. De hecho, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> finales <strong>de</strong> los años 90 hasta la actualidad, pue<strong>de</strong>n<br />

citarse al m<strong>en</strong>os tres mo<strong>de</strong>los distintos <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> –<strong>en</strong> algunos casos aplicados <strong>de</strong> forma<br />

sucesiva, <strong>en</strong> otros <strong>de</strong> forma solapada- que conti<strong>en</strong><strong>en</strong> información <strong>de</strong> interés r<strong>el</strong>ativa al ámbito<br />

<strong>de</strong> los Servicios Sociales. Todos <strong>el</strong>los ti<strong>en</strong><strong>en</strong>, <strong>en</strong> cualquier caso, como <strong>de</strong>nominador común su<br />

clara ori<strong>en</strong>tación hacia <strong>el</strong> impulso y la supervisión <strong>de</strong> los resultados obt<strong>en</strong>idos por las adminis-<br />

traciones locales inglesas y/o británicas 7 <strong>en</strong> <strong>el</strong> cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> sus compet<strong>en</strong>cias (ya sean <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

ámbito específico <strong>de</strong> los Servicios Sociales, ya sea <strong>en</strong> lo que se refiere al conjunto <strong>de</strong> sus atri-<br />

buciones). Otra <strong>de</strong> las características <strong>de</strong> los diversos mo<strong>de</strong>los aplicados <strong>en</strong> <strong>el</strong> Reino Unido es<br />

que han ido siempre <strong>de</strong> la mano <strong>de</strong> un sistema r<strong>el</strong>ativam<strong>en</strong>te sólido <strong>de</strong> acreditación, inspección<br />

y control <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> la prestación <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción directa mediante <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s<br />

especificas (como <strong>el</strong> Social Services Inspectorate o, más a<strong>de</strong>lante, la Comission for Social Care Inspec-<br />

tion) que han establecido, y v<strong>el</strong>ado por la aplicación <strong>de</strong>, una serie <strong>de</strong> requisitos y estándares<br />

mínimos <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> la provisión <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción directa.<br />

En <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> este informe, para <strong>de</strong>scribir los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos más significativos <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo inglés<br />

se ha optado por una <strong>de</strong>scripción cronológica, <strong>de</strong>tallando los distintos mo<strong>de</strong>los que se han ido<br />

aplicando <strong>de</strong>s<strong>de</strong> finales <strong>de</strong> los años 90, con especial at<strong>en</strong>ción al sistema introducido <strong>en</strong> 2010<br />

por <strong>el</strong> nuevo Gobierno conservador.<br />

7 Al hablar <strong>de</strong> las admininistraciones locales británicas hay que señalar que <strong>el</strong> tamaño medio <strong>de</strong> las Local Authority ronda los<br />

350.000 habitantes, y que difier<strong>en</strong> por lo tanto <strong>en</strong> gran medida <strong>en</strong> términos <strong>de</strong>mográficos <strong>de</strong> los municipios <strong>de</strong> la CAPV o <strong>de</strong>l<br />

Estado español.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 45


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

3.3.2. Primera época: Best Value Performance Indicators y Social Services Performance Assessm<strong>en</strong>t Frame-<br />

work<br />

Entre 1999 y 2007 conviv<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> Reino Unido dos mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, <strong>en</strong> gran medida<br />

complem<strong>en</strong>tarios, r<strong>el</strong>ativos a la prestación <strong>de</strong> Servicios Sociales por parte <strong>de</strong> las autorida<strong>de</strong>s<br />

locales. Se <strong>de</strong>tallan a continuación, brevem<strong>en</strong>te, las características <strong>de</strong> cada una <strong>de</strong> <strong>el</strong>los:<br />

a) El sistema Best Value<br />

A partir <strong>de</strong> la aprobación <strong>de</strong> la Ley Municipal <strong>de</strong> 1999, para <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong>l Reino Unido, se<br />

establece con carácter g<strong>en</strong>eral un sistema basado <strong>en</strong> los llamados Best Value Performance Indica-<br />

tors (BVPI), mediante los cuales se pret<strong>en</strong><strong>de</strong> fom<strong>en</strong>tar <strong>en</strong> la administración local una cultura<br />

que favorezca la bu<strong>en</strong>a gestión y una provisión <strong>de</strong> servicios efici<strong>en</strong>te, efectiva y económica,<br />

que responda a las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la ciudadanía. El mo<strong>de</strong>lo establece un total <strong>de</strong> 94 indicado-<br />

res, que <strong>de</strong>rivan <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> pactos o acuerdos alcanzados <strong>en</strong>tre la administración c<strong>en</strong>tral y<br />

la local para la prestación <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminados servicios públicos <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito compet<strong>en</strong>cial local.<br />

El sistema recoge una serie <strong>de</strong> criterios mínimos <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to (performance standards), que<br />

<strong>de</strong>b<strong>en</strong> obligatoriam<strong>en</strong>te ser alcanzados por las difer<strong>en</strong>tes autorida<strong>de</strong>s municipales y cuyo in-<br />

cumplimi<strong>en</strong>to acarrea consecu<strong>en</strong>cias económicas 8. A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> estos criterios, se establec<strong>en</strong><br />

para algunos <strong>indicadores</strong> una serie <strong>de</strong> objetivos o performance targets, mediante los cuales se pre-<br />

t<strong>en</strong><strong>de</strong> ori<strong>en</strong>tar la acción <strong>de</strong> las administraciones locales <strong>en</strong> cada materia, estableci<strong>en</strong>do objeti-<br />

vos y refer<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> mejora. Tales criterios pue<strong>de</strong>n establecerse bi<strong>en</strong> a niv<strong>el</strong> nacional, o bi<strong>en</strong> a<br />

niv<strong>el</strong> regional, y se establec<strong>en</strong>, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al resultado <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> las autorida-<br />

<strong>de</strong>s analizadas (<strong>el</strong> objetivo <strong>de</strong> mejora se <strong>de</strong>fine, <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido, como alcanzar los resultados<br />

medios <strong>de</strong>l 25% <strong>de</strong> los municipios con mejores resultados). Cada administración local está<br />

obligada a publicar los resultados correspondi<strong>en</strong>tes a esos 94 <strong>indicadores</strong>, que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> a<strong>de</strong>más<br />

ser avalados por la Audit Comission 9.<br />

A partir <strong>de</strong>l año 2001 se introdujo <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema una serie <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>acionados con la<br />

percepción <strong>de</strong> los usuarios <strong>de</strong> los servicios respecto a la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los mismos, así como la<br />

obligatoriedad <strong>de</strong> t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta, a la hora <strong>de</strong> recoger los difer<strong>en</strong>tes datos, la realidad difer<strong>en</strong>-<br />

cial <strong>de</strong> las minorías étnicas, <strong>de</strong>sagregando los datos <strong>en</strong> función <strong>de</strong> esa variable.<br />

8 Este tipo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, <strong>en</strong> cualquier caso, no se aplican al ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales.<br />

9 Se trata <strong>de</strong> un organismo público, creado <strong>en</strong> 1983, <strong>en</strong>cargado <strong>de</strong> la inspección y la auditoria <strong>de</strong> los servicios prestados por<br />

diversos organismos públicos (www. udit-commission.gov.uk)<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 46


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

El mo<strong>de</strong>lo Best Value se complem<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> 2002 con las llamadas Compreh<strong>en</strong>sive Performance As-<br />

sessm<strong>en</strong>t (CPA), mediante las cuales se analiza, con mucho mayor niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>talle y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> una<br />

perspectiva más cualitativa, <strong>el</strong> mapa <strong>de</strong> recursos y la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios prestados por cada<br />

autoridad municipal. Los CPA combinan <strong>el</strong> análisis <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> Best Value con inspec-<br />

ciones, evaluaciones e informes específicos, a m<strong>en</strong>udo <strong>de</strong> carácter cualitativo, realizados <strong>sobre</strong><br />

<strong>el</strong> terr<strong>en</strong>o y r<strong>el</strong>ativos a las difer<strong>en</strong>tes autorida<strong>de</strong>s locales.<br />

El mo<strong>de</strong>lo Best Value divi<strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> <strong>en</strong> ocho gran<strong>de</strong>s áreas: salud laboral, educación,<br />

servicios sociales y <strong>de</strong> salud, vivi<strong>en</strong>da, medio ambi<strong>en</strong>te, cultura, seguridad y bi<strong>en</strong>estar comuni-<br />

tario, e inc<strong>en</strong>dios. En ese marco, los <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>ativos a los Servicios Sociales son doce, a<br />

los que habría que añadir seis <strong>indicadores</strong> adicionales r<strong>el</strong>acionados con la at<strong>en</strong>ción a las perso-<br />

nas sin hogar que se incluy<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la vivi<strong>en</strong>da 10. Cada indicador recoge la sigui<strong>en</strong>te<br />

información:<br />

- Descripción;<br />

- Objetivo o finalidad;<br />

- Definición;<br />

- Fórmula matemática;<br />

- Periodo <strong>de</strong> medición;<br />

- Fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> datos;<br />

- Formato <strong>de</strong>l indicador (porc<strong>en</strong>taje, número, etc.);<br />

- Ámbito <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong>l objetivo, que pue<strong>de</strong> ser local o nacional;<br />

- Ámbito <strong>de</strong> aplicación, es <strong>de</strong>cir, la escala territorial o administrativa a la que hace refe-<br />

r<strong>en</strong>cia <strong>el</strong> dato.<br />

10 La <strong>de</strong>finición <strong>en</strong> <strong>el</strong> Reino Unido <strong>de</strong>l concepto <strong>de</strong> persona sin hogar, <strong>en</strong> cualquier caso, es distinta a la <strong>de</strong>l País Vasco, puesto que<br />

se c<strong>en</strong>tra más habitualm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> las personas con necesida<strong>de</strong>s insatisfechas <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da, y no necesariam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> las personas sin<br />

techo.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 47


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

La tabla sigui<strong>en</strong>te recoge los <strong>indicadores</strong> t<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> <strong>el</strong> informe <strong>de</strong> 2005/2006:<br />

Cuadro 7. Indicadores r<strong>el</strong>ativos al sistema Best Value <strong>en</strong> <strong>el</strong> Reino Unido (2005/2006)<br />

Indicador Descripción<br />

Servicios Sociales y Salud<br />

BV49. Estabilidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> alojami<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> los m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to<br />

BV.50 Cualificación educativa <strong>de</strong> los<br />

m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to<br />

BV.161 Trabajo, educación y formación<br />

para los jóv<strong>en</strong>es que egresan <strong>de</strong>l<br />

sistema <strong>de</strong> protección<br />

BV.162 Revisiones <strong>de</strong> casos <strong>de</strong> protección<br />

infantil<br />

BV.163 Adopciones <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong><br />

acogimi<strong>en</strong>to<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores acogidos a 31 <strong>de</strong> marzo con tres o más emplazami<strong>en</strong>tos<br />

difer<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>el</strong> último año.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> jóv<strong>en</strong>es que egresan <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> protección con 16 o<br />

más años con al m<strong>en</strong>os un certificado <strong>de</strong> educación secundaria o <strong>de</strong><br />

formación profesional<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> jóv<strong>en</strong>es que estaban acogidos a 1 <strong>de</strong> abril, <strong>en</strong> <strong>el</strong> año <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

que cumpl<strong>en</strong> 17 años, que recib<strong>en</strong> educación, formación o se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran<br />

trabajando a la edad <strong>de</strong> 19 años <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> jóv<strong>en</strong>es<br />

<strong>de</strong> la población g<strong>en</strong>eral que recib<strong>en</strong> educación, formación o se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran<br />

trabajando a la edad <strong>de</strong> 19 años.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> casos <strong>de</strong> protección infantil que son revisados con una<br />

frecu<strong>en</strong>cia superior a la anual (que es la establecida obligatoriam<strong>en</strong>te).<br />

Número <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores que han <strong>de</strong>jado <strong>de</strong> estar acogidos durante <strong>el</strong> año<br />

como resultado <strong>de</strong> una adopción o una or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> guarda especial, <strong>en</strong>tre<br />

<strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores acogidos a 31 <strong>de</strong> marzo (excluidos<br />

los m<strong>en</strong>ores extranjeros no acompañados) que han sido acogidos durante<br />

seis o más meses a esa fecha.<br />

BV197 Embarazos adolesc<strong>en</strong>tes Cambio <strong>en</strong> <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> jóv<strong>en</strong>es <strong>en</strong>tre 15 y 17 años embarazadas.<br />

BV53 At<strong>en</strong>ción a domicilio <strong>de</strong> carácter<br />

int<strong>en</strong>sivo<br />

BV54 Personas mayores que recib<strong>en</strong><br />

ayuda para vivir <strong>en</strong> su domicilio<br />

BV56 Ayudas técnicas y adaptaciones<br />

proporcionadas<br />

BV195 Tiempo <strong>de</strong> espera para la<br />

evaluación<br />

BV196 Tiempo <strong>de</strong> espera razonable<br />

para los paquetes <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

BV201 Pagos directos <strong>de</strong> los Servicios<br />

Sociales<br />

Vivi<strong>en</strong>da<br />

BV183a Duración <strong>de</strong> la estancia <strong>en</strong><br />

alojami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> corta estancia (p<strong>en</strong>sión)<br />

BV183b Duración <strong>de</strong> la estancia <strong>en</strong><br />

acogimi<strong>en</strong>to temporal (albergue)<br />

BV202 Número <strong>de</strong> personas que<br />

duerm<strong>en</strong> <strong>en</strong> la calle<br />

BV203 Cambio <strong>en</strong> <strong>el</strong> número <strong>de</strong> familias<br />

<strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to temporal<br />

BV213 Necesida<strong>de</strong>s persist<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />

vivi<strong>en</strong>da<br />

Hogares que recib<strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción domiciliaria con carácter int<strong>en</strong>sivo por<br />

cada 1.000 habitantes mayores <strong>de</strong> 65 años.<br />

Personas mayores que recib<strong>en</strong> ayuda para vivir <strong>en</strong> su domicilio por cada<br />

1.000 habitantes mayores <strong>de</strong> 65 años.<br />

Porc<strong>en</strong>tajes <strong>de</strong> ítems <strong>de</strong> ayudas técnicas y adaptaciones realizadas <strong>en</strong> un<br />

intervalo <strong>de</strong> siete días laborables.<br />

Para los nuevos cli<strong>en</strong>tes mayores (mayores <strong>de</strong> 65 años), la media <strong>de</strong><br />

(i) El porc<strong>en</strong>taje <strong>en</strong> <strong>el</strong> que <strong>el</strong> intervalo <strong>de</strong> tiempo <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> primer<br />

contacto hasta <strong>el</strong> inicio <strong>de</strong> la evaluación es m<strong>en</strong>or o igual a 48<br />

horas (es <strong>de</strong>cir, dos días laborables)<br />

(ii) El porc<strong>en</strong>taje <strong>en</strong> <strong>el</strong> que <strong>el</strong> intervalo <strong>de</strong> tiempo <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> primer<br />

contacto hasta finalizar la evaluación es m<strong>en</strong>or o igual a cuatro<br />

semanas (es <strong>de</strong>cir, 28 días laborables)<br />

Para los nuevos usuarios mayores <strong>de</strong> 65 años, porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> qui<strong>en</strong>es<br />

esperan más <strong>de</strong> cuatro semanas para la realización <strong>de</strong> un primer diagnóstico.<br />

Adultos o personas mayores que recib<strong>en</strong> pagos directos a 31 <strong>de</strong> marzo<br />

por cada 1.000 habitantes<br />

Duración media <strong>de</strong> estancia <strong>en</strong> un alojami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> corta estancia (tipo<br />

p<strong>en</strong>sión) <strong>de</strong> familias que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran “sin techo” <strong>de</strong> una manera no<br />

int<strong>en</strong>cionada y con una necesidad urg<strong>en</strong>te.<br />

Duración media <strong>de</strong> la estancia <strong>en</strong> un albergue <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong>las familias que<br />

se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran “sin techo” <strong>de</strong> una manera no int<strong>en</strong>cionada y con una<br />

necesidad urg<strong>en</strong>te.<br />

Número <strong>de</strong> personas que duerm<strong>en</strong> <strong>en</strong> la calle <strong>en</strong> una noche <strong>en</strong> <strong>el</strong> área<br />

<strong>de</strong> una comunidad local.<br />

Cambio <strong>en</strong> <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l número medio <strong>de</strong> familias alojadas <strong>en</strong><br />

acogimi<strong>en</strong>to temporal<br />

Número <strong>de</strong> hogares que se consi<strong>de</strong>ran a sí mismos “sin techo”, que se<br />

pon<strong>en</strong> <strong>en</strong> contacto con los servicios <strong>de</strong> asesorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da <strong>de</strong><br />

una comunidad local y cuya interv<strong>en</strong>ción permite resolver la situación.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 48


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Indicador Descripción<br />

BV214 Servicio <strong>de</strong> asesorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

vivi<strong>en</strong>da: prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> la falta <strong>de</strong><br />

vivi<strong>en</strong>da<br />

b) El sistema PAF<br />

Proporción <strong>de</strong> hogares admitidos oficialm<strong>en</strong>te como “sin techo” que<br />

son admitidos <strong>en</strong> una comunidad local <strong>en</strong> <strong>el</strong> intervalo <strong>de</strong> los dos últimos<br />

años.<br />

El sistema Best Value, que como acaba <strong>de</strong> señalarse era <strong>de</strong> carácter integral, convivió durante<br />

algunos años con <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong>nominado Social Services Performance Assessm<strong>en</strong>t<br />

Framework Indicators, gestionado primero por <strong>el</strong> Social Services Inspectorate y, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2004, por la<br />

Commission for Social Care Inspection. El sistema se ori<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> forma específica a las 150 autorida-<br />

<strong>de</strong>s locales británicas con responsabilida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción social. Puesto <strong>en</strong> marcha<br />

<strong>en</strong> 1998, a partir <strong>de</strong>l Libro Blanco Mo<strong>de</strong>rnizando los Servicios Sociales, <strong>el</strong> sistema se divi<strong>de</strong> <strong>en</strong> dos<br />

gran<strong>de</strong>s áreas –<strong>indicadores</strong> para familias y niños/as e <strong>indicadores</strong> para personas adultas- y fue<br />

a lo largo <strong>de</strong>l tiempo modificando <strong>el</strong> número y <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido concreto <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong>.<br />

Como se observa <strong>en</strong> la tabla sigui<strong>en</strong>te, los <strong>indicadores</strong> se divi<strong>de</strong>n <strong>en</strong> categorías, tanto para las<br />

familias y m<strong>en</strong>ores como para las personas adultas: acceso justo, <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios para<br />

usuarios y cuidadores, eficacia <strong>en</strong> la provisión <strong>de</strong> servicios y <strong>en</strong> los resultados, coste y efici<strong>en</strong>-<br />

cia, priorida<strong>de</strong>s nacionales y objetivos estratégicos.<br />

M<strong>en</strong>ores y familias<br />

Priorida<strong>de</strong>s nacionales y<br />

objetivos estratégicos<br />

Coste y efici<strong>en</strong>cia<br />

Eficacia<br />

Cuadro 8. Indicadores r<strong>el</strong>ativos al sistema PAF <strong>en</strong> Inglaterra (2002/03)<br />

Área Indicador<br />

CF/A1 Estabilidad <strong>en</strong> los alojami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> los m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to<br />

Resultados<br />

2002/2003<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 49<br />

12%<br />

CF/A2 Cualificación educativa <strong>de</strong> los m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to 43%<br />

CF/A3 Re-ingresos <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> protección infantil 13%<br />

CF/A4 Trabajo, educación y formación para los jóv<strong>en</strong>es que<br />

egresan <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> protección a la edad <strong>de</strong> 19 años<br />

CF/B7 M<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to familiar o que van a ser adoptados<br />

CF/B8 Coste <strong>de</strong> los servicios para m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to<br />

(gasto semanal medio por m<strong>en</strong>or at<strong>en</strong>dido/a)<br />

CF/B9 Coste unitario <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to resi<strong>de</strong>ncial<br />

para m<strong>en</strong>ores (gasto semanal medio por m<strong>en</strong>or at<strong>en</strong>dido/a)<br />

CF/B10 Coste unitario para acogimi<strong>en</strong>to familiar (gasto semanal<br />

medio por m<strong>en</strong>or at<strong>en</strong>dido/a)<br />

CF/C18 Sanciones, amonestaciones o con<strong>de</strong>nas impuestas a<br />

m<strong>en</strong>ores at<strong>en</strong>didos/as <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> protección infantil (porc<strong>en</strong>taje<br />

<strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 10 años at<strong>en</strong>didos con sanciones,<br />

amonestaciones o con<strong>de</strong>nas)<br />

49%<br />

81,7%<br />

£560<br />

£1842<br />

£307<br />

2.7


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Área Indicador<br />

Calidad <strong>de</strong> los servicios para<br />

usuarios y cuidadores<br />

Acceso justo<br />

Personas adultas<br />

CF/C19 Salud <strong>de</strong> los m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to (porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong><br />

m<strong>en</strong>ores at<strong>en</strong>didos que han realizado una revisión <strong>de</strong>ntal y <strong>de</strong><br />

salud g<strong>en</strong>eral <strong>en</strong> <strong>el</strong> último año)<br />

Resultados<br />

2002/2003<br />

71.6%<br />

CF/C20 Revisiones <strong>de</strong> casos <strong>de</strong> protección infantil 97%<br />

CF/C21 Situaciones persist<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>de</strong>sprotección (porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong><br />

m<strong>en</strong>ores que abandonan <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> protección tras haber<br />

pasado al m<strong>en</strong>os dos años <strong>en</strong> él)<br />

CF/C22 Jóv<strong>en</strong>es <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to familiar o que van a ser adoptados<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 50<br />

8%<br />

97%<br />

CF/C23 Adopciones <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to 6.9%<br />

CF/C24 M<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to con abs<strong>en</strong>tismo escolar 12%<br />

CF/D35 Estabilidad a largo plazo <strong>de</strong> los m<strong>en</strong>ores acogidos 51%<br />

CF/E44 Gasto <strong>en</strong> apoyo familiar (gasto realizado <strong>en</strong> m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong><br />

situación <strong>de</strong> riesgo <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al conjunto <strong>de</strong>l gasto <strong>en</strong> m<strong>en</strong>ores)<br />

CF/E45 Orig<strong>en</strong> étnico <strong>de</strong> los m<strong>en</strong>ores con necesidad <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

(ratio <strong>en</strong>tre los m<strong>en</strong>ores <strong>de</strong> grupos minoritarios at<strong>en</strong>didos<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> protección <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores<br />

<strong>de</strong> grupos minoritarios <strong>en</strong> <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong> la población)<br />

Priorida<strong>de</strong>s nacionales y AO/A5 Admisiones hospitalarias <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia +0.5%<br />

objetivos estratégicos AO/A6 Re-admisiones psiquiátricas <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia 13.3%<br />

Coste y efici<strong>en</strong>cia<br />

Eficacia <strong>en</strong> la provisión <strong>de</strong><br />

servicios y <strong>en</strong> los resultados<br />

AO/B11 Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a domicilio int<strong>en</strong>siva <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación<br />

a la at<strong>en</strong>ción int<strong>en</strong>siva a domicilio y resi<strong>de</strong>ncial<br />

AO/B12 Coste <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción social int<strong>en</strong>siva para adultos y para<br />

personas mayores (gasto medio semanal por persona at<strong>en</strong>dida)<br />

AO/B13 Coste unitario <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial para personas<br />

mayores (gasto medio semanal por persona at<strong>en</strong>dida)<br />

AO/B14 Coste unitario <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial para adultos<br />

con discapacidad int<strong>el</strong>ectual (gasto medio semanal por persona<br />

at<strong>en</strong>dida)<br />

AO/B15 Coste unitario <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial para adultos<br />

con <strong>en</strong>fermedad m<strong>en</strong>tal (gasto medio semanal por persona<br />

at<strong>en</strong>dida)<br />

AO/B16 Coste unitario <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial para adultos<br />

con discapacidad física (gasto medio semanal por persona at<strong>en</strong>dida)<br />

AO/B17 Coste unitario <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción a domicilio para adultos y<br />

personas mayores (gasto medio semanal por persona at<strong>en</strong>dida)<br />

AO/C26 Admisiones <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> 65 o más años que recib<strong>en</strong><br />

apoyos <strong>en</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial (por cada 1.000<br />

habitantes mayores <strong>de</strong> 65 años)<br />

AO/C27 Admisiones <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> eda<strong>de</strong>s <strong>en</strong>tre 18 y 64 años<br />

que recib<strong>en</strong> apoyos <strong>en</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial (por cada<br />

1.000 habitantes <strong>de</strong> 18 a 64)<br />

AO/C28 At<strong>en</strong>ción a domicilio int<strong>en</strong>siva (por cada 1.000 habitantes<br />

mayores <strong>de</strong> 65 años)<br />

AO/C29 Adultos con discapacidad física que recib<strong>en</strong> ayuda para<br />

residir <strong>en</strong> su domicilio (por cada 1.000 habitantes <strong>de</strong> 18 a 64)<br />

AO/C30 Adultos con discapacidad int<strong>el</strong>ectual que recib<strong>en</strong> ayuda<br />

para residir <strong>en</strong> su domicilio (por cada 1.000 habitantes <strong>de</strong> 18 a<br />

64)<br />

AO/C31 Adultos con problemas <strong>de</strong> salud m<strong>en</strong>tal que recib<strong>en</strong><br />

ayuda para residir <strong>en</strong> su domicilio (por cada 1.000 habitantes <strong>de</strong><br />

38%<br />

1.34<br />

24%<br />

£421<br />

£360<br />

£658<br />

£441<br />

£538<br />

£12.10<br />

100<br />

2.7<br />

10.3<br />

4.1<br />

2.6<br />

3.3


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Área Indicador<br />

Calidad <strong>de</strong> los servicios para<br />

usuarios y cuidadores<br />

Acceso justo<br />

18 a 64)<br />

AO/C32 Personas mayores que recib<strong>en</strong> ayuda para residir <strong>en</strong> su<br />

domicilio (por cada 1.000 habitantes mayores <strong>de</strong> 65 años)<br />

AO/C33 Daños que se pue<strong>de</strong>n evitar <strong>en</strong> personas mayores<br />

(admisiones hospitalarias <strong>de</strong> personas mayores <strong>de</strong> 75 años <strong>de</strong>bidas<br />

a caídas e hipotermias)<br />

AO/C51 Tasa <strong>de</strong> b<strong>en</strong>eficiarios <strong>de</strong> Pagos directos (prestaciones<br />

económicas para la adquisición <strong>de</strong> servicios)<br />

AO/D37 Disponibilidad <strong>de</strong> habitaciones individuales <strong>en</strong> los<br />

c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales<br />

AO/D38 Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> ítems <strong>de</strong> ayudas técnicas y adaptaciones,<br />

con un importe inferior a £1.000, proporcionadas <strong>en</strong> <strong>el</strong> plazo <strong>de</strong><br />

tres semanas<br />

AO/D39 Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> personas que cu<strong>en</strong>tan con un plan <strong>de</strong><br />

caso oficial que pone <strong>de</strong> manifiesto la necesidad <strong>de</strong> ayuda y cómo<br />

esta será proporcionada<br />

Resultados<br />

2002/2003<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 51<br />

84<br />

21<br />

23<br />

93%<br />

91%<br />

86%<br />

AO/D40 Cli<strong>en</strong>tes que han sido o están si<strong>en</strong>do evaluados 51%<br />

AO/D41 Retrasos <strong>en</strong> la <strong>de</strong>rivación <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un hospital <strong>de</strong> agudos<br />

(casos por 100.000 mayores <strong>de</strong> 65 años)<br />

AO/D42 Evaluaciones <strong>de</strong> los cuidadores (% <strong>de</strong> personas cuidadoras<br />

a las que se ha realizado una evaluación <strong>de</strong> necesida<strong>de</strong>s)<br />

AO/D43 Tiempo <strong>de</strong> espera para los para la realización <strong>de</strong> los<br />

planes individuales <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción (porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> casos <strong>en</strong> los que <strong>el</strong><br />

diagnóstico se realiza seis semanas <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> la primera <strong>en</strong>trevista)<br />

AO/D52 Usuarios que afirman haber estado satisfechos o altam<strong>en</strong>te<br />

satisfechos con los Servicios Sociales<br />

AO/D53 Usuarios que han solicitado cambios <strong>en</strong> los servicios y<br />

que se muestran satisfechos con dichos cambios<br />

AO/E47 Orig<strong>en</strong> étnico <strong>de</strong> las personas mayores que están si<strong>en</strong>do<br />

evaluadas (ratio <strong>en</strong>tre las personas <strong>de</strong> grupos minoritarios<br />

evaluadas <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a su peso <strong>de</strong>mográfico <strong>en</strong> ese tramo <strong>de</strong><br />

edad)<br />

AO/E48 Orig<strong>en</strong> étnico <strong>de</strong> las personas mayores que recib<strong>en</strong><br />

servicios tras haber sido evaluadas (ratio <strong>en</strong>tre las personas <strong>de</strong><br />

grupos minoritarios at<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a su peso <strong>de</strong>mográfico<br />

<strong>en</strong> ese tramo <strong>de</strong> edad)<br />

AO/E49 Evaluaciones <strong>de</strong> las personas mayores (tasa por 1.000<br />

habitantes)<br />

AO/E50 Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> evaluaciones <strong>de</strong> adultos y <strong>de</strong> personas<br />

mayores que dan como resultado <strong>el</strong> acceso a un servicio o prestación<br />

Des<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista <strong>de</strong>l orig<strong>en</strong> <strong>de</strong> los datos, se trata <strong>en</strong> la mayor parte <strong>de</strong> los casos <strong>de</strong> datos<br />

proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> registros administrativos recogidos por los propios Servicios Sociales. En algu-<br />

nos casos, sin embargo, se requiere la realización <strong>de</strong> <strong>en</strong>cuestas <strong>de</strong> satisfacción <strong>en</strong>tre las perso-<br />

nas usuarias <strong>de</strong> los diversos servicios. En cuanto a la publicación, la ag<strong>en</strong>cia responsable <strong>de</strong>l<br />

mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>el</strong>abora con carácter anual un informe –con datos<br />

<strong>de</strong>sagregados a niv<strong>el</strong> regional- <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se analiza la evolución <strong>de</strong> los diversos <strong>indicadores</strong> y <strong>el</strong><br />

57<br />

26%<br />

29%<br />

57%<br />

65%<br />

1.05<br />

0.98<br />

109<br />

69%


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

niv<strong>el</strong> g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to para cada uno <strong>de</strong> <strong>el</strong>los. A<strong>de</strong>más, la página web <strong>de</strong>l sistema ofre-<br />

ce datos individuales para todos los municipios sometidos a este tipo <strong>de</strong> análisis.<br />

Cabe a<strong>de</strong>más indicar que, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2002, <strong>el</strong> sistema PAF incorpora un sistema <strong>de</strong> categorización<br />

o puntuación r<strong>el</strong>ativo a cada indicador, con <strong>el</strong> que se pret<strong>en</strong><strong>de</strong> conocer <strong>el</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> cada<br />

autoridad local <strong>en</strong> esa cuestión concreta. El sistema se basa <strong>en</strong> cinco categorías e incorpora<br />

tanto los datos r<strong>el</strong>ativos a los <strong>indicadores</strong> como a las evaluaciones e inspecciones realizadas <strong>en</strong><br />

cada municipio. La puntuación <strong>de</strong> cada municipio se establece bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> función <strong>de</strong> un objetivo<br />

pre<strong>de</strong>terminado, bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> función <strong>de</strong> los resultados medios <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> los municipios, y<br />

ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta tanto las <strong>de</strong>sviaciones por exceso como por <strong>de</strong>fecto (es <strong>de</strong>cir, pue<strong>de</strong> recibir la<br />

calificación <strong>de</strong> investigar urg<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te un municipio con resultados extremadam<strong>en</strong>te bajos o<br />

extremadam<strong>en</strong>te altos <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a los <strong>de</strong>más municipios o los objetivos establecidos a niv<strong>el</strong><br />

nacional). Cada año, la ag<strong>en</strong>cia responsable <strong>de</strong>l mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l sistema publica los criterios<br />

cuantitativos <strong>en</strong> función <strong>de</strong> los cuales se realiza la asignación <strong>de</strong> una puntuación <strong>de</strong>terminada a<br />

cada municipio.<br />

Las categorías habitualm<strong>en</strong>te utilizadas son las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

1. Investigar urg<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te. El Ayuntami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>be investigar urg<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te las prácti-<br />

cas que han dado lugar a este resultado, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta posibles <strong>indicadores</strong> com-<br />

plem<strong>en</strong>tarios, datos <strong>de</strong> contexto u otra información disponible. Las actuaciones muni-<br />

cipales serán objeto <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l Social Services Inspectorate. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> que la<br />

valoración se realice con respecto a la media <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> los municipios, equivale<br />

a ‘significativam<strong>en</strong>te por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> la media’).<br />

2. Analizar <strong>el</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to. Resulta conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te que <strong>el</strong> Ayuntami<strong>en</strong>to investigue las<br />

prácticas que han dado lugar a este resultado, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta posibles <strong>indicadores</strong><br />

complem<strong>en</strong>tarios, datos <strong>de</strong> contexto u otra información disponible. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> que<br />

la valoración se realice con respecto a la media <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> los municipios, equiva-<br />

le a ‘por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> la media’).<br />

3. Aceptable, con marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> mejora. Exist<strong>en</strong> razones para p<strong>en</strong>sar que, <strong>en</strong> compara-<br />

ción con otros municipios, exist<strong>en</strong> posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> mejora. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> que la valo-<br />

ración se realice con respecto a la media <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> los municipios, equivale a<br />

‘coinci<strong>de</strong>nte con la media’).<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 52


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

4. Bu<strong>en</strong>o. El r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to parece adaptarse razonablem<strong>en</strong>te a lo que se consi<strong>de</strong>ra una<br />

bu<strong>en</strong>a práctica. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> que la valoración se realice con respecto a la media <strong>de</strong>l<br />

conjunto <strong>de</strong> los municipios, equivale a ‘por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong> la media’).<br />

5. Muy bu<strong>en</strong>o. El r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to alcanza un niv<strong>el</strong> muy bu<strong>en</strong>o <strong>de</strong> acuerdo a la información<br />

recibida. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> que la valoración se refiera a la media <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> los mu-<br />

nicipios, equivale a ‘significativam<strong>en</strong>te por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong> la media’).<br />

3.3.3. Single Set of National Indicators (Sistema Único <strong>de</strong> Indicadores Nacionales)<br />

A partir <strong>de</strong> 2007, <strong>el</strong> Gobierno británico modifica sustancialm<strong>en</strong>te su aproximación a la recogi-<br />

da <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> y establece un nuevo sistema, que se <strong>de</strong>nominará Single Set of National Indica-<br />

tors o Sistema Único <strong>de</strong> Indicadores Nacionales. Cont<strong>en</strong>ía, <strong>en</strong> un inicio, un total <strong>de</strong> 198 indica-<br />

dores, agrupados <strong>en</strong> cinco áreas:<br />

- Comunida<strong>de</strong>s más fuertes y más seguras;<br />

- Infancia y juv<strong>en</strong>tud;<br />

- Salud y bi<strong>en</strong>estar <strong>de</strong> las personas adultas & Prev<strong>en</strong>ir la exclusión y promover la equi-<br />

dad;<br />

- Economía local y sost<strong>en</strong>ibilidad ambi<strong>en</strong>tal.<br />

Se trata, como <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong>l sistema Best Value, <strong>de</strong> un sistema integral, que se basa <strong>en</strong> bu<strong>en</strong>a<br />

medida <strong>en</strong> los <strong>indicadores</strong> que existían con anterioridad, y que manti<strong>en</strong>e como objetivo fun-<br />

dam<strong>en</strong>tal la posibilidad <strong>de</strong> comparar los resultados obt<strong>en</strong>idos por cada autoridad local <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

ejercicio <strong>de</strong> sus responsabilida<strong>de</strong>s. La creación <strong>de</strong> este nuevo sistema pone <strong>de</strong> manifiesto la<br />

voluntad <strong>de</strong>l gobierno <strong>de</strong> simplificar y unificar los diversos sistemas exist<strong>en</strong>tes, con la finalidad,<br />

<strong>en</strong>tre otras, <strong>de</strong> aligerar la carga administrativa que para los municipios suponía la actualización<br />

continua <strong>de</strong> los mismos. Se trata, <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido, <strong>de</strong> una racionalización <strong>de</strong>l sistema exist<strong>en</strong>te<br />

con anterioridad, consi<strong>de</strong>rado excesivam<strong>en</strong>te complejo y exig<strong>en</strong>te para las propias administra-<br />

ciones locales.<br />

Los nuevos <strong>indicadores</strong> se r<strong>el</strong>acionan estrecham<strong>en</strong>te con los objetivos establecidos <strong>en</strong> los <strong>de</strong>-<br />

nominados Local Area Agreem<strong>en</strong>ts o Acuerdos Locales, <strong>en</strong> función <strong>de</strong> los cuales <strong>el</strong> Gobierno<br />

inglés y las autorida<strong>de</strong>s municipales establec<strong>en</strong> una serie <strong>de</strong> objetivos cons<strong>en</strong>suados con r<strong>el</strong>a-<br />

ción a las compet<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> estas últimas. Los <strong>indicadores</strong> utilizados también se <strong>de</strong>rivan <strong>de</strong> los<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 53


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

<strong>de</strong>nominados Acuerdos <strong>de</strong> Servicios Públicos 11 y <strong>de</strong> los Objetivos Estratégicos establecidos, al<br />

inicio <strong>de</strong> cada año, por los difer<strong>en</strong>tes Departam<strong>en</strong>tos gubernam<strong>en</strong>tales. Para cada uno <strong>de</strong> los<br />

198 <strong>indicadores</strong> se establece <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>sagregación territorial para <strong>el</strong> que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ofrecerse los<br />

datos (municipio, distrito, condado, etc.). D<strong>el</strong> mismo modo, para cada uno <strong>de</strong> <strong>el</strong>los se estable-<br />

ce <strong>en</strong> qué medida los datos <strong>de</strong>b<strong>en</strong> <strong>de</strong>sagregarse <strong>en</strong> función <strong>de</strong> <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos como <strong>el</strong> orig<strong>en</strong> étni-<br />

co, <strong>el</strong> género o la discapacidad.<br />

El listado sigui<strong>en</strong>te recoge los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong>l sistema NIS más estrecham<strong>en</strong>te r<strong>el</strong>acionados<br />

con <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales. Como pue<strong>de</strong> observarse <strong>en</strong> él, se trata <strong>de</strong> casi 70 indi-<br />

cadores, <strong>en</strong> torno al 40% <strong>de</strong>l total, lo que da cu<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> <strong>en</strong> qué medida <strong>el</strong> sistema único <strong>de</strong> indi-<br />

cadores está estrecham<strong>en</strong>te ori<strong>en</strong>tado a las cuestiones r<strong>el</strong>acionadas con <strong>el</strong> bi<strong>en</strong>estar y la <strong>calidad</strong><br />

<strong>de</strong> vida <strong>de</strong> la ciudadanía.<br />

Cuadro 9. Indicadores r<strong>el</strong>ativos al ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema NIS<br />

Cod. Indicador<br />

NI 6 Participación frecu<strong>en</strong>te <strong>en</strong> voluntariado<br />

NI 7 Contexto a<strong>de</strong>cuado para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l Tercer Sector<br />

NI 13 Conocimi<strong>en</strong>to y habilida<strong>de</strong>s lingüísticas <strong>de</strong> l<strong>en</strong>gua inglesa <strong>de</strong> los inmigrantes<br />

NI 32 Inci<strong>de</strong>ntes repetidos <strong>de</strong> viol<strong>en</strong>cia doméstica<br />

NI 34 Viol<strong>en</strong>cia doméstica – homicidio<br />

NI 39 Tasas <strong>de</strong> admisión hospitalarias asociadas a daños provocados por consumo <strong>de</strong> alcohol<br />

NI 40 Número <strong>de</strong> personas consumidoras <strong>de</strong> drogas registradas <strong>en</strong> tratami<strong>en</strong>tos eficaces<br />

NI 41 % <strong>de</strong> la población que percibe la conducta escandalosa o <strong>en</strong> estado <strong>de</strong> embriaguez como problema<br />

NI 42 % <strong>de</strong> la población que percibe <strong>el</strong> consumo o <strong>el</strong> tráfico <strong>de</strong> drogas como problema<br />

NI 51 Eficacia <strong>de</strong> los Servicios <strong>de</strong> Salud M<strong>en</strong>tal Infantil y Adolesc<strong>en</strong>te<br />

NI 54 Servicios para niños/as con discapacidad<br />

NI 58 Salud emocional y conducta <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> acogimi<strong>en</strong>to<br />

NI 59 Evaluación inicial <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción social que recib<strong>en</strong> los m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> <strong>el</strong> intervalo <strong>de</strong> siete días laborables<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> la <strong>de</strong>rivación <strong>de</strong>l caso<br />

NI 60 Evaluación principal <strong>en</strong> los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a m<strong>en</strong>ores que se lleva a cabo <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> los 35 días<br />

laborables <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que se inicia <strong>el</strong> caso<br />

NI 61 Estabilidad <strong>de</strong> los m<strong>en</strong>ores acogidos tras la <strong>de</strong>cisión oficial <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminar que <strong>el</strong> m<strong>en</strong>or sea adoptado<br />

NI 62 Estabilidad <strong>de</strong> los alojami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores acogidos: número <strong>de</strong> cambios<br />

NI 63 Estabilidad <strong>de</strong> los alojami<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> m<strong>en</strong>ores acogidos: duración <strong>de</strong>l alojami<strong>en</strong>to<br />

NI 64 Planes <strong>de</strong> protección infantil <strong>de</strong> dos o más años <strong>de</strong> duración<br />

NI 65 M<strong>en</strong>ores que son susceptibles <strong>de</strong> contar con más <strong>de</strong> un Plan <strong>de</strong> Caso<br />

11 Algunos <strong>de</strong> esos acuerdos son los sigui<strong>en</strong>tes: reducir a la mitad <strong>el</strong> número <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> pobreza para <strong>el</strong> año 2011,<br />

<strong>de</strong> cara a erradicar la pobreza infantil <strong>en</strong> 2020; reducir las <strong>de</strong>sv<strong>en</strong>tajas que las personas experim<strong>en</strong>tan <strong>de</strong>bido a su género, raza,<br />

discapacidad, edad, ori<strong>en</strong>tación sexual, r<strong>el</strong>igión o a sus cre<strong>en</strong>cias; increm<strong>en</strong>tar la proporción <strong>de</strong> personas <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> exclusión<br />

social que recib<strong>en</strong> servicios <strong>de</strong> alojami<strong>en</strong>to, formación o empleo; evitar la pobreza y promover una mayor in<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia y<br />

bi<strong>en</strong>estar <strong>en</strong>tre las personas mayores; garantizar mejores cuidados a todas las personas; reducir los daños causados por <strong>el</strong> alcohol<br />

y las drogas… . A cada uno <strong>de</strong> esos objetivos nacionales se le asigna uno o varios <strong>indicadores</strong>.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 54


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Cod. Indicador<br />

NI 66 Casos <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores acogidos que fueron revisados <strong>en</strong> <strong>el</strong> intervalo <strong>de</strong> tiempo necesario<br />

NI 67 Casos <strong>de</strong> protección infantil que fueron revisados <strong>en</strong> <strong>el</strong> intervalo <strong>de</strong> tiempo necesario<br />

NI 68 Derivaciones <strong>de</strong> casos a los servicios <strong>de</strong> protección infantil para una evaluación inicial<br />

NI 69 M<strong>en</strong>ores que han sido víctimas <strong>de</strong> “bullying”<br />

NI 70 Admisiones hospitalarias causadas por lesiones involuntarias o int<strong>en</strong>cionadas a niños/as y a jóv<strong>en</strong>es.<br />

NI 71 M<strong>en</strong>ores que se han fugado y han pernoctado fuera <strong>de</strong> casa o <strong>de</strong>l acogimi<strong>en</strong>to<br />

NI 99 M<strong>en</strong>ores acogidos que obti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong> certificado <strong>de</strong> educación superior <strong>en</strong> L<strong>en</strong>gua Inglesa<br />

NI 100 M<strong>en</strong>ores acogidos que obti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong> certificado <strong>de</strong> educación superior <strong>en</strong> Matemáticas<br />

NI 101 M<strong>en</strong>ores acogidos que obti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong> equival<strong>en</strong>te al certificado LOGSE<br />

NI 106 Jóv<strong>en</strong>es que proce<strong>de</strong>n <strong>de</strong> familias con ingresos bajos que alcanzan la <strong>en</strong>señanza superior<br />

NI 109 Número <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tros Infantiles “Sure Start”<br />

NI 112 Tasa <strong>de</strong> embarazos <strong>en</strong> m<strong>en</strong>ores <strong>de</strong> 18 años<br />

NI 114 Tasa <strong>de</strong> abandono escolar perman<strong>en</strong>te<br />

NI 115 Consumo <strong>de</strong> drogas por parte <strong>de</strong> jóv<strong>en</strong>es<br />

NI 116 Proporción <strong>de</strong> niños/as <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> pobreza<br />

NI 117 M<strong>en</strong>ores <strong>de</strong> 16 a 18 años que no están <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema educativo, que no recib<strong>en</strong> formación ni se<br />

<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran trabajando<br />

NI 118 Cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> recibir servicios <strong>de</strong> protección infantil <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores por parte <strong>de</strong> las familias <strong>de</strong><br />

bajos ingresos económicos<br />

NI 119 Auto-informe <strong>de</strong> estado <strong>de</strong> salud g<strong>en</strong>eral y bi<strong>en</strong>estar percibido<br />

NI 124 Personas con una discapacidad perman<strong>en</strong>te que recib<strong>en</strong> apoyo para ser in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes y controlar<br />

su situación<br />

NI 125 Niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> in<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia que las personas mayores alcanzan gracias a los servicios <strong>de</strong> rehabilitación o<br />

<strong>de</strong> niv<strong>el</strong> intermedio<br />

NI 127 Auto-informe <strong>de</strong> experi<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> usuarios <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción social<br />

NI 128 Auto-informe <strong>de</strong> respeto y dignidad <strong>en</strong> su tratami<strong>en</strong>to<br />

NI 129 Fin <strong>de</strong> la provisión <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción – acceso a una at<strong>en</strong>ción a<strong>de</strong>cuada que permite optar por<br />

una muerte <strong>en</strong> su domicilio<br />

NI 130 Usuarios <strong>de</strong> servicios sociales que recib<strong>en</strong> Apoyo Individual Dirigido (S<strong>el</strong>f Directed Support) por<br />

100.000 habitantes<br />

NI 131 Retrasos <strong>en</strong> la provisión <strong>de</strong> servicios<br />

NI 132 Tiempo <strong>de</strong> respuesta para las evaluaciones <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción social (para todos los adultos)<br />

NI 133 Tiempo <strong>de</strong> respuesta para paquetes <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción social tras realizarse la evaluación<br />

NI 134 El número <strong>de</strong> noches <strong>de</strong> estancia <strong>en</strong> servicios <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia por persona <strong>en</strong> un grupo <strong>de</strong> población<br />

pon<strong>de</strong>rado<br />

NI 135 Cuidadores cuyas necesida<strong>de</strong>s son evaluadas o revisadas y recib<strong>en</strong> un servicio específico <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

a cuidadores, asesorami<strong>en</strong>to o información<br />

NI 136 Personas que recib<strong>en</strong> apoyo para llevar a cabo una vida in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te gracias a servicios sociales<br />

(para todos los adultos)<br />

NI 137 Expectativas <strong>de</strong> vida saludable a los 65 años<br />

NI 138 Satisfacción <strong>de</strong> las personas mayores <strong>de</strong> 65 años con su domicilio y con <strong>el</strong> vecindario<br />

NI 139 En qué medida las personas mayores recib<strong>en</strong> <strong>el</strong> apoyo que necesitan para llevar a cabo una vida<br />

in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>en</strong> su propio domicilio<br />

NI 140 Tratami<strong>en</strong>to justo por parte <strong>de</strong> los servicios municipales<br />

NI 141 Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> personas vulnerables que alcanzan una vida in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />

NI 142 Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> personas mayores que recib<strong>en</strong> apoyo para mant<strong>en</strong>er una vida in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />

NI 143 D<strong>el</strong>incu<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> libertad condicional que resi<strong>de</strong>n <strong>en</strong> alojami<strong>en</strong>tos estables y a<strong>de</strong>cuados <strong>en</strong> la fase<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 55


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Cod. Indicador<br />

final <strong>de</strong> su con<strong>de</strong>na<br />

NI 144 D<strong>el</strong>incu<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> libertad condicional que trabajan <strong>en</strong> la fase final <strong>de</strong> su con<strong>de</strong>na<br />

NI 145 Adultos con discapacidad int<strong>el</strong>ectual <strong>en</strong> alojami<strong>en</strong>to con apoyo<br />

NI 146 Adultos con discapacidad int<strong>el</strong>ectual que trabajan<br />

NI 147 Personas que abandonan los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> alojami<strong>en</strong>tos a<strong>de</strong>cuados<br />

NI 148 Personas que abandonan los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción que estudian, recib<strong>en</strong> formación o trabajan<br />

NI 149 Adultos <strong>en</strong> contacto con servicios <strong>de</strong> salud m<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> tipo secundario <strong>en</strong> alojami<strong>en</strong>to reglado<br />

NI 150 Adultos <strong>en</strong> contacto con servicios <strong>de</strong> salud m<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> tipo secundario que trabajan<br />

NI 151 Tasa global <strong>de</strong> empleo<br />

NI 152 Personas <strong>en</strong> edad <strong>de</strong> trabajar que no recib<strong>en</strong> prestaciones económicas condicionadas a la ocupación<br />

laboral<br />

NI 153 Personas <strong>en</strong> edad <strong>de</strong> trabajar que reclaman prestaciones por empleo <strong>en</strong> barrios <strong>de</strong>sfavorecidos<br />

NI 156 Número <strong>de</strong> hogares <strong>en</strong> alojami<strong>en</strong>to temporal<br />

En lo que se refiere a la estructura <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong>, la ficha correspondi<strong>en</strong>te a cada uno <strong>de</strong><br />

<strong>el</strong>los incluye 14 campos distintos, <strong>en</strong>tre los que se cu<strong>en</strong>ta la razón por la que se incluye <strong>el</strong> indi-<br />

cador <strong>en</strong> cuestión, su <strong>de</strong>scripción, <strong>el</strong> método <strong>de</strong> cálculo, un ejemplo práctico, <strong>el</strong> criterio <strong>de</strong><br />

bu<strong>en</strong> resultado establecido, la frecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> recogida <strong>de</strong>l dato, la fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> datos, <strong>el</strong> formato, la<br />

organización responsable <strong>de</strong> la provisión <strong>de</strong>l dato o <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> territorial <strong>en</strong> <strong>el</strong> que <strong>el</strong> dato <strong>de</strong>be<br />

<strong>de</strong>sagregarse. En lo que se refiere a los criterios <strong>de</strong> bu<strong>en</strong> resultado (good performance), se ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong><br />

cu<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral la variación respecto al indicador <strong>de</strong>l periodo anterior (mejor, peor o igual).<br />

Como <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong>l PAF, la mayor parte <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> provi<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>de</strong> los registros admi-<br />

nistrativos propios <strong>de</strong> las autorida<strong>de</strong>s locales. Una parte importante proce<strong>de</strong>n, sin embargo, <strong>de</strong><br />

<strong>en</strong>cuestas epi<strong>de</strong>miológicas u otras fu<strong>en</strong>tes estadísticas o <strong>de</strong> <strong>en</strong>cuestas <strong>de</strong> satisfacción realizadas<br />

<strong>en</strong>tre las personas usuarias <strong>de</strong> los diversos servicios. Entre <strong>el</strong>las, cabe <strong>de</strong>stacar la <strong>de</strong>nominada<br />

Adult Social Care Survey, mediante la cual cada autoridad local con responsabilidad <strong>en</strong> materia <strong>de</strong><br />

servicios sociales está obligada a realizar una <strong>en</strong>cuesta <strong>de</strong> satisfacción a todas las personas<br />

usuarias <strong>de</strong> servicios domiciliarios y resi<strong>de</strong>nciales, con capacidad para cons<strong>en</strong>tir su participa-<br />

ción <strong>en</strong> la <strong>en</strong>cuesta, a una fecha <strong>de</strong>terminada. En <strong>el</strong> año 2010, se remitió la <strong>en</strong>cuesta a un total<br />

<strong>de</strong> 150.800 personas (<strong>en</strong> torno al 0,30% <strong>de</strong> la población <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 18 años), con una tasa <strong>de</strong><br />

respuesta <strong>de</strong>l 40%. También ti<strong>en</strong>e particular interés la <strong>de</strong>nominada Place Survey, mediante la<br />

cual cada autoridad local <strong>de</strong>be gestionar una <strong>en</strong>cuesta a una muestra repres<strong>en</strong>tativa <strong>de</strong> la pobla-<br />

ción, a partir <strong>de</strong> un cuestionario común para todo <strong>el</strong> territorio inglés r<strong>el</strong>ativo a su percepción<br />

<strong>de</strong>l <strong>en</strong>torno urbano <strong>en</strong> <strong>el</strong> que viv<strong>en</strong><br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 56


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

3.3.4. Búsqueda <strong>de</strong> mayor transpar<strong>en</strong>cia: The Adults Social Care Outcomes Framework<br />

El Sistema Único <strong>de</strong> Indicadores Nacionales que acaba <strong>de</strong> <strong>de</strong>scribirse estuvo <strong>en</strong> vigor durante<br />

cuatro años y fue profundam<strong>en</strong>te modificado, <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción a las personas adul-<br />

tas y mayores, con la llegada al Gobierno británico <strong>de</strong>l Partido Conservador. En noviembre <strong>de</strong><br />

2010, <strong>el</strong> Departam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Salud, <strong>de</strong>l cual <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> la regulación <strong>de</strong> los Servicios Sociales, puso<br />

<strong>en</strong> marcha <strong>el</strong> establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> un nuevo sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción a<br />

personas adultas y mayores, <strong>de</strong>jando al marg<strong>en</strong> <strong>el</strong> subsistema <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a las personas m<strong>en</strong>o-<br />

res <strong>de</strong> edad.<br />

Uno <strong>de</strong> los motivos básicos <strong>de</strong>l cambio, ya apuntado <strong>en</strong> la reforma anterior, es la simplifica-<br />

ción <strong>de</strong>l sistema y <strong>el</strong> establecimi<strong>en</strong>to, para la administración local, <strong>de</strong> márg<strong>en</strong>es <strong>de</strong> actuación<br />

autónoma mucho más amplios. Los docum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> planificación <strong>de</strong>l nuevo mo<strong>de</strong>lo insist<strong>en</strong>,<br />

<strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido, <strong>en</strong> la necesidad <strong>de</strong> garantizar una mayor transpar<strong>en</strong>cia mediante un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong><br />

abajo hacia arriba, más participativo que <strong>el</strong> anterior, y más respetuoso <strong>de</strong> la autonomía munici-<br />

pal, tanto <strong>en</strong> lo que se refiere a la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> los objetivos como a la r<strong>en</strong>dición <strong>de</strong> cu<strong>en</strong>tas<br />

ante la administración c<strong>en</strong>tral. El mo<strong>de</strong>lo establecido <strong>en</strong> 2011 sigue estando <strong>en</strong> cualquier caso<br />

ori<strong>en</strong>tado a supervisar la actividad <strong>de</strong> los municipios <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción social, con la<br />

vista puesta <strong>en</strong> tres dim<strong>en</strong>siones clave: <strong>el</strong> impacto <strong>de</strong> los servicios <strong>en</strong> las condiciones <strong>de</strong> vida <strong>de</strong><br />

la ciudadanía, la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios, y la transpar<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> lo que se refiere a la r<strong>en</strong>dición <strong>de</strong><br />

cu<strong>en</strong>tas <strong>de</strong> las administraciones locales, <strong>en</strong> un marco g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> apuesta gubernam<strong>en</strong>tal por<br />

una mayor transpar<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la gestión <strong>de</strong> los servicios públicos.<br />

Los objetivos básicos <strong>de</strong>l nuevo sistema son tres:<br />

- Empo<strong>de</strong>rar a la ciudadanía y apoyar la transpar<strong>en</strong>cia;<br />

- Mejorar los resultados para las personas con necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> apoyo y cuidados;<br />

- Mejorar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios sociales.<br />

El nuevo sistema propuesto por <strong>el</strong> Gobierno inglés se vincula estrecham<strong>en</strong>te al National Instute<br />

for Health and Clinical Exc<strong>el</strong>l<strong>en</strong>ce (NICE), al que se <strong>en</strong>comi<strong>en</strong>da la publicación <strong>de</strong> estándares <strong>de</strong><br />

<strong>calidad</strong> r<strong>el</strong>ativos al ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales. Hasta ese mom<strong>en</strong>to, <strong>el</strong> NICE establecía<br />

ese tipo <strong>de</strong> estándares <strong>de</strong> actuación <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción sanitaria, a partir <strong>de</strong> una apro-<br />

ximación basada <strong>en</strong> la evi<strong>de</strong>ncia clínica disponible (evi<strong>de</strong>nce based practice). En ese marco, los<br />

estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> se <strong>de</strong>fin<strong>en</strong> como “un comp<strong>en</strong>dio <strong>de</strong> <strong>en</strong>tre cinco y diez indicaciones espe-<br />

cíficas y concisas r<strong>el</strong>ativas a la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> un procedimi<strong>en</strong>to médico concreto, así como las<br />

medidas asociadas que indican una at<strong>en</strong>ción coste-efectiva y <strong>de</strong> alta <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> un procedimi<strong>en</strong>-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 57


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

to o ámbito clínico”. El NICE –hasta la fecha c<strong>en</strong>trado exclusivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la at<strong>en</strong>ción médi-<br />

ca- se configura así como <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro responsable <strong>de</strong> la g<strong>en</strong>eración <strong>de</strong> estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> y <strong>de</strong><br />

la interv<strong>en</strong>ción basada <strong>en</strong> la evi<strong>de</strong>ncia <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales.<br />

En lo que se refiere a los <strong>indicadores</strong> incluidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo, se establece <strong>el</strong> <strong>de</strong>nominado Adult<br />

Social Care Outcomes Framework (ASCOF) que recoge todos los <strong>indicadores</strong> consi<strong>de</strong>rados im-<br />

prescindibles <strong>en</strong> esta nueva etapa. El nuevo sistema r<strong>en</strong>uncia al establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> objetivos <strong>de</strong><br />

cumplimi<strong>en</strong>to, clasificaciones, puntuaciones y <strong>de</strong>más <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos comparativos, y se marca co-<br />

mo objetivo aligerar la carga que los mo<strong>de</strong>los anteriores imponían a los municipios. Se prevé<br />

que <strong>en</strong> 2012 se proce<strong>de</strong>rá a la revisión <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> manejados hasta ahora, al objeto <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>finir un árbol único y simplificado <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> para los próximos años.<br />

Para la edición <strong>de</strong> 2011/12, <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> recoge, como se observa <strong>en</strong> la tabla, un<br />

total <strong>de</strong> 17 <strong>indicadores</strong>, agrupados <strong>en</strong> cuatro áreas. Cada área o dim<strong>en</strong>sión se divi<strong>de</strong> <strong>en</strong> medi-<br />

das <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>te niv<strong>el</strong>: se establece por un lado uno o varios <strong>indicadores</strong> g<strong>en</strong>erales, y una serie<br />

<strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> resultados, <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> una <strong>de</strong>claración que <strong>de</strong>fine <strong>el</strong> objetivo que pret<strong>en</strong>-<br />

<strong>de</strong>n medir los <strong>indicadores</strong> <strong>en</strong> cuestión.<br />

Cuadro 10. Indicadores <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo ASCOF<br />

1. Mejorar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> las personas con necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidado y apoyo<br />

Medida gobal<br />

1A. Calidad <strong>de</strong> vida r<strong>el</strong>acionada con la at<strong>en</strong>ción social<br />

Medidas <strong>de</strong> resultado<br />

Las personas gestionan <strong>el</strong> apoyo que precisan <strong>de</strong> la forma que <strong>de</strong>sean, <strong>de</strong> manera que manti<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> control <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> los apoyos que recib<strong>en</strong>.<br />

1B. Proporción <strong>de</strong> personas usuarias <strong>de</strong> servicios que consi<strong>de</strong>ran que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> control <strong>sobre</strong> su vida<br />

cotidiana<br />

1C. Proporción <strong>de</strong> personas usuarias <strong>de</strong> servicios que recib<strong>en</strong> prestaciones económicas para <strong>el</strong> pago <strong>de</strong><br />

prestaciones o apoyo auto-dirigido;<br />

Los cuidadores disfrutan <strong>de</strong> un equilibrio a<strong>de</strong>cuado <strong>en</strong> sus funciones y manti<strong>en</strong><strong>en</strong> la <strong>calidad</strong><br />

<strong>de</strong> vida que <strong>de</strong>sean<br />

1D. Calidad <strong>de</strong> vida percibida por las personas cuidadoras<br />

Las personas son capaces <strong>de</strong> <strong>en</strong>contrar empleo cuando lo precisan, mant<strong>en</strong>er una vida social y<br />

familiar, contribuir al <strong>de</strong>sarrollo comunitario y evitar la soledad y <strong>el</strong> aislami<strong>en</strong>to.<br />

1E. Tasa <strong>de</strong> ocupación <strong>de</strong> las personas adultas con discapacidad m<strong>en</strong>tal.<br />

1F. Tasa <strong>de</strong> ocupación <strong>de</strong> las personas adultas at<strong>en</strong>didas por los servicios <strong>de</strong> salud m<strong>en</strong>tal.<br />

1G. Proporción <strong>de</strong> personas con discapacidad m<strong>en</strong>tal que viv<strong>en</strong> <strong>en</strong> su propio domicilio o con su familia.<br />

1H. Proporción <strong>de</strong> personas at<strong>en</strong>didas por los servicios <strong>de</strong> salud m<strong>en</strong>tal que viv<strong>en</strong> <strong>de</strong> forma autónoma,<br />

con o sin apoyo.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 58


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

El primero <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> es un índice sintético <strong>el</strong>aborado a partir <strong>de</strong> ocho preguntas con-<br />

cretas <strong>de</strong> la <strong>en</strong>cuesta Adult Social Care Survey, mi<strong>en</strong>tras que <strong>el</strong> indicador 1B se <strong>de</strong>rivan direc-<br />

tam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> esa misma <strong>en</strong>cuesta. El indicador 1C se <strong>de</strong>riva a su vez <strong>de</strong> la combinación <strong>de</strong> una<br />

serie <strong>de</strong> preguntas cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> una <strong>en</strong>cuesta realizada a personas cuidadoras (Careers Survey).<br />

El resto <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> se basan <strong>en</strong> datos administrativos.<br />

El sigui<strong>en</strong>te bloque <strong>de</strong> medidas se r<strong>el</strong>aciona fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te con la necesidad <strong>de</strong> garantizar<br />

la mayor efici<strong>en</strong>cia posible <strong>en</strong> la prestación <strong>de</strong> los servicios. Un número importante <strong>de</strong> indica-<br />

dores (los señalados con las iniciales XX) son <strong>indicadores</strong> todavía no sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te formula-<br />

dos y cuya aplicación se pospone al próximo año.<br />

Cuadro 11. Indicadores <strong>de</strong> necesidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo ASCOF<br />

2. Retrasar y reducir la necesidad <strong>de</strong> apoyo y cuidados<br />

Medida gobal<br />

2A. Tasa <strong>de</strong> admisiones <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales (por 100.000 habitantes)<br />

Medidas <strong>de</strong> resultado<br />

Todas las personas ti<strong>en</strong><strong>en</strong> la oportunidad <strong>de</strong> disfrutar <strong>de</strong> un bu<strong>en</strong> estado <strong>de</strong> salud y <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar<br />

a lo largo <strong>de</strong> su vida, y pue<strong>de</strong>n acce<strong>de</strong>r a la información y <strong>el</strong> apoyo necesarios para respon<strong>de</strong>r<br />

a sus necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidado.<br />

XX. Efectividad <strong>de</strong> los servicios prev<strong>en</strong>tivos<br />

El diagnóstico precoz, la interv<strong>en</strong>ción y la rehabilitación implican una m<strong>en</strong>or <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia<br />

respecto a los servicios <strong>de</strong> carácter int<strong>en</strong>sivo<br />

2B. Proporción <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 65 años que se manti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> su hogar 91 días <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> ser<br />

<strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> un hospital a un servicio <strong>de</strong> rehabilitación.<br />

XX. Efectividad <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> diagnóstico precoz, interv<strong>en</strong>ción y rehabilitación: evitar admisiones<br />

hospitalarias.<br />

Cuando las personas pres<strong>en</strong>tan necesidad <strong>de</strong> cuidados, recib<strong>en</strong> la at<strong>en</strong>ción necesaria <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

<strong>en</strong>torno más a<strong>de</strong>cuado, con <strong>el</strong> objetivo <strong>de</strong> recuperar los niv<strong>el</strong>es previos <strong>de</strong> autonomía<br />

2C. Tasa <strong>de</strong> <strong>de</strong>rivaciones retrasadas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros hospitalarios a c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> servicios sociales, con<br />

indicación <strong>de</strong>l porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> retrasos <strong>de</strong>bidos a los servicios sociales<br />

XX. Efectividad <strong>de</strong> la rehabilitación: readquirir in<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia<br />

Los <strong>indicadores</strong> recogidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> tercero <strong>de</strong> los ámbitos son <strong>de</strong> carácter estrictam<strong>en</strong>te subjetivo,<br />

y se refier<strong>en</strong> a la percepción <strong>de</strong> las personas at<strong>en</strong>didas, y <strong>de</strong> sus cuidadores/as, <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación con<br />

la at<strong>en</strong>ción recibida y a su planificación. En la mayor parte <strong>de</strong> los casos, los <strong>indicadores</strong> se<br />

<strong>de</strong>rivan <strong>de</strong> la <strong>en</strong>cuesta a las personas usuarias, así como <strong>de</strong> la <strong>en</strong>cuesta a las personas cuidado-<br />

ras.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 59


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Cuadro 12. Indicadores subjetivos <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo ASCOF<br />

3. Asegurar que las personas ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una experi<strong>en</strong>cia positiva <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a los servicios<br />

prestados<br />

Medida global<br />

Las personas usuarias <strong>de</strong> los servicios y sus cuidadores/as se muestran satisfechas con los<br />

servicios recibidos<br />

3A. Satisfacción g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> las personas usuarias <strong>de</strong> servicios;<br />

3B. Satisfacción g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> las personas cuidadoras<br />

Medidas <strong>de</strong> resultado<br />

Las personas cuidadoras consi<strong>de</strong>ran que son tratadas como iguales <strong>en</strong> <strong>el</strong> proceso <strong>de</strong> provisión<br />

<strong>de</strong> los cuidados<br />

3C. Proporción <strong>de</strong> personas usuarias <strong>de</strong> servicios y <strong>de</strong> personas cuidadoras que señalan haber sido<br />

incluidas o consultadas <strong>en</strong> las discusiones <strong>sobre</strong> la persona a la que cuidan.<br />

Las personas sab<strong>en</strong> qué recursos hay disponibles <strong>en</strong> la zona <strong>en</strong> la que resi<strong>de</strong>n, a qué recursos<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>de</strong>recho y con quién contactar <strong>en</strong> caso <strong>de</strong> necesidad.<br />

3D. Proporción <strong>de</strong> personas usuarias <strong>de</strong> servicios y <strong>de</strong> personas cuidadoras que consi<strong>de</strong>ran s<strong>en</strong>cillo<br />

recibir información <strong>sobre</strong> la red <strong>de</strong> cuidados.<br />

Finalm<strong>en</strong>te, <strong>el</strong> cuarto ámbito analizado se refiere a la seguridad <strong>de</strong> las personas más vulnera-<br />

bles. Se incluy<strong>en</strong> únicam<strong>en</strong>te dos <strong>indicadores</strong> <strong>en</strong> este área, ambos <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> las <strong>en</strong>cuestas<br />

antes citadas.<br />

Cuadro 13. Indicadores r<strong>el</strong>ativos a la protección <strong>de</strong> las personas vulnerables <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo ASCOF<br />

4. Salvaguardar a las personas vulnerables y protegerles <strong>de</strong> daños evitables<br />

Medida gobal<br />

4A. Proporción <strong>de</strong> personas usuarias que se si<strong>en</strong>t<strong>en</strong> seguras;<br />

Medidas <strong>de</strong> resultado<br />

Todas las personas disfrutan <strong>de</strong> seguridad física y se si<strong>en</strong>t<strong>en</strong> seguras.<br />

Las personas no están sometidas a abusos físicos o emocionales, acoso, neglig<strong>en</strong>cia o daños<br />

autoinfligidos.<br />

Las personas estarán protegidas <strong>en</strong> la medida <strong>de</strong> lo posible <strong>de</strong> daños evitables, <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s y<br />

lesiones.<br />

Las personas recib<strong>en</strong> <strong>el</strong> apoyo necesario para gestionar los riesgos <strong>en</strong> la forma que consi<strong>de</strong>ran<br />

a<strong>de</strong>cuada<br />

4B. Proporción <strong>de</strong> personas usuarias <strong>de</strong> servicios y <strong>de</strong> personas cuidadoras que señalan que los servicios<br />

recibidos les hac<strong>en</strong> s<strong>en</strong>tirse seguras.<br />

XX Efectividad <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> protección.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 60


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

3.3.5. Conclusiones<br />

El análisis <strong>de</strong> la experi<strong>en</strong>cia inglesa pue<strong>de</strong> consi<strong>de</strong>rarse uno <strong>de</strong> los más ilustrativos, <strong>de</strong>bido<br />

tanto a los notables cambios que se han ido produci<strong>en</strong>do como al <strong>de</strong>sarrollo práctico <strong>de</strong> los<br />

mismos y a la reflexión teórica realizada <strong>en</strong> ese país <strong>en</strong> torno al significado y <strong>el</strong> valor <strong>de</strong> los<br />

<strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la gestión pública y, <strong>en</strong> concreto, <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong><br />

los Servicios Sociales. En r<strong>el</strong>ación con los mo<strong>de</strong>los anteriores, <strong>el</strong> sistema que <strong>el</strong> nuevo Gobier-<br />

no promueve <strong>en</strong> la actualidad se caracteriza por los sigui<strong>en</strong>tes <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos:<br />

- Se trata <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> la máxima simplicidad, con un número <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> mu-<br />

cho m<strong>en</strong>or que <strong>en</strong> los anteriores mo<strong>de</strong>los. La s<strong>en</strong>cillez <strong>de</strong>l sistema se <strong>de</strong>be tanto a la<br />

necesidad <strong>de</strong> no imponer una excesiva carga a las autorida<strong>de</strong>s municipales como a una<br />

visión difer<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la autonomía municipal. El nuevo mo<strong>de</strong>lo supone, <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido,<br />

una retirada <strong>de</strong> la administración c<strong>en</strong>tral respecto a sus compet<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> cuanto a la<br />

supervisión <strong>de</strong> la gestión <strong>de</strong> las autorida<strong>de</strong>s locales.<br />

- Se trata, por otra parte, <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo que ti<strong>en</strong>e escasam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta los datos ad-<br />

ministrativos y que se c<strong>en</strong>tra muy fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la opinión <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias, cuya opinión se recoge mediante <strong>en</strong>cuestas que los municipios <strong>de</strong>b<strong>en</strong> obliga-<br />

toriam<strong>en</strong>te realizar <strong>de</strong> forma autónoma (aunque con <strong>el</strong> apoyo y la supervisión <strong>de</strong>l Go-<br />

bierno c<strong>en</strong>tral).<br />

- El mo<strong>de</strong>lo r<strong>en</strong>uncia explícitam<strong>en</strong>te al compon<strong>en</strong>te comparativo que t<strong>en</strong>ía <strong>en</strong> <strong>el</strong> pasa-<br />

do, r<strong>en</strong>unciando a la realización <strong>de</strong> rankings o similares. El objetivo <strong>de</strong>l sistema no es<br />

ya <strong>el</strong> <strong>de</strong> comparar o estimular, sino, únicam<strong>en</strong>te, <strong>el</strong> <strong>de</strong> informar.<br />

3.4. El mo<strong>de</strong>lo australiano <strong>de</strong> revisión <strong>de</strong> los servicios públicos: RoGS<br />

3.4.1. Bases g<strong>en</strong>erales <strong>de</strong>l sistema<br />

El Gobierno c<strong>en</strong>tral australiano vi<strong>en</strong>e aplicando <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1993 un exhaustivo sistema <strong>de</strong> indica-<br />

dores ori<strong>en</strong>tado a valorar la equidad, la efectividad y la efici<strong>en</strong>cia con la que son prestados <strong>en</strong><br />

todo <strong>el</strong> territorio <strong>de</strong>l país una serie <strong>de</strong> servicios públicos. El sistema pret<strong>en</strong><strong>de</strong> facilitar la com-<br />

paración <strong>en</strong>tre los diversos territorios <strong>de</strong>l país <strong>en</strong> lo que se refiere a la prestación <strong>de</strong> esos servi-<br />

cios y ofrecer a la ciudadanía una información que se consi<strong>de</strong>ra crucial para valorar <strong>el</strong> <strong>de</strong>sem-<br />

peño <strong>de</strong> cada administración. En ese s<strong>en</strong>tido, para los responsables <strong>de</strong>l sistema, una mejor<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 61


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

información fom<strong>en</strong>ta la responsabilidad pública respecto al cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> sus funciones y<br />

contribuye a mejorar la situación <strong>de</strong> las personas al facilitar una mejor prestación <strong>de</strong> servicios.<br />

En su edición <strong>de</strong> 2011, la <strong>de</strong>cimosexta <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su creación, <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> conocido<br />

como Review of Governm<strong>en</strong>t Service Provision o RoGS analiza un catálogo <strong>de</strong> quince servicios pú-<br />

blicos, agrupados <strong>en</strong> seis gran<strong>de</strong>s áreas. De esos quince servicios, cuatro –servicios para per-<br />

sonas mayores, para personas con discapacidad, para personas sin hogar y servicios <strong>de</strong> protec-<br />

ción y apoyo- pert<strong>en</strong>ec<strong>en</strong> a lo que <strong>en</strong> la CAPV se consi<strong>de</strong>ran como Servicios Sociales, y son<br />

por tanto objeto <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción prefer<strong>en</strong>te <strong>en</strong> este informe. La <strong>el</strong>ección <strong>de</strong> esos servicios se <strong>de</strong>be<br />

a que se pue<strong>de</strong>n establecer <strong>en</strong> todos <strong>el</strong>los objetivos básicos similares para las difer<strong>en</strong>tes unida-<br />

<strong>de</strong>s territoriales que conforman <strong>el</strong> Estado australiano y a que se consi<strong>de</strong>ra que la mejora <strong>en</strong><br />

esos <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos supondría un pot<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> mejora muy importante <strong>en</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> las<br />

personas y las comunida<strong>de</strong>s, así como <strong>en</strong> la situación económica g<strong>en</strong>eral.<br />

Como se observa <strong>en</strong> la tabla sigui<strong>en</strong>te, por otra parte, <strong>en</strong> la mayor parte <strong>de</strong> los casos <strong>el</strong> sistema<br />

analiza sistemas o servicios concretos <strong>de</strong>finidos <strong>de</strong> forma r<strong>el</strong>ativam<strong>en</strong>te concreta –policía,<br />

emerg<strong>en</strong>cias, educación, hospitales públicos, etc.-, si bi<strong>en</strong>, <strong>sobre</strong> todo <strong>en</strong> lo que se refiere al<br />

ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales, <strong>el</strong> análisis se estructura <strong>en</strong> función <strong>de</strong> los colectivos objeto <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción prefer<strong>en</strong>te (personas mayores, con discapacidad, sin hogar, etc.).<br />

Infancia, educación y formación<br />

Justicia<br />

Cuadro 14. Áreas y servicios objeto <strong>de</strong> análisis <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo RoGS<br />

Área Servicios incluidos <strong>en</strong> la revisión <strong>de</strong> 2011<br />

Servicios infantiles<br />

Educación escolar<br />

Formación profesional<br />

Policía<br />

Tribunales<br />

Servicios correccionales<br />

Gestión <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cias Inc<strong>en</strong>dios, ambulancias y servicios <strong>de</strong> rescate <strong>en</strong> carretera<br />

Salud<br />

Servicios a la comunidad<br />

Vivi<strong>en</strong>da y personas sin hogar<br />

Hospitales públicos<br />

At<strong>en</strong>ción primaria y salud comunitaria<br />

Detección y at<strong>en</strong>ción al cáncer <strong>de</strong> pulmón y servicios especializados <strong>de</strong> salud<br />

m<strong>en</strong>tal<br />

Servicios para personas mayores<br />

Servicios para personas con discapacidad<br />

Servicios <strong>de</strong> protección y apoyo<br />

Vivi<strong>en</strong>da pública<br />

Servicios para personas sin hogar<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 62


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Los principios teóricos que rig<strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema son los sigui<strong>en</strong>tes:<br />

- Énfasis <strong>en</strong> <strong>el</strong> impacto <strong>de</strong> los servicios <strong>sobre</strong> la población, <strong>de</strong> forma que se pueda refle-<br />

jar si los objetivos <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> cara a la población han sido cubiertos;<br />

- Amplitud, valorando <strong>el</strong> cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> todos los objetivos r<strong>el</strong>evantes;<br />

- Comparabilidad <strong>de</strong> los datos <strong>en</strong> <strong>el</strong> tiempo y <strong>en</strong> <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong>l Territorio, para lo cual<br />

se <strong>de</strong>sarrollan todas las tareas <strong>de</strong> apoyo técnico necesarias.<br />

- Disponibilidad progresiva <strong>de</strong> datos. El sistema se pone <strong>en</strong> marcha aun cuando todas<br />

las unida<strong>de</strong>s territoriales no pue<strong>de</strong>n ofrecer datos <strong>de</strong> sufici<strong>en</strong>te <strong>calidad</strong>, incorporándo-<br />

se las distintas regiones <strong>de</strong> forma progresiva, <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong> que van adaptando sus<br />

sistemas <strong>de</strong> recogida <strong>de</strong> datos<br />

- Actualización a<strong>de</strong>cuada <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong>, <strong>de</strong> forma que los datos recogidos <strong>en</strong> cada<br />

informe sean lo más reci<strong>en</strong>tes posible.<br />

- Utilización <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> ya utilizados <strong>en</strong> otros países y/o que pue<strong>de</strong>n ser fácilm<strong>en</strong>te<br />

obt<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> las estadísticas y registros exist<strong>en</strong>tes.<br />

- Significatividad <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> y capacidad <strong>de</strong> ser transmitidos <strong>de</strong> forma s<strong>en</strong>cilla y<br />

fácilm<strong>en</strong>te compr<strong>en</strong>sible a toda la ciudadanía; se pret<strong>en</strong><strong>de</strong> a<strong>de</strong>más que <strong>el</strong> significado<br />

<strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> sea claro y poco ambiguo, al objeto <strong>de</strong> que la ciudadanía pueda <strong>el</strong>a-<br />

borar sus juicios <strong>de</strong> valor <strong>sobre</strong> una base sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te informada.<br />

Se trata <strong>de</strong> un sistema básicam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>scriptivo –no establece <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral objetivos o patrones<br />

<strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia para ninguno <strong>de</strong> sus <strong>indicadores</strong>-, que parte <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo conceptual claram<strong>en</strong>-<br />

te <strong>de</strong>finido y que difer<strong>en</strong>cia fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te <strong>en</strong>tre inputs (o recursos invertidos), outputs (o<br />

servicios prestados) y outcomes (o impactos). En ese marco, los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> impacto ofrec<strong>en</strong><br />

información <strong>sobre</strong> la influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> un servicio <strong>en</strong> la situación <strong>de</strong> una persona o <strong>de</strong> un grupo,<br />

siempre t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que tales impactos pue<strong>de</strong>n estar condicionados por influ<strong>en</strong>cias<br />

externas aj<strong>en</strong>as a la prestación <strong>de</strong>l servicio, y pue<strong>de</strong>n ser intermedios (o a corto plazo) o finales<br />

(a largo plazo). Los resultados son los servicios efectivam<strong>en</strong>te prestados, y los inputs serían los<br />

recursos invertidos para prestarlos.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 63


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Por <strong>el</strong>lo, aunque <strong>el</strong> sistema recoge fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te datos r<strong>el</strong>ativos a la capacidad <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

<strong>de</strong>l sistema y a la forma <strong>en</strong> la que se realiza la provisión <strong>de</strong> servicios, también se incluy<strong>en</strong> datos<br />

r<strong>el</strong>ativos a la situación <strong>de</strong> las personas o, más concretam<strong>en</strong>te, al impacto que los resultados<br />

alcanzados ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> las condiciones <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> las personas. Por otra parte, la aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

objetivos o patrones <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia no implica que <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo no preste importancia a estimular<br />

la mejora, efecto que se <strong>de</strong>riva <strong>de</strong> la comparabilidad <strong>de</strong> los datos, tanto <strong>en</strong> <strong>el</strong> tiempo (<strong>de</strong>s<strong>de</strong> una<br />

perspectiva evolutiva) como <strong>en</strong> <strong>el</strong> territorio (comparando la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> las<br />

diversas regiones <strong>de</strong>l país).<br />

Des<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista <strong>de</strong> su conceptualización, <strong>el</strong> RoGS es un sistema <strong>de</strong>rivado <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo<br />

<strong>de</strong> las 3Es y <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo IOO y adopta un esquema común que se aplica, con las necesarias<br />

adaptaciones, al conjunto <strong>de</strong> las áreas analizadas. Ese marco g<strong>en</strong>eral refleja <strong>el</strong> proceso median-<br />

te <strong>el</strong> cual las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s prestadoras <strong>de</strong> un servicio <strong>de</strong>terminado transforman los inputs <strong>en</strong> resul-<br />

tados e impactos, al objeto <strong>de</strong> alcanzar los objetivos establecidos, difer<strong>en</strong>tes obviam<strong>en</strong>te para<br />

cada uno <strong>de</strong> los quince servicios analizados.<br />

Cuadro 15. Esquema g<strong>en</strong>eral r<strong>el</strong>ativo al proceso <strong>de</strong> prestación <strong>de</strong> servicios <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se<br />

basa <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo RoGS<br />

Como se observa <strong>en</strong> <strong>el</strong> cuadro anterior, los ejes <strong>sobre</strong> los que se articula <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong>l siste-<br />

ma son tres –la equidad, la efectividad y la efici<strong>en</strong>cia-, que se <strong>de</strong>sarrollan <strong>en</strong> cuatro dim<strong>en</strong>sio-<br />

nes concretas: <strong>el</strong> acceso a los servicios, su a<strong>de</strong>cuación a las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la población, la cali-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 64


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

dad <strong>de</strong> los mismos y <strong>el</strong> consumo (económico o <strong>de</strong> otro tipo) que requier<strong>en</strong> para la consecución<br />

<strong>de</strong> los resultados. El mo<strong>de</strong>lo RoGS conce<strong>de</strong> la misma importancia a los conceptos <strong>de</strong> equidad,<br />

efectividad y efici<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong> que se basa <strong>en</strong> la i<strong>de</strong>a <strong>en</strong> que están estrecham<strong>en</strong>te<br />

interr<strong>el</strong>acionados. Cada uno <strong>de</strong> esos tres conceptos se <strong>de</strong>fine <strong>de</strong> la sigui<strong>en</strong>te forma:<br />

- Equidad. En <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l RoGS, los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> equidad se refier<strong>en</strong> a la medida <strong>en</strong><br />

que los servicios se adaptan a las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> unos grupos sociales que pres<strong>en</strong>tan<br />

unas necesida<strong>de</strong>s específicas. En ese ámbito, los <strong>indicadores</strong> pue<strong>de</strong>n referirse a la<br />

equidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> acceso, <strong>en</strong> virtud <strong>de</strong> la cual se espera que todas las personas t<strong>en</strong>gan un<br />

acceso a<strong>de</strong>cuado a los servicios, o a la equidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> impacto, <strong>en</strong> virtud <strong>de</strong> la cual se<br />

espera que <strong>el</strong> impacto <strong>de</strong> los servicios sea similar para todas las personas.<br />

- Efectividad. Los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> efectividad mi<strong>de</strong>n <strong>en</strong> qué medida los resultados <strong>de</strong> un<br />

servicio logran alcanzar los objetivos establecidos. En la mayor parte <strong>de</strong> los casos ana-<br />

lizados, la efectividad se mi<strong>de</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista <strong>de</strong>l acceso (<strong>en</strong> qué medida la<br />

comunidad pue<strong>de</strong> acce<strong>de</strong>r fácilm<strong>en</strong>te a esos servicios, si se produc<strong>en</strong> retrasos <strong>en</strong> <strong>el</strong> ac-<br />

ceso al mismo, si resultan económicam<strong>en</strong>te asumibles para la población, etc.), <strong>de</strong> la<br />

a<strong>de</strong>cuación a las necesida<strong>de</strong>s, y <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>l servicio.<br />

- Efici<strong>en</strong>cia. En <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l RoGS, la efici<strong>en</strong>cia se mi<strong>de</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista <strong>de</strong> la<br />

efici<strong>en</strong>cia técnica (que requiere que los bi<strong>en</strong>es y servicios se produzcan al coste más<br />

bajo posible), <strong>de</strong> la efici<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la s<strong>el</strong>ección <strong>de</strong> los servicios (mediante la cual se da<br />

prefer<strong>en</strong>cia a los servicios más valorados por las personas <strong>de</strong>stinatarias) y <strong>de</strong> la adapta-<br />

ción a los cambios, mediante la cual se ofrec<strong>en</strong> <strong>en</strong> cada mom<strong>en</strong>to los servicios más re-<br />

ci<strong>en</strong>tes y que se adaptan mejor a las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las personas usuarias. El marco <strong>de</strong>l<br />

RoGS se c<strong>en</strong>tra, fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> la efici<strong>en</strong>cia técnica.<br />

3.4.2. Indicadores <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los servicios sociales<br />

Como se ha señalado previam<strong>en</strong>te, <strong>de</strong> los quince paquetes <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> disponibles <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

mo<strong>de</strong>lo RoGS, cuatro hac<strong>en</strong> refer<strong>en</strong>cia directa a servicios o colectivos que, <strong>en</strong> <strong>el</strong> contexto <strong>de</strong> la<br />

CAPV, se i<strong>de</strong>ntifican g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te con <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales. En este informe se<br />

<strong>de</strong>scribe con cierto <strong>de</strong>talle <strong>el</strong> marco establecido para <strong>el</strong> análisis <strong>de</strong> los servicios dirigidos a las<br />

personas mayores <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes, si bi<strong>en</strong> no <strong>de</strong>be olvidarse que también existe un marco <strong>de</strong><br />

<strong>indicadores</strong> para los servicios dirigidos a las personas con discapacidad, a las personas sin ho-<br />

gar y a los servicios <strong>de</strong> protección y apoyo, dirigidos básicam<strong>en</strong>te a los m<strong>en</strong>ores <strong>en</strong> situación <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>samparo y <strong>de</strong>sprotección.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 65


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Los <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>ativos a los servicios para las personas mayores hac<strong>en</strong> refer<strong>en</strong>cia al conjunto<br />

<strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a las personas mayores <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> Australia y fi-<br />

nanciados al m<strong>en</strong>os parcialm<strong>en</strong>te por la Administración estatal: servicios <strong>de</strong> valoración; servi-<br />

cios resi<strong>de</strong>nciales perman<strong>en</strong>tes o <strong>de</strong> respiro, y <strong>de</strong> baja o alta int<strong>en</strong>sidad; servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

comunitaria, que incluy<strong>en</strong> asist<strong>en</strong>cia domiciliaria y c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> día; y servicios comunitarios <strong>de</strong><br />

respiro. La tabla sigui<strong>en</strong>te resume <strong>el</strong> marco g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> los servicios para las<br />

personas mayores.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 66


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Igualdad<br />

Efectividad<br />

Efici<strong>en</strong>cia<br />

Acceso<br />

Acceso<br />

A<strong>de</strong>cuación<br />

Calidad<br />

Cuadro 16. Indicadores r<strong>el</strong>ativos a las personas mayores <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo RoGS<br />

RESULTADOS IMPACTO<br />

OBJETIVO ÁREA INDICADOR INDICADOR<br />

Personas nacidas <strong>en</strong> países no angloparlantes<br />

Uso por parte <strong>de</strong> diversos grupos<br />

Personas indíg<strong>en</strong>as<br />

Veteranos<br />

Resi<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong> áreas remotas o rurales<br />

Personas económicam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>sfavorecidas<br />

Tasas <strong>de</strong> cobertura<br />

Tiempo <strong>de</strong> espera <strong>en</strong> <strong>el</strong> acceso a resi<strong>de</strong>ncias<br />

Puntualidad Tiempo <strong>de</strong> espera <strong>en</strong> <strong>el</strong> acceso a at<strong>en</strong>ción comunitaria<br />

Valoración / asignación<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

Planes <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción que incluy<strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial a largo<br />

plazo<br />

Eficacia horizontal<br />

Necesida<strong>de</strong>s no at<strong>en</strong>didas<br />

Estancias <strong>de</strong> larga duración <strong>de</strong> personas mayores <strong>en</strong> hospitales<br />

públicos<br />

Int<strong>en</strong>sidad <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción<br />

Seguridad Inci<strong>de</strong>ntes específicos <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial<br />

Evaluación in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te /<br />

percepción <strong>de</strong> las personas usuarias<br />

Cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los estándares <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial<br />

Quejas<br />

Cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los estándares <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción comunitaria<br />

Evaluación por parte <strong>de</strong> las personas usuarias<br />

Coste por persona valorada<br />

Inputs por unidad <strong>de</strong> resultados Otros Gasto por cápita <strong>de</strong> la población objetivo<br />

Participación <strong>en</strong> la comunidad<br />

Mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l funcionami<strong>en</strong>to<br />

individual<br />

Capacidad <strong>de</strong> las personas con<br />

necesidad <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción para vivir<br />

<strong>en</strong> la comunidad<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 67


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Los diversos <strong>indicadores</strong> se <strong>de</strong>tallan <strong>de</strong> la sigui<strong>en</strong>te manera:<br />

RESULTADOS<br />

Cuadro 17. Definición <strong>de</strong> lo <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>ativos a las personas mayores <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo RoGS<br />

INDICADOR DEFINICIÓN<br />

Personas nacidas<br />

<strong>en</strong> países no angloparlantes<br />

1. Difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre la proporción <strong>de</strong> usuarios <strong>de</strong> los servicios nacidos <strong>en</strong><br />

países no angloparlantes y la proporción <strong>de</strong> personas nacidas <strong>en</strong> países no<br />

angloparlantes <strong>en</strong> la población pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>mandante<br />

2. Tasa <strong>de</strong> utilización <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ncias para <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong> la población pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>mandante y para las personas nacidas <strong>en</strong> países no angloparlantes.<br />

Personas indíg<strong>en</strong>as 3. Difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre la proporción <strong>de</strong> usuarios <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> proce<strong>de</strong>ncia<br />

indíg<strong>en</strong>a y la proporción <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> esa proce<strong>de</strong>ncia <strong>en</strong> la población<br />

pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>mandante.<br />

4. Tasa <strong>de</strong> utilización <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ncias para <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong> la población pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>mandante y para las personas indíg<strong>en</strong>as<br />

Veteranos 5. Número <strong>de</strong> veteranos <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 70 años <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial dividido<br />

por <strong>el</strong> total <strong>de</strong> veteranos <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 70 años pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>mandantes<br />

<strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción.<br />

Resi<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong><br />

áreas remotas o<br />

rurales<br />

Personas económicam<strong>en</strong>te<strong>de</strong>sfavorecidas<br />

6. Número <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción domiciliaria, y comidas ofrecidas a personas<br />

que viv<strong>en</strong> <strong>en</strong> áreas rurales, <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a la población pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>mandante<br />

<strong>en</strong> función <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> hábitat <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ncia.<br />

7. Número <strong>de</strong> nuevos resi<strong>de</strong>ntes que recib<strong>en</strong> apoyo económico para la financiación<br />

<strong>de</strong> las plazas <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al conjunto <strong>de</strong> los nuevos usuarios <strong>de</strong> plazas<br />

resi<strong>de</strong>nciales.<br />

Tasas <strong>de</strong> cobertura 8. Número <strong>de</strong> plazas <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción operativas por cada 1000 personas mayores<br />

<strong>de</strong> 70 años<br />

9. Número <strong>de</strong> plazas <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción operativas por cada 1000 personas mayores<br />

<strong>de</strong> 70 años + personas indíg<strong>en</strong>as <strong>de</strong> 50 a 69 años 12.<br />

Tiempo <strong>de</strong> espera<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> acceso a<br />

resi<strong>de</strong>ncias<br />

Tiempo <strong>de</strong> espera<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> acceso a<br />

at<strong>en</strong>ción comunitaria<br />

Planes <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

que incluy<strong>en</strong><br />

at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial<br />

a largo plazo<br />

10. Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> personas que acce<strong>de</strong>n a una plaza resi<strong>de</strong>ncial <strong>en</strong> un plazo<br />

inferior a los tres meses a partir <strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> realización o revisión <strong>de</strong> su<br />

plan <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción.<br />

11. Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> personas que acce<strong>de</strong>n a un servicio <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción comunitaria<br />

<strong>en</strong> un plazo inferior a un mes a partir <strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> realización o revisión<br />

<strong>de</strong> su plan <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción y porc<strong>en</strong>taje que lo hace <strong>en</strong> un plazo inferior a tres<br />

meses.<br />

12. Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> valoraciones o planes <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción que incluy<strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

resi<strong>de</strong>ncial, perman<strong>en</strong>te o <strong>de</strong> respiro, y porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> valoraciones que incluy<strong>en</strong><br />

at<strong>en</strong>ción comunitaria.<br />

Eficacia horizontal 13. Indicador p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>de</strong>finir. Pret<strong>en</strong><strong>de</strong> establecer si los servicios son<br />

asignados a las personas con mayor grado <strong>de</strong> necesidad.<br />

Necesida<strong>de</strong>s no<br />

at<strong>en</strong>didas<br />

Estancias <strong>de</strong> larga<br />

duración <strong>de</strong> personas<br />

mayores <strong>en</strong><br />

hospitales públicos<br />

Int<strong>en</strong>sidad <strong>de</strong> la<br />

at<strong>en</strong>ción<br />

14. Distribución <strong>de</strong> las personas con necesida<strong>de</strong>s para las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la vida<br />

diaria <strong>en</strong> función <strong>de</strong>l grado <strong>de</strong> recepción <strong>de</strong> ayuda para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> esas<br />

activida<strong>de</strong>s (total, parcial o nula).<br />

15. Proporción <strong>de</strong> estancias hospitalarias <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 35 días <strong>de</strong> personas <strong>de</strong><br />

más <strong>de</strong> 70 años o <strong>de</strong> indíg<strong>en</strong>as <strong>de</strong> 50 a 69 años <strong>de</strong>bido a la falta <strong>de</strong> plazas<br />

<strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales o la car<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> cuidadores informales.<br />

16. Proporción <strong>de</strong> personas que se manti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> <strong>el</strong> mismo c<strong>en</strong>tro resi<strong>de</strong>ncial al<br />

pasar <strong>de</strong> recibir una at<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> baja int<strong>en</strong>sidad a otra <strong>de</strong> alta int<strong>en</strong>sidad;<br />

17. Proporción <strong>de</strong> plazas <strong>de</strong> baja int<strong>en</strong>sidad ocupadas por personas con necesidad<br />

<strong>de</strong> cuidados <strong>de</strong> alta int<strong>en</strong>sidad;<br />

12 El marco <strong>de</strong> regulación y planificación australiano establece una tasa <strong>de</strong> 113 plazas operativas por cada 1.000 personas <strong>de</strong> más<br />

<strong>de</strong> 70 años, <strong>de</strong> las cuales 44 <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser resi<strong>de</strong>nciales <strong>de</strong> alta intesnidad, 44 resi<strong>de</strong>nciales <strong>de</strong> baja intesidad, 25 <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción comunitaria,<br />

<strong>de</strong> las cuales 4 <strong>de</strong> alta int<strong>en</strong>sidad.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 68


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

RESULTADOS<br />

IMPACTO<br />

INDICADOR DEFINICIÓN<br />

Inci<strong>de</strong>ntes específicos<br />

<strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

resi<strong>de</strong>ncial<br />

Cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

los estándares <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial<br />

18. Número <strong>de</strong> hospitalizaciones por caídas <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial<br />

por cada 10.000 días <strong>de</strong> ocupación;<br />

19. Proporción <strong>de</strong> servicios acreditados que recib<strong>en</strong> una reacreditación para<br />

tres años por cumplir los estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>;<br />

20. Proporción <strong>de</strong> servicios para personas mayores que cumpl<strong>en</strong> los requisitos<br />

establecidos <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> edificación, seguridad anti-inc<strong>en</strong>dios e intimidad<br />

<strong>de</strong> las habitaciones.<br />

Quejas 21. Número <strong>de</strong> incumplimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> la normativa <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a las personas<br />

mayores <strong>de</strong>tectado por <strong>el</strong> Sistema <strong>de</strong> Investigación <strong>de</strong> Quejas por cada<br />

1.000 resi<strong>de</strong>ntes como consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> una queja o reclamación por parte<br />

<strong>de</strong> las personas usuarias.<br />

Cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

los estándares <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción comunitaria<br />

Evaluación por<br />

parte <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias<br />

Coste por persona<br />

valorada<br />

Gasto por cápita<br />

<strong>de</strong> la población<br />

objetivo<br />

Participación <strong>en</strong> la<br />

comunidad<br />

Mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l<br />

funcionami<strong>en</strong>to<br />

individual<br />

Permitir personas<br />

con necesidad <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción vivir <strong>en</strong> la<br />

comunidad<br />

3.4.3. Fu<strong>en</strong>tes, difusión y utilización<br />

22. Proporción <strong>de</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción domiciliaria que son sometidas a inspecciones<br />

<strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a los estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>;<br />

23. Distribución <strong>de</strong> las ag<strong>en</strong>cias inspeccionadas <strong>en</strong> función <strong>de</strong> los resultados <strong>de</strong><br />

la inspección;<br />

24. Indicador p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>de</strong>finir<br />

25. Gasto <strong>de</strong>l Gobierno <strong>en</strong> valoración dividido por <strong>el</strong> número <strong>de</strong> valoraciones<br />

realizadas;<br />

26. Gasto total <strong>en</strong> servicios para la población mayor dividido por <strong>el</strong> número <strong>de</strong><br />

personas <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 75 años + las personas indíg<strong>en</strong>as <strong>de</strong> 50 a 69 años<br />

27. Indicador p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>de</strong>finir<br />

28. Variación <strong>en</strong> la puntuación media <strong>de</strong> la escala Barth<strong>el</strong> modificada al inicio y<br />

al final <strong>de</strong>l programa <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción provisional.<br />

29. Indicador p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>de</strong>finir<br />

Las fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> datos que se utilizan para estos <strong>indicadores</strong> son <strong>de</strong> dos tipos: datos administra-<br />

tivos remitidos por las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s prestadoras o gestoras <strong>de</strong> los servicios, <strong>en</strong> la mayor parte <strong>de</strong><br />

los casos, y datos prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> estadísticas, <strong>en</strong> algunas ocasiones.<br />

La revisión <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> se hace con periodicidad anual, habiéndose publicado <strong>en</strong> 2011 datos<br />

refer<strong>en</strong>tes a 2010, <strong>en</strong> la mayor parte <strong>de</strong> los casos. El informe se difun<strong>de</strong> <strong>de</strong> forma gratuita <strong>en</strong> la<br />

página web <strong>de</strong>l Gobierno y la ciudadanía pue<strong>de</strong> acce<strong>de</strong>r tanto al informe como a los archivos<br />

<strong>de</strong> datos. Los datos se pres<strong>en</strong>tan <strong>de</strong>sagregados para cada una <strong>de</strong> las ocho regiones australianas<br />

(seis estados y dos territorios).<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 69


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> establecidos, <strong>el</strong> informe anual ofrece algunos datos <strong>de</strong> contexto<br />

<strong>sobre</strong> la organización <strong>de</strong> los servicios, <strong>el</strong> gasto realizado, o los factores r<strong>el</strong>ativos a las necesida-<br />

<strong>de</strong>s sociales (como las tasas <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> la población, la estructura <strong>de</strong>mográfica, etc.).<br />

3.4.4. Otros <strong>indicadores</strong><br />

El sistema RoGS que se acaba <strong>de</strong> <strong>de</strong>scribir se vincula estrecham<strong>en</strong>te con otros sistemas <strong>de</strong><br />

<strong>indicadores</strong> exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> Australia y, particularm<strong>en</strong>te, con los <strong>de</strong>nominados Acuerdos Nacio-<br />

nales <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to, que se <strong>de</strong>rivan <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> acuerdos económicos alcanzados <strong>en</strong>tre<br />

las diversas administraciones australianas. Básicam<strong>en</strong>te, se trata <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>calidad</strong> que las administraciones estatales y locales <strong>de</strong>b<strong>en</strong> cumplir para la percepción <strong>de</strong> finan-<br />

ciación específica por parte <strong>de</strong>l Gobierno c<strong>en</strong>tral. En la actualidad, exist<strong>en</strong> seis acuerdos na-<br />

cionales, r<strong>el</strong>ativos a los servicios <strong>de</strong> salud, <strong>de</strong> educación, <strong>de</strong> formación y empleo, <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>da,<br />

<strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a la población indíg<strong>en</strong>a y <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a las personas con discapacidad.<br />

Cada uno <strong>de</strong> los acuerdos nacionales conti<strong>en</strong>e una serie <strong>de</strong> objetivos, impactos esperados,<br />

resultados e <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to, y clarifica las funciones y compet<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> cada<br />

niv<strong>el</strong> administrativo <strong>en</strong> esos ámbitos <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción. A difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> lo que ocurre <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso<br />

<strong>de</strong>l sistema RoGS, los acuerdos nacionales establec<strong>en</strong> una serie <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>-<br />

to, como forma <strong>de</strong> inc<strong>en</strong>tivar la adopción <strong>de</strong> reformas <strong>en</strong> cada uno <strong>de</strong> esos ámbitos <strong>de</strong> acción,<br />

si bi<strong>en</strong> se trata, <strong>en</strong> la mayor parte <strong>de</strong> los casos, <strong>de</strong> ori<strong>en</strong>taciones g<strong>en</strong>éricas r<strong>el</strong>ativas a la confor-<br />

mación <strong>de</strong> la red <strong>de</strong> servicios. En los <strong>de</strong>más aspectos, los acuerdos nacionales adoptan <strong>el</strong> mis-<br />

mo esquema conceptual que <strong>el</strong> RoGS, con información r<strong>el</strong>ativa a la equidad, la eficacia y la<br />

efici<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l sistema.<br />

Des<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista conceptual, <strong>el</strong> sistema establece un objetivo, al que se vincula un im-<br />

pacto <strong>de</strong>terminado y, a éste, una serie <strong>de</strong> resultados, <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to y valores <strong>de</strong><br />

refer<strong>en</strong>cia o b<strong>en</strong>chmark. El objetivo <strong>de</strong>l Acuerdo Nacional <strong>sobre</strong> Discapacidad se formula <strong>de</strong>l<br />

sigui<strong>en</strong>te modo: “Las personas con discapacidad y sus familias disfrutan <strong>de</strong> una mejor <strong>calidad</strong><br />

<strong>de</strong> vida y participan como miembros valorados <strong>de</strong> la comunidad”. La tabla sigui<strong>en</strong>te recoge los<br />

b<strong>en</strong>chmarks o patrones <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia, las medidas establecidas para cada uno <strong>de</strong> <strong>el</strong>los, y los indi-<br />

cadores <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to con los que se r<strong>el</strong>acionan:<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 70


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Cuadro 18. Sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong>l Acuerdo Nacional <strong>sobre</strong> Discapacidad <strong>en</strong> Australia<br />

Objetivo Definición<br />

Increm<strong>en</strong>to <strong>en</strong> la proporción <strong>de</strong><br />

las personas con discapacidad<br />

empleadas;<br />

Reducción <strong>en</strong> la proporción <strong>de</strong><br />

personas pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>mandantes<br />

<strong>de</strong> servicios cuyas<br />

necesida<strong>de</strong>s no han sido at<strong>en</strong>didas;<br />

Increm<strong>en</strong>to <strong>en</strong> la proporción <strong>de</strong><br />

personas con discapacidad que<br />

acce<strong>de</strong>n a servicios y cu<strong>en</strong>tan<br />

con un plan individual <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción;<br />

Increm<strong>en</strong>to <strong>en</strong> la proporción <strong>de</strong><br />

personas jóv<strong>en</strong>es institucionalizadas,<br />

o <strong>en</strong> riesgo <strong>de</strong> serlo, a las<br />

que se ofrec<strong>en</strong> otras alternativas<br />

<strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción;<br />

Increm<strong>en</strong>to <strong>en</strong> la proporción <strong>de</strong><br />

personas indíg<strong>en</strong>as con discapacidad<br />

que recib<strong>en</strong> servicios <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción para personas con<br />

discapacidad;<br />

Todos los servicios están sujetos<br />

a sistemas <strong>de</strong> mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong><br />

acor<strong>de</strong>s a las especificaciones<br />

cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> <strong>el</strong> Acuerdo<br />

Nacional.<br />

Número <strong>de</strong> personas con discapacidad <strong>de</strong> 15 a 64<br />

años <strong>de</strong> edad empleadas a jornada parcial o completa<br />

dividido por <strong>el</strong> número <strong>de</strong> personas con<br />

discapacidad <strong>de</strong> ese tramo <strong>de</strong> edad.<br />

Indicador <strong>de</strong><br />

cumplimi<strong>en</strong>to asociado<br />

Tasa <strong>de</strong> actividad laboral <strong>de</strong><br />

las personas con discapacidad<br />

<strong>de</strong> 16 a 64 años<br />

P<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>de</strong>finir Proporción <strong>de</strong> personas<br />

pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>mandantes<br />

<strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> apoyo<br />

cuyas necesida<strong>de</strong>s no han<br />

sido at<strong>en</strong>didas 13.<br />

P<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>de</strong>finir Ninguno<br />

Indicadores provisionales:<br />

- Tasa <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> 0 a 64 años que acce<strong>de</strong>n a<br />

servicios resi<strong>de</strong>nciales <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a las personas<br />

<strong>de</strong> ese tramo <strong>de</strong> edad con discapacidad severa;<br />

- Número <strong>de</strong> personas con discapacidad <strong>de</strong> 0 a<br />

64 años <strong>de</strong> edad que recib<strong>en</strong> servicios para personas<br />

mayores;<br />

- Número <strong>de</strong> personas con discapacidad <strong>de</strong> 0 a<br />

64 años <strong>de</strong>s institucionalizadas.<br />

- Proporción <strong>de</strong> personas indíg<strong>en</strong>as con discapacidad<br />

mo<strong>de</strong>rada o severa <strong>de</strong> 0 a 64 años que recib<strong>en</strong><br />

servicios especializados <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a la<br />

discapacidad.<br />

- Proporción <strong>de</strong> personas indíg<strong>en</strong>as con discapacidad<br />

mo<strong>de</strong>rada o severa <strong>de</strong> 0 a 64 años que recib<strong>en</strong><br />

servicios <strong>de</strong> empleo <strong>en</strong> <strong>el</strong> mercado ordinario.<br />

- Proporción <strong>de</strong> personas indíg<strong>en</strong>as con discapacidad<br />

mo<strong>de</strong>rada o severa <strong>de</strong> 0 a 64 años que recib<strong>en</strong><br />

servicios <strong>de</strong> empleo protegido.<br />

Ninguno<br />

P<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>de</strong>finir Ninguno<br />

Número <strong>de</strong> personas indíg<strong>en</strong>as<br />

con discapacidad que<br />

recib<strong>en</strong> servicios especializados<br />

<strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a la población<br />

indíg<strong>en</strong>a pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>mandante <strong>de</strong> los mismos<br />

14.<br />

A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to señalados, <strong>el</strong> sistema ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta los sigui<strong>en</strong>-<br />

tes:<br />

- Proporción <strong>de</strong> personas con discapacidad que participan <strong>en</strong> activida<strong>de</strong>s comunitarias y<br />

sociales;<br />

13 La población pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>mandante se establece a partir <strong>de</strong> <strong>en</strong>cuestas epi<strong>de</strong>miológicas y c<strong>en</strong>sos <strong>de</strong> población que se<br />

realizan, respectivam<strong>en</strong>te, cada seis y cinco años.<br />

14 La población pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>mandante se establece a partir <strong>de</strong> <strong>en</strong>cuestas epi<strong>de</strong>miológicas y c<strong>en</strong>sos <strong>de</strong> población que se<br />

realizan, respectivam<strong>en</strong>te, cada seis y cinco años.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 71


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Proporción <strong>de</strong> personas con discapacidad satisfechas con la gama <strong>de</strong> servicios dispo-<br />

nibles y con la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>l apoyo que recib<strong>en</strong>;<br />

- Tasa <strong>de</strong> actividad <strong>de</strong> las personas cuidadoras <strong>de</strong> 15 a 64 años <strong>de</strong> edad;<br />

- Proporción <strong>de</strong> personas cuidadoras que recib<strong>en</strong> servicios <strong>de</strong> apoyo;<br />

- Proporción <strong>de</strong> personas cuidadoras satisfechas con la gama <strong>de</strong> servicios disponibles y<br />

con la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>l apoyo que recib<strong>en</strong>;<br />

- Proporción <strong>de</strong> personas con discapacidad que percib<strong>en</strong> prestaciones <strong>de</strong> garantía <strong>de</strong> in-<br />

gresos.<br />

3.4.5. Conclusiones<br />

Des<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista <strong>de</strong> la construcción <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> Servicios Sociales<br />

<strong>en</strong> la CAPV, <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> australiano resulta <strong>de</strong> gran interés. El mo<strong>de</strong>lo se carac-<br />

teriza por:<br />

- Desarrollo <strong>de</strong> un marco <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> a partir <strong>de</strong> un marco teórico sólido y <strong>de</strong> la <strong>de</strong>-<br />

finición <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> priorida<strong>de</strong>s técnicas y políticas <strong>en</strong> cuanto a la at<strong>en</strong>ción presta-<br />

da a cada colectivo;<br />

- Inclusión <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>acionados tanto con <strong>el</strong> funcionami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l sistema (out-<br />

puts) como con su impacto <strong>sobre</strong> la población (outcomes);<br />

- Actualización anual y utilización <strong>de</strong> fu<strong>en</strong>tes indirectas (registros administrativos y <strong>en</strong>-<br />

cuestas epi<strong>de</strong>miológicas);<br />

- Desagregación <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> a niv<strong>el</strong> regional;<br />

- Consi<strong>de</strong>ración, <strong>de</strong> forma agregada, <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> asist<strong>en</strong>cial.<br />

- Construcción progresiva <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong>, parti<strong>en</strong>do <strong>de</strong> un esquema básico inicial.<br />

- También resulta particularm<strong>en</strong>te interesante la utilización, <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la discapa-<br />

cidad, <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> paral<strong>el</strong>o al g<strong>en</strong>eral, que se vincula a la financiación<br />

que <strong>el</strong> Gobierno c<strong>en</strong>tral ofrece a los gobiernos regionales <strong>en</strong> este ámbito.<br />

3.5. El sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> sociales <strong>de</strong> Sotka.net <strong>en</strong> Finlandia<br />

3.5.1. Programas g<strong>en</strong>éricos <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> sociales<br />

Con cinco millones <strong>de</strong> habitantes, 20 regiones y 342 municipios, Finlandia cu<strong>en</strong>ta con un<br />

completo sistema estadístico que ofrece datos <strong>sobre</strong> las condiciones <strong>de</strong> vida y los servicios<br />

sociales y <strong>de</strong> salud al alcance <strong>de</strong> la población. La página web <strong>de</strong>l Instituto Nacional <strong>de</strong> Salud y<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 72


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Bi<strong>en</strong>estar ofrece <strong>indicadores</strong>, <strong>de</strong>sagregados a niv<strong>el</strong> municipal y completam<strong>en</strong>te actualizados,<br />

tanto <strong>de</strong>l contexto <strong>de</strong>mográfico, como <strong>de</strong> las necesida<strong>de</strong>s sociales y <strong>de</strong> las características <strong>de</strong> los<br />

servicios sociales y sanitarios disponibles.<br />

En ese contexto, <strong>el</strong> Instituto ofrece a través <strong>de</strong> la página Sotka.net un subgrupo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong><br />

consi<strong>de</strong>rados <strong>de</strong> control o evaluación (Seurantaindikaattorit), agrupados <strong>en</strong> cuatro áreas:<br />

- Indicadores <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a las personas mayores (48 <strong>indicadores</strong> <strong>en</strong> total)<br />

- Indicadores <strong>de</strong>l programa KASTE 2008-2011(17 <strong>indicadores</strong>)<br />

- Indicadores <strong>de</strong>l programa PARAS (29 <strong>indicadores</strong>)<br />

- Indicadores <strong>de</strong> salud pública 2015 (57 <strong>indicadores</strong>)<br />

Los programas Kaste y Paras recog<strong>en</strong> diversos <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>acionados con las necesida<strong>de</strong>s<br />

sociosanitarias <strong>de</strong> la población y con la cobertura <strong>de</strong> diversos servicios. En ninguno <strong>de</strong> los dos<br />

casos se establec<strong>en</strong> objetivos <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia, y todos <strong>el</strong>los se <strong>de</strong>rivan <strong>de</strong> diversas fu<strong>en</strong>tes estadís-<br />

ticas públicas.<br />

Los 17 <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong>l programa Kaste se divi<strong>de</strong>n, como se observa <strong>en</strong> la tabla, <strong>en</strong> tres bloques<br />

r<strong>el</strong>ativos a la exclusión social, la equidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> acceso a la salud y <strong>el</strong> bi<strong>en</strong>estar, la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la<br />

at<strong>en</strong>ción y las <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s territoriales.<br />

Cuadro 19. Indicadores <strong>de</strong>l programa Kaste <strong>en</strong> Finlandia<br />

Area Indicadores<br />

Increm<strong>en</strong>tar la inclusión,<br />

reducir la exclusión<br />

Mejorar la salud y <strong>el</strong> bi<strong>en</strong>estar,<br />

reducir las <strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s<br />

<strong>en</strong> salud y bi<strong>en</strong>estar<br />

Mejorar la <strong>calidad</strong>, <strong>el</strong> impacto<br />

y la accesibilidad <strong>de</strong> los<br />

servicios, reduci<strong>en</strong>do las<br />

<strong>de</strong>sigualda<strong>de</strong>s territoriales<br />

- % <strong>de</strong> la población <strong>de</strong> 0 a 17 separada <strong>de</strong> su hogar;<br />

- % <strong>de</strong> la población <strong>de</strong> 17 a 24 que no recibe servicios educativos;<br />

- % <strong>de</strong> la población <strong>de</strong> 17 a 24 perceptores <strong>de</strong> prestaciones <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia social<br />

durante más <strong>de</strong> diez meses <strong>en</strong> un mismo año;<br />

- % <strong>de</strong> parados <strong>de</strong> larga duración respecto al total <strong>de</strong> personas <strong>de</strong>sempleadas;<br />

- % <strong>de</strong> personas solas sin hogar <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al conjunto <strong>de</strong> la población.<br />

- Consumo total <strong>de</strong> alcohol (<strong>en</strong> litros <strong>de</strong> alcohol puro)<br />

- V<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> bebidas alcohólicas por habitante<br />

- % <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> 15 a 64 años con <strong>sobre</strong>peso<br />

- % <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> 15 a 64 años con obesidad<br />

- % <strong>de</strong> fumadores diarios <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> alumnado <strong>de</strong> 8º y 9º curso.<br />

- Tasa <strong>de</strong> pobreza infantil;<br />

- Periodos <strong>de</strong> hospitalización por acci<strong>de</strong>ntes domésticos o durante <strong>el</strong> tiempo<br />

<strong>de</strong> ocio<br />

- Mortalidad por acci<strong>de</strong>ntes domésticos o durante <strong>el</strong> tiempo <strong>de</strong> ocio.<br />

- % <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 75 años usuarias <strong>de</strong> servicios resi<strong>de</strong>nciales.<br />

- % <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 75 años usuarias <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción domiciliaria;<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 73


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Area Indicadores<br />

- Plazas <strong>de</strong> <strong>de</strong>ntistas vacantes <strong>en</strong> los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> salud municipales <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación<br />

al total <strong>de</strong> plazas;<br />

A su vez, <strong>el</strong> programa PARAS se c<strong>en</strong>tra fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la recolección <strong>de</strong> datos socio-<br />

<strong>de</strong>mográficos y <strong>de</strong> contexto, <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito sociolaboral y sociosanitario.<br />

Cuadro 20. Indicadores <strong>de</strong>l programa PARAS <strong>en</strong> Finlandia<br />

Area Indicadores<br />

Factores r<strong>el</strong>acionados con la<br />

necesidad <strong>de</strong> cuidados<br />

- Tasa <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo;<br />

- Desempleo <strong>de</strong> larga duración <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al conjunto <strong>de</strong> personas <strong>de</strong>sempleadas;<br />

- Tasa <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo juv<strong>en</strong>il (18 a 24)<br />

- Tasa <strong>de</strong> <strong>de</strong>litos contra la vida y la salud;<br />

- V<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> bebidas alcohólicas por habitante;<br />

- % <strong>de</strong> personas perceptoras <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia social;<br />

- Tasa <strong>de</strong> morbilidad, ajustada por edad;<br />

- % <strong>de</strong> población con <strong>de</strong>recho a reembolso por la compra <strong>de</strong> medicam<strong>en</strong>tos;<br />

- % <strong>de</strong> población mayor <strong>de</strong> 40 años con <strong>de</strong>recho a reembolso por la compra<br />

<strong>de</strong> medicam<strong>en</strong>tos contra la diabetes;<br />

- % <strong>de</strong> población perceptora <strong>de</strong> p<strong>en</strong>siones por discapacidad y problemas <strong>de</strong><br />

salud m<strong>en</strong>tal;<br />

Gasto - Gasto municipal por habitante <strong>en</strong> salud y bi<strong>en</strong>estar social;<br />

- Gasto por habitante <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción primaria <strong>de</strong> salud, incluy<strong>en</strong>do salud m<strong>en</strong>tal;<br />

- Gasto por habitante <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción secundaria <strong>de</strong> salud;<br />

- Gasto por habitante <strong>en</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a personas drogo<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes.<br />

Necesidad <strong>de</strong> servicios - Visitas médicas domiciliarias <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria por cada 1.000 habitantes;<br />

- Visitas médicas domiciliarias <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción secundaria por cada 1.000 habitantes;<br />

- Paci<strong>en</strong>tes at<strong>en</strong>didos por médicos <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al conjunto<br />

<strong>de</strong> la población;<br />

- Reembolsos por utilización <strong>de</strong> servicios médicos privados <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al<br />

conjunto <strong>de</strong> la población;<br />

- Visitas a médicos <strong>de</strong>ntistas <strong>en</strong> los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> salud por cada 1.000 habitantes;<br />

- Visitas a médicos <strong>de</strong>ntistas privados por cada 1.000 habitantes;<br />

- Días <strong>de</strong> hospitalización por cada 1.000 habitantes;<br />

- Días <strong>de</strong> hospitalización psiquiátrica por cada 1.000 habitantes;<br />

- % <strong>de</strong> población mayor <strong>de</strong> 75 años que resi<strong>de</strong> <strong>en</strong> su domicilio:<br />

- % <strong>de</strong> población mayor <strong>de</strong> 75 años que recibe at<strong>en</strong>ción domiciliaria<br />

- % <strong>de</strong> niños/as <strong>de</strong> 1 a 6 años que recib<strong>en</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción infantil financiados<br />

por <strong>el</strong> Ayuntami<strong>en</strong>to;<br />

- % <strong>de</strong> jóv<strong>en</strong>es <strong>de</strong> 0 a 17 separados <strong>de</strong> sus familias:<br />

- % <strong>de</strong> jóv<strong>en</strong>es <strong>de</strong> 0 a 17 que recib<strong>en</strong> servicios <strong>de</strong> apoyo <strong>en</strong> la comunidad<br />

como parte <strong>de</strong> una interv<strong>en</strong>ción especializada.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 74


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

3.5.2. Marco nacional <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> alta <strong>calidad</strong> para personas mayores<br />

A difer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los dos sistemas <strong>de</strong>scritos previam<strong>en</strong>te, <strong>el</strong> marco nacional <strong>de</strong> servicios para las<br />

personas mayores sí establece, <strong>en</strong> lo que se refiere a la cobertura mínima <strong>de</strong> los servicios, <strong>de</strong>-<br />

terminadas refer<strong>en</strong>cias u objetivos <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to. El catálogo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> ori<strong>en</strong>tados a<br />

los servicios para las personas mayores se vincula al <strong>de</strong>nominado Marco Nacional para Servi-<br />

cios <strong>de</strong> Alta Calidad a las Personas Mayores. Se trata <strong>de</strong> un programa establecido <strong>en</strong> 2008 y<br />

mediante <strong>el</strong> cual se establec<strong>en</strong> un plan <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> servicios y c<strong>en</strong>tros para las personas<br />

mayores <strong>en</strong> todos los municipios <strong>de</strong> Finlandia.<br />

El Plan establece, por una parte, la necesidad <strong>de</strong> <strong>el</strong>aborar <strong>en</strong> cada municipio una estrategia<br />

local <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a las personas mayores que incluya una serie <strong>de</strong>terminada <strong>de</strong> servicios y pres-<br />

taciones (at<strong>en</strong>ción domiciliaria, apoyo a los cuidadores informales, vivi<strong>en</strong>da tut<strong>el</strong>ada y at<strong>en</strong>ción<br />

resi<strong>de</strong>ncial). Los planes <strong>de</strong>b<strong>en</strong> también incluir otros servicios como c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> ori<strong>en</strong>tación,<br />

información y valoración, visitas domiciliarias <strong>de</strong> carácter prev<strong>en</strong>tivo o servicios <strong>de</strong> rehabilita-<br />

ción. El plan establece, a<strong>de</strong>más, una serie <strong>de</strong> requisitos <strong>en</strong> cuanto al alcance o la cobertura que<br />

<strong>en</strong> cada municipio ha <strong>de</strong> alcanzar la red <strong>de</strong> servicios. En ese s<strong>en</strong>tido, se establece como objeti-<br />

vo que, para 2012, la población mayor <strong>de</strong> 75 años <strong>de</strong>be distribuirse <strong>de</strong> la sigui<strong>en</strong>te manera:<br />

- 91% a 92% <strong>de</strong> la población resi<strong>de</strong> <strong>en</strong> sus hogares <strong>de</strong> forma in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te o utilizando<br />

los servicios sanitarios y sociales a<strong>de</strong>cuados para sus necesida<strong>de</strong>s;<br />

- 13% a 14% <strong>de</strong> la población recibe at<strong>en</strong>ción domiciliaria periódica,<br />

- 5% a 6% <strong>de</strong> la población recibe servicios <strong>de</strong> apoyo a las personas cuidadoras, inclu-<br />

y<strong>en</strong>do prestaciones económicas.<br />

- 5% a 6% <strong>de</strong> la población resi<strong>de</strong> <strong>en</strong> vivi<strong>en</strong>das asistidas con apoyo <strong>de</strong> 24 horas;<br />

- 3% viv<strong>en</strong> <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales o <strong>en</strong> hospitales <strong>de</strong> larga estancia.<br />

El Plan establece también algunas ori<strong>en</strong>taciones <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación con las ratios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción directa y<br />

<strong>sobre</strong> las condiciones físicas y materiales <strong>de</strong> los recursos. El comp<strong>en</strong>dio <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> accesi-<br />

ble <strong>en</strong> Sotka.net recoge las cinco tasas <strong>de</strong> cobertura señaladas, con datos que se remontan has-<br />

ta <strong>el</strong> año 2000 y que pue<strong>de</strong>n <strong>de</strong>sagregarse a niv<strong>el</strong> regional o municipal.<br />

A<strong>de</strong>más, los <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>ativos a las personas mayores ofrec<strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes <strong>indicadores</strong><br />

(para los cuales no se establec<strong>en</strong>, <strong>el</strong> Marco Nacional antes citado, objetivos <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia).<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 75


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Cuadro 21. Indicadores <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a las personas mayores <strong>en</strong> Finlandia<br />

Area Indicadores<br />

Promoción <strong>de</strong> la salud y <strong>el</strong><br />

bi<strong>en</strong>estar<br />

- % <strong>de</strong> la población mayor <strong>de</strong> 75 años que vive sola<br />

- % <strong>de</strong> la población mayor <strong>de</strong> 65 años que recibe la p<strong>en</strong>sión completa<br />

- % <strong>de</strong> la población mayor <strong>de</strong> 65 años con <strong>de</strong>recho a reembolso <strong>de</strong>l gasto <strong>en</strong><br />

medicam<strong>en</strong>tos;<br />

- % <strong>de</strong> la población mayor <strong>de</strong> 65 años con <strong>de</strong>recho a reembolso <strong>de</strong>l gasto <strong>en</strong><br />

medicam<strong>en</strong>tos antipsicóticos;<br />

- tasas <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> 65 y más años at<strong>en</strong>didas por heridas y <strong>en</strong>v<strong>en</strong><strong>en</strong>ami<strong>en</strong>tos;<br />

- tasa <strong>de</strong> mortalidad <strong>de</strong> la población <strong>de</strong> 65 y más años.<br />

Gasto - gasto <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción institucional a personas mayores<br />

- gasto <strong>en</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a personas mayores<br />

- gasto <strong>en</strong> otros servicios para personas mayores y con discapacidad<br />

Necesidad <strong>de</strong> servicios - Estructura <strong>de</strong> población (24 <strong>indicadores</strong>)<br />

- Proyecciones <strong>de</strong> población (siete <strong>indicadores</strong>)<br />

- Personas mayores que viv<strong>en</strong> solas (2 <strong>indicadores</strong>)<br />

- Perceptores <strong>de</strong> p<strong>en</strong>siones no contributivas (1 indicador)<br />

3.6. Iniciativas para mejorar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios municipales <strong>en</strong> Suecia<br />

3.6.1. El proyecto <strong>de</strong> Calidad (Kvalitetsprojektet)<br />

Hace aproximadam<strong>en</strong>te una década surgió con fuerza <strong>en</strong> Suecia <strong>el</strong> <strong>de</strong>bate <strong>sobre</strong> la necesidad <strong>de</strong><br />

crear un sistema <strong>de</strong> evaluación, seguimi<strong>en</strong>to y comparación (b<strong>en</strong>chmarking) para todos los mu-<br />

nicipios suecos. La Asociación <strong>de</strong> Municipios y Provincias (Sveriges Kommuner och Landsting)<br />

<strong>de</strong>cidió, a raíz <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong> <strong>de</strong>bate, poner <strong>en</strong> marcha un proyecto llamado Kvalitetsprojektet (El pro-<br />

yecto <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>). Las activida<strong>de</strong>s que se han llevado a cabo <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l marco <strong>de</strong> este proyecto<br />

forman parte, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> año 2003, <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s perman<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> la Asociación <strong>de</strong> Munici-<br />

pios y Provincias. A lo largo <strong>de</strong> los años, la asociación ha apoyado las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s locales <strong>en</strong> su<br />

trabajo sistemático para mejorar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios que prestan. Los principales objeti-<br />

vos <strong>de</strong> este proyecto son los sigui<strong>en</strong>tes:<br />

- <strong>de</strong>sarrollar la gobernanza y <strong>el</strong> li<strong>de</strong>razgo;<br />

- mejorar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios municipales;<br />

- <strong>el</strong>aborar nuevos <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>.<br />

Se trata, concretam<strong>en</strong>te, <strong>de</strong> <strong>en</strong>contrar métodos y mo<strong>de</strong>los que puedan ayudar a aclarar la r<strong>el</strong>a-<br />

ción <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> coste y la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios prestados por los municipios suecos. En 2007 la<br />

junta <strong>de</strong> la Asociación <strong>de</strong> Municipios y Provincias tomó la <strong>de</strong>cisión <strong>de</strong> dar prioridad a los asun-<br />

tos r<strong>el</strong>acionados con “mejora <strong>de</strong> la efici<strong>en</strong>cia” durante <strong>el</strong> periodo 2007-2011. Des<strong>de</strong> <strong>en</strong>tonces,<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 76


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

<strong>el</strong> trabajo que se ha llevado a cabo <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> mejora <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> se ha c<strong>en</strong>trado, <strong>sobre</strong><br />

todo, <strong>en</strong> crear una visión completa (<strong>en</strong>foque holístico) <strong>de</strong> la gobernanza, <strong>el</strong> seguimi<strong>en</strong>to y los<br />

resultados cuantitativos y cualitativos.<br />

Lo que ha caracterizado este trabajo a lo largo <strong>de</strong> los años ha sido la estrecha colaboración con<br />

los miembros <strong>de</strong> la Asociación <strong>de</strong> Municipios y Provincias. Los mo<strong>de</strong>los y métodos que se han<br />

probado fueron creados e implantados con ayuda <strong>de</strong> los repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> los Ayuntami<strong>en</strong>tos<br />

participantes. El trabajo -que se ha llevado <strong>de</strong> manera voluntaria y <strong>en</strong> forma <strong>de</strong> re<strong>de</strong>s- ha<br />

contado con una amplia participación por parte <strong>de</strong> los Ayuntami<strong>en</strong>tos, lo cual ha contribuido a<br />

fom<strong>en</strong>tar la legitimidad <strong>de</strong> la tarea. A pesar <strong>de</strong> que los proyectos se llevan a cabo a niv<strong>el</strong> nacio-<br />

nal, la Asociación <strong>de</strong> Municipios y Provincias hace hincapié <strong>en</strong> la importancia <strong>de</strong> no per<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />

vista que se trata <strong>de</strong> un instrum<strong>en</strong>to que funciona para <strong>el</strong> autogobierno local, por lo que <strong>de</strong>be<br />

basarse <strong>en</strong> las necesida<strong>de</strong>s e intereses locales.<br />

D<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> las difer<strong>en</strong>tes iniciativas realizadas para mejorar la <strong>calidad</strong>, <strong>de</strong>staca <strong>el</strong> trabajo para<br />

<strong>de</strong>sarrollar y aplicar un <strong>en</strong>foque comparativo <strong>de</strong> los resultados municipales. Esta comparación<br />

es necesaria para que los Ayuntami<strong>en</strong>tos puedan hacerse una i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> cuáles son sus principales<br />

pot<strong>en</strong>cialida<strong>de</strong>s y <strong>de</strong>bilida<strong>de</strong>s. La comparación ha <strong>de</strong> funcionar como un impulso para <strong>el</strong> cam-<br />

bio. Para po<strong>de</strong>r llevar un análisis comparativo es necesario crear <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> carácter cuanti-<br />

tativo y cualitativo. Las principales directrices para llevar a cabo este trabajo han sido:<br />

- En la medida <strong>de</strong> lo posible se ha <strong>de</strong> evitar que se g<strong>en</strong>ere una s<strong>el</strong>va <strong>de</strong> datos. Usar indi-<br />

cadores s<strong>en</strong>cillos y claros para <strong>de</strong>tectar difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> costes y <strong>calidad</strong>. Es bu<strong>en</strong>o utili-<br />

zar muchos datos y variables para <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>el</strong> contexto particular <strong>de</strong> cada municipio<br />

pero es fácil per<strong>de</strong>rse <strong>en</strong>tre tanta información. Por <strong>el</strong>lo, se ha optado por la i<strong>de</strong>a <strong>de</strong>l<br />

quick b<strong>en</strong>chmarking (comparaciones rápidas). Se s<strong>el</strong>eccionan los compon<strong>en</strong>tes más im-<br />

portantes, que nos aportan un 80% <strong>de</strong> la visión total, sufici<strong>en</strong>te para hacerse una i<strong>de</strong>a<br />

<strong>de</strong> la situación.<br />

- El <strong>en</strong>foque que se usa <strong>de</strong>be ser <strong>el</strong> <strong>de</strong>l ciudadano y <strong>el</strong> <strong>de</strong>l Gobierno municipal. Los in-<br />

dicadores <strong>de</strong>b<strong>en</strong> po<strong>de</strong>r utilizarse a la hora <strong>de</strong> tomar <strong>de</strong>cisiones y fijar priorida<strong>de</strong>s. Para<br />

los ciudadanos es importante po<strong>de</strong>r ver lo que se hace con su dinero y compararlo<br />

con lo que suce<strong>de</strong> al respecto <strong>en</strong> otros municipios. Si se s<strong>el</strong>eccionan los <strong>indicadores</strong><br />

t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta la visión <strong>de</strong> los usuarios se prepara <strong>el</strong> camino para un <strong>de</strong>bate <strong>de</strong>-<br />

mocrático.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 77


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Se <strong>de</strong>b<strong>en</strong> comparar los resultados y localizar ejemplos <strong>de</strong> bu<strong>en</strong>a práctica para facilitar<br />

<strong>el</strong> intercambio <strong>de</strong> i<strong>de</strong>as. A la hora <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificar estas bu<strong>en</strong>as prácticas se <strong>de</strong>be t<strong>en</strong>er <strong>en</strong><br />

cu<strong>en</strong>ta únicam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> resultado, no <strong>el</strong> proceso que ha dado orig<strong>en</strong> al resultado. Eso sí,<br />

una vez <strong>en</strong>contradas las bu<strong>en</strong>as prácticas se pue<strong>de</strong> analizar qué recursos y/o procesos<br />

han dado lugar al resultado <strong>de</strong>seado.<br />

- Analizar si existe una r<strong>el</strong>ación <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> coste y la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios (medida <strong>de</strong><br />

manera cuantitativa y cualitativa). Se <strong>de</strong>be difer<strong>en</strong>ciar <strong>en</strong>tre los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong><br />

que son cuantitativos (por ejemplo ratios) y los <strong>indicadores</strong> utilizados para medir re-<br />

sultados cualitativos. No obstante, los “<strong>indicadores</strong> operativos” (por ejemplo los ra-<br />

tios) pue<strong>de</strong>n ser importantes para <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>el</strong> orig<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminados resultados cuali-<br />

tativos. Solam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> esta manera se consigue convertir las conclusiones <strong>de</strong>l análisis<br />

<strong>en</strong> práctica.<br />

A la hora <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollar <strong>el</strong> trabajo para comparar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios municipales, se ha<br />

optado, como <strong>en</strong> casi todos los proyectos r<strong>el</strong>acionados con <strong>calidad</strong> que ha organizado la Aso-<br />

ciación <strong>de</strong> Municipios y Regiones, por trabajar <strong>en</strong> re<strong>de</strong>s <strong>de</strong> pequeño tamaño, formados por<br />

siete u ocho municipios. Los municipios que forman parte <strong>de</strong> una red <strong>de</strong>b<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er un tamaño<br />

parecido y no estar muy alejados geográficam<strong>en</strong>te (otros aspectos, como, por ejemplo, la es-<br />

tructura poblacional, son secundarios). Cada red ti<strong>en</strong>e un grupo <strong>de</strong> lí<strong>de</strong>res constituidos por los<br />

repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> cada municipio que, a su vez, cu<strong>en</strong>tan con su propio grupo <strong>de</strong> proyecto<br />

municipal para llevar a<strong>de</strong>lante la iniciativa. La experi<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>muestra que <strong>el</strong> grupo <strong>de</strong> lí<strong>de</strong>res<br />

<strong>de</strong>be estar compuesto por políticos y funcionarios con cargos <strong>de</strong> responsabilidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> munici-<br />

pio. El grupo <strong>de</strong> lí<strong>de</strong>res que se reúne tres o cuatro veces al año <strong>el</strong>ige los aspectos a analizar.<br />

Cuando se pon<strong>en</strong> a prueba nuevos métodos o mo<strong>de</strong>los, es su responsabilidad analizar los re-<br />

sultados y hacer <strong>el</strong> seguimi<strong>en</strong>to. El grupo <strong>de</strong> proyecto municipal ti<strong>en</strong>e la responsabilidad <strong>de</strong><br />

<strong>el</strong>aborar <strong>indicadores</strong> y métodos. Durante los años que funcionaron las re<strong>de</strong>s creadas para<br />

comparar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los municipios se compararon los resultados <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes servicios<br />

municipales, a m<strong>en</strong>cionar <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>los:<br />

- los servicios <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia domiciliaria<br />

- la at<strong>en</strong>ción a la infancia<br />

- las vivi<strong>en</strong>das tut<strong>el</strong>adas para personas mayores<br />

- la at<strong>en</strong>ción personalizada a personas con discapacidad<br />

- la educación primaria y secundaria<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 78


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

3.6.2. Jämför<strong>el</strong>seprojektet (Proyecto <strong>de</strong> comparación)<br />

El balance <strong>de</strong>l trabajo <strong>de</strong> las re<strong>de</strong>s <strong>de</strong> comparación <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> fue positivo y se abrió paso para<br />

un proyecto nacional ambicioso llamado Jämför<strong>el</strong>seprojektet o Proyecto <strong>de</strong> Comparación. Se trata<br />

<strong>de</strong> una iniciativa conjunta <strong>de</strong> la Asociación <strong>de</strong> Municipios y Regiones, <strong>el</strong> Ministerio <strong>de</strong> Finan-<br />

zas, y <strong>el</strong> Consejo <strong>de</strong> Fom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Análisis Municipal. Los municipios que <strong>el</strong>igieron participar<br />

recibían ayudas para financiar su participación <strong>en</strong> <strong>el</strong> mismo. En <strong>el</strong> proyecto participaron 190<br />

Ayuntami<strong>en</strong>tos (<strong>en</strong> torno al 60% <strong>de</strong>l total), divididos <strong>en</strong> 28 grupos o re<strong>de</strong>s con <strong>en</strong>tre cinco y<br />

diez municipios cada uno.<br />

El objetivo principal <strong>de</strong> este proyecto, que tuvo su fase más activa <strong>en</strong>tre 2007 y 2010, fue <strong>de</strong>s-<br />

arrollar <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> que sirvieran para mejorar la <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> los servicios municipa-<br />

les. Al igual que las <strong>de</strong>más re<strong>de</strong>s creadas para la realización <strong>de</strong> análisis comparativos intermuni-<br />

cipales, <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción era la r<strong>el</strong>ación <strong>en</strong>tre coste-<strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios prestados. La<br />

i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> la Asociación <strong>de</strong> Municipios y Provincias era que cada red realizara investigaciones <strong>en</strong><br />

dos ámbitos difer<strong>en</strong>tes (por ejemplo at<strong>en</strong>ción a personas mayores y educación primaria y se-<br />

cundaria) al año. Cada red t<strong>en</strong>ía la libertad <strong>de</strong> <strong>de</strong>cidir con qué <strong>indicadores</strong> preferían trabajar.<br />

No obstante, la asociación <strong>de</strong> Municipios y Regiones asistía a las re<strong>de</strong>s proporcionándoles una<br />

serie <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> propuestos. La colección <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> se divi<strong>de</strong> <strong>en</strong> las sigui<strong>en</strong>tes catego-<br />

rías:<br />

- at<strong>en</strong>ción preescolar;<br />

- educación obligatoria;<br />

- educación post obligatoria;<br />

- soluciones resi<strong>de</strong>nciales para personas mayores;<br />

- servicios <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia domiciliaria (para personas con discapacidad y personas mayo-<br />

res);<br />

- at<strong>en</strong>ción a personas con discapacidad;<br />

- interv<strong>en</strong>ción familiar;<br />

- activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cultura y ocio;<br />

- escala <strong>de</strong> satisfacción <strong>de</strong>l usuario;<br />

- escala <strong>de</strong> información;<br />

- accesibilidad física.<br />

Se recog<strong>en</strong>, a título <strong>de</strong> ejemplo, los <strong>indicadores</strong> utilizados <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> las soluciones resi-<br />

<strong>de</strong>nciales.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 79


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Cuadro 22. Indicadores resi<strong>de</strong>nciales <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> comparación sueco<br />

Índice <strong>de</strong> soluciones resi<strong>de</strong>nciales<br />

1. ¿Se ofrece más <strong>de</strong> un plato durante la comida principal (no cu<strong>en</strong>tan las excepciones hechas para personas<br />

con alergia)? Sí/ No<br />

2. ¿Las y los usuarios ti<strong>en</strong><strong>en</strong> la posibilidad <strong>de</strong> <strong>de</strong>cidir a qué hora se levantan? Sí/ No<br />

3. ¿Las y los usuarios ti<strong>en</strong><strong>en</strong> la posibilidad <strong>de</strong> <strong>de</strong>cidir a qué hora se acuestan? Sí/ No<br />

4. ¿Todas y todos los usuarios ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una habitación/ apartam<strong>en</strong>to con cuarto <strong>de</strong> baño (ducha e inodoro)?<br />

Sí/ No<br />

5. ¿Se ofrece a todas y todos los usuarios la posibilidad <strong>de</strong> pasar tiempo al aire libre (paseo o estancia <strong>en</strong> terraza)<br />

todos los días? Sí/ No<br />

6. ¿Se sirve una comida por la tar<strong>de</strong>/ noche (la int<strong>en</strong>ción es ver si la persona mayor pasa más <strong>de</strong> once horas<br />

sin comer)? Sí/ No<br />

7. ¿Se ofrec<strong>en</strong> cuidados personales (maquillaje, p<strong>el</strong>uquería y/o masaje) a las y los usuarios todas las semanas?<br />

Sí/ No<br />

8. ¿Se ofrece a las y los usuarios un mínimo <strong>de</strong> dos activida<strong>de</strong>s organizadas (no necesariam<strong>en</strong>te con la participación<br />

<strong>de</strong>l personal <strong>de</strong>l servicio resi<strong>de</strong>ncial) cada día <strong>de</strong> lunes a viernes? Sí/ No<br />

9. ¿Se ofrece a las y los usuarios activida<strong>de</strong>s organizadas (no necesariam<strong>en</strong>te con la participación <strong>de</strong>l personal<br />

<strong>de</strong>l servicio resi<strong>de</strong>ncial) durante los fines <strong>de</strong> semana? Sí/ No<br />

10. ¿Se ofrece a las y los usuarios la posibilidad <strong>de</strong> realizar activida<strong>de</strong>s según su propio <strong>de</strong>seo (charlar, crucigramas,<br />

cuidado <strong>de</strong> plantas etc. etc.) todos los días? Sí/ No<br />

11. ¿Todas y todos los usuarios (no se incluye a las personas que no sab<strong>en</strong> manejar una cerradura) ti<strong>en</strong><strong>en</strong> su<br />

propia llave a su habitación/ apartam<strong>en</strong>to? Sí/ No<br />

12. ¿Todas y todos los usuarios cu<strong>en</strong>tan con su propio buzón? Sí/ No<br />

13. ¿Ofrece <strong>el</strong> servicio resi<strong>de</strong>ncial cuidados paliativos? Sí/ No<br />

Las respuestas <strong>de</strong> estas preguntas se pres<strong>en</strong>tan <strong>de</strong> la sigui<strong>en</strong>te manera:<br />

- Número total <strong>de</strong> plazas resi<strong>de</strong>nciales para personas mayores <strong>en</strong> <strong>el</strong> municipio:...<br />

- Número total <strong>de</strong> unida<strong>de</strong>s resi<strong>de</strong>nciales para personas mayores.<br />

- Cada pregunta ti<strong>en</strong>e dos posibles respuestas (sí o no). En una tabla se <strong>en</strong>seña, por cada pregunta, cuántas<br />

unida<strong>de</strong>s contestan que sí o no y <strong>el</strong> % <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al número total <strong>de</strong> unida<strong>de</strong>s resi<strong>de</strong>nciales.<br />

- La misma tabla recoge datos, por cada pregunta, <strong>sobre</strong> cuántas personas viv<strong>en</strong> <strong>en</strong> las soluciones resi<strong>de</strong>nciales<br />

que contestan que sí o que no y <strong>el</strong> % que supon<strong>en</strong> <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al número total <strong>de</strong> usuarios.<br />

Índice <strong>de</strong> eficacia<br />

Se r<strong>el</strong>acionan los resultados <strong>de</strong>l índice (escala) <strong>de</strong> soluciones resi<strong>de</strong>nciales con <strong>el</strong> coste <strong>de</strong> cada plaza resi<strong>de</strong>ncial. Se<br />

trata, por lo tanto, <strong>de</strong> una medida <strong>de</strong>l coste r<strong>el</strong>acionado con <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la solución resi<strong>de</strong>ncial.<br />

Para obt<strong>en</strong>er este índice, <strong>el</strong> coste total <strong>de</strong> una plaza <strong>en</strong> la solución resi<strong>de</strong>ncial se divi<strong>de</strong> por <strong>el</strong> número total <strong>de</strong><br />

“puntos” <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> (obt<strong>en</strong>idos con ayuda <strong>de</strong>l índice <strong>de</strong> soluciones resi<strong>de</strong>nciales). El resultado es <strong>el</strong> coste por<br />

punto <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>.<br />

Índice <strong>de</strong> satisfacción <strong>de</strong> las y los usuarios <strong>de</strong> las soluciones resi<strong>de</strong>nciales<br />

Se lleva a cabo una <strong>en</strong>cuesta <strong>en</strong>tre las y los usuarios <strong>de</strong> las soluciones resi<strong>de</strong>nciales. La <strong>en</strong>cuesta consta <strong>de</strong> las sigui<strong>en</strong>tes<br />

tres preguntas:<br />

a) ¿Está usted satisfecho/a con la at<strong>en</strong>ción recibida?<br />

Para respon<strong>de</strong>r hay una escala <strong>de</strong> 1-10. 1=No estoy nada cont<strong>en</strong>to/a 10=Estoy muy cont<strong>en</strong>to/a<br />

b) ¿La solución resi<strong>de</strong>ncial cumple con tus expectativas?<br />

Para respon<strong>de</strong>r hay una escala <strong>de</strong> 1-10. 1= Nada 10=Mucho<br />

c) Imagínese una solución resi<strong>de</strong>ncial perfecta. Describa, por favor, cuánto se asemeja la solución resi<strong>de</strong>ncial<br />

don<strong>de</strong> vive ahora a la perfecta.<br />

Para respon<strong>de</strong>r hay una escala <strong>de</strong> 1-10. 1= Nada 10=Mucho<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 80


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

La fórmula que se utiliza para hacer <strong>el</strong> cálculo es la sigui<strong>en</strong>te: (la suma <strong>de</strong> las respuestas a las preguntas a+b+c)/(3 -<br />

1) / 9) *100)<br />

Tiempo <strong>de</strong> espera para acce<strong>de</strong>r a una plaza resi<strong>de</strong>ncial<br />

El indicador hace refer<strong>en</strong>cia al tiempo medio y mediano transcurrido <strong>en</strong>tre la solicitud <strong>de</strong> la plaza y la admisión <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> servicio resi<strong>de</strong>ncial. Para cada ingreso se registra: fecha <strong>de</strong> solicitud, fecha <strong>de</strong> resolución y fecha <strong>de</strong> admisión.<br />

Los resultados se pres<strong>en</strong>tan <strong>de</strong> la sigui<strong>en</strong>te manera:<br />

- Número medio <strong>de</strong> días que pasan <strong>en</strong>tre la solicitud <strong>de</strong> la plaza y <strong>el</strong> acceso a la plaza<br />

- Mediana <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> días que pasan <strong>en</strong>tre la solicitud <strong>de</strong> la plaza y <strong>el</strong> acceso a la plaza<br />

- Número <strong>de</strong> solicitu<strong>de</strong>s que no se han at<strong>en</strong>dido <strong>en</strong> un plazo <strong>de</strong> tres meses<br />

Información<br />

Para <strong>de</strong>terminar la eficacia <strong>de</strong> la información municipal <strong>sobre</strong> soluciones resi<strong>de</strong>nciales se solicita a una persona<br />

aj<strong>en</strong>a al ayuntami<strong>en</strong>to que revise la información escrita o <strong>el</strong>ectrónica refer<strong>en</strong>te a las mismas, comprobando los<br />

sigui<strong>en</strong>tes ítems:<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> cómo hacer la solicitud para recibir prestaciones sociales y económicas?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> los difer<strong>en</strong>tes tipos <strong>de</strong> soluciones resi<strong>de</strong>nciales exist<strong>en</strong>tes que se dirig<strong>en</strong> a las<br />

personas mayores?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> la at<strong>en</strong>ción que puedan ofrecer los servicios <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia domiciliaria?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> las difer<strong>en</strong>tes unida<strong>de</strong>s resi<strong>de</strong>nciales con datos <strong>de</strong> contacto (t<strong>el</strong>éfono, dirección<br />

<strong>de</strong> correo <strong>el</strong>ectrónico, dirección postal) <strong>de</strong>l <strong>en</strong>cargado y <strong>de</strong> otras personas que ocupan puestos <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong><br />

responsabilidad (<strong>en</strong>fermera, fisioterapeuta, terapeuta ocupacional, etc.)?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> las características <strong>de</strong> las difer<strong>en</strong>tes unida<strong>de</strong>s resi<strong>de</strong>nciales (activida<strong>de</strong>s, etc.)?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> la ubicación geográfica <strong>de</strong> las difer<strong>en</strong>tes unida<strong>de</strong>s resi<strong>de</strong>nciales?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> tiempo <strong>de</strong> espera (<strong>de</strong>s<strong>de</strong> la solicitud al acceso al servicio)?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> cómo recurrir la <strong>de</strong>cisión <strong>sobre</strong> la admisión a la solución resi<strong>de</strong>ncial?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> las tarifas?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> cómo <strong>de</strong>be funcionar <strong>el</strong> contacto con los familiares?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> cómo y a quién se pue<strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tar una queja <strong>sobre</strong> la solución resi<strong>de</strong>ncial?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> <strong>el</strong>egir solución resi<strong>de</strong>ncial?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> la carta <strong>de</strong> servicio?<br />

- ¿Aparece información <strong>sobre</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios (por ejemplo <strong>en</strong>cuestas realizadas <strong>en</strong>tre los usuarios)?<br />

- ¿Aparece información sufici<strong>en</strong>te <strong>sobre</strong> los resultados <strong>de</strong> las difer<strong>en</strong>tes unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> soluciones resi<strong>de</strong>nciales<br />

como para po<strong>de</strong>r hacer un análisis comparativo?<br />

- ¿Aparec<strong>en</strong> los formularios (<strong>en</strong> formato imprimible) para hacer la solicitud <strong>de</strong> acceso al servicio resi<strong>de</strong>ncial/<br />

servicio <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia domiciliaria?<br />

- ¿Hay información <strong>en</strong> varios idiomas?<br />

- ¿Hay información <strong>en</strong> texto “accesible” (fácil <strong>de</strong> leer)?<br />

Para cada pregunta, hay tres opciones <strong>de</strong> respuesta: No=0 punto; Parcialm<strong>en</strong>te cierto=1 punto; Sí=3 puntos<br />

En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> la revisión <strong>de</strong> la página web se <strong>de</strong>be localizar la información <strong>en</strong> m<strong>en</strong>os <strong>de</strong> dos minutos para po<strong>de</strong>r<br />

poner una respuesta afirmativa.<br />

Quejas y recursos pres<strong>en</strong>tados <strong>en</strong> <strong>el</strong> juzgado regional<br />

Se contabiliza <strong>el</strong> número <strong>de</strong> recursos resu<strong>el</strong>tos favorablem<strong>en</strong>te por <strong>el</strong> juzgado regional durante <strong>el</strong> último año. Se<br />

recog<strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes datos:<br />

- Número total <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> acceso a servicios resi<strong>de</strong>nciales durante <strong>el</strong> último año<br />

- Número total <strong>de</strong> recursos pres<strong>en</strong>tados a <strong>de</strong>cisiones <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> acceso a servicios resi<strong>de</strong>nciales durante <strong>el</strong> último<br />

año.<br />

- Tasa <strong>de</strong> reclamación <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones <strong>sobre</strong> acceso a servicios resi<strong>de</strong>nciales durante <strong>el</strong> último año (<strong>en</strong> %).<br />

- Número total <strong>de</strong> recursos resu<strong>el</strong>tos favorablem<strong>en</strong>te por <strong>el</strong> juzgado regional.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 81


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Los datos que se recog<strong>en</strong> son los sigui<strong>en</strong>tes:<br />

Tiempo <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción médica<br />

- Número total <strong>de</strong> horas durante las que están disponibles las y los médicos al mes<br />

- Número <strong>de</strong> minutos <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción médica que recib<strong>en</strong> las y los usuarios <strong>de</strong> las soluciones resi<strong>de</strong>nciales al mes<br />

Tiempo <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermera<br />

- Número total <strong>de</strong> horas durante las que están disponibles las y los <strong>en</strong>fermeros al mes<br />

- Número <strong>de</strong> minutos <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería que recib<strong>en</strong> las y los usuarios <strong>de</strong> las soluciones resi<strong>de</strong>nciales<br />

al mes<br />

Coste g<strong>en</strong>erado por retrasos <strong>de</strong> alta médica <strong>de</strong>l hospital<br />

Se pret<strong>en</strong><strong>de</strong> averiguar cómo funciona la coordinación sociosanitaria <strong>en</strong> los casos <strong>en</strong> lo que las personas mayores<br />

que han estado hospitalizadas necesitan una plaza <strong>en</strong> una solución resi<strong>de</strong>ncial. Se pret<strong>en</strong><strong>de</strong> también ver qué disponibilidad<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> las soluciones resi<strong>de</strong>nciales para recibir a las personas con alta médica. Para <strong>el</strong>lo se recog<strong>en</strong> los<br />

sigui<strong>en</strong>tes datos:<br />

- Coste total que reclama Sanidad al Ayuntami<strong>en</strong>to para financiar la estancia <strong>de</strong> personas mayores que <strong>en</strong> realidad<br />

han recibido alta médica pero no pue<strong>de</strong>n mudarse <strong>de</strong>bido a la falta <strong>de</strong> plazas <strong>en</strong> soluciones resi<strong>de</strong>nciales.<br />

- Número <strong>de</strong> personas afectadas<br />

- Coste/ persona afectada<br />

- Número <strong>de</strong> días hospitalarias que reclama Sanidad al Ayuntami<strong>en</strong>to para financiar la estancia <strong>de</strong> personas<br />

mayores que <strong>en</strong> realidad han recibido alta médica pero no pue<strong>de</strong>n mudarse <strong>de</strong>bido a la falta <strong>de</strong> plazas <strong>en</strong> soluciones<br />

resi<strong>de</strong>nciales.<br />

- Número <strong>de</strong> días/ persona afectada<br />

<strong>Informe</strong>s <strong>sobre</strong> inci<strong>de</strong>ncias<br />

Se pret<strong>en</strong><strong>de</strong> contabilizar <strong>el</strong> número <strong>de</strong> inci<strong>de</strong>ncias producidas <strong>en</strong> lo que se refiere a las caídas y <strong>el</strong> manejo <strong>de</strong> fármacos.<br />

Se recog<strong>en</strong> los sigui<strong>en</strong>tes datos:<br />

- Número total <strong>de</strong> inci<strong>de</strong>ncias <strong>en</strong> <strong>el</strong> manejo <strong>de</strong> fármacos <strong>en</strong> las soluciones resi<strong>de</strong>nciales<br />

- Número total <strong>de</strong> personas usuarias <strong>de</strong> las soluciones resi<strong>de</strong>nciales<br />

- Número <strong>de</strong> inci<strong>de</strong>ncias <strong>en</strong> <strong>el</strong> manejo <strong>de</strong> fármacos por usuario/a<br />

- Número total <strong>de</strong> inci<strong>de</strong>ncias r<strong>el</strong>acionadas con caídas <strong>en</strong> las soluciones resi<strong>de</strong>nciales<br />

- Número total <strong>de</strong> personas usuarias <strong>de</strong> las soluciones resi<strong>de</strong>nciales<br />

- Número <strong>de</strong> inci<strong>de</strong>ncias r<strong>el</strong>acionadas con caídas por usuario/a<br />

Como se ha señalado previam<strong>en</strong>te, la opción por trabajar <strong>en</strong> re<strong>de</strong>s respon<strong>de</strong> a varias razones.<br />

Una <strong>de</strong> <strong>el</strong>las es la <strong>de</strong> establecer una bu<strong>en</strong>a estructura y cultura para seguir haci<strong>en</strong>do compara-<br />

ciones continuas <strong>en</strong> <strong>el</strong> futuro. Este último objetivo se ha cumplido, puesto que si bi<strong>en</strong> la finan-<br />

ciación estatal para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l proyecto ha finalizado, se ha mant<strong>en</strong>ido un número im-<br />

portante <strong>de</strong> las re<strong>de</strong>s <strong>de</strong> comparación creadas <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l mismo. Otro objetivo <strong>de</strong>l pro-<br />

yecto fue que algunas <strong>de</strong> las medidas utilizadas para evaluar la <strong>calidad</strong> se convirtieran <strong>en</strong> indi-<br />

cadores nacionales <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>. Este último propósito también se ha cumplido, ya que <strong>en</strong>tre<br />

otros productos resultantes <strong>de</strong>l proyecto se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra una nueva base <strong>de</strong> datos nacional que<br />

recoge los datos municipales que se refier<strong>en</strong> a estos <strong>indicadores</strong>.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 82


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Los resultados <strong>de</strong> las investigaciones se pres<strong>en</strong>tan <strong>en</strong> informes municipales <strong>de</strong> carácter semes-<br />

tral. El Consejo Municipal discute los resultados obt<strong>en</strong>idos y <strong>de</strong>ci<strong>de</strong> si hay que tomar medidas<br />

<strong>de</strong> mejora. Las <strong>de</strong>cisiones <strong>de</strong> los Consistorios se revisan <strong>en</strong> la red <strong>de</strong> proyecto. Año y medio<br />

<strong>de</strong>spués <strong>de</strong> implantar medidas dirigidas a mejorar los servicios municipales <strong>en</strong> un <strong>de</strong>terminado<br />

ámbito se llevan a cabo evaluaciones. Los informes <strong>el</strong>aborados sirv<strong>en</strong> para que <strong>el</strong> Ayuntami<strong>en</strong>-<br />

to vaya apr<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do <strong>de</strong> su propia experi<strong>en</strong>cia y para que los municipios que participan <strong>en</strong> una<br />

misma red puedan intercambiar sus i<strong>de</strong>as. La página web <strong>de</strong>l proyecto <strong>de</strong> comparación que<br />

recopila todos los informes municipales permite a<strong>de</strong>más que los Ayuntami<strong>en</strong>tos puedan buscar<br />

experi<strong>en</strong>cias, <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> trabajo <strong>en</strong> <strong>el</strong> que están activos, <strong>de</strong> otros municipios que no for-<br />

man parte <strong>de</strong> la red a la que pert<strong>en</strong>ec<strong>en</strong>. En la página web <strong>de</strong>l proyecto se han clasificado los<br />

informes según <strong>el</strong> ámbito que abordan:<br />

- programas <strong>de</strong> integración laboral;<br />

- at<strong>en</strong>ción preescolar ;<br />

- alumbrado público y carreteras;<br />

- educación obligatoria;<br />

- educación post obligatoria;<br />

- at<strong>en</strong>ción a personas con discapacidad;<br />

- <strong>de</strong>sarrollo sost<strong>en</strong>ible;<br />

- interv<strong>en</strong>ción familiar;<br />

- información y asesorami<strong>en</strong>to;<br />

- servicios <strong>de</strong> comidas;<br />

- activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cultura y <strong>de</strong> ocio;<br />

- fom<strong>en</strong>to;<br />

- infraestructuras;<br />

- at<strong>en</strong>ción a personas mayores;<br />

- otros.<br />

3.7. Marco Común europeo para la Calidad <strong>de</strong> los Servicios Sociales <strong>de</strong> Interés G<strong>en</strong>e-<br />

ral (MCC-SSIG)<br />

Esta propuesta <strong>de</strong> marco común europeo, creado por una red europea <strong>de</strong> <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s que traba-<br />

jan <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los servicios sociales y financiada a través <strong>de</strong> la Comisión Europea y <strong>el</strong><br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 83


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

proyecto Prometheus 15, pret<strong>en</strong><strong>de</strong> establecer las bases para un mo<strong>de</strong>lo común <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> para<br />

los servicios sociales <strong>de</strong> interés g<strong>en</strong>eral.<br />

Los objetivos <strong>de</strong> este marco son: a) facilitar la planificación, implem<strong>en</strong>tación, monitorización,<br />

evaluación y mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> los servicios sociales y b) reforzar la colaboración interna-<br />

cional <strong>en</strong> <strong>el</strong> intercambio <strong>de</strong>l conocimi<strong>en</strong>to y <strong>de</strong> bu<strong>en</strong>as prácticas, y permitir la comparación <strong>de</strong>l<br />

r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los servicios sociales <strong>en</strong> los estados miembro <strong>de</strong> la UE (b<strong>en</strong>chmarking). El marco<br />

pret<strong>en</strong><strong>de</strong> servir como mo<strong>de</strong>lo a los legisladores, financiadores y proveedores <strong>de</strong> servicios socia-<br />

les a la hora <strong>de</strong> evaluar su r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to y su contribución a la mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> estos<br />

servicios, así como establecer una refer<strong>en</strong>cia a partir <strong>de</strong> la cual las personas usuarias conozcan<br />

al estándar <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción al que <strong>de</strong>bieran po<strong>de</strong>r acce<strong>de</strong>r.<br />

Des<strong>de</strong> <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> vista conceptual, <strong>el</strong> Marco se basa <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> Inputs-Outputs-Outcomes<br />

(IOO) antes m<strong>en</strong>cionado, aunque ti<strong>en</strong>e la particularidad <strong>de</strong> incorporar, al mismo tiempo, un<br />

<strong>en</strong>foque garantista, c<strong>en</strong>trado <strong>en</strong> la equidad, la justicia y <strong>el</strong> respeto a los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> las perso-<br />

nas usuarias. En este s<strong>en</strong>tido, los objetivos a los que se consi<strong>de</strong>ra que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> aspirar los servi-<br />

cios sociales son:<br />

- Increm<strong>en</strong>tar la cohesión social;<br />

- Mejorar la inclusión social y la participación;<br />

- Respetar los <strong>de</strong>rechos humanos <strong>de</strong> las personas usuarias;<br />

- Promover un mejor acceso a los servicios, especialm<strong>en</strong>te para las personas más <strong>de</strong>sfa-<br />

vorecidas.<br />

Estos objetivos se hac<strong>en</strong> operativos mediante seis dominios, ocho condicionantes <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong><br />

y nueve principios que se concretan, a su vez, <strong>en</strong> una serie <strong>de</strong> criterios cualitativos para la ga-<br />

rantía <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong>. Los ocho condicionantes <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> se refier<strong>en</strong> a aspectos contextuales<br />

tales como <strong>el</strong> marco legislativo, organizativo y financiero, consi<strong>de</strong>rados requisitos es<strong>en</strong>ciales<br />

para que los proveedores <strong>de</strong>sarroll<strong>en</strong> su actividad y, <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido, son condiciones previas y<br />

es<strong>en</strong>ciales <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong>. Estos son:<br />

- Políticas sociales basadas <strong>en</strong> una compr<strong>en</strong>sión transversal <strong>de</strong> la problemática social y<br />

basadas <strong>en</strong> la evi<strong>de</strong>ncia cuantitativa y cualitativa. Los proveedores <strong>de</strong> servicios no<br />

pue<strong>de</strong>n operar <strong>en</strong> un vacío político.<br />

15 El proyecto Prometheus se inscribe <strong>en</strong> las acciones <strong>de</strong> la Dirección G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> Empleo, Asuntos Sociales e Igualdad <strong>de</strong> Oportunida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> la Unión Europea para promover una estrategia para la <strong>de</strong>finición, evaluación y mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios<br />

sociales <strong>de</strong> interés g<strong>en</strong>eral, financiado a través <strong>de</strong>l programa PROGRESS.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 84


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Marco legislativo. Las políticas sociales m<strong>en</strong>cionadas <strong>de</strong>b<strong>en</strong> <strong>de</strong>sarrollarse y concretarse<br />

<strong>en</strong> un marco legislativo a<strong>de</strong>cuado <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito europeo, nacional y regional. Este mar-<br />

co legislativo <strong>de</strong>be prev<strong>en</strong>ir los efectos negativos que pue<strong>de</strong>n t<strong>en</strong>er <strong>el</strong> mercado libre y<br />

la creci<strong>en</strong>te competitividad <strong>de</strong>l sector <strong>de</strong> los servicios sociales <strong>en</strong> un acceso universal a<br />

los servicios sociales <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>.<br />

- Financiación sost<strong>en</strong>ible, que posibilite la continuidad <strong>en</strong> la provisión <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong><br />

<strong>calidad</strong>.<br />

- Comunicación <strong>en</strong>tre los distintos ag<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l sistema. Un contexto <strong>en</strong> <strong>el</strong> que la comu-<br />

nicación y la cooperación <strong>en</strong>tre los diversos ag<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> servicios sociales se<br />

circunscribe a reglas y regulaciones burocratizadas, pue<strong>de</strong> limitar las oportunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

las personas usuarias, <strong>de</strong> los proveedores <strong>de</strong> servicios y <strong>de</strong> los profesionales para cum-<br />

plir ciertos requisitos <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>.<br />

- Accesibilidad económica. Es es<strong>en</strong>cial que los servicios sociales se ofrezcan basándose<br />

<strong>en</strong> los principios <strong>de</strong> solidaridad y acceso universal. Los servicios sociales sujetos a co-<br />

pago <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser económicam<strong>en</strong>te accesibles para toda la población.<br />

- Accesibilidad. Se refiere tanto a la accesibilidad física como administrativa, así como a<br />

la información disponible <strong>sobre</strong> los servicios. Las administraciones y los proveedores<br />

<strong>de</strong> servicios <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ocuparse <strong>de</strong> <strong>el</strong>iminar todas las barreras que dificult<strong>en</strong> a las personas<br />

usuarias <strong>el</strong> acceso a los servicios.<br />

- Disponibilidad. Debería proveerse una amplia gama <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> cara a garantizar<br />

las posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>el</strong>ección <strong>de</strong> las personas usuarias y una a<strong>de</strong>cuada cobertura <strong>de</strong> las<br />

necesida<strong>de</strong>s exist<strong>en</strong>tes.<br />

A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> estos ocho condicionantes referidos al contexto <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se prestan los servicios,<br />

los principios y los criterios cualitativos que contempla <strong>el</strong> Marco Común para la Calidad se<br />

recog<strong>en</strong> <strong>en</strong> la sigui<strong>en</strong>te tabla:<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 85


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Cuadro 23. Indicadores <strong>de</strong>l Marco Común para la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los Servicios Sociales <strong>de</strong> Interés G<strong>en</strong>eral<br />

Aspectos<br />

Organizativo<br />

Provisión<br />

<strong>de</strong> servicios <br />

DominiosRequisitos<br />

para<br />

proveedores<br />

<strong>de</strong><br />

servicios<br />

Necesida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong><br />

la persona<br />

usuaria<br />

Principios<br />

<strong>de</strong> <strong>calidad</strong><br />

Calidad <strong>en</strong> la<br />

gobernanza<br />

Colaboración<br />

Derechos<br />

Criterios <strong>de</strong> <strong>calidad</strong><br />

Calidad <strong>en</strong> la gestión<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios clarifica las funciones y las r<strong>el</strong>aciones <strong>en</strong>tre<br />

qui<strong>en</strong>es gestionan, diseñan, proporcionan y evalúan la provisión <strong>de</strong>l servicio.<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios recoge información <strong>sobre</strong> los resultados <strong>de</strong> los<br />

planes individuales <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción y evalúa <strong>de</strong> forma continuada la satisfacción<br />

<strong>de</strong> las personas usuarias con <strong>el</strong> servicio.<br />

Los proveedores <strong>de</strong> servicios ofrec<strong>en</strong> información continuada a la persona<br />

usuaria <strong>de</strong> forma proactiva.<br />

Responsabilidad y transpar<strong>en</strong>cia<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios ti<strong>en</strong>e mecanismos para llevar a cabo evaluaciones<br />

periódicas e in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> sus resultados financieros y no financieros,<br />

incluy<strong>en</strong>do mecanismos <strong>de</strong> evaluación participativa y pone esta<br />

información a disposición <strong>de</strong>l público.<br />

Planificación anual<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios establece y docum<strong>en</strong>ta un plan anual y un<br />

proceso <strong>de</strong> revisión <strong>de</strong>l mismo.<br />

Feedback<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios dispone <strong>de</strong> mecanismos para recoger <strong>el</strong> feedback<br />

<strong>de</strong> las personas usuarias, financiadores y otros ag<strong>en</strong>tes r<strong>el</strong>evantes<br />

<strong>sobre</strong> los servicios proporcionados.<br />

Mejora continuada <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong><br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios dispone <strong>de</strong> mecanismos para la mejora conti-<br />

nuada <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>l servicio.<br />

Confi<strong>de</strong>ncialidad<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios dispone <strong>de</strong> mecanismos para <strong>de</strong>finir, docum<strong>en</strong>tar,<br />

monitorizar y evaluar los procedimi<strong>en</strong>tos para garantizar la confi<strong>de</strong>ncialidad<br />

<strong>de</strong> los datos <strong>sobre</strong> las personas usuarias y <strong>el</strong> servicio que se<br />

les proporciona.<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios trabaja <strong>en</strong> colaboración con las personas usuarias,<br />

ya sea <strong>de</strong> forma individual o a través <strong>de</strong> sus repres<strong>en</strong>tantes, con los<br />

financiadores, con los políticos y con otros ag<strong>en</strong>tes r<strong>el</strong>evantes <strong>en</strong> la i<strong>de</strong>ntifcación<br />

<strong>de</strong> necesida<strong>de</strong>s, <strong>en</strong> la planificación, <strong>en</strong> la investigación, <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo<br />

y <strong>en</strong> la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> la oferta <strong>de</strong> servicios, monitorizando y evaluando,<br />

y garantizando que los servicios contribuy<strong>en</strong> a una sociedad inclusiva.<br />

Carta <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios garantizan los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> la persona usuaria<br />

tal y como se recog<strong>en</strong> <strong>en</strong> un docum<strong>en</strong>to, basado <strong>en</strong> las conv<strong>en</strong>ciones internacionales<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos, fácilm<strong>en</strong>te accesible a la persona<br />

usuaria, sus familiares y organizaciones que los repres<strong>en</strong>tan.<br />

No discriminación<br />

La persona usuaria recibe servicios basados <strong>en</strong> la igualdad <strong>de</strong> oportunida<strong>de</strong>s,<br />

sin discriminación por ninguna causa.<br />

Gestión <strong>de</strong> quejas<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios pone a disposición <strong>de</strong> las personas usuarias, <strong>de</strong><br />

sus cli<strong>en</strong>tes y otros ag<strong>en</strong>tes r<strong>el</strong>evantes, un procedimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> quejas y reclamaciones<br />

<strong>de</strong> fácil uso.<br />

Libertad <strong>de</strong> <strong>el</strong>ección<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios ofrece opciones a la persona usuaria <strong>en</strong> cuanto<br />

a los servicios que le proporciona y cómo se prestan esos servicios.<br />

Auto<strong>de</strong>terminación<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios respeta <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho fundam<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias a la auto<strong>de</strong>terminación. La persona usuaria ti<strong>en</strong>e <strong>de</strong>recho a ejer-<br />

cer su opción política y a su <strong>de</strong>sarrollo económico, social y cultural.<br />

Acceso a asesorami<strong>en</strong>to legal y apoyo<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios facilita que las personas usuarias puedan t<strong>en</strong>er<br />

acceso y <strong>el</strong>ección <strong>en</strong> lo que se refiere al asesorami<strong>en</strong>to legal y personal <strong>de</strong><br />

apoyo.<br />

Participación Información<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios proporciona información completa la gama <strong>de</strong><br />

servicios disponibles, sus objetivos, su función y su <strong>calidad</strong>, así como so-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 86


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Aspectos<br />

Dominios <br />

Requisitos<br />

<strong>de</strong>l<br />

personal<br />

Requerimi<strong>en</strong>tos<br />

para <strong>el</strong><br />

servicio<br />

Principios<br />

<strong>de</strong> <strong>calidad</strong><br />

Compet<strong>en</strong>cia<br />

<strong>de</strong>l personal<br />

Ética<br />

Servicios<br />

c<strong>en</strong>trados <strong>en</strong><br />

la persona<br />

Criterios <strong>de</strong> <strong>calidad</strong><br />

bre la participación <strong>de</strong> las personas usuarias.<br />

Se involucra a la persona usuaria <strong>en</strong> la toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones y <strong>en</strong> la evaluación<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios dispone <strong>de</strong> mecanismos para la participación<br />

<strong>de</strong> las personas usuarias <strong>en</strong> la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> las necesida<strong>de</strong>s y <strong>de</strong> los servicios,<br />

así como <strong>en</strong> la evaluación <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong>.<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios facilita, a través <strong>de</strong> información compreh<strong>en</strong>siva<br />

y procesos efectivos y transpar<strong>en</strong>tes la inclusión <strong>de</strong> la persona usuaria<br />

como una parte activa <strong>en</strong> <strong>el</strong> diseño, <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo, la <strong>de</strong>cisión, la planificación<br />

y la revisión in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong> los servicios y sistemas <strong>de</strong> servicios.<br />

Empo<strong>de</strong>rami<strong>en</strong>to<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios dispone <strong>de</strong> instrum<strong>en</strong>tos específicos para<br />

increm<strong>en</strong>tar su empo<strong>de</strong>rami<strong>en</strong>to y mejorar su situación personal, y la <strong>de</strong><br />

la comunidad, incluy<strong>en</strong>do mecanismos para crear un <strong>en</strong>torno <strong>de</strong> empo<strong>de</strong>rami<strong>en</strong>to.<br />

Estos mecanismos <strong>de</strong>berían favorecer la in<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia y la<br />

auto<strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> la persona usuaria <strong>en</strong> la medida <strong>de</strong> lo posible.<br />

Profesionales cualificados<br />

La contratación <strong>de</strong> personal se basa <strong>en</strong> una política <strong>de</strong> s<strong>el</strong>ección y ret<strong>en</strong>ción<br />

<strong>de</strong>l personal que promueve la s<strong>el</strong>ección <strong>de</strong>l personal con los conocimi<strong>en</strong>tos,<br />

habilida<strong>de</strong>s y compet<strong>en</strong>cias a<strong>de</strong>cuadas.<br />

Condiciones <strong>de</strong> trabajo<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios respeta la legislación vig<strong>en</strong>te y garantiza un<br />

salario digno e igual para un mismo trabajo, así como unas condiciones<br />

dignas <strong>de</strong> trabajo.<br />

Formación y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l personal<br />

Los miembros <strong>de</strong>l personal recib<strong>en</strong> la formación a<strong>de</strong>cuada <strong>sobre</strong> las<br />

características <strong>de</strong> la población at<strong>en</strong>dida y <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> respeto a los <strong>de</strong>rechos<br />

humanos.<br />

Se i<strong>de</strong>ntifican y evalúan las compet<strong>en</strong>cias, habilida<strong>de</strong>s y las necesida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> apoyo <strong>de</strong>l personal.<br />

Ratio <strong>de</strong> profesionales<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios opera los servicios con unas ratios <strong>de</strong> profe-<br />

sionales a<strong>de</strong>cuadas y previam<strong>en</strong>te acordadas.<br />

Voluntarios<br />

Se promueve <strong>el</strong> voluntariado y se valora a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te a las personas<br />

valoradas. Se ofrece a los voluntarios/as la formación a<strong>de</strong>cuada para <strong>de</strong>sarrollar<br />

sus tareas y se garantiza que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> la supervisión necesaria. El<br />

código ético aplicable a los profesionales también se aplica a las personas<br />

voluntarias.<br />

Respeto a la dignidad humana<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong>fine y monitoriza su código ético, que respeta<br />

y garantiza la dignidad <strong>de</strong> la persona usuaria, su familia y las personas<br />

cuidadoras, y las protege <strong>de</strong> posibles abusos a la vez que promueve la justicia<br />

social.<br />

Código ético para profesionales<br />

La actuación <strong>de</strong>l personal está gobernada por una serie <strong>de</strong> principios y<br />

valores que contemplan aspectos <strong>de</strong> la confi<strong>de</strong>ncialidad, <strong>el</strong> rigor, la exactitud,<br />

la privacidad y la integridad, así como los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias.<br />

Garantizar la protección y la seguridad<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios dispone <strong>de</strong> mecanismos para prev<strong>en</strong>ir <strong>el</strong> abuso<br />

físico psicológico y financiero <strong>de</strong> las personas usuarias.<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios proporciona los servicios <strong>de</strong> una forma segura<br />

y <strong>en</strong> un <strong>en</strong>torno seguro para garantizar la protección <strong>de</strong> las personas usarías.<br />

Servicios individualizados<br />

Los servicios sociales, ofrecidos como parte <strong>de</strong> una gama <strong>de</strong> servicios, se<br />

prestan <strong>de</strong> forma coordinada y se a<strong>de</strong>cúan a las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias, <strong>de</strong> forma que cubr<strong>en</strong> sus múltiples necesida<strong>de</strong>s, las <strong>de</strong> sus<br />

familiares y cumpl<strong>en</strong> con los objetivos <strong>de</strong>l servicio.<br />

Proximidad<br />

Los servicios sociales se ofrec<strong>en</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la mayor proximidad posible, <strong>de</strong><br />

forma que favorec<strong>en</strong> la (re)integración <strong>de</strong> la persona <strong>en</strong> su <strong>en</strong>torno.<br />

Accesibilidad económica<br />

Los servicios sociales se ofrec<strong>en</strong> a precios que son asumibles para las<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 87


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Aspectos<br />

B<strong>en</strong>eficios<br />

y resultados <br />

Dominios <br />

B<strong>en</strong>eficios<br />

y<br />

resultados<br />

<strong>de</strong> los<br />

servicios<br />

Principios<br />

<strong>de</strong> <strong>calidad</strong><br />

Integralidad<br />

Ori<strong>en</strong>tación<br />

a resultados<br />

Criterios <strong>de</strong> <strong>calidad</strong><br />

personas que necesitan <strong>el</strong> servicio.<br />

Abordaje integral<br />

Los servicios sociales se proporcionan <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un abordaje integral a<strong>de</strong>cuado<br />

a las necesida<strong>de</strong>s, expectativas y capacida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la persona usuaria<br />

y ti<strong>en</strong><strong>en</strong> como finalidad <strong>el</strong> bi<strong>en</strong>estar <strong>de</strong> la misma.<br />

Promoción <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida<br />

Los servicios sociales promuev<strong>en</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> las personas.<br />

At<strong>en</strong>ción continuada<br />

Los servicios sociales se coordinan ya sea mediante la integración o la<br />

colaboración <strong>en</strong>tre proveedores <strong>de</strong> servicios y ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una actitud proactiva<br />

<strong>en</strong> promover <strong>el</strong> acceso a estos servicios.<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios invierte <strong>en</strong> ofrecer servicios continuados y<br />

sost<strong>en</strong>ibles.<br />

Acceso a servicios y apoyos <strong>de</strong> equipos multidisciplinares<br />

Los proveedores <strong>de</strong> servicios facilitan <strong>el</strong> acceso a servicios y apoyos<br />

multidisciplinares a<strong>de</strong>cuados a las necesida<strong>de</strong>s y <strong>de</strong>mandas <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias.<br />

B<strong>en</strong>eficios para las personas usuarias<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios evalúa <strong>el</strong> impacto <strong>de</strong> los servicios <strong>en</strong> la <strong>calidad</strong><br />

<strong>de</strong> vida <strong>de</strong> las personas usuarias.<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios recoge información <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> impacto <strong>de</strong> los<br />

servicios recibidos <strong>en</strong> la persona usuaria<br />

Registro <strong>de</strong> los b<strong>en</strong>eficios<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios proporciona información compr<strong>en</strong>sible y<br />

fácilm<strong>en</strong>te accesible <strong>sobre</strong> los resultados, incluy<strong>en</strong>do la percepción <strong>de</strong> las<br />

personas usuarias, a la vez que se proteg<strong>en</strong> la privacidad y los datos personales.<br />

Revisión <strong>de</strong> los resultados<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios lleva a cabo revisiones in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes y periódicas<br />

<strong>de</strong> los sistemas y procedimi<strong>en</strong>tos para conseguir los resultados que<br />

se propone.<br />

Transpar<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los resultados<br />

Los resultados financieros y no financieros se pon<strong>en</strong> a disposición <strong>de</strong> las<br />

personas usuarias, las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s financiadoras y otras partes interesadas.<br />

El proveedor <strong>de</strong> servicios revisa la responsabilidad que, a título personal,<br />

han t<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> los resultados obt<strong>en</strong>idos, todas las personas involucradas<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> servicio.<br />

Este marco común para la evaluación y mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios sociales <strong>de</strong> interés<br />

g<strong>en</strong>eral pue<strong>de</strong> ser aplicado tanto a niv<strong>el</strong> <strong>de</strong>l sistema como <strong>de</strong>l servicio y, si bi<strong>en</strong> supone una<br />

propuesta interesante <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong> la que establece un concepto común <strong>de</strong> lo que <strong>de</strong>be ser<br />

la <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> los servicios sociales y las bases para un futuro ejercicio <strong>de</strong> b<strong>en</strong>chmarking fr<strong>en</strong>te a<br />

otros países <strong>de</strong> la UE, evi<strong>de</strong>ntem<strong>en</strong>te, su aplicación no es obligatoria. Al tratarse <strong>de</strong> una pro-<br />

puesta, tampoco se han <strong>de</strong>sarrollado instrum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> publicación y difusión <strong>de</strong> los resultados.<br />

3.8. Indicadores específicam<strong>en</strong>te aplicados <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción a las personas<br />

mayores <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia<br />

La mayor parte <strong>de</strong> los sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to analizados hasta ahora se refie-<br />

r<strong>en</strong> al sistema <strong>de</strong> servicios sociales, ya sea <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> los servicios públicos, ya<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 88


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

sea <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción social y/o sociosanitaria. Sin embargo, también<br />

son frecu<strong>en</strong>tes los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> c<strong>en</strong>trados <strong>en</strong> <strong>el</strong> análisis <strong>de</strong> un colectivo <strong>de</strong>terminado<br />

–como las personas m<strong>en</strong>ores <strong>de</strong> edad o las personas mayores <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia- o<br />

<strong>de</strong> un tipo concreto <strong>de</strong> recursos, como pue<strong>de</strong>n ser, fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te, los c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>ncia-<br />

les para personas mayores. En este punto se <strong>de</strong>scrib<strong>en</strong> dos propuestas <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> indicado-<br />

res planteados reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te tanto para la at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial a las personas mayores como al<br />

conjunto <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a las personas mayores <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia.<br />

3.8.1. La gestión <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> seguro <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> Alemania<br />

El Seguro <strong>de</strong> Dep<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia alemán está muy ori<strong>en</strong>tado a la prestación <strong>de</strong> servicios por parte <strong>de</strong><br />

proveedores privados, cuyos servicios son financiados por las correspondi<strong>en</strong>tes Cajas <strong>de</strong>l segu-<br />

ro <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia y <strong>en</strong>fermedad. En <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> ese sistema, y a partir <strong>de</strong> la constatación<br />

durante sus primeros años <strong>de</strong> ciertos déficits <strong>en</strong> cuanto a la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción prestada, a<br />

partir <strong>de</strong> la reforma normativa realizada <strong>en</strong> 2008, <strong>el</strong> seguro <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia alemán se ha dota-<br />

do <strong>de</strong> un amplio dispositivo ori<strong>en</strong>tado a la garantía <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> y <strong>el</strong> control <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong><br />

<strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> los c<strong>en</strong>tros que prestan servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a la <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia.<br />

El mo<strong>de</strong>lo se apoya fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> dos <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos (Buscher, 2010): <strong>de</strong> un lado, la minu-<br />

ciosa <strong>el</strong>aboración <strong>de</strong> guías, protocolos o estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> ori<strong>en</strong>tados a la interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong><br />

los c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales <strong>en</strong> aspectos muy específicos <strong>de</strong> la interv<strong>en</strong>ción; por otro, la publica-<br />

ción –<strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> los procesos regulares <strong>de</strong> inspección- <strong>de</strong> los resultados cosechados por<br />

<strong>de</strong> todos los c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales y las empresas proveedoras <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción domiciliaria.<br />

Se resum<strong>en</strong> a continuación los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos principales <strong>de</strong> cada uno <strong>de</strong> los dos mo<strong>de</strong>los.<br />

a) Los estándares <strong>de</strong> expertos/as <strong>de</strong> la Deutsche Netzwerk für Qualitäts<strong>en</strong>twicklung in <strong>de</strong>r Pflege<br />

La Red <strong>de</strong> Trabajo para Mejora <strong>de</strong> la Calidad <strong>de</strong> los Cuidados (Deutsche Netzwerk für Qualität-<br />

s<strong>en</strong>twicklung in <strong>de</strong>r Pflege) es una asociación nacional <strong>de</strong> profesionales cuyo objetivo es mejorar la<br />

at<strong>en</strong>ción hospitalaria y resi<strong>de</strong>ncial que se presta a las personas mayores con <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia.<br />

Creada <strong>en</strong> 1992 por la Universidad <strong>de</strong> Ci<strong>en</strong>cias Aplicadas <strong>de</strong> Osnabrück, la red está compuesta<br />

por personas expertas (investigadores, personal doc<strong>en</strong>te y profesionales <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>ncia-<br />

les y hospitalarios) <strong>en</strong> cuidados <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito sociosanitario.<br />

Uno <strong>de</strong> los objetivos <strong>de</strong> la red es la investigación <strong>de</strong> métodos e instrum<strong>en</strong>tos para la promo-<br />

ción y la medición <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> los cuidados. El segundo objetivo <strong>de</strong> la red es consiste <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 89


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

<strong>de</strong>sarrollo e implem<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> asist<strong>en</strong>cial cons<strong>en</strong>suados y basados <strong>en</strong> la<br />

evi<strong>de</strong>ncia clínica disponible. Los estándares señalados hac<strong>en</strong> refer<strong>en</strong>cia a la at<strong>en</strong>ción hospitala-<br />

ria y los cuidados <strong>de</strong> larga duración y se <strong>el</strong>aboran <strong>en</strong> estrecha colaboración con <strong>el</strong> Consejo<br />

Nacional <strong>de</strong> Cuidados (Deutsch<strong>en</strong> Pflegerat) y con apoyo económico <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Sanidad.<br />

Des<strong>de</strong> <strong>el</strong> año 1999 se han <strong>el</strong>aborado siete docum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> estándares r<strong>el</strong>acionados con otros<br />

tantos aspectos <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción:<br />

- Prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> ulceras;<br />

- Gestión <strong>de</strong> altas;<br />

- Gestión <strong>de</strong>l dolor;<br />

- Prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> caídas;<br />

- Promoción <strong>de</strong> contin<strong>en</strong>cia urinaria;<br />

- Cuidados <strong>de</strong> las personas con heridas crónicas;<br />

- Gestión <strong>de</strong> la nutrición para asegurar y promover la nutrición oral;<br />

Los estándares <strong>de</strong> expertos se utilizan para <strong>de</strong>finir, implem<strong>en</strong>tar y evaluar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>-<br />

ción. Aunque están fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te ori<strong>en</strong>tados a los profesionales, también sirv<strong>en</strong> para<br />

conci<strong>en</strong>ciar a las y los usuarios <strong>de</strong> los servicios y a sus familiares <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> y las<br />

características <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción que recib<strong>en</strong>. Las principales funciones <strong>de</strong> los estándares <strong>de</strong> exper-<br />

tos son las sigui<strong>en</strong>tes:<br />

- Definición y <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s y responsabilida<strong>de</strong>s profesionales;<br />

- Promoción <strong>de</strong> innovaciones;<br />

- Promoción <strong>de</strong> práctica profesional, i<strong>de</strong>ntidad profesional y movilidad profesional ba-<br />

sada <strong>en</strong> la evi<strong>de</strong>ncia;<br />

- Servir como plataforma para <strong>el</strong> intercambio <strong>de</strong> opiniones <strong>sobre</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>-<br />

ción.<br />

El proceso <strong>de</strong> <strong>el</strong>aboración <strong>de</strong> los estándares se articula <strong>en</strong> seis fases:<br />

- S<strong>el</strong>ección <strong>de</strong> la temática. Las propuestas pue<strong>de</strong>n v<strong>en</strong>ir <strong>de</strong> las asociaciones <strong>de</strong> profesio-<br />

nales o <strong>de</strong> las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l ámbito sanitario y social. Se hace una revisión <strong>de</strong> la litera-<br />

tura para ver qué r<strong>el</strong>evancia ti<strong>en</strong>e la <strong>el</strong>aboración <strong>de</strong> unos estándares <strong>sobre</strong> este <strong>de</strong>ter-<br />

minado tema. Posteriorm<strong>en</strong>te se realiza una valoración <strong>de</strong> la literatura ci<strong>en</strong>tífica para<br />

ver si existe sufici<strong>en</strong>te información para <strong>el</strong>aborar unos estándares.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 90


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Creación <strong>de</strong> grupo <strong>de</strong> expertos. Se crea un grupo <strong>de</strong> trabajo con ocho a doce miem-<br />

bros. En <strong>el</strong> grupo <strong>de</strong> trabajo hay profesionales (preferiblem<strong>en</strong>te con experi<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

implem<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> estándares) y personas que repres<strong>en</strong>tan los intereses <strong>de</strong> los usua-<br />

rios. El grupo <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong>l proyecto es coordinado por un equipo ci<strong>en</strong>tífico (cuyos<br />

miembros son nombrados por <strong>el</strong> Comité Directivo <strong>de</strong> la red <strong>de</strong> forma oficial y reclu-<br />

tados a través <strong>de</strong> Internet y los medios <strong>de</strong> comunicación especializados).<br />

- Elaboración <strong>de</strong> un borrador <strong>de</strong> estándares. El equipo ci<strong>en</strong>tífico es responsable <strong>de</strong> la<br />

s<strong>el</strong>ección <strong>de</strong> la metodología y <strong>de</strong> la revisión <strong>de</strong> la literatura exist<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la materia que<br />

sirve para <strong>en</strong>contrar evi<strong>de</strong>ncia empírica. No obstante, <strong>en</strong> <strong>el</strong> proceso <strong>de</strong> <strong>el</strong>aboración <strong>de</strong><br />

los estándares participan <strong>el</strong> equipo ci<strong>en</strong>tífico, <strong>el</strong> grupo <strong>de</strong> trabajo y <strong>el</strong> comité directivo<br />

<strong>de</strong> la red. El grupo <strong>de</strong> trabajo es <strong>el</strong> principal responsable <strong>de</strong>l cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong>l borrador<br />

pero <strong>en</strong> ocasiones se pi<strong>de</strong> <strong>el</strong> asesorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> profesionales externos. Una persona <strong>de</strong>l<br />

comité directivo <strong>de</strong> la red o <strong>de</strong>l equipo ci<strong>en</strong>tífico su<strong>el</strong>e hacer <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>radora durante<br />

las discusiones <strong>en</strong> <strong>el</strong> grupo <strong>de</strong> trabajo. Después <strong>de</strong> t<strong>en</strong>er claro qué incluir <strong>en</strong> <strong>el</strong> borra-<br />

dor <strong>el</strong> equipo ci<strong>en</strong>tífico se <strong>en</strong>carga <strong>de</strong> su redacción. El borrador que se <strong>el</strong>abora contie-<br />

ne estándares <strong>sobre</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> estructura, <strong>el</strong> proceso y los resultados <strong>de</strong> los cuida-<br />

dos, según <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> Donabedian. En términos g<strong>en</strong>erales, las <strong>de</strong>cisiones <strong>sobre</strong> <strong>el</strong><br />

cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong>l borrador han <strong>de</strong> tomarse <strong>de</strong> manera cons<strong>en</strong>suada pero <strong>en</strong> algunos casos<br />

las <strong>de</strong>cisiones se toman por mayoría. Los estándares <strong>de</strong>b<strong>en</strong> reunir una serie <strong>de</strong> caracte-<br />

rísticas, a saber: reflejar <strong>el</strong> estado actual <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> la materia; ser claros y<br />

medibles; establecer medidas <strong>de</strong> acción, ámbito <strong>de</strong> actuación y <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s responsables;<br />

mostrar posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> colaboración con otros actores y <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s; difer<strong>en</strong>ciar <strong>en</strong>tre<br />

la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> estructura, proceso y resultados; estar ori<strong>en</strong>tadas a las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los<br />

usuarios objetivos y, por último, ser viables <strong>en</strong> la práctica.<br />

- Confer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so. La versión provisional <strong>de</strong> los estándares es llevada a una<br />

confer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so durante la que se <strong>de</strong>bate <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido recogido. Tras la con-<br />

fer<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong> la que participan expertos (ci<strong>en</strong>tíficos y profesionales activos) <strong>en</strong> cuidados,<br />

personas expertas <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> (no necesariam<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l<br />

ámbito sociosanitario), repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> organizaciones que <strong>de</strong>fi<strong>en</strong><strong>de</strong>n los intereses<br />

<strong>de</strong> los usuarios y repres<strong>en</strong>tantes institucionales y <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito<br />

<strong>de</strong> los cuidados sociosanitarios, <strong>el</strong> grupo <strong>de</strong> expertos y <strong>el</strong> equipo ci<strong>en</strong>tífico valoran la<br />

discusión llevada a cabo e incorporan ev<strong>en</strong>tuales modificaciones <strong>en</strong> <strong>el</strong> borrador.<br />

- Aplicación experim<strong>en</strong>tal. Cuatro semanas <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> la c<strong>el</strong>ebración <strong>de</strong> la confer<strong>en</strong>cia,<br />

<strong>el</strong> equipo ci<strong>en</strong>tífico s<strong>el</strong>ecciona 25 unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados (establecimi<strong>en</strong>tos hospitalarios<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 91


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

o <strong>de</strong> cuidados <strong>de</strong> larga duración) <strong>en</strong> las que se implem<strong>en</strong>tará la nueva versión <strong>de</strong> los<br />

estándares <strong>de</strong> forma experim<strong>en</strong>tal. El objetivo <strong>de</strong> la implem<strong>en</strong>tación es valorar la fun-<br />

cionalidad práctica <strong>de</strong> los estándares y estimar qué posibilida<strong>de</strong>s hay que las unida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> cuidado cumplan con futuros estándares. Para po<strong>de</strong>r implem<strong>en</strong>tar los estándares<br />

provisionales se crean grupos <strong>de</strong> proyecto locales <strong>en</strong> los que toman parte miembros<br />

<strong>de</strong>l equipo ci<strong>en</strong>tífico y repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s participantes. El proceso <strong>de</strong> im-<br />

plem<strong>en</strong>tación se inicia con un periodo <strong>de</strong> formación <strong>de</strong> cuatro semanas <strong>de</strong> duración.<br />

Las ocho semanas seguidas son <strong>de</strong>dicadas a adaptar los estándares al contexto concre-<br />

to <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se implantarán (t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta características especiales <strong>de</strong> los usua-<br />

rios o condiciones particulares <strong>de</strong> la unidad <strong>de</strong> cuidados). A esta fase preparatoria si-<br />

gu<strong>en</strong> ocho semanas durante las que se llevan a cabo la implem<strong>en</strong>tación, pres<strong>en</strong>tando <strong>el</strong><br />

instrum<strong>en</strong>to a la mayor parte <strong>de</strong>l personal. Durante las cuatro últimas semanas <strong>de</strong>l<br />

proceso se implanta <strong>el</strong> instrum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> auditoría. Al final <strong>de</strong>l proceso se organiza un<br />

taller durante <strong>el</strong> que se hac<strong>en</strong> públicos los resultados <strong>de</strong> la implem<strong>en</strong>tación. Después<br />

<strong>de</strong> incorporar ev<strong>en</strong>tuales modificaciones, fruto <strong>de</strong> esta reunión final, se publica la ver-<br />

sión <strong>de</strong>finitiva <strong>de</strong>l docum<strong>en</strong>to. Se difun<strong>de</strong>n los estándares a través <strong>de</strong> la página web <strong>de</strong><br />

la red, mediante la implantación <strong>de</strong> cursos <strong>de</strong> información y durante seminarios.<br />

- Actualización <strong>de</strong> los estándares. Los estándares son actualizados al m<strong>en</strong>os una vez ca-<br />

da cinco años.<br />

Casi todos los estándares que han sido publicados por red <strong>de</strong> trabajo para mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong><br />

<strong>de</strong> los cuidados ti<strong>en</strong><strong>en</strong> la misma estructura. Constan <strong>de</strong>:<br />

- Un informe que <strong>de</strong>scribe <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo, <strong>el</strong> proceso <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>so y la implem<strong>en</strong>tación <strong>de</strong>l<br />

estándar <strong>en</strong> cuestión. También se publica junto a este informe, o por separado, los re-<br />

sultados <strong>de</strong> la revisión <strong>de</strong> la literatura.<br />

- El instrum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> auditoría. Uno <strong>de</strong> los cuestionarios <strong>de</strong>l instrum<strong>en</strong>to va dirigido a los<br />

usuarios y <strong>el</strong> otro se dirige a los profesionales.<br />

Des<strong>de</strong> la <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor <strong>de</strong> la ley <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> los cuidados (Pflege-Weiter<strong>en</strong>twicklungsgesetzes)<br />

<strong>el</strong> 1 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 2008, la responsabilidad <strong>de</strong> <strong>el</strong>aborar y financiar los estándares <strong>de</strong> expertos ha<br />

pasado al Seguro <strong>de</strong> Dep<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia. Esta reforma <strong>de</strong> la normativa ha convertido los estándares<br />

<strong>de</strong> expertos <strong>en</strong> un reglam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> obligado cumplimi<strong>en</strong>to para todas las unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados<br />

<strong>en</strong> Alemania. Se prevé que <strong>en</strong> <strong>el</strong> futuro la red <strong>de</strong> trabajo para mejora <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los cuida-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 92


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

dos incorporará nuevas tareas <strong>en</strong>tre las activida<strong>de</strong>s que llevan a cabo para mejorar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong><br />

los cuidados, <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>las:<br />

- Prestar apoyo a las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s que implem<strong>en</strong>tan los estándares;<br />

- Elaborar <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> a partir <strong>de</strong> los estándares <strong>de</strong> expertos;<br />

- Desarrollar material informativo <strong>sobre</strong> los estándares <strong>de</strong> expertos para los usuarios y<br />

sus familiares.<br />

b) El sistema <strong>de</strong> inspecciones e informes públicos<br />

El servicio médico <strong>de</strong> las asociaciones <strong>de</strong> las cajas <strong>de</strong> la Seguridad Social (Medizinische Di<strong>en</strong>st <strong>de</strong>r<br />

Spitz<strong>en</strong>verbän<strong>de</strong> <strong>de</strong>r Krank<strong>en</strong>kass<strong>en</strong>) ti<strong>en</strong>e la obligación <strong>de</strong> recopilar y publicar cada tres años los<br />

resultados <strong>de</strong> las evaluaciones anuales llevadas a cabo por <strong>el</strong> servicio médico <strong>de</strong> la Seguridad<br />

Social <strong>en</strong> las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s responsables <strong>de</strong> los cuidados (resi<strong>de</strong>nciales, <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción diurna y <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción domiciliaria) incluidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong>l Seguro <strong>de</strong> Dep<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> que <strong>el</strong><br />

servicio médico <strong>de</strong> la Seguridad Social <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tre problemas <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> algún c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong><br />

cuidados <strong>de</strong> larga duración recomi<strong>en</strong>dan la implantación <strong>de</strong> unas medidas dirigidas a mejorar la<br />

<strong>calidad</strong> <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>tro fijando al mismo tiempo un plazo para la realización <strong>de</strong> las modificaciones.<br />

En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> que <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro <strong>en</strong> cuestión no tome las medidas necesarias <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l plazo esta-<br />

blecido <strong>el</strong> servicio médico, <strong>de</strong> la Seguridad Social pue<strong>de</strong> reducir las subv<strong>en</strong>ciones dirigidas al<br />

c<strong>en</strong>tro o incluso obligarlo a cesar con su actividad. Se trata por tanto <strong>de</strong> la aplicación <strong>de</strong> un<br />

estricto sistema <strong>de</strong> inspección ori<strong>en</strong>tado a v<strong>el</strong>ar por <strong>el</strong> cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los requisitos mínimos<br />

establecidos por la legislación <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los cuidados <strong>de</strong> larga duración.<br />

Uno <strong>de</strong> los cambios legislativos introducidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> 2008 <strong>en</strong> este sistema <strong>de</strong> inspección consistió<br />

<strong>en</strong> una creci<strong>en</strong>te exig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> transpar<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a los resultados <strong>de</strong> estas inspecciones.<br />

Ello tuvo como consecu<strong>en</strong>cia que, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> los informes <strong>de</strong> resultados creados por y para los<br />

profesionales <strong>de</strong> los cuidados <strong>de</strong> larga duración, los resultados <strong>de</strong> las evaluaciones <strong>de</strong> cada<br />

c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser pres<strong>en</strong>tados <strong>de</strong> una manera fácilm<strong>en</strong>te accesible y compr<strong>en</strong>sible para un pú-<br />

blico más amplio. El objeto prioritario <strong>de</strong> las interv<strong>en</strong>ciones, a<strong>de</strong>más, pasa a ponerse <strong>en</strong> los<br />

resultados <strong>de</strong> la interv<strong>en</strong>ción realizada y <strong>el</strong> efecto <strong>de</strong> estos resultados <strong>en</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida <strong>de</strong><br />

los usuarios/as <strong>de</strong> los servicios. Así, durante la realización <strong>de</strong> las inspecciones regulares <strong>de</strong><br />

acreditación <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales y servicios <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia domiciliaria, los inspectores <strong>de</strong>-<br />

b<strong>en</strong> recoger también una serie <strong>de</strong> datos que sirvan para ser difundidos <strong>en</strong>tre un público am-<br />

plio. Para <strong>el</strong>lo se utilizan dos cuestionarios difer<strong>en</strong>tes: uno para la inspección oficial y otro para<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 93


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

la inspección que ti<strong>en</strong>e como objetivo informar a los usuarios y sus familiares <strong>sobre</strong> la <strong>calidad</strong><br />

<strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción.<br />

El cuestionario utilizado para recoger información <strong>de</strong>stinada a una difusión amplia <strong>sobre</strong> la<br />

<strong>calidad</strong> <strong>en</strong> los c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales recoge 64 <strong>indicadores</strong> o criterios <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>, agrupados <strong>en</strong><br />

torno a cuatro ámbitos difer<strong>en</strong>tes:<br />

- cuidados <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería y at<strong>en</strong>ción médica (35 <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos);<br />

- at<strong>en</strong>ción a resi<strong>de</strong>ntes con <strong>de</strong>m<strong>en</strong>cia (10 <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos);<br />

- apoyo para la vida diaria y r<strong>el</strong>aciones sociales (10 <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos);<br />

- aspectos resi<strong>de</strong>nciales (vivi<strong>en</strong>da, comida, higi<strong>en</strong>e personal, limpieza) (9 <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos).<br />

En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> la asist<strong>en</strong>cia domiciliaria se han s<strong>el</strong>eccionado 37 <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> . Estos 37<br />

criterios mi<strong>de</strong>n la <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> cuatro ámbitos:<br />

- cuidados personales y <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería (17 <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos);<br />

- activida<strong>de</strong>s prescritas por un médico (10);<br />

- <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la organización y niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción (10).<br />

Cuadro 24. Cuestionario para evaluar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia domiciliaria <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l<br />

Seguro <strong>de</strong> Dep<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia alemán<br />

Dim<strong>en</strong>siones Indicadores <strong>de</strong> evaluación<br />

Cuidados personales<br />

y <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería<br />

1. ¿Se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta las prefer<strong>en</strong>cias individuales <strong>de</strong> los usuarios a la hora <strong>de</strong><br />

llevar a cabo los cuidados personales?<br />

2. ¿Se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta las prefer<strong>en</strong>cias individuales <strong>de</strong> los usuarios a la hora <strong>de</strong><br />

servir comida y bebida?<br />

3. ¿Se sirv<strong>en</strong> las sufici<strong>en</strong>tes (según instrucciones) bebidas a los usuarios?<br />

4. ¿Se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta las necesida<strong>de</strong>s y riesgos individuales a la hora <strong>de</strong> proporcionar<br />

bebidas?<br />

5. ¿Se le informa al usuario y/o a sus familiares cuando se <strong>de</strong>tecta una falta <strong>de</strong> hidratación?<br />

6. ¿Se proporciona una nutrición a<strong>de</strong>cuada (según instrucciones) al usuario?<br />

7. ¿Se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta las necesida<strong>de</strong>s y riesgos individuales a la hora <strong>de</strong> servir<br />

comida?<br />

8. ¿Se le informa al usuario y/o a sus familiares cuando se <strong>de</strong>tecta una falta <strong>en</strong> la<br />

nutrición?<br />

9. ¿ Se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta las necesida<strong>de</strong>s y riesgos individuales a la hora <strong>de</strong> prestar<br />

ayuda para la <strong>el</strong>iminación?<br />

10. ¿Se presta la ayuda necesaria (según instrucciones) para <strong>el</strong>iminación/ incontin<strong>en</strong>cia?<br />

11. ¿Se presta at<strong>en</strong>ción a riesgos individuales <strong>de</strong> los usuarios para contraer escaras?<br />

12. ¿Se toman las medidas prev<strong>en</strong>tivas necesarias para prev<strong>en</strong>ir las escaras?<br />

13. ¿Se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta ev<strong>en</strong>tuales riesgos individuales <strong>de</strong> contraer contracturas a<br />

la hora <strong>de</strong> prestar la at<strong>en</strong>ción?<br />

14. ¿Se toman las medidas necesarias (según instrucciones) para promover la movilidad?<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 94


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Dim<strong>en</strong>siones Indicadores <strong>de</strong> evaluación<br />

15. A la hora <strong>de</strong> at<strong>en</strong><strong>de</strong>r a personas con <strong>de</strong>m<strong>en</strong>cia, ¿se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta sus características<br />

biográficas?<br />

16. ¿Se les informa a los familiares <strong>de</strong> las personas con <strong>de</strong>m<strong>en</strong>cia <strong>sobre</strong> la at<strong>en</strong>ción<br />

que recib<strong>en</strong>?<br />

17. En los casos cuando sea necesario aplicar restricciones físicas, ¿se cu<strong>en</strong>tan con<br />

los permisos y cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>tos necesarios?<br />

Activida<strong>de</strong>s prescritas<br />

por un<br />

médico<br />

Calidad <strong>de</strong> la<br />

organización y<br />

niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción<br />

18. ¿Está <strong>el</strong> tratami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> las escaras basado <strong>en</strong> evi<strong>de</strong>ncia empírica?<br />

19. ¿La prescripción <strong>de</strong> fármacos se ajusta al reglam<strong>en</strong>to médico?<br />

20. ¿Se toma la t<strong>en</strong>sión con regularidad (según instrucciones)? ¿En los casos cuando<br />

sea necesario se toman medidas para comp<strong>en</strong>sar hipert<strong>en</strong>sión/ hipot<strong>en</strong>sión?<br />

21. ¿Se toman medidas para prev<strong>en</strong>ir: la aparición <strong>de</strong> infecciones <strong>de</strong> hongos <strong>en</strong> la<br />

mucosa bucal; las inflamaciones <strong>de</strong> la parótida y neumonía <strong>en</strong>tre los usuarios<br />

que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> respiración artificial?<br />

22. ¿Se analiza <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> glucosa sanguínea con regularidad (según instrucciones)?<br />

¿En los casos cuando sea necesario se toman medidas para comp<strong>en</strong>sar hiperglucemia/<br />

hipoglucemia?<br />

23. A la hora <strong>de</strong> dar inyecciones, ¿se llevan a cabo y se docum<strong>en</strong>tan <strong>de</strong> manera a<strong>de</strong>cuada<br />

(según instrucciones)? ¿Se le avisa al médico si hay alguna complicación?<br />

24. ¿Se utilizan los calcetines <strong>de</strong> compresión <strong>de</strong> una manera a<strong>de</strong>cuada (según instrucciones)?<br />

25. A la hora <strong>de</strong> cateterizaciones <strong>de</strong> la vejiga urinaria, ¿se llevan a cabo y se docum<strong>en</strong>tan<br />

<strong>de</strong> manera a<strong>de</strong>cuada (según instrucciones)? ¿Se le avisa al médico si hay<br />

alguna complicación?<br />

26. A la hora <strong>de</strong> tratar a paci<strong>en</strong>tes ostomizados, ¿se llevan a cabo y se docum<strong>en</strong>tan<br />

<strong>de</strong> manera a<strong>de</strong>cuada (según instrucciones)? ¿Se le avisa al médico si hay alguna<br />

complicación?<br />

27. ¿Existe una comunicación fluida con <strong>el</strong> médico durante los cuidados?<br />

28. ¿Consta <strong>en</strong> la docum<strong>en</strong>tación que se llevó a cabo una reunión inicial?<br />

29. ¿Se pres<strong>en</strong>tó un presupuesto aproximado antes <strong>de</strong> firmar <strong>el</strong> contrato <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción?<br />

30. ¿Se aplica un reglam<strong>en</strong>to que respeta la normativa <strong>de</strong> protección <strong>de</strong> datos personales?<br />

31. ¿Hay instrucciones escritas <strong>sobre</strong> cómo actuar <strong>en</strong> caso <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia?<br />

32. ¿El personal participa, <strong>de</strong> manera regular, <strong>en</strong> cursos <strong>de</strong> formación continua <strong>en</strong><br />

materia <strong>de</strong> primeros auxilios?<br />

33. ¿Hay instrucciones escritas <strong>de</strong> cómo manejar quejas?<br />

34. ¿Existe un plan <strong>de</strong> formación que asegura que todos los empleados participan<br />

<strong>en</strong> las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> formación continua?<br />

35. ¿Hay <strong>de</strong>scripciones <strong>de</strong> los puestos <strong>de</strong> trabajo (responsabilida<strong>de</strong>s y activida<strong>de</strong>s<br />

profesionales) <strong>de</strong> los cuidadores?<br />

36. ¿Hay <strong>de</strong>scripciones <strong>de</strong> los puestos <strong>de</strong> trabajo (responsabilida<strong>de</strong>s y activida<strong>de</strong>s<br />

profesionales) <strong>de</strong> los profesionales <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia doméstica?<br />

37. ¿Está asegurado la disponibilidad y accesibilidad <strong>de</strong> los profesionales?<br />

El sistema <strong>de</strong> asignación <strong>de</strong> puntuación a cada c<strong>en</strong>tro no es s<strong>en</strong>cillo. En la práctica totalidad <strong>de</strong><br />

los casos, <strong>el</strong> instrum<strong>en</strong>to (<strong>el</strong> cuestionario) contempla respuestas <strong>en</strong> una escala que va <strong>de</strong> 0 a 10<br />

y <strong>en</strong> la que 0 es la peor valoración y 10 la mejor. No obstante, y tal y como veremos más a<strong>de</strong>-<br />

lante, muchas preguntas solam<strong>en</strong>te permit<strong>en</strong> respuestas <strong>en</strong> forma <strong>de</strong> “sí” (10) y “no” (0), con<br />

lo que la escala pier<strong>de</strong> su virtualidad. En los párrafos sigui<strong>en</strong>tes se explica cómo se asigna la<br />

“puntuación” <strong>de</strong> los diversos criterios.<br />

- Para contestar a las preguntas 1 a 28 se s<strong>el</strong>eccionan, <strong>de</strong> manera aleatoria, <strong>en</strong>tre 5 y 15<br />

usuarios (normalm<strong>en</strong>te 10) y se respon<strong>de</strong> a cada pregunta p<strong>en</strong>sando <strong>en</strong> cada caso par-<br />

ticular. En los casos cuando la pregunta no es r<strong>el</strong>evante para <strong>el</strong> usuario <strong>en</strong> cuestión la<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 95


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

respuesta no proce<strong>de</strong> (es <strong>de</strong>cir no se incluye <strong>en</strong> <strong>el</strong> cálculo <strong>de</strong> la media). Si se cumple<br />

con <strong>el</strong> criterio citado <strong>en</strong> la pregunta se da un 10 y si no se cumple es un 0. Para cada<br />

pregunta hay instrucciones para po<strong>de</strong>r <strong>de</strong>cidir si se cumple o no con <strong>el</strong> criterio, es <strong>de</strong>-<br />

cir, si la puntuación ha <strong>de</strong> ser <strong>de</strong> “10” o <strong>de</strong> “0” (Ejemplo: <strong>el</strong> criterio se cumple <strong>en</strong><br />

ocho <strong>de</strong> diez casos. El valor <strong>de</strong> la escala es 8).<br />

Para juzgar si se cumple o no <strong>el</strong> criterio <strong>en</strong> cuestión (preguntas 1-28) se emplea una serie <strong>de</strong><br />

indicaciones, que se recog<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> sigui<strong>en</strong>te cuadro:<br />

Cuadro 25. Criterios <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los cuidados<br />

personales y <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería*<br />

Criterios <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to<br />

1. Las prefer<strong>en</strong>cias individuales vi<strong>en</strong><strong>en</strong> reflejadas <strong>en</strong> la docum<strong>en</strong>tación y se aplican medidas prácticas <strong>en</strong><br />

acuerdo con <strong>el</strong>las.<br />

2. Í<strong>de</strong>m.<br />

3. Í<strong>de</strong>m.<br />

4. Se reflejan <strong>en</strong> la docum<strong>en</strong>tación y se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta a la hora <strong>de</strong> prestar la at<strong>en</strong>ción.<br />

5. Se ha producido una falta <strong>de</strong> hidratación y <strong>el</strong> usuario y/o sus familiares han sido informados <strong>sobre</strong><br />

<strong>el</strong>lo.<br />

6. Se lleva a cabo <strong>en</strong> la práctica y a<strong>de</strong>más se refleja <strong>en</strong> la docum<strong>en</strong>tación.<br />

7. Se reflejan <strong>en</strong> la docum<strong>en</strong>tación y se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta a la hora <strong>de</strong> prestar la at<strong>en</strong>ción.<br />

8. Se ha producido una falta <strong>de</strong> nutrición y <strong>el</strong> usuario y/o sus familiares han sido informados <strong>sobre</strong> <strong>el</strong>lo.<br />

9. Se reflejan <strong>en</strong> la docum<strong>en</strong>tación y se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta a la hora <strong>de</strong> prestar la at<strong>en</strong>ción.<br />

10. Se lleva a cabo <strong>en</strong> la práctica y a<strong>de</strong>más se refleja <strong>en</strong> la docum<strong>en</strong>tación.<br />

11. Se <strong>de</strong>tecta y docum<strong>en</strong>ta <strong>el</strong> riesgo <strong>de</strong> escaras y se toman las medidas necesarias <strong>en</strong> forma <strong>de</strong> una evaluación<br />

<strong>de</strong> riesgos y modificaciones <strong>de</strong>l cont<strong>en</strong>ido y/o horario <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción.<br />

12. Se aplican técnicas <strong>de</strong> movimi<strong>en</strong>to y para estar <strong>en</strong>camada y se utilizan las ev<strong>en</strong>tuales ayudas técnicas<br />

necesarias para prev<strong>en</strong>ir las escaras.<br />

13. Se <strong>de</strong>tecta y docum<strong>en</strong>ta <strong>el</strong> riesgo <strong>de</strong> contracturas y se toman las medidas necesarias <strong>en</strong> forma <strong>de</strong> una<br />

evaluación <strong>de</strong> riesgos y modificaciones <strong>de</strong>l cont<strong>en</strong>ido y/o horario <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción.<br />

14. Se reflejan <strong>en</strong> la docum<strong>en</strong>tación y se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta a la hora <strong>de</strong> prestar la at<strong>en</strong>ción.<br />

15. Se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta prefer<strong>en</strong>cias, aversiones y costumbres a la hora <strong>de</strong> prestar la at<strong>en</strong>ción.<br />

16. Los familiares han recibido consejos para <strong>el</strong> trato con un familiar con diagnóstico <strong>de</strong> <strong>de</strong>m<strong>en</strong>cia y<br />

cuando se les ha informado <strong>sobre</strong> los recursos disponibles para <strong>el</strong>los (material informativo, grupos <strong>de</strong><br />

autoayuda y/o direcciones <strong>de</strong> Internet).<br />

17. Existe un cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to firmado por <strong>el</strong> usuario o, <strong>en</strong> su <strong>de</strong>fecto, hay <strong>de</strong>cisiones judiciales al respecto.<br />

En los casos cuando se trata <strong>de</strong> una situación <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia se consi<strong>de</strong>ra que <strong>el</strong> criterio se cumple<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> haber aplicado la restricción y haber informado a la <strong>en</strong>tidad compet<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la materia (<strong>el</strong><br />

Juez <strong>de</strong> Tut<strong>el</strong>a).<br />

18. El tratami<strong>en</strong>to sigue las directrices médicas vig<strong>en</strong>tes, se aplican los principios <strong>sobre</strong> alivio <strong>de</strong> presión,<br />

se curan las heridas según <strong>el</strong> estándar fisiológico e higiénico. Se consi<strong>de</strong>ra también que este criterio se<br />

cumple <strong>en</strong> los casos cuando <strong>el</strong> médico responsable ha sido informado <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> problema pero no ha<br />

tomado las medidas a<strong>de</strong>cuadas.<br />

19. La prescripción <strong>de</strong> recetas médicas sigue las directrices médicas vig<strong>en</strong>tes y se refleja <strong>en</strong> la docum<strong>en</strong>tación.<br />

Debe haber información <strong>sobre</strong> qué fármaco se receta, cuándo se receta y <strong>en</strong> qué dosis ha <strong>de</strong> ser<br />

administrada.<br />

20. Se lleva a cabo <strong>de</strong> acuerdo (manera y frecu<strong>en</strong>cia) con las directrices médicas vig<strong>en</strong>tes y se docum<strong>en</strong>ta.<br />

Para que se cumpla <strong>el</strong> criterio también hay que tomar las medidas necesarias <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> <strong>en</strong>contrar<br />

problemas <strong>de</strong> hipert<strong>en</strong>sión/ hipot<strong>en</strong>sión.<br />

21. Se llevan a cabo las interv<strong>en</strong>ciones prev<strong>en</strong>tivas según las directrices/ estándares <strong>de</strong> los cuidados a<br />

domicilio.<br />

22. Se lleva a cabo <strong>de</strong> acuerdo (manera y frecu<strong>en</strong>cia) con las directrices médicas vig<strong>en</strong>tes y se docum<strong>en</strong>to.<br />

Para que se cumpla <strong>el</strong> criterio también hay que tomar las medidas necesarias <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> <strong>en</strong>contrar<br />

problemas <strong>de</strong> hiperglucemia/ hipoglucemia.<br />

23. Se lleva a cabo <strong>de</strong> acuerdo con las directrices médicas vig<strong>en</strong>tes y se docum<strong>en</strong>ta. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> que haya<br />

complicaciones <strong>el</strong> médico ha <strong>de</strong> ser avisado.<br />

24. Se utilizan <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> v<strong>en</strong>as que se obstruy<strong>en</strong> y ti<strong>en</strong><strong>en</strong> como consecu<strong>en</strong>cia piernas hinchadas. Se<br />

ti<strong>en</strong>e cuidado <strong>de</strong> que no haya pliegues a la hora <strong>de</strong> aplicar la v<strong>en</strong>da/ <strong>el</strong> calcetín <strong>de</strong> compresión. El cri-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 96


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

terio también se consi<strong>de</strong>ra como “cumplido” <strong>en</strong> los casos cuando no se aplica <strong>el</strong> tratami<strong>en</strong>to por un<br />

<strong>de</strong>seo expreso por <strong>el</strong> usuario incluso <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> haber sido informado <strong>sobre</strong> las posibles consecu<strong>en</strong>cias<br />

<strong>de</strong> no someterse al tratami<strong>en</strong>to.<br />

25. Se lleva a cabo la interv<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> acuerdo con las directrices médicas vig<strong>en</strong>tes y se docum<strong>en</strong>ta. En <strong>el</strong><br />

caso <strong>de</strong> que haya complicaciones <strong>el</strong> médico ha <strong>de</strong> ser avisado.<br />

26. Se lleva a cabo la interv<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> acuerdo con las directrices médicas vig<strong>en</strong>tes y se docum<strong>en</strong>ta. En <strong>el</strong><br />

caso <strong>de</strong> que haya complicaciones <strong>el</strong> médico ha <strong>de</strong> ser avisado.<br />

27. El médico ha <strong>de</strong> ser notificado cuando hay cambios importantes <strong>en</strong> <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> salud <strong>de</strong> los usuarios<br />

y cuando se produc<strong>en</strong> situaciones <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia.<br />

28. Hay algún docum<strong>en</strong>to escrito que confirme que esa reunión se llevó a cabo.<br />

*La numeración correspon<strong>de</strong> a cada pregunta.<br />

- Las preguntas 29 a 37 permite únicam<strong>en</strong>te respuestas <strong>de</strong> “sí” (10) y no (0). Es <strong>de</strong>cir, tal<br />

y como <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> las preguntas 1 a 29, hay una dicotomía <strong>en</strong> las respuestas. No<br />

obstante, <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> las preguntas 29 a 37 no se recoge una respuesta por usuario<br />

(s<strong>el</strong>eccionados <strong>de</strong> manera aleatoria para formar parte <strong>de</strong>l muestreo) sino hay una res-<br />

puesta por c<strong>en</strong>tro/ servicio. Para juzgar si se cumple o no <strong>el</strong> criterio <strong>en</strong> cuestión (pre-<br />

guntas 29-37) se emplea una serie <strong>de</strong> indicaciones. El cuadro sigui<strong>en</strong>te recoge <strong>en</strong> qué<br />

casos se cumpl<strong>en</strong> los criterios señalados:<br />

Cuadro 26. Criterios <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s<br />

prescritas por un médico*<br />

Criterios <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to<br />

29. La unidad que presta los servicios pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>mostrar que <strong>de</strong> manera habitual pres<strong>en</strong>tan presupuestos a<br />

los pot<strong>en</strong>ciales cli<strong>en</strong>tes. Como prueba val<strong>en</strong> docum<strong>en</strong>tos mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> presupuestos, borradores <strong>de</strong><br />

contratos <strong>de</strong> cuidados o cualquier otro docum<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se indique <strong>el</strong> dinero que ha <strong>de</strong> ser aportado<br />

por <strong>el</strong> usuario.<br />

30. Los datos personales estén a bu<strong>en</strong> recaudo. En archivadores cerrados con llave o <strong>en</strong> or<strong>de</strong>nadores con<br />

claves solam<strong>en</strong>te conocidas por las personas autorizadas a manipular este tipo <strong>de</strong> datos.<br />

31. Hay instrucciones escritas que expliqu<strong>en</strong> qué hacer <strong>en</strong> situaciones <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia (por ejemplo <strong>en</strong> caso<br />

<strong>de</strong> caídas, pérdida <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>to o cuando un usuario no abre la puerta, etc.).<br />

32. Deb<strong>en</strong> pasar un máximo <strong>de</strong> 24 meses <strong>en</strong>tre los cursos <strong>de</strong> formación.<br />

33. Hay un manual <strong>de</strong> procedimi<strong>en</strong>to para acogida y trámite <strong>de</strong> quejas.<br />

34. Hay un plan <strong>de</strong> formación y un reglam<strong>en</strong>to que garantice que todos los empleados reciban formación.<br />

En <strong>de</strong>terminados casos y <strong>de</strong> manera excepcional se pue<strong>de</strong>n excluir a profesionales <strong>de</strong>l plan <strong>de</strong><br />

formación por ejemplo cuando su niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>to ya es muy <strong>el</strong>evado.<br />

35. La <strong>de</strong>scripción ha <strong>de</strong> ser realizada <strong>de</strong> acuerdo con la normativa vig<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la materia (refer<strong>en</strong>cia a una<br />

ley).<br />

36. Haya una <strong>de</strong>scripción que se refiera a estos puestos <strong>en</strong> concreto.<br />

37. Haya algui<strong>en</strong> disponible (para contactar) <strong>en</strong> todo mom<strong>en</strong>to. Se lleve a cabo <strong>el</strong> trabajo acordado <strong>de</strong><br />

manera prevista. Disponibilidad a todas horas NO se alcanza mediante <strong>el</strong> uso <strong>de</strong> direcciones <strong>de</strong> correo<br />

<strong>el</strong>ectrónico o contestadores automáticos.<br />

*La numeración correspon<strong>de</strong> a cada pregunta.<br />

Tras recoger las respuestas a todas estas preguntas se obti<strong>en</strong>e una media r<strong>el</strong>ativa a todos los<br />

usuarios y para cada uno <strong>de</strong> los tres ámbitos consi<strong>de</strong>rados.<br />

A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> los criterios e <strong>indicadores</strong> ya señalados, tanto la evaluación <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> los<br />

c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales como la evaluación <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia domiciliaria se comple-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 97


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

m<strong>en</strong>ta con una <strong>en</strong>cuesta realizada <strong>en</strong>tre los usuarios. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial la<br />

batería consta <strong>de</strong> 18 preguntas y <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> la asist<strong>en</strong>cia domiciliaria <strong>de</strong> doce. Se recog<strong>en</strong> a<br />

continuación estas doce cuestiones:<br />

1. ¿Ha firmado por escrito un contrato <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia?<br />

2. ¿Se le informó <strong>sobre</strong> las tarifas antes <strong>de</strong> firmar <strong>el</strong> contrato?<br />

3. ¿Se le consulta a la hora <strong>de</strong> fijar las horas/ <strong>el</strong> horario <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción?<br />

4. ¿Se le preguntan los cuidadores qué ropa quiere llevar?<br />

5. ¿El número <strong>de</strong> cuidadores que le ati<strong>en</strong><strong>de</strong> es razonable(m<strong>en</strong>te pequeño)?<br />

6. ¿En los casos cuando se pres<strong>en</strong>ta alguna necesidad (fuera <strong>de</strong> lo normal) le ha resultado<br />

fácil localizar al personal y recibir la ayuda que precisaba?<br />

7. ¿Los cuidadores su<strong>el</strong><strong>en</strong> animarle a lavarse solo (parcialm<strong>en</strong>te o todo <strong>el</strong> cuerpo?<br />

8. ¿Los cuidadores le ayudan con consejos para su cuidado?<br />

9. ¿Ha notado alguna mejora <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> quejarse?<br />

10. ¿Le parece que los cuidadores respetan su esfera privada?<br />

11. ¿Los cuidadores que a ati<strong>en</strong><strong>de</strong>n son educados y amables?<br />

12. ¿Está cont<strong>en</strong>to con la realización <strong>de</strong> las tareas domésticas?<br />

Las preguntas 1, 2, 5 y 8 han <strong>de</strong> ser contestadas con un sí (10) o con un no (0). Para contestar<br />

a las preguntas 3, 4, 6, 7, 9-12 los usuarios dispon<strong>en</strong> <strong>de</strong> cuatro opciones (siempre, a m<strong>en</strong>udo, a<br />

veces, nunca), a la que correspon<strong>de</strong>n unas puntuaciones <strong>de</strong>terminadas (respectivam<strong>en</strong>te, 10,<br />

7’5, 5 y 0). En cualquier caso, a la hora <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tar los resultados <strong>de</strong> la evaluación llevada a<br />

cabo <strong>en</strong> cada c<strong>en</strong>tro, los resultados <strong>de</strong> la <strong>en</strong>cuesta realizada <strong>en</strong>tre las personas usuarias no se<br />

suman al resto <strong>de</strong> resultados, fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>bido a que los usuarios ti<strong>en</strong><strong>de</strong>n a valorar<br />

siempre muy positivam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> servicio que utilizan, sin que esa valoración se r<strong>el</strong>aciones objeti-<br />

vam<strong>en</strong>te con la mayor o m<strong>en</strong>or <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>l servicio prestado. Para facilitar la compr<strong>en</strong>sión <strong>de</strong><br />

los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> se utiliza una escala que, al igual que las notas <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema educati-<br />

vo, va <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1 a 5, si<strong>en</strong>do <strong>el</strong> 1 la mejor puntuación y cinco la peor.<br />

Los resultados <strong>de</strong> las evaluaciones realizadas se pres<strong>en</strong>tan a niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tro y <strong>en</strong> forma <strong>de</strong> esta-<br />

dísticas regionales y nacionales 16. La base <strong>de</strong> datos <strong>de</strong>nominada Pfleg<strong>el</strong>otze 17 ofrece información<br />

<strong>sobre</strong> los c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales y las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s que prestan servicios <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia domiciliaria.<br />

Los datos <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>tro siempre son comparados con la media nacional. En <strong>el</strong> directorio también<br />

16 www.transpar<strong>en</strong>zberichte-pflege.<strong>de</strong><br />

17 www.pfleg<strong>el</strong>otse.<strong>de</strong><br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 98


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

hay información <strong>sobre</strong> las tarifas, datos <strong>de</strong> contacto y resultados <strong>de</strong> las evaluaciones llevadas a<br />

cabo. La base <strong>de</strong> datos permite hacer comparaciones <strong>en</strong>tre un c<strong>en</strong>tro y otro.<br />

c) Der Grüne Hak<strong>en</strong> (<strong>el</strong> s<strong>el</strong>lo ver<strong>de</strong>)<br />

Existe por otra parte, al marg<strong>en</strong> <strong>de</strong> este sistema, un s<strong>el</strong>lo o certificación <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>de</strong>nominado<br />

Der Grüne Hak<strong>en</strong>, directam<strong>en</strong>te basado <strong>en</strong> la publicación <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>. Se trata <strong>de</strong><br />

un instrum<strong>en</strong>to promovido por la Asociación Nacional <strong>de</strong> Usuarios <strong>de</strong> Soluciones resi<strong>de</strong>ncia-<br />

les para personas mayores y personas con discapacidad (Bun<strong>de</strong>sinteress<strong>en</strong>vertretung <strong>de</strong>r Nutzerinn<strong>en</strong><br />

und Nutzer von Wohn- und Betreeungs angebot<strong>en</strong> im Alter und bei Behin<strong>de</strong>rung) y <strong>el</strong> Instituto <strong>de</strong> Infraes-<br />

tructuras Sociales (Institut für Soziale Infrastruktur), para medir la <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> la perspectiva <strong>de</strong> los usuarios. En <strong>el</strong> cuestionario hay 200 preguntas y la mayoría <strong>de</strong> <strong>el</strong>las<br />

se refier<strong>en</strong> a aspectos r<strong>el</strong>acionados con la participación, la promoción <strong>de</strong> la autonomía y la<br />

dignidad. Las evaluaciones son llevadas a cabo por un inspector externo que durante su visita<br />

al c<strong>en</strong>tro <strong>en</strong>trevista a repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> la dirección, <strong>el</strong> personal <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción directa, y los<br />

miembros <strong>de</strong>l consejo <strong>de</strong> personas usuarias (una junta que existe <strong>en</strong> todos los c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>n-<br />

ciales y cuya principal función es promover la participación <strong>de</strong> los usuarios <strong>en</strong> la toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>ci-<br />

siones). Los resultados <strong>de</strong> estas evaluaciones se pres<strong>en</strong>tan <strong>en</strong> una base <strong>de</strong> datos accesible <strong>en</strong><br />

Internet 18 y ha sido financiada con ayuda <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Alim<strong>en</strong>tación, Agricultura y Protec-<br />

ción <strong>de</strong> los Consumidores (Bun<strong>de</strong>sministerium für Ernährung, Landwirtschaft und Verbraucherschutz).<br />

3.8.2. El mo<strong>de</strong>lo estadouni<strong>de</strong>nse <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong> los usuarios <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ncias: MDS<br />

a) Desarrollo <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> MDS<br />

El Departam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Salud <strong>de</strong>l Gobierno <strong>de</strong> los Estados Unidos gracias al Ley <strong>de</strong> Seguridad<br />

Social (Social Security Act) cu<strong>en</strong>ta <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1965 con dos programas <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción social y sanitaria a<br />

personas mayores, a personas con discapacidad perman<strong>en</strong>te y a personas <strong>en</strong> riesgo <strong>de</strong> exclu-<br />

sión. El primer programa, <strong>de</strong>nominado Medicare, proporciona una cobertura <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción<br />

social a personas mayores <strong>de</strong> ses<strong>en</strong>ta y cinco años y a personas con gran <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia. El pro-<br />

grama Medicaid, por su parte, específicam<strong>en</strong>te dirigido a personas y familias con bajos ingresos,<br />

es la fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> financiación <strong>de</strong> los servicios médicos y sanitarios <strong>de</strong> dicho colectivo.<br />

En r<strong>el</strong>ación al tipo <strong>de</strong> servicios que financian estos dos programas, cabe <strong>de</strong>stacar que gran<br />

parte <strong>de</strong> su presupuesto anual se <strong>de</strong>stina a la cobertura <strong>de</strong> los servicios resi<strong>de</strong>nciales para per-<br />

18 www.heimverzeichnis.<strong>de</strong><br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 99


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

sonas mayores y personas con discapacidad. En este s<strong>en</strong>tido, las resi<strong>de</strong>ncias que recib<strong>en</strong> finan-<br />

ciación <strong>de</strong> estos dos programas han <strong>de</strong> estar acreditadas por <strong>el</strong> Gobierno c<strong>en</strong>tral y han <strong>de</strong><br />

cumplir una serie <strong>de</strong> requisitos. Uno <strong>de</strong> los requisitos <strong>de</strong> obligado cumplimi<strong>en</strong>to por parte <strong>de</strong><br />

estos c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales es <strong>el</strong> <strong>de</strong> evaluar a todas las personas usuarias haci<strong>en</strong>do uso <strong>de</strong>l sis-<br />

tema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> Minimun Data Set (MDS) como instrum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> evaluación individual.<br />

Este sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> fue <strong>de</strong>sarrollado <strong>en</strong> Estados Unidos a partir <strong>de</strong> una regulación<br />

fe<strong>de</strong>ral <strong>en</strong> 1987 (Omnibus Budget Reconciliation Act, OBRA 87) y es un conjunto <strong>de</strong> variables que<br />

compon<strong>en</strong> una evaluación exhaustiva <strong>de</strong> las capacida<strong>de</strong>s funcionales <strong>de</strong> cada resi<strong>de</strong>nte. En <strong>el</strong><br />

sigui<strong>en</strong>te cuadro se pres<strong>en</strong>tan las categorías <strong>en</strong> las que se <strong>en</strong>globan esta serie <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong><br />

evaluación. Se trata <strong>de</strong> una herrami<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> gran valor ya que permite, por un lado, a cada c<strong>en</strong>-<br />

tro i<strong>de</strong>ntificar problemas <strong>de</strong> salud <strong>en</strong> las personas usuarias, establecer <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> proceso y<br />

resultado y utilizar la información que proporciona este sistema <strong>de</strong> evaluación para <strong>de</strong>sarrollar<br />

un plan <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción individual. A<strong>de</strong>más, <strong>el</strong> MDS permite comparar la situación <strong>de</strong> las personas<br />

usuarias tanto a escala estatal como nacional.<br />

Cuadro 27. Categorías <strong>de</strong>l Minimun Data Set (MDS)<br />

1. Estado cognitivo<br />

Categorías <strong>de</strong>l Minimun Data Set<br />

2. Comunicación y audición<br />

3. Visión<br />

4. Funcionami<strong>en</strong>to físico y problemas estructurales<br />

5. Contin<strong>en</strong>cia<br />

6. Bi<strong>en</strong>estar psicosocial<br />

7. Humor y comportami<strong>en</strong>to<br />

8. Estado físico y funcional<br />

9. Diagnóstico clínicos<br />

10. Otras condiciones <strong>de</strong> salud<br />

11. Estado nutricional<br />

12. Problemas <strong>de</strong>ntales<br />

13. Problemas <strong>de</strong> la pi<strong>el</strong><br />

14. Medicación<br />

b) Recogida <strong>de</strong> datos y difusión<br />

15. Tratami<strong>en</strong>tos o procedimi<strong>en</strong>tos<br />

La recogida <strong>de</strong> datos inicial <strong>de</strong> este sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> se realiza <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la admi-<br />

sión <strong>en</strong> <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro resi<strong>de</strong>ncial y los responsables <strong>de</strong> evaluar a los usuarios son profesionales<br />

cualificados <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción sanitaria que forman parte <strong>de</strong>l personal <strong>de</strong> las resi<strong>de</strong>ncias y están <strong>en</strong><br />

contacto directo con los usuarios. Tal y como se ha <strong>de</strong>scrito anteriorm<strong>en</strong>te, todos los c<strong>en</strong>tros<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 100


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

resi<strong>de</strong>nciales que recib<strong>en</strong> financiación <strong>de</strong> los programas Medicare y Medicaid están obligados a<br />

realizar una evaluación a todas personas usuarias al inicio <strong>de</strong> la interv<strong>en</strong>ción y <strong>de</strong> manera pe-<br />

riódica según se establezca <strong>en</strong> cada caso.<br />

Estos formularios <strong>de</strong> evaluación individual son completados <strong>en</strong> cada c<strong>en</strong>tro resi<strong>de</strong>ncial con<br />

carácter trimestral y se <strong>en</strong>vían <strong>de</strong> manera t<strong>el</strong>emática a una base <strong>de</strong> datos estatal. Una vez que<br />

todos los c<strong>en</strong>tros han <strong>en</strong>viado sus datos a este registro estatal, los datos son <strong>de</strong>rivados a una<br />

base <strong>de</strong> datos g<strong>en</strong>eral a escala nacional. A partir <strong>de</strong> estos datos nacionales, <strong>el</strong> Gobierno c<strong>en</strong>tral<br />

estadouni<strong>de</strong>nse publica una serie <strong>de</strong> informes que se difun<strong>de</strong>n <strong>de</strong> manera gratuita <strong>en</strong> la página<br />

<strong>el</strong>ectrónica <strong>de</strong> los C<strong>en</strong>ters for Medicare & Medicaid Services (Servicios <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> Medicare y<br />

Medicaid 19). Los datos que se pres<strong>en</strong>tan <strong>en</strong> dichos informes permit<strong>en</strong> calcular <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>calidad</strong> (QIs, que se utilizan para <strong>de</strong>tectar posibles problemas <strong>en</strong> la at<strong>en</strong>ción que recib<strong>en</strong> los<br />

resi<strong>de</strong>ntes), grupos <strong>de</strong> utilización <strong>de</strong> recursos (RUGs, que permit<strong>en</strong> clasificar a las personas<br />

usuarias <strong>en</strong> grupos que se caracterizan por su homog<strong>en</strong>eidad <strong>en</strong> cuanto a los recursos que<br />

consum<strong>en</strong>) y protocolos <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes (RAPs que permit<strong>en</strong> i<strong>de</strong>ntificar los puntos<br />

fuertes, débiles y necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los resi<strong>de</strong>ntes). A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> la difusión pública <strong>de</strong> estos datos,<br />

cada c<strong>en</strong>tro que participa <strong>en</strong> la recogida <strong>de</strong> datos recibe un informe específico con los datos <strong>de</strong><br />

su resi<strong>de</strong>ncia y los datos g<strong>en</strong>erales a escala estatal, lo cual permite al c<strong>en</strong>tro comparar las carac-<br />

terísticas <strong>de</strong> la población que ati<strong>en</strong><strong>de</strong>n con la <strong>de</strong> otros c<strong>en</strong>tros o Estados.<br />

El primero <strong>de</strong> dichos informes públicos que permite calcular <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>, resume, a<br />

escala estatal y nacional, <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje medio <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que cumpl<strong>en</strong> alguno <strong>de</strong> los indica-<br />

dores <strong>de</strong> la sigui<strong>en</strong>te tabla. Este docum<strong>en</strong>to no es una evaluación <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción<br />

que recib<strong>en</strong> los usuarios <strong>de</strong> los servicios resi<strong>de</strong>nciales, pero sí permite conocer la proporción<br />

<strong>de</strong> personas que cumpl<strong>en</strong> alguno <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong>, a la par que permite i<strong>de</strong>ntificar posibles<br />

áreas que han <strong>de</strong> ser nuevam<strong>en</strong>te revisadas o investigadas.<br />

Cuadro 28. Indicadores <strong>de</strong>l MDS Quality Measure/Indicator Report<br />

Dim<strong>en</strong>siones Indicadores <strong>de</strong> evaluación<br />

1. Acci<strong>de</strong>ntes 1. Inci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> nuevas fracturas – Resi<strong>de</strong>ntes con nuevas fracturas <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

la evaluación<br />

2. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> caídas – Resi<strong>de</strong>ntes que han sufrido alguna caída <strong>en</strong> los últimos 30<br />

días<br />

2. Patrones <strong>de</strong> 3. Resi<strong>de</strong>ntes que pasan a estar más <strong>de</strong>presivos o más ansiosos – Resi<strong>de</strong>ntes cuya pun-<br />

conducta o tuación <strong>en</strong> escalas <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong>l estado <strong>de</strong> ánimo son mayores <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

emocionales la evaluación <strong>en</strong> comparación con evaluaciones previas. La puntuación <strong>en</strong> la escala <strong>de</strong><br />

evaluación es <strong>el</strong> total <strong>de</strong> las ocho sigui<strong>en</strong>tes condiciones <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación:<br />

- Cualquier expresión verbal <strong>de</strong> malestar<br />

19 https://www.cms.gov/MDSPubQIandResRep/<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 101


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Dim<strong>en</strong>siones Indicadores <strong>de</strong> evaluación<br />

- Señales <strong>de</strong> llanto, tristeza<br />

- Agitación motora<br />

- No comer toda la comida proporcionada<br />

- Quejas reiteradas <strong>sobre</strong> su salud<br />

- Verbalizaciones repetitivas y recurr<strong>en</strong>tes<br />

- Afirmaciones negativas<br />

- Estado <strong>de</strong> ánimo difícilm<strong>en</strong>te alterable<br />

4. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> conducta que afecta a otros – Global – Resi<strong>de</strong>ntes con conductas que<br />

afectan a otros <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación. Conductas como maltrato verbal,<br />

maltrato físico o conductas socialm<strong>en</strong>te inapropiadas.<br />

5. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> síntomas <strong>de</strong> conducta que afectan a otros – Alto riesgo – Resi<strong>de</strong>ntes<br />

con uno o más trastornos psicóticos o <strong>de</strong>presión <strong>de</strong> tipo maníaca que se consi<strong>de</strong>ran<br />

como <strong>de</strong> alto riesgo <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tar problemas <strong>de</strong> conducta.<br />

6. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> síntomas <strong>de</strong> conducta que afectan a otros – Bajo riesgo – El bajo<br />

riesgo se <strong>de</strong>fine como todos aqu<strong>el</strong>los resi<strong>de</strong>ntes que no están <strong>en</strong> alto riesgo<br />

7. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> síntomas <strong>de</strong>presivos sin terapia anti<strong>de</strong>presiva – Resi<strong>de</strong>ntes con síntomas<br />

<strong>de</strong>presivos y que no están <strong>en</strong> terapia anti<strong>de</strong>presiva <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación.<br />

Los síntomas consi<strong>de</strong>rados son:<br />

- Malestar (afirmaciones negativas realizadas por <strong>el</strong> resi<strong>de</strong>nte)<br />

- Agitación o actividad nula (movimi<strong>en</strong>tos físicos repetitivos o resist<strong>en</strong>cia a<br />

ser at<strong>en</strong>dido o abst<strong>en</strong>erse <strong>de</strong> mant<strong>en</strong>er actividad social o que ésta sea muy<br />

reducida)<br />

- Despertar <strong>de</strong> mal humor o no <strong>de</strong>spertarse <strong>en</strong> gran parte <strong>de</strong>l día o estar<br />

<strong>de</strong>spierto durante la noche y no <strong>en</strong>contrarse <strong>en</strong> estado comatoso<br />

- P<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>tos recurr<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> suicidio o <strong>de</strong> muerte<br />

- Síntomas <strong>de</strong> pérdida <strong>de</strong> peso<br />

3. Medicación 8. Consumo <strong>de</strong> nueve o más medicam<strong>en</strong>tos – Resi<strong>de</strong>ntes que recib<strong>en</strong> nueve o más<br />

4. Patrones<br />

cognitivos<br />

5. Incontin<strong>en</strong>cia<br />

6. Control <strong>de</strong><br />

infecciones<br />

7. Nutrición/alim<strong>en</strong>t<br />

ación<br />

8. Manejo <strong>de</strong>l<br />

dolor<br />

9. Funcionami<strong>en</strong>to<br />

físico<br />

medicam<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación<br />

9. Inci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> discapacidad cognitiva – Resi<strong>de</strong>ntes que están cognitivam<strong>en</strong>te discapacitados<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación y cuya discapacidad no fue valorada <strong>en</strong> una<br />

evaluación anterior. La discapacidad <strong>de</strong> tipo cognitivo se <strong>de</strong>fine como aqu<strong>el</strong>la dificultad<br />

para la toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones cotidiana y problemas <strong>de</strong> memoria a corto plazo.<br />

10. Resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> bajo riesgo que pier<strong>de</strong>n control <strong>de</strong>l intestino o vejiga – Resi<strong>de</strong>ntes<br />

frecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te incontin<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación y que no fueron consi<strong>de</strong>rados<br />

como <strong>de</strong> alto riesgo (con discapacidad cognitiva <strong>en</strong> la evaluación o totalm<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> movilidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación)<br />

11. Resi<strong>de</strong>ntes que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> o han t<strong>en</strong>ido un catéter insertado y que permanece <strong>en</strong> <strong>el</strong> interior<br />

<strong>de</strong> su vejiga – Resi<strong>de</strong>ntes con catéteres <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación<br />

12. Preval<strong>en</strong>cia ocasional o continua <strong>de</strong> incontin<strong>en</strong>cia intestinal o <strong>de</strong> vejiga sin un plan<br />

para acudir al baño – Resi<strong>de</strong>ntes que no cu<strong>en</strong>tan con un programa <strong>de</strong> <strong>en</strong>tr<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to<br />

para acudir al baño <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación o que bi<strong>en</strong> ti<strong>en</strong><strong>en</strong> incontin<strong>en</strong>cia<br />

urinaria y fecal frecu<strong>en</strong>te.<br />

13. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> “impacto fecal” – resi<strong>de</strong>ntes con “impacto fecal” <strong>en</strong> la última y más<br />

reci<strong>en</strong>te evaluación.<br />

14. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> infecciones urinarias – Resi<strong>de</strong>ntes con infecciones urinarias <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación<br />

15. Resi<strong>de</strong>ntes que pier<strong>de</strong>n mucho peso – Resi<strong>de</strong>ntes que han experim<strong>en</strong>tado pérdida <strong>de</strong><br />

peso <strong>de</strong> un 5% o más <strong>en</strong> los últimos treinta días o <strong>de</strong> un 10% <strong>en</strong> los últimos seis meses.<br />

16. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tación por sonda – Resi<strong>de</strong>ntes con alim<strong>en</strong>tación por sonda <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación<br />

17. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>de</strong>shidratación – Resi<strong>de</strong>ntes con <strong>de</strong>shidratación: <strong>el</strong> output exce<strong>de</strong> <strong>el</strong><br />

input <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación o con un diagnóstico <strong>de</strong> <strong>de</strong>shidratación <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación.<br />

18. Resi<strong>de</strong>ntes que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> dolor <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rado a severo – Resi<strong>de</strong>ntes que habitualm<strong>en</strong>te<br />

sufr<strong>en</strong> un dolor mo<strong>de</strong>rado o ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un dolor severo con cualquier frecu<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación<br />

19. Resi<strong>de</strong>ntes cuya necesidad para realizar las últimas activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la vida cotidiana ha<br />

increm<strong>en</strong>tado – Resi<strong>de</strong>ntes con empeorami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> la realización <strong>de</strong> las últimas activida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> la vida cotidiana <strong>en</strong> comparación con una evaluación previa. Las últimas<br />

activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la vida cotidiana son aqu<strong>el</strong>las que se <strong>de</strong>jan <strong>de</strong> realizar <strong>en</strong> último término:<br />

movilidad <strong>en</strong> la cama, transfer<strong>en</strong>cias, alim<strong>en</strong>tarse e ir al baño.<br />

20. Resi<strong>de</strong>ntes que pasan gran parte <strong>de</strong> su tiempo <strong>en</strong> la cama o <strong>en</strong> un silla – Resi<strong>de</strong>ntes<br />

que están postrados <strong>en</strong> la cama <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación<br />

21. Resi<strong>de</strong>ntes cuya habilidad para moverse <strong>en</strong> y fuera <strong>de</strong> su dormitorio ha empeorado –<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 102


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Dim<strong>en</strong>siones Indicadores <strong>de</strong> evaluación<br />

Resi<strong>de</strong>ntes cuya capacidad locomotora autónoma es mayor <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación<br />

<strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a una evaluación previa.<br />

22. Inci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la limitación <strong>en</strong> la autonomía <strong>de</strong> movimi<strong>en</strong>to – Resi<strong>de</strong>ntes<br />

con aum<strong>en</strong>to <strong>en</strong> las limitaciones funcionales <strong>en</strong> la autonomía <strong>de</strong> movimi<strong>en</strong>to respec-<br />

10. Consumo <strong>de</strong><br />

drogas psicotrópicas<br />

11. Calidad <strong>de</strong><br />

vida<br />

12. Cuidado <strong>de</strong><br />

la pi<strong>el</strong><br />

13. At<strong>en</strong>ción<br />

post-agudos<br />

to a una evaluación previa<br />

23. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> antipsicóticos, <strong>en</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> condiciones psicóticas o<br />

r<strong>el</strong>acionadas – Global – Resi<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong> tratami<strong>en</strong>to antipsicótico <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la<br />

evaluación<br />

24. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> antipsicóticos, <strong>en</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> condiciones psicóticas o<br />

r<strong>el</strong>acionadas – Alto riesgo – Resi<strong>de</strong>ntes con discapacidad cognitiva y problemas <strong>de</strong><br />

conducta <strong>en</strong> la evaluación más reci<strong>en</strong>te que son consi<strong>de</strong>rados como <strong>de</strong> alto riesgo para<br />

recibir medicación antipsicótica<br />

25. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> antipsicóticos, <strong>en</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> condiciones psicóticas o<br />

r<strong>el</strong>acionadas – Bajo Riesgo – El bajo riesgo se <strong>de</strong>fine como todos aqu<strong>el</strong>los resi<strong>de</strong>ntes<br />

que no están <strong>en</strong> alto riesgo. Los resi<strong>de</strong>ntes con uno o más trastornos psicóticos están<br />

excluidos <strong>de</strong> este indicador<br />

26. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> medicam<strong>en</strong>tos hipnóticos o ansiolíticos – Resi<strong>de</strong>ntes que<br />

recib<strong>en</strong> ansiolíticos o hipnóticos <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación.<br />

27. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> hipnóticos <strong>en</strong> más <strong>de</strong> dos ocasiones a lo largo <strong>de</strong> la<br />

última semana – Resi<strong>de</strong>ntes que recib<strong>en</strong> hipnóticos más <strong>de</strong> dos veces <strong>en</strong> la última<br />

semana <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación.<br />

28. Resi<strong>de</strong>ntes que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> restricciones físicas – Resi<strong>de</strong>ntes que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> restricciones<br />

físicas <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación<br />

29. Preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> actividad escasa o nula – Resi<strong>de</strong>ntes con poco o escasa actividad <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación<br />

30. Resi<strong>de</strong>ntes con alto riesgo <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>cer ulceras <strong>de</strong> presión – Resi<strong>de</strong>ntes con heridas <strong>de</strong><br />

presión (<strong>en</strong> estadios 1-4) <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación <strong>de</strong>finidos como alto riesgo.<br />

Los resi<strong>de</strong>ntes consi<strong>de</strong>rados <strong>de</strong> alto riesgo cumpl<strong>en</strong> con alguno <strong>de</strong> los sigui<strong>en</strong>tes criterios<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación:<br />

- Incapacidad para moverse <strong>de</strong> la cama o realizar transfer<strong>en</strong>cias.<br />

- Estado comatoso.<br />

- Malnutrición.<br />

31. Resi<strong>de</strong>ntes con bajo riesgo <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>cer ulceras <strong>de</strong> presión – Resi<strong>de</strong>ntes con heridas <strong>de</strong><br />

presión (<strong>en</strong> estadios 1-4) <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la evaluación <strong>de</strong>finidos como bajo riesgo.<br />

Los resi<strong>de</strong>ntes consi<strong>de</strong>rados <strong>de</strong> bajo riesgo no cumpl<strong>en</strong> con los criterios <strong>de</strong> alto riesgo.<br />

32. Resi<strong>de</strong>ntes con una corta estancia por <strong>de</strong>lirio – Resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> corta estancia durante<br />

la evaluación <strong>de</strong> 14 días con al m<strong>en</strong>os un síntoma <strong>de</strong> <strong>de</strong>lirio que provoca <strong>el</strong> abandono<br />

<strong>de</strong>l funcionami<strong>en</strong>to normal.<br />

33. Resi<strong>de</strong>ntes con una corta estancia con dolor <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rado a severo - Resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong><br />

corta estancia durante la evaluación <strong>de</strong> 14 días con dolor horrible/espantoso al m<strong>en</strong>os<br />

diario <strong>en</strong> cualquier mom<strong>en</strong>to.<br />

34. Resi<strong>de</strong>ntes con una corta <strong>de</strong> estancia con ulceras <strong>de</strong> presión - Resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> corta<br />

estancia durante la evaluación <strong>de</strong> 14 días que cumpl<strong>en</strong> cualquiera <strong>de</strong> las dos sigui<strong>en</strong>tes<br />

condiciones:<br />

- En la evaluación <strong>de</strong> 5 días, <strong>el</strong> paci<strong>en</strong>te no ti<strong>en</strong>e heridas por presión y <strong>en</strong> la<br />

evaluación <strong>de</strong> 14 días <strong>el</strong> paci<strong>en</strong>te ti<strong>en</strong>e al m<strong>en</strong>os una herida <strong>de</strong> presión <strong>en</strong><br />

estadio 1.<br />

- En la evaluación <strong>de</strong> 5 días, <strong>el</strong> paci<strong>en</strong>te ti<strong>en</strong>e heridas por presión y <strong>en</strong> la<br />

evaluación <strong>de</strong> 14 días dichas heridas han empeorado o no han mejorado.<br />

Por otra parte, <strong>de</strong>staca un segundo informe, <strong>el</strong> MDS Quality Indicator Report, que se trata <strong>de</strong> una<br />

versión abreviada <strong>de</strong>l informe anterior y pres<strong>en</strong>ta datos, a escala estatal y nacional, <strong>de</strong> 24 indi-<br />

cadores <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>. En tercer lugar, otro <strong>de</strong> los informes públicos recoge datos <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> núme-<br />

ro <strong>de</strong> evaluaciones realizadas, la periodicidad con la que han sido completadas, los cambios<br />

<strong>de</strong>tectados <strong>en</strong> <strong>el</strong> estatus <strong>de</strong>l resi<strong>de</strong>nte y la continuidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> recurso resi<strong>de</strong>ncial. Un cuarto in-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 103


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

forme pres<strong>en</strong>ta <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes, a escala estatal, que muestra su prefer<strong>en</strong>cia por<br />

abandonar <strong>el</strong> recurso resi<strong>de</strong>ncial y regresar a su domicilio.<br />

Por último, dos informes recog<strong>en</strong> datos, extraídos <strong>de</strong> las evaluaciones individuales a los resi-<br />

<strong>de</strong>ntes, <strong>de</strong> las frecu<strong>en</strong>cias nacionales y porc<strong>en</strong>tajes que permit<strong>en</strong> establecer las categorías <strong>de</strong>l<br />

sistema Resource Utilization Groups (RUG III). Este sistema <strong>de</strong> clasificación RUGIII fue creado<br />

<strong>en</strong> los años 90 para funcionar como un sistema <strong>de</strong> financiación pública <strong>de</strong> los c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>n-<br />

ciales <strong>en</strong> EEUU. El RUG clasifica a las personas usuarias <strong>en</strong> 44 grupos que se caracterizan por<br />

su homog<strong>en</strong>eidad <strong>en</strong> cuanto a los recursos que consum<strong>en</strong> (<strong>de</strong> ahí <strong>el</strong> nombre Resource Utilization<br />

Groups). Esta característica <strong>de</strong>l sistema RUG facilita la financiación <strong>de</strong> los c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales,<br />

financiados por los programas Medicare y Medicaid, y permite establecer tarifas fijas para cada<br />

grupo, <strong>de</strong> manera que se pue<strong>de</strong> financiar a los c<strong>en</strong>tros <strong>en</strong> función <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> personas<br />

usuarias <strong>en</strong> cada uno <strong>de</strong> los grupos.<br />

3.8.3. Gestión <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> mediante <strong>indicadores</strong> ori<strong>en</strong>tados a resultados. Hacia una evaluación comparativa <strong>de</strong><br />

los cuidados resi<strong>de</strong>nciales a las personas mayores<br />

El European C<strong>en</strong>tre for Social W<strong>el</strong>fare Policy and Research, <strong>de</strong> Vi<strong>en</strong>a, ha coordinado reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te,<br />

con <strong>el</strong> apoyo <strong>de</strong> la Unión Europea, la realización <strong>de</strong> un estudio <strong>sobre</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong><br />

comunes para ser aplicados <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> las resi<strong>de</strong>ncias para personas mayores. El proyecto<br />

se <strong>el</strong>aboró con la colaboración <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 70 expertos <strong>de</strong> Alemania, Austria, Italia, Reino Uni-<br />

do, Eslov<strong>en</strong>ia, Países Bajos y Luxemburgo y se basó tanto <strong>en</strong> un estudio D<strong>el</strong>phi, ori<strong>en</strong>tado a la<br />

búsqueda <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> cons<strong>en</strong>suados, como <strong>en</strong> la realización <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> talleres <strong>en</strong> los<br />

que participaron expertos <strong>de</strong> 25 resi<strong>de</strong>ncias <strong>de</strong> Alemania, Austria y Luxemburgo.<br />

El resultado final <strong>de</strong>l proyecto ha sido la <strong>el</strong>aboración <strong>de</strong> 94 <strong>indicadores</strong>, divididos <strong>en</strong> cinco<br />

áreas o dominios: <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los cuidados, <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida, li<strong>de</strong>razgo, r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to económico y<br />

contexto. El mo<strong>de</strong>lo se basa <strong>en</strong> algunas aproximaciones previas a los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> ámbito resi<strong>de</strong>ncial <strong>de</strong>sarrolladas <strong>en</strong> Holanda (Marco <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> para una asist<strong>en</strong>cia responsable),<br />

Alemania (Mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> R<strong>en</strong>ania <strong>de</strong>l Norte-Westfalia) o Inglaterra (National Minimun<br />

Standards y Key Lines of Regulatory Assessm<strong>en</strong>t). Se trata <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo estrecham<strong>en</strong>te vinculado a<br />

la <strong>calidad</strong> asist<strong>en</strong>cial y, <strong>en</strong> ese marco, a la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> las personas resi<strong>de</strong>ntes, y muy<br />

c<strong>en</strong>trado <strong>en</strong> los resultados que <strong>el</strong> proceso <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> las personas usuarias. El cuadro<br />

sigui<strong>en</strong>te recoge la totalidad <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> propuestos, agrupados por ámbitos:<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 104


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Cuadro 29. Propuesta <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción resi<strong>de</strong>ncial a<br />

personas mayores<br />

Ámbito Definición<br />

Calidad <strong>de</strong> los<br />

cuidados<br />

Calidad <strong>de</strong> vida<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que sufr<strong>en</strong> escaras niv<strong>el</strong> 2 – 4 y que se originaron <strong>en</strong> la resi<strong>de</strong>ncia<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> intertrigo<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con errores <strong>en</strong> la medicación informados <strong>en</strong> los últimos 30 días<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que han sufrido una r<strong>el</strong>ativa pérdida <strong>de</strong> peso <strong>en</strong> <strong>el</strong> último mes, sin que<br />

sea int<strong>en</strong>cionada o forme parte <strong>de</strong>l tratami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l resi<strong>de</strong>nte.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con síntomas <strong>de</strong> <strong>de</strong>shidratación<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que han t<strong>en</strong>ido una caída <strong>en</strong> los últimos 30 días<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que fueron físicam<strong>en</strong>te inmovilizados <strong>en</strong> los últimos siete días<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> incontin<strong>en</strong>cia urinaria al m<strong>en</strong>os una vez a la semana<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con un catéter <strong>de</strong> larga duración insertado durante más <strong>de</strong> 14 días.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que sufr<strong>en</strong> dolor <strong>en</strong> los últimos 30 días<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que utilizan medicación antipsicótica.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con <strong>de</strong>m<strong>en</strong>cia que utilizan neurolépticos<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que utilizan anti<strong>de</strong>presivos<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes a los que se les ha diagnosticado <strong>de</strong>presión <strong>en</strong> un mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong>terminado.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con <strong>de</strong>fici<strong>en</strong>cias <strong>de</strong>ntales y orales.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes diagnosticados con necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cuidados <strong>de</strong>bido a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s<br />

geronto-psiquiátricas<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que están satisfechos con sus cuidados personales<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que sufr<strong>en</strong> trombosis<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que sufr<strong>en</strong> contracturas.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que están perman<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>en</strong>camados<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que son alim<strong>en</strong>tados con una sonda <strong>en</strong>teral<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que han sido evaluados, con autonomía para alim<strong>en</strong>tarse y/o los riegos<br />

r<strong>el</strong>acionados.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que se si<strong>en</strong>t<strong>en</strong> emocionalm<strong>en</strong>te apoyados para manejar su s<strong>en</strong>sación <strong>de</strong><br />

pérdida<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que se si<strong>en</strong>t<strong>en</strong> emocionalm<strong>en</strong>te apoyados<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal que se si<strong>en</strong>te emocionalm<strong>en</strong>te apoyado <strong>en</strong> <strong>el</strong> contacto continuo que<br />

ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> su puesto <strong>de</strong> trabajo con la pérdida y <strong>el</strong> luto<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que cre<strong>en</strong> que <strong>el</strong> personal <strong>de</strong> su unidad conoce la historia <strong>de</strong> su vida<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que cree que <strong>el</strong> personal sabe quiénes son<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal que si<strong>en</strong>te que sus colegas reconoc<strong>en</strong> sus capacida<strong>de</strong>s<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que se si<strong>en</strong>t<strong>en</strong> bi<strong>en</strong>v<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> la resi<strong>de</strong>ncia<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes, familiares y empleados que cre<strong>en</strong> que la resi<strong>de</strong>ncia es parte <strong>de</strong> su comunidad<br />

local.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones implem<strong>en</strong>tadas por la dirección <strong>de</strong> la resi<strong>de</strong>ncia basándose <strong>en</strong> las <strong>de</strong>cisiones<br />

<strong>de</strong>l consejo <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que se si<strong>en</strong>t<strong>en</strong> implicados <strong>en</strong> la toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones acerca <strong>de</strong> los<br />

cuidados que recibe su familiar resi<strong>de</strong>nte.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> empleados que cre<strong>en</strong> que pue<strong>de</strong>n asumir riesgos calculados <strong>en</strong> la at<strong>en</strong>ción a los<br />

resi<strong>de</strong>ntes.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que cre<strong>en</strong> que se fom<strong>en</strong>ta su salud para optimizar su <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que opinan que su resi<strong>de</strong>nte ti<strong>en</strong>e un acceso a<strong>de</strong>cuado a los<br />

servicios sanitarios.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> empleados que opinan que su propia salud y bi<strong>en</strong>estar se valoran <strong>en</strong> <strong>el</strong> trabajo.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que se si<strong>en</strong>t<strong>en</strong> capaces <strong>de</strong> hablar con <strong>el</strong> personal <strong>sobre</strong> la muerte y <strong>el</strong><br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 105


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Li<strong>de</strong>razgo<br />

Ámbito Definición<br />

proceso <strong>de</strong> morir, cuando lo <strong>de</strong>se<strong>en</strong>.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que han com<strong>en</strong>tado con <strong>el</strong> personal los planes para cuando<br />

muera su resi<strong>de</strong>nte.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> empleados que se si<strong>en</strong>t<strong>en</strong> emocionalm<strong>en</strong>te apoyados cuando muere un resi<strong>de</strong>nte.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que opinan que <strong>el</strong> personal es compet<strong>en</strong>te para cuidar a su<br />

familiar resi<strong>de</strong>nte<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal que opina que se ati<strong>en</strong><strong>de</strong>n sus necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> formación para cuidar<br />

a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te a los resi<strong>de</strong>ntes.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que opinan que hay un ambi<strong>en</strong>te positivo <strong>en</strong> la resi<strong>de</strong>ncia<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que opinan que sus suger<strong>en</strong>cias son bi<strong>en</strong>v<strong>en</strong>idas por <strong>el</strong> personal.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que se si<strong>en</strong>t<strong>en</strong> seguros, protegidos y a salvo <strong>en</strong> la resi<strong>de</strong>ncia<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que opinan que <strong>el</strong> personal es amable con <strong>el</strong>los.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que cre<strong>en</strong> que pue<strong>de</strong>n t<strong>en</strong>er visitantes cuando lo <strong>de</strong>se<strong>en</strong>.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que cre<strong>en</strong> que <strong>el</strong> personal les anima a ser autosufici<strong>en</strong>tes<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que cre<strong>en</strong> que <strong>el</strong> personal les conce<strong>de</strong> tiempo para que hagan cosas por<br />

sí mismos.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que opinan que <strong>el</strong> personal respeta sus pert<strong>en</strong><strong>en</strong>cias<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal que cree que las familias <strong>de</strong> los resi<strong>de</strong>ntes confían <strong>en</strong> <strong>el</strong>los<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que cre<strong>en</strong> que <strong>el</strong> personal respon<strong>de</strong> rápidam<strong>en</strong>te cuando su<br />

familiar pi<strong>de</strong> ayuda.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que opinan que su resi<strong>de</strong>nte parece f<strong>el</strong>iz <strong>en</strong> la resi<strong>de</strong>ncia.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que opinan que la resi<strong>de</strong>ncia hu<strong>el</strong>e bi<strong>en</strong><br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que se si<strong>en</strong>t<strong>en</strong> implicados <strong>en</strong> las <strong>de</strong>cisiones acerca <strong>de</strong> los cuidados<br />

<strong>de</strong> su resi<strong>de</strong>nte.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que cre<strong>en</strong> que <strong>el</strong> personal valora su aportación a los cuidados<br />

<strong>de</strong>l resi<strong>de</strong>nte.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares y amigos que cre<strong>en</strong> que se les manti<strong>en</strong>e informados <strong>sobre</strong> los cambios<br />

que afectan a su resi<strong>de</strong>nte.<br />

Número <strong>de</strong> iniciativas que hac<strong>en</strong> participar positivam<strong>en</strong>te a los resi<strong>de</strong>ntes, a los familiares y al<br />

personal <strong>en</strong> las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la comunidad externa <strong>en</strong> <strong>el</strong> último año<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> participación voluntaria <strong>de</strong> los resi<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong> activida<strong>de</strong>s sociales organizadas durante<br />

un periodo <strong>de</strong>terminado.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que cre<strong>en</strong> que su privacidad está a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te protegida<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> familiares con qui<strong>en</strong>es se mantuvieron, al m<strong>en</strong>os, dos reuniones <strong>de</strong> revisión <strong>de</strong> los<br />

cuidados durante <strong>el</strong> transcurso <strong>de</strong> un año.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes (y sus familiares) con un trabajador asignado específicam<strong>en</strong>te<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que recibieron cuidados paliativos profesionales durante <strong>el</strong> transcurso <strong>de</strong>l<br />

último año.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes cuyas necesida<strong>de</strong>s y prefer<strong>en</strong>cias culturales están satisfechas<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un plan <strong>de</strong> cuidados al día y acor<strong>de</strong> con sus prefer<strong>en</strong>cias para<br />

<strong>el</strong> final <strong>de</strong> su vida.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que están satisfechos con <strong>el</strong> sabor y la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> las comidas<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que cre<strong>en</strong> que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> sufici<strong>en</strong>te control <strong>sobre</strong> su vida cotidiana<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> quejas <strong>de</strong> las partes interesadas que han sido a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te at<strong>en</strong>didas <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco<br />

<strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> gestión <strong>de</strong> quejas<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que han t<strong>en</strong>ido planes <strong>de</strong>finidos <strong>de</strong> cuidados que se actualizan con regularidad<br />

y que se evalúan con medidas específicas <strong>de</strong> acuerdo con las necesida<strong>de</strong>s individuales<br />

Estimación <strong>de</strong> los familiares, amigos y repres<strong>en</strong>tantes <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a su satisfacción con la <strong>calidad</strong><br />

<strong>de</strong> los cuidados.<br />

Porc<strong>en</strong>taje promedio <strong>de</strong> las horas extras <strong>de</strong> trabajo (incluidas las horas no remuneradas).<br />

Promedio <strong>de</strong> recursos financieros directos disponibles, para la promoción <strong>de</strong> la salud, para la<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 106


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Ámbito Definición<br />

formación, las reuniones y las infraestructuras, por cada miembro <strong>de</strong> la plantilla.<br />

R<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to<br />

económico<br />

Contexto<br />

Número <strong>de</strong> horas promedio <strong>de</strong> formación por cada miembro <strong>de</strong> la plantilla, por profesiones.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal que está <strong>de</strong> acuerdo con la afirmación <strong>de</strong> que <strong>en</strong> la resi<strong>de</strong>ncia se practican<br />

unos estándares <strong>el</strong>evados <strong>de</strong> movilización y actuación<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal que está <strong>de</strong> acuerdo con la afirmación <strong>de</strong> que sus compañeros trabajan<br />

con <strong>el</strong>los como parte <strong>de</strong> un equipo<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal que está <strong>de</strong> acuerdo con la afirmación <strong>de</strong> que los historiales se manti<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

actualizados <strong>en</strong> su resi<strong>de</strong>ncia.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal que está <strong>de</strong> acuerdo con la afirmación <strong>de</strong> que es un objetivo <strong>de</strong> su resi<strong>de</strong>ncia<br />

<strong>el</strong> proporcionar los mayores estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> la asist<strong>en</strong>cia.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal que está <strong>de</strong> acuerdo con la afirmación <strong>de</strong> que se valoran por igual las<br />

funciones específicas <strong>de</strong>sempeñadas por los distintos miembros <strong>de</strong>l organigrama.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes, familiares y amigos que están <strong>de</strong> acuerdo con la afirmación <strong>de</strong> que se les<br />

proporcionó información r<strong>el</strong>evante al ingresar <strong>en</strong> la resi<strong>de</strong>ncia.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal que está <strong>de</strong> acuerdo con la afirmación <strong>de</strong> que <strong>en</strong> sus resi<strong>de</strong>ncias las <strong>de</strong>cisiones<br />

se adoptan basándose <strong>en</strong> la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los cuidados <strong>en</strong> vez <strong>de</strong> <strong>en</strong> los recursos económicos<br />

solam<strong>en</strong>te.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal por grupos <strong>de</strong> edad (grupos profesionales)<br />

Coste por resi<strong>de</strong>nte <strong>en</strong> la resi<strong>de</strong>ncia, por año.<br />

Costes <strong>de</strong> personal por días <strong>de</strong> cuidados<br />

Promedio <strong>de</strong> tiempo utilizado <strong>en</strong> los cuidados por día y por resi<strong>de</strong>nte.<br />

Grado <strong>de</strong> utilización <strong>de</strong> la capacidad <strong>de</strong> la resi<strong>de</strong>ncia<br />

Promedio <strong>de</strong> horas aportadas por los voluntarios a la resi<strong>de</strong>ncia (por año y por resi<strong>de</strong>nte<br />

Promedio <strong>de</strong> tiempo (días) que se necesita para cubrir una plaza con <strong>el</strong> mismo niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> cualificación.<br />

El mo<strong>de</strong>lo propuesto carece <strong>de</strong> valores ori<strong>en</strong>tativos <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia y no se establece con clari-<br />

dad cuál es la fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> datos a partir <strong>de</strong> los cuales extraer la información necesaria. En ese<br />

s<strong>en</strong>tido, se trata <strong>de</strong> una propuesta ori<strong>en</strong>tativa que cada red <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ncias <strong>de</strong>be adaptar a sus<br />

registros, fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> datos y características organizativas.<br />

3.8.4. Propuesta <strong>de</strong> Edad & Vida<br />

En un s<strong>en</strong>tido parecido, la Fundación Edad y Vida planteó <strong>en</strong> mayo <strong>de</strong> 2008 una batería <strong>de</strong><br />

<strong>indicadores</strong> para los diversos c<strong>en</strong>tros o servicios incluidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> catálogo <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Dep<strong>en</strong>-<br />

<strong>de</strong>ncia para las personas mayores. El mo<strong>de</strong>lo propuesto parte <strong>de</strong>l establecimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> <strong>el</strong> articu-<br />

lado <strong>de</strong> esa Ley <strong>de</strong> la necesidad <strong>de</strong> establecer estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> para cada uno <strong>de</strong> los servi-<br />

cios que conforman <strong>el</strong> catálogo, previo acuerdo <strong>de</strong>l Consejo Territorial <strong>de</strong>l Sistema para la<br />

Autonomía y la At<strong>en</strong>ción a la Dep<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia. El mo<strong>de</strong>lo se vincula por otra parte a la necesidad<br />

<strong>de</strong> acreditar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> los servicios que han <strong>de</strong> ser prestados <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> esa Ley e inclu-<br />

so a los requisitos establecidos por las diversas CC.AA para la autorización y homologación <strong>de</strong><br />

los c<strong>en</strong>tros privados que intervi<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción a las personas mayores <strong>en</strong><br />

situación <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia. Se trata, <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido, <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> que implica un<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 107


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

proceso <strong>de</strong> acreditación a través <strong>de</strong> una empresa auditora externa, <strong>en</strong>cargada <strong>de</strong> certificar <strong>el</strong><br />

cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong>, con dos niv<strong>el</strong>es difer<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> acreditación (básico y<br />

avanzado), a los que <strong>en</strong> teoría correspon<strong>de</strong>ría un valor difer<strong>en</strong>te.<br />

En lo que se refiere al esquema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>, se establece por una parte una serie <strong>de</strong> indica-<br />

dores comunes y, por otra, una batería <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> para cada tipo <strong>de</strong> servicios (t<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>-<br />

cia, servicio <strong>de</strong> ayuda a domicilio, c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> día y <strong>de</strong> noche y resi<strong>de</strong>ncias). Estos, a su vez, se<br />

divi<strong>de</strong>n <strong>en</strong> al m<strong>en</strong>os tres tipos <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>: los asociados a los procesos, los <strong>de</strong> resultados y<br />

los asociados a los recursos materiales y humanos.<br />

La sigui<strong>en</strong>te serie <strong>de</strong> <strong>cuadros</strong> recoge la totalidad <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> propuestos <strong>en</strong> este mo<strong>de</strong>lo:<br />

Personal: indicador <strong>de</strong> estructura<br />

Cuadro 30. Indicadores comunes <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo Edad & Vida<br />

Total ratio <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción directa: Número <strong>de</strong> personal <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción directa/Número total <strong>de</strong> personas usuarias<br />

Ratio <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción al usuario<br />

- Número total <strong>de</strong> personal <strong>de</strong> Resi<strong>de</strong>ncias <strong>de</strong> personas mayores / Número <strong>de</strong> plazas ocupadas<br />

- Número total <strong>de</strong> personal <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> día y noche / Número <strong>de</strong> plazas ocupadas<br />

- Número total <strong>de</strong> personal <strong>de</strong>l Servicio <strong>de</strong> ayuda a domicilio / Total personas at<strong>en</strong>didas<br />

- Ratio total <strong>de</strong> personal <strong>de</strong> Servicio <strong>de</strong> T<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia / Total personas at<strong>en</strong>didas.<br />

- Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> personas <strong>de</strong> la organización que han participado <strong>en</strong> activida<strong>de</strong>s formativas.<br />

- Media <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> formación/trabajador.<br />

- Índice <strong>de</strong> rotación <strong>de</strong>l personal <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción directa<br />

Resultados clave<br />

Número <strong>de</strong> personas usuarias con medición <strong>de</strong> su satisfacción / Total <strong>de</strong> personas<br />

Cuadro 31. Indicadores r<strong>el</strong>ativos al Servicio <strong>de</strong> T<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo Edad & Vida<br />

Indicadores asociados a los procesos<br />

Tiempo medio (horas) <strong>de</strong> inicio <strong>de</strong>l servicio <strong>en</strong> una solicitud <strong>de</strong> alta normal.<br />

Tiempo medio (horas) <strong>de</strong> inicio <strong>de</strong>l servicio <strong>en</strong> una solicitud <strong>de</strong> alta urg<strong>en</strong>te (si proce<strong>de</strong>).<br />

Tiempo medio (<strong>en</strong> segundos) <strong>de</strong> respuesta <strong>de</strong> la persona operadora a una llamada, una vez ha <strong>en</strong>trado <strong>en</strong> <strong>el</strong> C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción.<br />

Tiempo medio (<strong>en</strong> minutos) <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que se recibe una llamada al C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción hasta la movilización <strong>de</strong>l recurso especializado<br />

(bomberos, fuerzas <strong>de</strong> seguridad, ambulancias, servicios sanitarios, etc.).<br />

Tiempo medio (<strong>en</strong> minutos) <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que se recibe una llamada al C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> At<strong>en</strong>ción hasta la movilización<br />

<strong>de</strong> otros recursos (familiares, amigos, vecinos, etc.).<br />

Tiempo medio (<strong>en</strong> minutos) <strong>de</strong> llegada <strong>de</strong> la unidad móvil al domicilio (si proce<strong>de</strong>).<br />

Número <strong>de</strong> llamadas <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to por persona usuaria al mes.<br />

Número usuarios con situaciones <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia con llamada <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to antes <strong>de</strong> 15 días /Número <strong>de</strong> usuarios con situación<br />

<strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia * 100.<br />

Número <strong>de</strong> personas usuarias a las que se ha realizado <strong>en</strong>cuesta <strong>de</strong> satisfacción / Total <strong>de</strong> personas usuarias (la periodicidad <strong>de</strong><br />

medición y seguimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> este indicador es anual).<br />

Número personas usuarias con quejas <strong>de</strong>l servicio/número total <strong>de</strong> personas usuarias.<br />

Número inci<strong>de</strong>ncias r<strong>el</strong>acionadas con la custodia y manipulación <strong>de</strong> llaves por parte <strong>de</strong> la <strong>en</strong>tidad /Total <strong>de</strong> usuarios con servicio<br />

<strong>de</strong> unidad móvil (si proce<strong>de</strong>).<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 108


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Número <strong>de</strong> bajas voluntarias por insatisfacción con <strong>el</strong> servicio / Total <strong>de</strong> bajas<br />

Indicadores <strong>de</strong> resultados<br />

Número casos con movilización <strong>de</strong> recursos personales con respuesta <strong>de</strong>l recurso / Total <strong>de</strong> casos <strong>en</strong> los que se ha solicitado la<br />

movilización <strong>de</strong>l recurso personal.<br />

Número casos con movilización <strong>de</strong> recursos públicos no sanitarios con respuesta <strong>de</strong>l recurso / Total <strong>de</strong> casos <strong>en</strong> los que se ha<br />

solicitado la movilización <strong>de</strong> los recursos públicos no sanitarios.<br />

Número casos con movilización <strong>de</strong> recursos sanitarios con respuesta <strong>de</strong>l recurso / Total <strong>de</strong> casos <strong>en</strong> los que se ha solicitado la<br />

movilización <strong>de</strong>l recurso sanitario.<br />

Indicadores asociados a los recursos humanos y materiales<br />

Número <strong>de</strong> usuarios con operador asignado <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia / Total <strong>de</strong> usuarios.<br />

Número <strong>de</strong> averías <strong>en</strong> <strong>el</strong> equipami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la persona usuaria que impi<strong>de</strong>n la comunicación <strong>de</strong> ésta con <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción /<br />

Total <strong>de</strong> terminales instalados.<br />

Tiempo medio (<strong>en</strong> horas) <strong>de</strong> la resolución <strong>de</strong> averías <strong>de</strong>l terminal que impi<strong>de</strong>n la comunicación <strong>de</strong> la persona usuaria con <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro<br />

<strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción.<br />

Número <strong>de</strong> averías <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong>l servicio que produce la pérdida <strong>de</strong> capacidad <strong>de</strong> respuesta <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción, que activa<br />

<strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> respaldo.<br />

Otros <strong>indicadores</strong><br />

De índice<br />

Número <strong>de</strong> personas usuarias <strong>en</strong> situaciones críticas que afecta a su integridad física (agresión o malos tratos, caídas, fallecimi<strong>en</strong>tos<br />

o parada cardiorrespiratoria) / Total <strong>de</strong> personas usuarias.<br />

Número <strong>de</strong> personas usuarias con llamada por situación <strong>de</strong> soledad / Total <strong>de</strong> personas usuarias.<br />

C<strong>en</strong>tin<strong>el</strong>a<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> llamadas <strong>en</strong>trantes no contestadas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> los primeros 30 segundos / Total llamadas.<br />

Número <strong>de</strong> veces <strong>de</strong> pérdida <strong>de</strong> líneas t<strong>el</strong>efónicas.<br />

Indicadores asociados a los procesos<br />

Cuadro 32. Indicadores r<strong>el</strong>ativos al SAD <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo Edad & Vida<br />

Número <strong>de</strong> usuarios con visita <strong>de</strong> valoración / Número <strong>de</strong> nuevos usuarios (si proce<strong>de</strong>).<br />

Número <strong>de</strong> usuarios con visitas <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> auxiliar / Total <strong>de</strong> nuevos usuarios (si proce<strong>de</strong>).<br />

Tiempo medio <strong>de</strong> revisión <strong>de</strong> la valoración <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to (si proce<strong>de</strong>).<br />

Número <strong>de</strong> PAI revisados / Total <strong>de</strong> PAI.<br />

Número <strong>de</strong> visitas <strong>de</strong> seguimi<strong>en</strong>to a usuarios con más <strong>de</strong> 6 meses <strong>de</strong> antigüedad / Total <strong>de</strong><br />

visitas a usuarios con más <strong>de</strong> 6 meses <strong>de</strong> antigüedad.<br />

Número <strong>de</strong> cambios <strong>en</strong> un año <strong>de</strong> auxiliar <strong>en</strong> <strong>el</strong> servicio al usuario.<br />

Número <strong>de</strong> suger<strong>en</strong>cias / Número <strong>de</strong> usuarios totales.<br />

Número <strong>de</strong> quejas y reclamaciones / Número <strong>de</strong> usuarios totales.<br />

Número <strong>de</strong> horas no cubiertas / Total horas <strong>de</strong>l servicio.<br />

Número <strong>de</strong> facturas con errores / Total facturas m<strong>en</strong>suales.<br />

Número <strong>de</strong> auxiliares que participan <strong>en</strong> las reuniones /Total reuniones.<br />

Número <strong>de</strong> bajas voluntarias por disconformidad con <strong>el</strong> servicio / Número <strong>de</strong> bajas totales.<br />

Número <strong>de</strong> jornadas completas <strong>de</strong> coordinación / Número <strong>de</strong> horas <strong>de</strong> prestación totales.<br />

Cuadro 33. Indicadores r<strong>el</strong>ativos al C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Día y C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Noche <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo Edad & Vida<br />

Indicadores asociados a los procesos<br />

Número <strong>de</strong> no conformida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> alim<strong>en</strong>tación / Número <strong>de</strong> personas usuarias.<br />

Número <strong>de</strong> quejas o reclamaciones <strong>de</strong> los usuarios <strong>en</strong> transporte / Número <strong>de</strong> personas usuarias <strong>en</strong> servicios <strong>de</strong> transporte.<br />

Número <strong>de</strong> no conformida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> limpieza / Número total <strong>de</strong> no conformida<strong>de</strong>s.<br />

Número <strong>de</strong> reclamaciones <strong>en</strong> temas <strong>de</strong> lavan<strong>de</strong>ría / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>tro.<br />

Número <strong>de</strong> usuarios con PAI <strong>en</strong> <strong>el</strong> primer mes <strong>de</strong> alta / Número total <strong>de</strong> usuarios <strong>de</strong> alta <strong>en</strong> <strong>el</strong> periodo.<br />

Número <strong>de</strong> usuarios <strong>de</strong> 6 meses <strong>de</strong> antigüedad con revisión <strong>de</strong>l PAI / Total <strong>de</strong> usuarios <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 6 meses <strong>de</strong> antigüedad.<br />

Número <strong>de</strong> usuarios <strong>en</strong> programas con incontin<strong>en</strong>cia urinaria / Número <strong>de</strong> usuarios totales con incontin<strong>en</strong>cia urinaria.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 109


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Número <strong>de</strong> usuarios con caídas <strong>en</strong> <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro / Número <strong>de</strong> usuarios totales (ligar con niv<strong>el</strong>es <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia).<br />

Número <strong>de</strong> usuarios con quejas / Número total <strong>de</strong> usuarios.<br />

Número usuarios con sujeciones / Número usuarios totales.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con <strong>de</strong>terioro cognitivo con programas <strong>de</strong> estimulación cognitiva / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes totales con<br />

<strong>de</strong>terioro cognitivo<br />

Número <strong>de</strong> suger<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> usuarios / Número <strong>de</strong> usuarios totales.<br />

Número <strong>de</strong> comunicaciones escritas con los familiares <strong>de</strong> los usuarios / Número <strong>de</strong> usuarios con familias.<br />

Número <strong>de</strong> bajas voluntarias por disconformidad con <strong>el</strong> servicio / Número <strong>de</strong> bajas (excepto por fallecimi<strong>en</strong>to).<br />

Número usuarios <strong>en</strong> los que se ha retirado <strong>el</strong> absorb<strong>en</strong>te / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes incluidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> programa <strong>de</strong> incontin<strong>en</strong>cia.<br />

Número <strong>de</strong> usuarios con fracturas año / Número <strong>de</strong> usuarios totales.<br />

Número <strong>de</strong> usuarios que empeoran <strong>en</strong> ABVD (según escala <strong>de</strong> Barth<strong>el</strong>) / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes.<br />

Número <strong>de</strong> usuarios con alteraciones <strong>de</strong> conducta según escala NPIQ / Número <strong>de</strong> usuarios totales<br />

Número <strong>de</strong> comunicaciones escritas con los familiares <strong>de</strong> los usuarios / Número <strong>de</strong> usuarios con familias.<br />

Número <strong>de</strong> bajas voluntarias por disconformidad con <strong>el</strong> servicio / Número <strong>de</strong> bajas (excepto por fallecimi<strong>en</strong>to).<br />

Número usuarios <strong>en</strong> los que se ha retirado <strong>el</strong> absorb<strong>en</strong>te / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes incluidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> programa <strong>de</strong> incontin<strong>en</strong>cia.<br />

Número <strong>de</strong> usuarios con fracturas año / Número <strong>de</strong> usuarios totales.<br />

Número <strong>de</strong> usuarios que empeoran <strong>en</strong> ABVD (según escala <strong>de</strong> Barth<strong>el</strong>) / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes.<br />

Número <strong>de</strong> usuarios con alteraciones <strong>de</strong> conducta según escala NPIQ / Número <strong>de</strong> usuarios totales<br />

Indicadores asociados a los recursos materiales<br />

Número <strong>de</strong> camas articuladas <strong>el</strong>éctricas con <strong>el</strong>evador / Número total <strong>de</strong> usuarios con severa y gran <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia<br />

Número <strong>de</strong> colchones antiescaras / Número total <strong>de</strong> usuarios<br />

Cuadro 34. Indicadores r<strong>el</strong>ativos a resi<strong>de</strong>ncias <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo Edad & Vida<br />

Indicadores asociados a los procesos<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con profesional o equipo <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> ingreso / Total <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> alta.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con PAI <strong>en</strong> <strong>el</strong> primer mes <strong>de</strong> alta / Número total <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> alta <strong>en</strong> <strong>el</strong> periodo.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> 6 meses <strong>de</strong> antigüedad con revisión <strong>de</strong>l PAI / Total <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> más <strong>de</strong> 6 meses <strong>de</strong><br />

antigüedad.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con >= 6 fármacos / Número total <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong> programas con incontin<strong>en</strong>cia urinaria / Número resi<strong>de</strong>ntes totales con incontin<strong>en</strong>cia<br />

urinaria.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>en</strong>tes con caídas año / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes totales<br />

Número <strong>de</strong> úlceras por presión originadas <strong>en</strong> <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro / Número total <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con riesgo <strong>de</strong> úlceras.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con quejas / Número total <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong> programas <strong>de</strong> estimulación cognitiva / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes totales<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con sujeciones / Número resi<strong>de</strong>ntes totales.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con empeorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l estado cognitivo (medido con métodos validados) / Total resi<strong>de</strong>ntes<br />

con <strong>de</strong>terioro cognitivo<br />

Número <strong>de</strong> no conformida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> limpieza / Número total <strong>de</strong> no conformida<strong>de</strong>s.<br />

Número <strong>de</strong> reclamaciones <strong>en</strong> temas <strong>de</strong> lavan<strong>de</strong>ría / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l c<strong>en</strong>tro.<br />

Número <strong>de</strong> bajas voluntarias por disconformidad con <strong>el</strong> servicio / Número <strong>de</strong> bajas (excepto por fallecimi<strong>en</strong>to).<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes <strong>en</strong> los que se ha retirado <strong>el</strong> absorb<strong>en</strong>te / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes totales incluidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> programa<br />

<strong>de</strong> incontin<strong>en</strong>cia.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con fracturas año / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes totales.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con sonda nasogástrica / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes totales (ligar con niv<strong>el</strong>es <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia).<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes que empeoran <strong>en</strong> ABVD (según escala <strong>de</strong> Barth<strong>el</strong>) / Número total <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes.<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con disminución <strong>en</strong> las escala MNA (Valoración nutricional) / Número resi<strong>de</strong>ntes valorados<br />

con escala MNA<br />

Número resi<strong>de</strong>ntes con alteraciones <strong>de</strong> conducta según escala NPIQ / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes totales<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 110


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con <strong>de</strong>presión según escala <strong>de</strong> SABAS / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes totales<br />

Número <strong>de</strong> comunicaciones escritas con los familiares <strong>de</strong> los resi<strong>de</strong>ntes / Número <strong>de</strong> usuarios<br />

Indicadores asociados a los recursos materiales<br />

Número <strong>de</strong> camas articuladas <strong>el</strong>éctricas con <strong>el</strong>evador / Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con severa y gran <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia (ligar<br />

con niv<strong>el</strong>es <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia).<br />

Número <strong>de</strong> colchones antiescaras / Total <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes<br />

Número <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntes con empeorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l estado cognitivo (medido con métodos validados) / Total resi<strong>de</strong>ntes<br />

con <strong>de</strong>terioro cognitivo<br />

Cabe señalar que la propuesta <strong>de</strong> Edad & Vida no contempla valores estándares o <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>-<br />

cia, <strong>de</strong>bido, según se señala <strong>en</strong> la propuesta, a que no se dispone <strong>de</strong> datos repres<strong>en</strong>tativos para<br />

<strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong>l sector que permitan establecer con claridad <strong>el</strong> valor estándar. La <strong>de</strong>terminación<br />

<strong>de</strong> esos valores, <strong>en</strong> la propuesta realizada, se atribuye a las administraciones.<br />

3.9. Otros sistemas: UNICEF y Udalmap<br />

3.9.1. Indicadores <strong>de</strong> Unicef r<strong>el</strong>ativos a los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción precoz a la infancia <strong>en</strong> los países <strong>de</strong> la OCDE<br />

El c<strong>en</strong>tro Innoc<strong>en</strong>ti Research C<strong>en</strong>tre <strong>de</strong> UNICEF planteó <strong>en</strong> 2008 un esquema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong><br />

r<strong>el</strong>ativos a los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción precoz a la infancia, que se caracteriza por su simplicidad.<br />

Se trata <strong>de</strong> un ejemplo interesante <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> aplicables a escala internacional –está ori<strong>en</strong>-<br />

tado a los países <strong>de</strong> la OCDE-, lo que implica la necesidad <strong>de</strong> establecer <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> carác-<br />

ter más g<strong>en</strong>érico, aplicables <strong>en</strong> contextos sociales, culturales, políticos y económicos muy dife-<br />

r<strong>en</strong>tes. A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> su carácter g<strong>en</strong>érico y su alcance internacional, <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong><br />

<strong>de</strong> UNICEF se caracteriza por no incluir <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>acionados con <strong>el</strong> impacto <strong>de</strong> las diver-<br />

sas políticas y servicios <strong>en</strong> la situación <strong>de</strong> los m<strong>en</strong>ores, r<strong>en</strong>unciando por ejemplo a la introduc-<br />

ción <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>ativos a la capacidad cognitiva <strong>de</strong> los niños/as <strong>de</strong> los diversos países 20.<br />

La razón <strong>de</strong> la no inclusión <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> radica <strong>en</strong> que se consi<strong>de</strong>ra que pue<strong>de</strong>n<br />

existir factores contextuales –sociales, políticos y económicos- que influyan <strong>en</strong> este tipo <strong>de</strong><br />

resultados y que no pue<strong>de</strong>n ser t<strong>en</strong>idos <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta a la hora <strong>de</strong> la establecer este tipo <strong>de</strong> indica-<br />

dores.<br />

En <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> UNICEF, los b<strong>en</strong>chmarks o patrones <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia se consi<strong>de</strong>ran como requi-<br />

sitos mínimos que los respectivos Gobiernos <strong>de</strong>berían garantizar <strong>de</strong> cara a establecer o mante-<br />

ner una <strong>calidad</strong> aceptable <strong>en</strong> sus sistemas <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a la infancia. Estos requisitos mínimos se<br />

20 UNICEF publica <strong>en</strong> cualquier caso una serie <strong>de</strong> informes <strong>en</strong> los que <strong>de</strong>scribe la situación <strong>de</strong> la infancia <strong>en</strong> una serie <strong>de</strong> países<br />

<strong>de</strong>sarrollados <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a una amplia gama <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>acionados con <strong>el</strong> bi<strong>en</strong>estar y la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong> vida.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 111


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

difer<strong>en</strong>cian por tanto <strong>de</strong> los targets u objetivos hacia los cuales se recomi<strong>en</strong>da t<strong>en</strong><strong>de</strong>r, y que son<br />

utilizados, <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la at<strong>en</strong>ción a la infancia, por <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s como la Unión Europea. En<br />

una primera propuesta, <strong>el</strong> Innoc<strong>en</strong>ti Research C<strong>en</strong>tre propuso una batería <strong>de</strong> quince <strong>indicadores</strong>,<br />

divididos <strong>en</strong> cuatro gran<strong>de</strong>s áreas: Salud infantil y apoyo familiar; Gobernanza <strong>de</strong> los servicios<br />

<strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción infantil; Acceso a los servicios; y Calidad <strong>de</strong> los programas. Finalm<strong>en</strong>te sin embar-<br />

go, al objeto <strong>de</strong> facilitar la medición <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> y su difusión social, se optó por una<br />

versión más reducida, <strong>el</strong>iminándose aqu<strong>el</strong>los <strong>indicadores</strong> consi<strong>de</strong>rados más cualitativos o abs-<br />

tractos y mant<strong>en</strong>iéndose los <strong>de</strong> carácter más cuantitativo. El esquema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> finalm<strong>en</strong>-<br />

te adoptado es <strong>el</strong> sigui<strong>en</strong>te:<br />

Cuadro 35. Indicadores UNICEF <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a la infancia<br />

1. Derecho a una baja por maternidad/paternidad retribuida mínima<br />

El estándar mínimo propuesto es que <strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l nacimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l niño/a uno <strong>de</strong> los prog<strong>en</strong>itores t<strong>en</strong>ga<br />

<strong>de</strong>recho a una baja por paternidad/maternidad <strong>de</strong> al m<strong>en</strong>os un año <strong>de</strong> duración (incluida la baja pre-natal), y que<br />

esta baja esté retribuida <strong>en</strong> un 50 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong> su su<strong>el</strong>do (sujeto a unas cuantías mínimas y máximas). Para los<br />

prog<strong>en</strong>itores <strong>de</strong>sempleados o autónomos, <strong>el</strong> salario al que t<strong>en</strong>drían <strong>de</strong>recho no <strong>de</strong>bería <strong>de</strong> ser inferior al salario<br />

mínimo o un niv<strong>el</strong> básico <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia social. A<strong>de</strong>más, se <strong>de</strong>bería reservar al m<strong>en</strong>os un mínimo <strong>de</strong> dos semanas<br />

para la baja par<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> los padres.<br />

2. Plan nacional <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción infantil, con prioridad para niños/as <strong>de</strong>sfavorecidos/as<br />

Todos los países que estén <strong>en</strong> la fase <strong>de</strong> implem<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> un sistema <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> cuidado infantil <strong>de</strong>berían<br />

llevar a cabo una amplia investigación y <strong>de</strong>sarrollar una estrategia nacional coher<strong>en</strong>te que asegure que los b<strong>en</strong>eficios<br />

<strong>de</strong> una educación infantil temprana y <strong>de</strong> unos servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción infantil estén totalm<strong>en</strong>te disponibles,<br />

especialm<strong>en</strong>te para los niños más <strong>de</strong>sfavorecidos. En la actualidad estos servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción temprana a la infancia<br />

no pue<strong>de</strong>n ser correctam<strong>en</strong>te evaluados ni comparados. A pesar <strong>de</strong> las dificulta<strong>de</strong>s intrínsecas <strong>de</strong> evaluación y<br />

comparación <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> servicios, los gobiernos <strong>de</strong>berían <strong>de</strong> diseñar como mínimo un plan nacional que<br />

contemple la organización y financiación <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción infantil temprana.<br />

3. Niv<strong>el</strong> mínimo <strong>de</strong> provisión <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> cuidado infantil para niños/as m<strong>en</strong>ores <strong>de</strong> tres años<br />

El mínimo propuesto es que los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción infantil financiados y regulados por organismos oficiales<br />

<strong>de</strong>berían estar disponibles al m<strong>en</strong>os para <strong>el</strong> 25 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los niños m<strong>en</strong>ores <strong>de</strong> tres años.<br />

4. Niv<strong>el</strong> mínimo <strong>de</strong> acceso a servicios <strong>de</strong> educación infantil para niños/as <strong>de</strong> 4 años<br />

El mínimo propuesto es que <strong>el</strong> 80 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los niños <strong>de</strong> 4 años particip<strong>en</strong> <strong>en</strong> servicios educativos subv<strong>en</strong>cionados<br />

y acreditados por organismos oficiales durante un mínimo <strong>de</strong> 15 horas semanales.<br />

5. Niv<strong>el</strong> mínimo <strong>de</strong> formación para <strong>el</strong> personal<br />

El mínimo propuesto es que al m<strong>en</strong>os <strong>el</strong> 80 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l personal que t<strong>en</strong>ga un contacto significativo con niños/as<br />

pequeños, incluidas aqu<strong>el</strong>las personas que cuidan <strong>de</strong> un grupo reducido <strong>de</strong> niños/as <strong>en</strong> sus domicilios,<br />

<strong>de</strong>berían t<strong>en</strong>er un niv<strong>el</strong> básico <strong>de</strong> formación específica. Como mínimo, todo <strong>el</strong> personal <strong>de</strong>bería completar un<br />

curso básico <strong>de</strong> iniciación <strong>en</strong> este ámbito. A<strong>de</strong>más, se recomi<strong>en</strong>da que las condiciones <strong>de</strong> trabajo y <strong>el</strong> salario estén<br />

<strong>en</strong> la línea <strong>de</strong> otras profesiones <strong>de</strong> carácter pedagógico o <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción social.<br />

6. Proporción mínima <strong>de</strong> personal con niv<strong>el</strong>es <strong>de</strong> formación superior <strong>en</strong> educación y experi<strong>en</strong>cia<br />

El mínimo propuesto es que al m<strong>en</strong>os <strong>el</strong> 50 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l personal <strong>de</strong> los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> educación infantil temprana,<br />

que <strong>de</strong>berían estar controlados y acreditados por organismos oficiales, cu<strong>en</strong>te con un mínimo <strong>de</strong> tres años <strong>de</strong><br />

formación superior <strong>en</strong> educación o con una cualificación reconocida <strong>en</strong> estudios <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción a la infancia temprana<br />

o especialida<strong>de</strong>s similares.<br />

7. Ratio mínima <strong>de</strong> cuidadores/as<br />

El mínimo propuesto es que haya una persona cuidadora formada (educadora y/o auxiliar) por cada grupo <strong>de</strong><br />

quince niños <strong>en</strong> edad preescolar (<strong>de</strong> tres a cinco años <strong>de</strong> edad). También se recomi<strong>en</strong>da que <strong>el</strong> número <strong>de</strong> niños/as<br />

por grupo no sea superior a quince m<strong>en</strong>ores.<br />

8. Niv<strong>el</strong> mínimo <strong>de</strong> financiación pública<br />

El mínimo propuesto es que la financiación pública <strong>de</strong> servicios educativos y <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción temprana a la infancia<br />

(para niños <strong>de</strong> cero a seis años <strong>de</strong> edad) no sea inferior al 1 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l PIB.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 112


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

9. Niv<strong>el</strong> bajo <strong>de</strong> pobreza infantil<br />

De manera específica, la tasa <strong>de</strong> pobreza infantil <strong>de</strong>bería ser inferior al 10 por ci<strong>en</strong>to. La <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> pobreza<br />

infantil es la utilizada por la OCDE; por ejemplo, <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> los niños/as <strong>en</strong> familias <strong>en</strong> las que los ingresos,<br />

para un tamaño <strong>de</strong> familia ajustado, sean inferiores al 50 por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los ingresos medios.<br />

10. Cobertura universal<br />

Con <strong>el</strong> fin <strong>de</strong> reforzar uno <strong>de</strong> los principios básicos <strong>de</strong> este informe –los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción infantil temprana<br />

<strong>de</strong>berían también ser disponibles para niños <strong>de</strong> familias <strong>de</strong>sfavorecidas o marginadas– este último punto <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia<br />

int<strong>en</strong>ta medir y comparar que la obligación nacional se acerque a ese i<strong>de</strong>al. En la actualidad no se cu<strong>en</strong>ta con<br />

los sufici<strong>en</strong>tes mecanismos <strong>de</strong> evaluación para los servicios <strong>de</strong> educación infantil temprana por lo que la medida <strong>de</strong><br />

evaluación propuesta se refiere al niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> acceso las familias más marginadas, <strong>de</strong>sfavorecidas y alejadas <strong>de</strong> los<br />

servicios públicos a los servicios <strong>de</strong> salud. De manera específica, <strong>el</strong> punto <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la “cobertura universal”<br />

se consi<strong>de</strong>ra satisfecho si un país cumple con dos <strong>de</strong> los tres sigui<strong>en</strong>tes requisitos: a) la tasa <strong>de</strong> mortandad infantil<br />

es m<strong>en</strong>or al 4 por 1000 <strong>de</strong> nacidos vivos, b) la proporción <strong>de</strong> bebes nacidos con bajo peso (m<strong>en</strong>os <strong>de</strong> 2500 gramos)<br />

es m<strong>en</strong>or a un 6 por ci<strong>en</strong>to y c) la tasa <strong>de</strong> inmunización para bebes <strong>de</strong> 12 a 23 meses (vacunas <strong>de</strong> sarampión,<br />

polio y la DTP3 (difteria, tétanos y pertussis) es superior al 95 por ci<strong>en</strong>to.<br />

3.9.2. Udalmap<br />

El mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> Udalmap es, <strong>en</strong> la mayor parte <strong>de</strong> sus características, distinto <strong>de</strong><br />

los analizados hasta ahora, pero se incorpora a este informe <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong> que constituye un<br />

bu<strong>en</strong> ejemplo <strong>de</strong> las baterías <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> ori<strong>en</strong>tados a conocer la situación <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong><br />

la población <strong>en</strong> una serie <strong>de</strong> ámbitos <strong>de</strong>terminados. Se trata, como <strong>en</strong> muchos <strong>de</strong> los ejemplos<br />

analizados hasta ahora, <strong>de</strong> un marco integral <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> referidos a la realidad municipal.<br />

En este caso concreto, se analizan <strong>en</strong> torno a 165 <strong>indicadores</strong> agrupados <strong>en</strong> tres ámbitos g<strong>en</strong>e-<br />

rales y 22 subámbitos específicos:<br />

Cuadro 36. Ámbitos y subámbitos consi<strong>de</strong>rados <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> Udalmap<br />

Ámbitos Subámbitos<br />

Economía y competitividad<br />

Cohesión social y <strong>calidad</strong> <strong>de</strong><br />

vida<br />

Medioambi<strong>en</strong>te y movilidad - Residuos<br />

- Estructura económica<br />

- Mercado <strong>de</strong> Trabajo<br />

- Tejido empresarial<br />

- Dinamismo económico<br />

- Recursos económicos <strong>de</strong> la población<br />

- Vitalidad turística y comercial<br />

- Formación<br />

- Gestión económico financiera municipal<br />

- Demografía<br />

- Movimi<strong>en</strong>to natural <strong>de</strong> la población y migraciones<br />

- Vivi<strong>en</strong>da<br />

- Urbanismo<br />

- Bi<strong>en</strong>estar social<br />

- Infraestructuras básicas<br />

- Equipami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> uso colectivo<br />

- Seguridad ciudadana<br />

- Participación ciudadana<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 113


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

/ COMPETITIVIDAD<br />

Ámbitos Subámbitos<br />

- Agua y aire<br />

- Energía<br />

- Conci<strong>en</strong>ciación medioambi<strong>en</strong>tal<br />

- Transporte y movilidad<br />

- Zonas ver<strong>de</strong>s y áreas protegidas<br />

Los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> Udalmap que hac<strong>en</strong> refer<strong>en</strong>cia al ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales, o cerca-<br />

nos, son los sigui<strong>en</strong>tes:<br />

- Unida<strong>de</strong>s conviv<strong>en</strong>ciales perceptoras <strong>de</strong> R<strong>en</strong>ta Básica (‰ habitantes)<br />

- Unida<strong>de</strong>s conviv<strong>en</strong>ciales perceptoras <strong>de</strong> Ayudas <strong>de</strong> Emerg<strong>en</strong>cia Social (‰ habitantes)<br />

- Índice <strong>de</strong> infancia: Población <strong>de</strong> 0-14 años (%)<br />

- Índice <strong>de</strong> <strong>en</strong>vejecimi<strong>en</strong>to: Población <strong>de</strong> 65 y más años (%)<br />

- Índice <strong>de</strong> <strong>sobre</strong><strong>en</strong>vejecimi<strong>en</strong>to: Población <strong>de</strong> 75 y más años (%)<br />

- Índice <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>mográfica (%)<br />

- Población inmigrante extranjera (%)<br />

- Equipami<strong>en</strong>tos y edificios municipales accesibles (%)<br />

- Gasto corri<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l presupuesto municipal per cápita <strong>en</strong> Servicios Sociales (€)<br />

- Gasto total per cápita <strong>en</strong> Servicios Sociales (€)<br />

- Grado <strong>de</strong> ocupación <strong>de</strong> los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> día (3ª edad y personas con discapacidad)<br />

- Grado <strong>de</strong> ocupación <strong>de</strong> los c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales (3ª edad y personas con discapacidad)<br />

(%)<br />

- Plazas <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> día para la 3ª edad (‰ habitantes <strong>de</strong> 65 y más años)<br />

- Plazas <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales para la 3ª edad (‰ habitantes <strong>de</strong> 65 y más años)<br />

- Plazas <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> día para personas discapacitadas (‰ habitantes)<br />

- Plazas <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales para personas discapacitadas (‰ habitantes)<br />

La mayor parte <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> se obti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>en</strong>cuestas aj<strong>en</strong>as al propio sistema y/o <strong>de</strong> la<br />

información administrativa que obra <strong>en</strong> po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> las diversas administraciones.<br />

Una <strong>de</strong> las principales v<strong>en</strong>tajas <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo es la exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> un mecanismo <strong>de</strong> difusión r<strong>el</strong>ati-<br />

vam<strong>en</strong>te avanzado, que permite la realización on line, por parte <strong>de</strong> cualquier persona, <strong>de</strong> tablas<br />

evolutivas, s<strong>el</strong>eccionando diversos <strong>indicadores</strong> para uno o varios municipios <strong>de</strong> la CAPV. En<br />

ese s<strong>en</strong>tido, si bi<strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema no establece patrones o valores <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia, sí permite una<br />

comparabilidad intermunicipal rápida e interactiva. El sistema <strong>de</strong> difusión se complem<strong>en</strong>ta con<br />

la edición <strong>de</strong> un informe anual que recoge los datos más significativos <strong>de</strong> cada municipio.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 114


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

4. DEFINICIÓN DE UN SISTEMA DE INDICADORES DE SERVICIOS SOCIA-<br />

LES PARA LA CAPV<br />

4.1. Introducción<br />

El análisis realizado <strong>en</strong> torno a los sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> los países <strong>de</strong> nuestro<br />

<strong>en</strong>torno, tanto <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito específico <strong>de</strong> los Servicios Sociales como <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito más g<strong>en</strong>éri-<br />

co <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> la gestión pública, permite no sólo <strong>de</strong>scribir los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos básicos que ca-<br />

racterizan cada uno <strong>de</strong> los mo<strong>de</strong>los analizados, sino, <strong>sobre</strong> todo, i<strong>de</strong>ntificar cuáles son los <strong>el</strong>e-<br />

m<strong>en</strong>tos clave que conforman cualquier mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> y, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> ese punto <strong>de</strong> vista,<br />

i<strong>de</strong>ntificar las cuestiones que, antes <strong>de</strong> <strong>el</strong>aborar cualquier propuesta concreta <strong>de</strong> cuadro <strong>de</strong><br />

<strong>mando</strong>, <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser resu<strong>el</strong>tas por la institución que quiera promover un sistema <strong>de</strong> estas caracte-<br />

rísticas. En ese s<strong>en</strong>tido, la <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo propio para la CAPV requiere, antes<br />

<strong>de</strong> proce<strong>de</strong>r a la s<strong>el</strong>ección <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> concretos, optar por las difer<strong>en</strong>tes alternativas pre-<br />

s<strong>en</strong>tadas, a la luz <strong>de</strong> la experi<strong>en</strong>cia internacional, <strong>en</strong> función <strong>de</strong> las necesida<strong>de</strong>s exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la<br />

CAPV y <strong>de</strong> las priorida<strong>de</strong>s técnicas y políticas que se consi<strong>de</strong>re conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te adoptar.<br />

Para po<strong>de</strong>r <strong>de</strong>finir esas priorida<strong>de</strong>s, <strong>en</strong> este último punto <strong>de</strong>l informe se recoge por una parte<br />

un cuadro sintético <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se señalan los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos clave <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> medi-<br />

ción <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to y la opción por la que se ha optado <strong>en</strong> cada uno <strong>de</strong> los mo<strong>de</strong>los analiza-<br />

dos. Pres<strong>en</strong>tada esta información, <strong>el</strong> segundo punto analiza los principales <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos u alterna-<br />

tivas que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> <strong>de</strong>terminarse con anterioridad a la formulación <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong>, las opcio-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 115


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

nes exist<strong>en</strong>tes y los argum<strong>en</strong>tos que pue<strong>de</strong>n existir a favor o <strong>en</strong> contra <strong>de</strong> cada una <strong>de</strong> <strong>el</strong>las, <strong>de</strong><br />

acuerdo a la realidad <strong>de</strong> los Servicios Sociales vascos, y <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> los servicios públicos<br />

<strong>de</strong> la CAPV, y a las compet<strong>en</strong>cias atribuidas a la Alta Inspección <strong>de</strong> Servicios Sociales <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

actual marco institucional.<br />

4.2. Indicadores <strong>de</strong> servicios sociales: <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos básicos <strong>de</strong> los diversos mo<strong>de</strong>los<br />

La información recogida al analizar los diversos mo<strong>de</strong>los pres<strong>en</strong>tados se ha dividido <strong>en</strong> 17<br />

áreas o dim<strong>en</strong>siones.<br />

- Alcance. Indica si se trata <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo integral, que ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>a-<br />

cionados con diversas áreas <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción pública, o si se trata <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo secto-<br />

rial, exclusivam<strong>en</strong>te c<strong>en</strong>trado <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales o equival<strong>en</strong>tes.<br />

- Ori<strong>en</strong>tación municipal. Indica fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te si se trata <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo ori<strong>en</strong>tado a<br />

la mejora <strong>de</strong> la acción municipal, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta, <strong>en</strong> cualquier caso, las difer<strong>en</strong>cias<br />

internacionales <strong>en</strong> lo que se refiere al tamaño medio y a las compet<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> las <strong>en</strong>ti-<br />

da<strong>de</strong>s locales.<br />

- Tipo <strong>de</strong> Servicios Sociales. Indica fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te si analiza los servicios sociales <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción primaria, los servicios sociales <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción secundaria o ambos, t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong><br />

cu<strong>en</strong>ta, <strong>en</strong> cualquier caso, que este tipo <strong>de</strong> división no siempre ti<strong>en</strong>e s<strong>en</strong>tido <strong>en</strong> los<br />

países <strong>de</strong> nuestro <strong>en</strong>torno.<br />

- Participación. Indica si la participación <strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema es voluntaria u obligatoria.<br />

- Ámbito territorial. Indica cuál es <strong>el</strong> ámbito territorial al que se refiere la información,<br />

<strong>en</strong> los casos <strong>en</strong> los que la información proporcionada es <strong>de</strong> carácter territorial.<br />

- Dim<strong>en</strong>siones. Indica si los <strong>indicadores</strong> que integran <strong>el</strong> cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> se agrupan <strong>en</strong><br />

más <strong>de</strong> una dim<strong>en</strong>sión, y, <strong>en</strong> ese caso, cuáles son las dim<strong>en</strong>siones consi<strong>de</strong>radas.<br />

- Indicadores <strong>de</strong> contexto. Indica si <strong>el</strong> cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> incluye <strong>indicadores</strong> socio<strong>de</strong>-<br />

mográficos o <strong>de</strong> necesidad, no estrictam<strong>en</strong>te vinculados al impacto <strong>de</strong> los servicios.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 116


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Indicadores <strong>de</strong> impacto. Indica si se incluy<strong>en</strong> <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>acionados con <strong>el</strong> impacto<br />

<strong>de</strong> los servicios <strong>en</strong> la población objetivo.<br />

- Indicadores <strong>de</strong> proceso. Indicadores r<strong>el</strong>acionados con los procesos organizativos.<br />

- Indicadores r<strong>el</strong>acionados con la at<strong>en</strong>ción directa. Indica si <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo incluye estánda-<br />

res <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> r<strong>el</strong>acionados con la prestación <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción directa o con sus<br />

resultados.<br />

- Indicadores específicos. Señala si exist<strong>en</strong> <strong>indicadores</strong> especialm<strong>en</strong>te ori<strong>en</strong>tados a c<strong>en</strong>-<br />

tros o colectivos específicos.<br />

- Indicadores subjetivos. Establece si <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo incluye <strong>indicadores</strong> subjetivos <strong>de</strong>rivados<br />

<strong>de</strong> la opinión expresada por las personas usuarias, sus familiares y/o <strong>el</strong> conjunto <strong>de</strong> la<br />

población.<br />

- Objetivos. Indica si <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo establece patrones, b<strong>en</strong>chmarks u objetivos <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia.<br />

- Fu<strong>en</strong>tes. Establece qué tipo <strong>de</strong> fu<strong>en</strong>tes se utilizan <strong>en</strong> cada mo<strong>de</strong>lo para la recogida <strong>de</strong><br />

información.<br />

- Trabajo <strong>en</strong> red. Establece si <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo incluye trabajo <strong>en</strong> re<strong>de</strong>s, talleres <strong>de</strong> formación,<br />

grupos <strong>de</strong> trabajo u otras dinámicas participativas similares.<br />

- Difusión. Indica <strong>de</strong> qué forma se difun<strong>de</strong>n los resultados y, fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te, si se<br />

dan a conocer al público los resultados individuales recogidos.<br />

- Vinculación a <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> financiación. Indica si <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo prevé que los resultados<br />

<strong>de</strong> la evaluación <strong>de</strong>l r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to se vincul<strong>en</strong> a un sistema <strong>de</strong> financiación condiciona-<br />

da, incluy<strong>en</strong>do su vinculación a <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos r<strong>el</strong>acionados con la acreditación para la<br />

prestación <strong>de</strong> servicios.<br />

Como se acaba <strong>de</strong> señalar, <strong>el</strong> cuadro sigui<strong>en</strong>te resume los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos básicos <strong>de</strong> cada uno <strong>de</strong> los<br />

mo<strong>de</strong>los analizados <strong>en</strong> este informe:<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 117


Área<br />

Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

CCI<br />

Cataluña<br />

ASCOF<br />

Inglaterra 21<br />

Australia<br />

Cuadro 37. Elem<strong>en</strong>tos básicos <strong>de</strong> los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> analizados<br />

Suecia 22 MCCSSIG<br />

Alemania<br />

Finlandia 23<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 118<br />

Estados<br />

Unidos<br />

ECSWPR<br />

Edad &<br />

Vida 24<br />

Unicef Udalmap<br />

Alcance Integral Sectorial Integral Integral Sectorial Sectorial Sectorial Sectorial Sectorial Sectorial Sectorial Integral<br />

Ori<strong>en</strong>tación<br />

municipal<br />

Tipo <strong>de</strong> servicios<br />

sociales<br />

Sí Sí No Sí No No Sí No No No No Sí<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

primaria 25<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

primaria y<br />

secundaria<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

primaria y<br />

secundaria<br />

At<strong>en</strong>ción primaria<br />

y secundaria<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

primaria y<br />

secundaria<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

primaria y<br />

secundaria<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

primaria y<br />

secundaria<br />

Resi<strong>de</strong>ncias<br />

para personasmayores<br />

Servicios para<br />

personas<br />

mayores<br />

Servicios <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción a<br />

personas mayores<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes<br />

Servicios <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción<br />

temprana a la<br />

infancia<br />

Participación Voluntaria Obligatoria Obligatoria Voluntaria Voluntaria Obligatoria Obligatoria Obligatoria - Obligatoria - -<br />

Ámbito territorial<br />

Dim<strong>en</strong>siones<br />

Municipios <strong>de</strong><br />

más <strong>de</strong> 10.000<br />

habitantes<br />

Encargo político-estratégico<br />

Usuario /<br />

cli<strong>en</strong>te<br />

Organización /<br />

recursos<br />

Aspectos<br />

económicos<br />

Autorida<strong>de</strong>s<br />

locales<br />

Calidad <strong>de</strong><br />

vida<br />

Necesida<strong>de</strong>s<br />

sociales<br />

Experi<strong>en</strong>cia<br />

<strong>de</strong>l servicio<br />

Protección <strong>de</strong><br />

personas<br />

vulnerables<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

secundaria<br />

Territorios Municipios - - Municipios - - - - Municipios<br />

Equidad<br />

(acceso)<br />

Efectividad<br />

(acceso,<br />

a<strong>de</strong>cuación,<br />

<strong>calidad</strong>)<br />

Efici<strong>en</strong>cia<br />

(coste efectividad)<br />

Calidad <strong>de</strong> la<br />

at<strong>en</strong>ción;<br />

Eficacia;<br />

Satisfacción;<br />

Listas <strong>de</strong> espera;<br />

Información;<br />

Quejas y recursos<br />

At<strong>en</strong>ción médica y<br />

<strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería<br />

Coordinación<br />

sociosanitaria<br />

Inci<strong>de</strong>ncias<br />

Organizativo<br />

Provisión <strong>de</strong><br />

servicios<br />

B<strong>en</strong>eficios y<br />

resultados<br />

Cuidados<br />

personales y<br />

<strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería<br />

Activida<strong>de</strong>s<br />

prescritas por<br />

un médico<br />

Calidad <strong>de</strong> la<br />

organización<br />

y niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> la<br />

at<strong>en</strong>ción 26<br />

Promoción<br />

<strong>de</strong> la salud y<br />

<strong>el</strong> bi<strong>en</strong>estar;<br />

Gasto<br />

Necesidad <strong>de</strong><br />

servicios<br />

21 Hace refer<strong>en</strong>cia al mo<strong>de</strong>lo actualm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> vigor, <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo ASCOF.<br />

22 Se refiere <strong>de</strong> forma específica al <strong>de</strong>nominado Proyecto <strong>de</strong> Comparación y, <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> ese marco, a las soluciones resi<strong>de</strong>nciales para las personas mayores;<br />

23 Hace refer<strong>en</strong>cia, específicam<strong>en</strong>te, al Marco Nacional <strong>de</strong> Servicios <strong>de</strong> Alta Calidad para las Personas Mayores<br />

24 A la hora <strong>de</strong> valorar este mo<strong>de</strong>lo ha <strong>de</strong> t<strong>en</strong>erse <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que se trata <strong>de</strong> una propuesta no aplicada <strong>en</strong> la realidad.<br />

25 Cataluña cu<strong>en</strong>ta, <strong>en</strong> paral<strong>el</strong>o, con un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> ori<strong>en</strong>tados a la gestión <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros especializados.<br />

26 Las tres dim<strong>en</strong>siones se refier<strong>en</strong> concretam<strong>en</strong>te a los <strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>ativos a la at<strong>en</strong>ción domiciliaria;<br />

Calidad <strong>de</strong> los<br />

cuidados;<br />

Calidad <strong>de</strong> vida;<br />

Li<strong>de</strong>razgo;<br />

R<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to;<br />

Contexto<br />

Personal<br />

Procesos<br />

Resultados<br />

Recursos humanos<br />

y materiales;<br />

-<br />

Economía y<br />

competitividad;<br />

Cohesión<br />

social y<br />

<strong>calidad</strong> <strong>de</strong><br />

vida;<br />

Medioambi<strong>en</strong>te<br />

y<br />

movilidad


Área<br />

Incluye <strong>indicadores</strong><br />

<strong>de</strong><br />

contexto<br />

Incluye <strong>indicadores</strong><br />

<strong>de</strong><br />

impacto<br />

Incluye <strong>indicadores</strong><br />

<strong>de</strong><br />

proceso<br />

Incluye <strong>indicadores</strong>r<strong>el</strong>acionados<br />

con<br />

estándares <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción<br />

directa<br />

Indicadores<br />

específicos<br />

para los diversos<br />

tipos <strong>de</strong><br />

c<strong>en</strong>tros o<br />

poblaciones<br />

Incluye objetivos<br />

o patrones<br />

<strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia<br />

Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

CCI<br />

Cataluña<br />

ASCOF<br />

Inglaterra 21<br />

Australia<br />

Suecia 22 MCCSSIG<br />

Alemania<br />

Finlandia 23<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 119<br />

Estados<br />

Unidos<br />

ECSWPR<br />

Edad &<br />

Vida 24<br />

Unicef Udalmap<br />

No Sí No No No No Sí No Sí No No Sí<br />

No No Sí No Sí No Sí No No No Sí Sí<br />

Sí Sí Sí Sí Sí Sí Sí Sí Sí Sí Sí Sí<br />

No 27 No Sí Sí Sí Sí No Sí Sí Sí No No<br />

Servicios<br />

Sociales básicos<br />

Equipos básicos<br />

<strong>de</strong> Servicios<br />

Sociales<br />

Servicios <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción domiciliaria<br />

C<strong>en</strong>tros abiertos<br />

No<br />

Personas<br />

mayores<br />

Personas con<br />

discapacidad<br />

Protección y<br />

apoyo<br />

Vivi<strong>en</strong>da<br />

(personas sin<br />

hogar)<br />

Servicios resi<strong>de</strong>nciales<br />

para personas<br />

mayores;<br />

At<strong>en</strong>ción domiciliaria;<br />

Interv<strong>en</strong>ción<br />

familiar;<br />

Servicios para<br />

personas con<br />

discapacidad<br />

No<br />

Servicios<br />

resi<strong>de</strong>nciales<br />

para personas<br />

<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tess;<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

domiciliaria<br />

para personas<br />

<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes;<br />

Vivi<strong>en</strong>das<br />

tut<strong>el</strong>adas;<br />

Servicios y<br />

prestaciones<br />

<strong>de</strong> apoyo a<br />

personas<br />

cuidadoras;<br />

At<strong>en</strong>ción<br />

domiciliaria<br />

C<strong>en</strong>tros<br />

resi<strong>de</strong>nciales<br />

- -<br />

T<strong>el</strong>easist<strong>en</strong>cia;<br />

C<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> día y<br />

<strong>de</strong> noche;<br />

Asist<strong>en</strong>cia<br />

domiciliaria:<br />

C<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales<br />

- -<br />

Sí No No No No No Sí No No No Sí No<br />

27 Cataluña cu<strong>en</strong>ta, <strong>en</strong> paral<strong>el</strong>o, con un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> ori<strong>en</strong>tados a la gestión <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros especializados <strong>en</strong> los que su.


Área<br />

Incluye <strong>indicadores</strong>subjetivos<br />

Fu<strong>en</strong>tes utilizadas<br />

Trabajo <strong>en</strong><br />

red<br />

Difusión<br />

Vinculación a<br />

<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong><br />

financiación<br />

Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

CCI<br />

Cataluña<br />

No Sí<br />

Registros<br />

internos<br />

ASCOF<br />

Inglaterra 21<br />

Registros<br />

internos<br />

Encuestas a<br />

personas<br />

usuarias<br />

Encuestas <strong>de</strong><br />

población<br />

Australia<br />

Sí, pero están<br />

p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>finición<br />

Registros<br />

internos<br />

Estadísticas<br />

oficiales<br />

Suecia 22 MCCSSIG<br />

Alemania<br />

Finlandia 23<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 120<br />

Estados<br />

Unidos<br />

ECSWPR<br />

Edad &<br />

Vida 24<br />

Unicef Udalmap<br />

Sí No Sí No No Sí No No No<br />

Registros internos<br />

Encuesta a personas<br />

usuarias<br />

-<br />

Resultados <strong>de</strong><br />

inspecciones<br />

Encuesta a<br />

personas<br />

usuarias<br />

Registros<br />

internos<br />

Estadísticas<br />

oficiales<br />

Registros<br />

internos<br />

Registros<br />

internos<br />

Encuesta a<br />

personas usuarias<br />

Registros internos<br />

Registros<br />

internos<br />

Estadísticas<br />

oficiales<br />

Sí No No Sí No No No No No No No No<br />

<strong>Informe</strong>s<br />

anuales, <strong>en</strong> los<br />

que no se<br />

ofrec<strong>en</strong> públicam<strong>en</strong>te<br />

datos<br />

a niv<strong>el</strong> municipal<br />

P<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>finir<br />

<strong>Informe</strong><br />

anual, con<br />

datos a niv<strong>el</strong><br />

territorial<br />

<strong>Informe</strong> semestral<br />

r<strong>el</strong>ativo a<br />

cada municipio<br />

No No Sí No No<br />

-<br />

Banco <strong>de</strong><br />

datos;<br />

<strong>Informe</strong>s<br />

periódicos<br />

Sí (acreditación)<br />

Banco <strong>de</strong><br />

datos con<br />

explotacionesevolutivas<br />

para<br />

todos los<br />

ámbitos<br />

territoriales<br />

contemplados<br />

No<br />

<strong>Informe</strong><br />

anual y<br />

página web<br />

Sí (acreditación)<br />

- - -<br />

No Sí (acreditación) No No<br />

Registros<br />

internos<br />

Estadísticas<br />

oficiales<br />

Banco <strong>de</strong><br />

datos accesible<br />

a<br />

través <strong>de</strong> la<br />

web


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

4.3. Hacia la construcción <strong>de</strong> un cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> servicios sociales<br />

<strong>en</strong> la CAPV: opciones a <strong>de</strong>terminar<br />

La conformación para la CAPV <strong>de</strong> un cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito<br />

<strong>de</strong> los Servicios Sociales exige optar por las diversas alternativas planteadas <strong>en</strong> cada uno <strong>de</strong> los<br />

<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos planteados <strong>en</strong> la tabla anterior. Para po<strong>de</strong>r optar <strong>en</strong>tre las diversas alternativas, <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

punto sigui<strong>en</strong>te se <strong>de</strong>scrib<strong>en</strong> las implicaciones -posibilida<strong>de</strong>s, v<strong>en</strong>tajas y <strong>de</strong>sv<strong>en</strong>tajas- que<br />

podría suponer cada una <strong>de</strong> <strong>el</strong>las t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> la medida <strong>de</strong> lo posible la realidad<br />

actual <strong>de</strong>l sistema vasco <strong>de</strong> Servicios Sociales.<br />

Aunque los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>sobre</strong> los que es preciso <strong>de</strong>cidir se han dividido <strong>en</strong> una <strong>de</strong>c<strong>en</strong>a <strong>de</strong> cate-<br />

gorías, es obvio que algunas <strong>de</strong> <strong>el</strong>las está estrecham<strong>en</strong>te interr<strong>el</strong>acionadas y que optar <strong>en</strong> algu-<br />

nos aspectos por una alternativa concreta <strong>de</strong>termina las opciones que podrán adoptarse poste-<br />

riorm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> otra. Es obvio, por otra parte, que no todas las cuestiones ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>el</strong> mismo grado<br />

<strong>de</strong> r<strong>el</strong>evancia y que, mi<strong>en</strong>tras algunas pue<strong>de</strong>n consi<strong>de</strong>rarse básicas o es<strong>en</strong>ciales <strong>de</strong> cara a la<br />

formulación <strong>de</strong>l sistema, otras resultan más secundarias. Por último, <strong>de</strong>be señalarse que <strong>el</strong><br />

texto no se posiciona, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, a favor o <strong>en</strong> contra <strong>de</strong> opciones concretas, <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong><br />

que se consi<strong>de</strong>ra que esas opciones <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser <strong>de</strong>terminadas por la Alta Inspección y/o por <strong>el</strong><br />

conjunto <strong>de</strong> las instituciones con compet<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales.<br />

4.3.1. Alcance y ori<strong>en</strong>tación g<strong>en</strong>eral<br />

Como se ha señalado anteriorm<strong>en</strong>te, los mo<strong>de</strong>los <strong>de</strong> verificación y promoción <strong>de</strong> la <strong>calidad</strong><br />

utilizados <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito internacional se pue<strong>de</strong>n clasificar <strong>en</strong> función <strong>de</strong>l niv<strong>el</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> que se apli-<br />

can: a) niv<strong>el</strong> sistémico; b) niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> organización o institución; y c) niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> programa, servicio o<br />

<strong>de</strong>partam<strong>en</strong>to (Klass<strong>en</strong> et al, 2009). Por tanto, <strong>el</strong> primer <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to que es necesario <strong>de</strong>terminar<br />

es <strong>el</strong> alcance <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> que quiere <strong>de</strong>sarrollarse y su ori<strong>en</strong>tación g<strong>en</strong>eral. De<br />

forma muy esquemática, los sistemas que se han analizado se divi<strong>de</strong>n <strong>en</strong> dos gran<strong>de</strong>s grupos:<br />

- Por una parte, los mo<strong>de</strong>los dirigidos a impulsar, supervisar y/o garantizar la <strong>calidad</strong> <strong>de</strong><br />

los servicios prestados por parte <strong>de</strong> las administraciones locales <strong>en</strong> <strong>el</strong> ejercicio <strong>de</strong> sus<br />

compet<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales. Se trata, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>los<br />

impulsados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> las respectivas administraciones c<strong>en</strong>trales, se caracterizan por pres-<br />

tar una especial at<strong>en</strong>ción a los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos r<strong>el</strong>acionados con los factores organizativos<br />

(tasas <strong>de</strong> cobertura, equidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> acceso, a<strong>de</strong>cuación <strong>de</strong> las ratios profesionales, efi-<br />

ci<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>el</strong> gasto, etc.) e inci<strong>de</strong>n <strong>en</strong> escasa medida <strong>en</strong> las cuestiones más estrictam<strong>en</strong>-<br />

te r<strong>el</strong>acionadas con la at<strong>en</strong>ción directa o los estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> asist<strong>en</strong>cial. Corres-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios 121


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

pon<strong>de</strong>n claram<strong>en</strong>te a esta ori<strong>en</strong>tación los mo<strong>de</strong>los i<strong>de</strong>ntificados <strong>en</strong> Cataluña (CCI),<br />

Finlandia, Suecia e Inglaterra, así como <strong>el</strong> <strong>de</strong> Australia, si bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> este caso <strong>el</strong> ámbito<br />

administrativo supervisado es <strong>el</strong> territorial o subestatal, y no estrictam<strong>en</strong>te <strong>el</strong> munici-<br />

pal.<br />

- Por otra parte, los mo<strong>de</strong>los más estrecham<strong>en</strong>te vinculados a la <strong>calidad</strong> asist<strong>en</strong>cial, <strong>en</strong><br />

uno o <strong>en</strong> varios tipos <strong>de</strong> servicios. En estos casos, los procesos, resultados o impactos<br />

que se ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta se r<strong>el</strong>acionan con la at<strong>en</strong>ción que recib<strong>en</strong> las personas usuarias<br />

<strong>de</strong> los diversos servicios, <strong>en</strong> aplicación <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> o bu<strong>en</strong>a<br />

práctica. Se correspon<strong>de</strong>n con este tipo <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>los los i<strong>de</strong>ntificados <strong>en</strong> Estados Uni-<br />

dos y Alemania, o las propuestas realizadas por la Fundación Edad y Vida <strong>en</strong> España.<br />

Aunque no necesariam<strong>en</strong>te ha <strong>de</strong> ser así, parece obvio que <strong>el</strong> primer mo<strong>de</strong>lo se c<strong>en</strong>tra más <strong>en</strong><br />

lo que <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> la CAPV se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> como servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria, mi<strong>en</strong>tras que<br />

<strong>el</strong> segundo se c<strong>en</strong>tra fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción secundaria (aunque tam-<br />

bién, <strong>en</strong> muchos casos, <strong>en</strong> la at<strong>en</strong>ción domiciliaria). En todo caso, la alternativa no radica <strong>en</strong><br />

optar <strong>en</strong>tre un mo<strong>de</strong>lo ori<strong>en</strong>tado a la at<strong>en</strong>ción primaria u otro ori<strong>en</strong>tado a la at<strong>en</strong>ción secunda-<br />

ria, sino <strong>en</strong> dar respuesta a las dos disyuntivas sigui<strong>en</strong>tes:<br />

- Un mo<strong>de</strong>lo ori<strong>en</strong>tado exclusivam<strong>en</strong>te a la supervisión <strong>de</strong> los servicios municipales (o<br />

<strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria) fr<strong>en</strong>te a un mo<strong>de</strong>lo ori<strong>en</strong>tado a la supervisión <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong><br />

los servicios (forales y municipales, <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> la CAPV). El mo<strong>de</strong>lo catalán corres-<br />

pon<strong>de</strong> a la ori<strong>en</strong>tación municipalista, <strong>de</strong>bido <strong>en</strong>tre otras razones a las compet<strong>en</strong>cias <strong>de</strong><br />

la <strong>en</strong>tidad promotora (la Diputación provincial <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona) y al mo<strong>de</strong>lo compet<strong>en</strong>-<br />

cial vig<strong>en</strong>te <strong>en</strong> Cataluña. El resto <strong>de</strong> los mo<strong>de</strong>los no resultan aplicables <strong>en</strong> nuestro <strong>en</strong>-<br />

torno ya que, <strong>en</strong> la mayor parte <strong>de</strong> los países analizados, las administraciones locales<br />

son compet<strong>en</strong>tes tanto para la prestación <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria como <strong>de</strong><br />

at<strong>en</strong>ción secundaria.<br />

En nuestro <strong>en</strong>torno, una ori<strong>en</strong>tación exclusivam<strong>en</strong>te municipalista podría estar justifi-<br />

cada por <strong>el</strong> pap<strong>el</strong> es<strong>en</strong>cial que este niv<strong>el</strong> administrativo juega <strong>en</strong> la prestación <strong>de</strong> servi-<br />

cios sociales <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> la Ley 12/2008, su<br />

actual atomización organizativa, y <strong>el</strong> comparativam<strong>en</strong>te m<strong>en</strong>or <strong>de</strong>sarrollado <strong>de</strong> los ser-<br />

vicios sociales municipales.<br />

- Un mo<strong>de</strong>lo c<strong>en</strong>trado <strong>en</strong> los aspectos organizativos o sistémicos (acceso, equidad, efi-<br />

ci<strong>en</strong>cia, tasas <strong>de</strong> cobertura, etc.) fr<strong>en</strong>te a un mo<strong>de</strong>lo más c<strong>en</strong>trado <strong>en</strong> la <strong>calidad</strong> asis-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

t<strong>en</strong>cial, a partir <strong>de</strong> la i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> estándares <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> y/o criterios<br />

<strong>de</strong> bu<strong>en</strong>a práctica. El caso alemán es un bu<strong>en</strong> expon<strong>en</strong>te <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> <strong>en</strong>foques.<br />

Aunque no sean <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos s<strong>en</strong>cillos <strong>de</strong> separar, parece obvia <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido la necesi-<br />

dad <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>ciar <strong>en</strong>tre los mo<strong>de</strong>los más estrictam<strong>en</strong>te ori<strong>en</strong>tados a la <strong>calidad</strong> asist<strong>en</strong>-<br />

cial <strong>de</strong> los ori<strong>en</strong>tados a los aspectos organizativos o <strong>de</strong> gestión.<br />

Obviam<strong>en</strong>te, es posible crear un mo<strong>de</strong>lo mixto que t<strong>en</strong>ga <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta ambos tipos <strong>de</strong><br />

<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos, si bi<strong>en</strong> podría p<strong>en</strong>sarse que priorizar uno <strong>de</strong> <strong>el</strong>los permitiría un <strong>de</strong>sarrollo<br />

más s<strong>en</strong>cillo y coher<strong>en</strong>te <strong>de</strong> cualquier mo<strong>de</strong>lo que se quiera <strong>de</strong>sarrollar. La atribución<br />

<strong>de</strong> funciones realizada mediante <strong>el</strong> Decreto 238/2010 y mediante la propia Ley<br />

12/2008 a la Alta Inspección <strong>de</strong> Servicios Sociales –contribuir al funcionami<strong>en</strong>to ar-<br />

mónico y coordinado <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> Servicios Sociales, sin perjuicio <strong>de</strong> las compet<strong>en</strong>-<br />

cias atribuidas a otras instituciones <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> la inspección-, invita quizá a con-<br />

ce<strong>de</strong>r mayor importancia a los aspectos organizativos fr<strong>en</strong>te a los estrictam<strong>en</strong>te r<strong>el</strong>a-<br />

cionados con la <strong>calidad</strong> asist<strong>en</strong>cial.<br />

4.3.2. Integralidad fr<strong>en</strong>te a sectorialidad<br />

El análisis realizado pone también <strong>de</strong> manifiesto la exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>: a) un mo<strong>de</strong>lo integral (Cata-<br />

luña, Australia, algunos <strong>de</strong> los mo<strong>de</strong>los ingleses…) <strong>en</strong> <strong>el</strong> que la situación <strong>de</strong> los servicios socia-<br />

les se analiza junto a la <strong>de</strong> otros servicios públicos; y b) un mo<strong>de</strong>lo sectorial, monográficam<strong>en</strong>-<br />

te c<strong>en</strong>trado <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los servicios sociales (o, <strong>en</strong> algunos casos, la <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia, la at<strong>en</strong>-<br />

ción a las personas mayores, etc.).<br />

Obviam<strong>en</strong>te, <strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> que un sistema <strong>de</strong> este tipo sea impulsado por la Alta Inspección <strong>de</strong><br />

Servicios Sociales permite p<strong>en</strong>sar <strong>en</strong> una ori<strong>en</strong>tación sectorial, exclusivam<strong>en</strong>te c<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales y sin r<strong>el</strong>ación con otros servicios públicos. Con todo, cabría<br />

también valorar si un esquema <strong>de</strong> este tipo no <strong>de</strong>bería insertarse <strong>en</strong> un proceso más amplio <strong>de</strong><br />

<strong>indicadores</strong> r<strong>el</strong>ativos a los servicios públicos y, <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> estos, a los servicios prestados por las<br />

administraciones locales.<br />

4.3.3. Obligatoriedad <strong>de</strong> participar <strong>en</strong> <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo y vinculación con <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos económicos<br />

El análisis realizado ha i<strong>de</strong>ntificado tanto mo<strong>de</strong>los <strong>en</strong> lo que la participación es estrictam<strong>en</strong>te<br />

voluntaria (como <strong>el</strong> catalán o <strong>el</strong> sueco), como otros <strong>en</strong> los que la participación es obligatoria<br />

(caso <strong>de</strong> los ingleses, <strong>el</strong> finlandés, <strong>el</strong> alemán o <strong>el</strong> norteamericano, <strong>en</strong> cuyo caso la participación<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> sistema se establece a<strong>de</strong>más como condición impuesta a los c<strong>en</strong>tros para po<strong>de</strong>r prestar<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

servicios). Cada uno <strong>de</strong> las dos opciones pres<strong>en</strong>ta v<strong>en</strong>tajas e inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes y <strong>de</strong>termina cla-<br />

ram<strong>en</strong>te las características y <strong>el</strong> alcance <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo.<br />

Estrecham<strong>en</strong>te r<strong>el</strong>acionado con <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> obligatoriedad <strong>de</strong>l sistema, aparece la cuestión <strong>de</strong> la<br />

vinculación <strong>de</strong>l cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> al mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> financiación <strong>de</strong> los servicios<br />

sociales. El análisis realizado no permite afirmar que este tipo <strong>de</strong> vinculación resulte frecu<strong>en</strong>te.<br />

Sin embargo, cabe p<strong>en</strong>sar que la participación <strong>en</strong> un sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to –y,<br />

<strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido, <strong>el</strong> cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> umbrales mínimos <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> previam<strong>en</strong>te<br />

establecidos- podría vincularse a la participación <strong>en</strong> un sistema <strong>de</strong> financiación condicionada<br />

(similar al Plan Concertado <strong>de</strong> Servicios Sociales, establecido <strong>en</strong> <strong>el</strong> territorio <strong>de</strong> financiación<br />

común <strong>de</strong>l Estado español) ori<strong>en</strong>tado a la sost<strong>en</strong>ibilidad económica <strong>de</strong> los servicios sociales<br />

municipales <strong>en</strong> la CAPV.<br />

4.3.4. Determinación <strong>de</strong> objetivos y difusión <strong>de</strong> los resultados<br />

Otro <strong>de</strong> los aspectos r<strong>el</strong>evantes <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo, estrecham<strong>en</strong>te r<strong>el</strong>acionado con <strong>el</strong> anterior, es la<br />

inclusión <strong>de</strong> objetivos o patrones <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>el</strong> mismo y, <strong>en</strong> caso afirmativo, <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong><br />

cálculo <strong>el</strong>egido para su <strong>de</strong>terminación.<br />

La experi<strong>en</strong>cia inglesa, una <strong>de</strong> las más dilatadas y ricas <strong>de</strong> todas las analizadas, ha concluido<br />

con la r<strong>en</strong>uncia al establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> objetivos o refer<strong>en</strong>cias y, <strong>sobre</strong> todo, al uso <strong>de</strong> clasifica-<br />

ciones, rankings, ratings y <strong>de</strong>más sistemas comparativos y/o competitivos. Tampoco cu<strong>en</strong>tan<br />

con este tipo <strong>de</strong> sistemas mo<strong>de</strong>los como <strong>el</strong> catalán. Sin embargo, por otra parte, cabe p<strong>en</strong>sar<br />

que es necesario establecer umbrales, valores o refer<strong>en</strong>cias que permitan <strong>de</strong>terminar <strong>en</strong> qué<br />

medida los diversos servicios públicos se acercan o no al r<strong>en</strong>dimi<strong>en</strong>to consi<strong>de</strong>rado como mí-<br />

nimo, razonable u óptimo, ya sea <strong>en</strong> nombre <strong>de</strong> una mayor transpar<strong>en</strong>cia o con la int<strong>en</strong>ción <strong>de</strong><br />

promover e inc<strong>en</strong>tivar la mejora <strong>de</strong> qui<strong>en</strong>es estén más alejados <strong>de</strong> esos valores. Aceptada la<br />

necesidad <strong>de</strong> establecer este tipo <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cias, la <strong>de</strong>cisión se refiere a dos <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos, estre-<br />

cham<strong>en</strong>te r<strong>el</strong>acionados <strong>en</strong>tre sí:<br />

- <strong>el</strong> carácter <strong>de</strong> la refer<strong>en</strong>cia, que pue<strong>de</strong> establecerse como un umbral mínimo <strong>de</strong> cum-<br />

plimi<strong>en</strong>to, como una refer<strong>en</strong>cia intermedia o como una refer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> máximos, ori<strong>en</strong>-<br />

tativa, hacia la que es preciso o conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>te avanzar.<br />

- la forma <strong>de</strong> cálculo, que <strong>en</strong> cualquier caso pue<strong>de</strong> ser difer<strong>en</strong>te para cada indicador. Los<br />

ejemplos analizados optan <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral por dos sistemas: la <strong>el</strong>ección <strong>de</strong> un indicador ab-<br />

soluto consi<strong>de</strong>rado a<strong>de</strong>cuado <strong>de</strong> una forma más o m<strong>en</strong>os conv<strong>en</strong>cional, por una parte,<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

y la <strong>el</strong>ección <strong>de</strong> un indicador r<strong>el</strong>ativo, como, por ejemplo, la media, la mediana o <strong>el</strong> va-<br />

lor correspondi<strong>en</strong>te al quinto quintil.<br />

Tan importante como esta cuestión es la r<strong>el</strong>ativa a la difusión <strong>de</strong> los resultados, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> dos<br />

puntos <strong>de</strong> vista:<br />

- por un lado, la posibilidad, como existe <strong>en</strong> Cataluña, <strong>de</strong> que una parte <strong>de</strong> los datos no<br />

se <strong>de</strong>n a conocer públicam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> forma individualizada, sino únicam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> forma<br />

agregada. Esta anonimización se justifica <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong> que se consi<strong>de</strong>ra que los in-<br />

dicadores constituy<strong>en</strong> una refer<strong>en</strong>cia para <strong>el</strong> trabajo <strong>en</strong> equipo y la mejora interna, y<br />

no para <strong>el</strong> conocimi<strong>en</strong>to público. Fr<strong>en</strong>te a esta opción, <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo inglés ha t<strong>en</strong>dido a<br />

la mayor individualización <strong>de</strong> los resultados posible, a partir <strong>de</strong> la i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> que la com-<br />

pet<strong>en</strong>cia y la comparación resultan factores inc<strong>en</strong>tivadores <strong>de</strong> la mejora, y <strong>en</strong> nombre<br />

también <strong>de</strong> una mayor transpar<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> cara a la ciudadanía. El mismo esquema se ha<br />

segudo, <strong>en</strong> este caso a niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros resi<strong>de</strong>nciales, <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong>l seguro <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong>-<br />

<strong>de</strong>ncia alemán.<br />

- por otro lado, la forma <strong>de</strong> difusión y publicación <strong>de</strong> los resultados juega un pap<strong>el</strong> im-<br />

portante. Algunos sistemas, por ejemplo <strong>el</strong> catalán, han optado por la publicación<br />

anual <strong>de</strong> informes <strong>en</strong> los que se valora <strong>el</strong> cambio <strong>en</strong> los valores alcanzados y se ofre-<br />

c<strong>en</strong> los datos <strong>de</strong> forma agregada. Otros países, como Finlandia o Alemania, han opta-<br />

do por un sistema más transpar<strong>en</strong>te, habilitando un completísimo banco <strong>de</strong> datos que<br />

permite realizar explotaciones on line muy <strong>de</strong>talladas, <strong>de</strong> carácter evolutivo, a escala<br />

municipal y regional. A este mo<strong>de</strong>lo respon<strong>de</strong> también <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> Udalmap, que<br />

permite <strong>el</strong>aborar informes monográficos municipales para los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong>seados.<br />

4.3.5. Las unida<strong>de</strong>s territoriales <strong>de</strong> análisis<br />

Como se ha señalado al analizar los difer<strong>en</strong>tes mo<strong>de</strong>los, <strong>en</strong> algunos casos la unidad <strong>de</strong> análisis<br />

<strong>de</strong> cada sistema (es <strong>de</strong>cir, la unidad básica que remite y/o a la que se refier<strong>en</strong> los datos) es un<br />

c<strong>en</strong>tro (<strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro resi<strong>de</strong>ncial, por ejemplo, <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong>l DMS norteamericano). De utilizarse <strong>el</strong><br />

c<strong>en</strong>tro como unidad <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia, la información podría difundirse <strong>de</strong> forma individualizada<br />

(a niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tro) o agregarse <strong>en</strong> función <strong>de</strong> diversas variables (r<strong>el</strong>acionadas con la ubicación<br />

geográfica, la titularidad, <strong>el</strong> tipo <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tro, etc.).<br />

En la mayor parte <strong>de</strong> los casos, sin embargo, se trata <strong>de</strong> unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> carácter territorial. Si bi<strong>en</strong><br />

la opción que <strong>en</strong> este ámbito se adopte está estrecham<strong>en</strong>te vinculada a las opciones planteadas<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

<strong>en</strong> cuanto al alcance y la ori<strong>en</strong>tación <strong>de</strong>l sistema, así como a la disponibilidad <strong>de</strong> datos conve-<br />

ni<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>de</strong>sagregados para cada una <strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s territoriales que se <strong>de</strong>termin<strong>en</strong> (como<br />

más a<strong>de</strong>lante se explica), <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> la CAPV la opción <strong>en</strong>tre las unida<strong>de</strong>s territoriales no<br />

resulta s<strong>en</strong>cilla. Las opciones básicas son dos:<br />

- De una parte, podría articularse <strong>en</strong> torno a las unida<strong>de</strong>s territoriales que ya exist<strong>en</strong>: Te-<br />

rritorio Histórico, municipio o comarca 28, por ejemplo.<br />

- De otra, resultaría más congru<strong>en</strong>te con <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la Ley 12/2008 que, si se adop-<br />

ta un <strong>en</strong>foque territorial, éste se corresponda con <strong>el</strong> establecido <strong>en</strong> <strong>el</strong> Mapa <strong>de</strong> Servi-<br />

cios Sociales <strong>de</strong> la CAPV. De esta forma, <strong>el</strong> sistema ofrecería sus datos a niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> zona<br />

básica, área y comarca <strong>de</strong> servicios sociales, lo que permitiría valorar, <strong>en</strong>tre otros as-<br />

pectos, <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> necesidad <strong>de</strong> cada ámbito territorial y <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

los cont<strong>en</strong>didos establecidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> propio Mapa.<br />

4.3.6. Dim<strong>en</strong>siones y características <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong><br />

Una vez <strong>de</strong>finidas algunas <strong>de</strong> las opciones apuntadas hasta ahora, cabe p<strong>en</strong>sar <strong>en</strong> las caracterís-<br />

ticas concretas <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> que <strong>de</strong>b<strong>en</strong> conformar <strong>el</strong> cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong>. En este aspecto,<br />

la reflexión <strong>de</strong>bería girar <strong>en</strong> torno a al m<strong>en</strong>os cuatro cuestiones fundam<strong>en</strong>tales:<br />

- Marco teórico. De todos los mo<strong>de</strong>los analizados, los sistemas <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> más só-<br />

lidos son aqu<strong>el</strong>los que part<strong>en</strong> <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo teórico claro, es <strong>de</strong>cir, <strong>de</strong> unos objetivos<br />

compartidos y claram<strong>en</strong>te establecidos <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación al sistema <strong>de</strong> Servicios Sociales y al<br />

propio sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>. Los <strong>cuadros</strong> <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong>b<strong>en</strong> recoger o<br />

hacer refer<strong>en</strong>cia a las priorida<strong>de</strong>s que <strong>en</strong> cada mom<strong>en</strong>to ti<strong>en</strong>e <strong>el</strong> sistema <strong>de</strong> Servicios<br />

Sociales. Des<strong>de</strong> ese punto <strong>de</strong> vista, la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong>be vincularse a<br />

los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos que establec<strong>en</strong> la misión, la visión o los objetivos <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> Servi-<br />

cios Sociales, conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te operativizados o traducidos a <strong>indicadores</strong> manejables.<br />

Así pues, los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos básicos para la <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> ese mo<strong>de</strong>lo habrían <strong>de</strong> ser,<br />

por una parte, las disposiciones cont<strong>en</strong>idas <strong>en</strong> la Ley 12/2008 <strong>de</strong> Servicios Sociales (y,<br />

más concretam<strong>en</strong>te, sus artículos 7 a 12) y, por otra, los objetivos y priorida<strong>de</strong>s esta-<br />

blecidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> Plan Estratégico <strong>de</strong> Servicios Sociales.<br />

28 Determinadas fu<strong>en</strong>tes estadísticas, y <strong>en</strong> ocasiones las propias Diputaciones, su<strong>el</strong><strong>en</strong> <strong>de</strong>sagregar sus datos a niv<strong>el</strong> comarcal, si bi<strong>en</strong><br />

la <strong>de</strong>teminación <strong>de</strong> las comarcas pocas veces su<strong>el</strong>e coinci<strong>de</strong>r <strong>en</strong>tre las distintas fu<strong>en</strong>tes.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

- Dim<strong>en</strong>siones. Una vez <strong>de</strong>finido ese marco teórico, resulta necesario establecer <strong>en</strong><br />

función <strong>de</strong> qué dim<strong>en</strong>siones concretas pue<strong>de</strong>n agruparse los <strong>indicadores</strong>.<br />

- Indicadores <strong>de</strong> contexto. Resulta también necesario valorar la conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> in-<br />

troducir, <strong>en</strong> <strong>el</strong> cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong>, <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> contexto, no directam<strong>en</strong>te r<strong>el</strong>aciona-<br />

dos con <strong>el</strong> resultado <strong>de</strong> las actuaciones cuya <strong>calidad</strong> se analiza. Se trata <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong><br />

<strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> carácter socio<strong>de</strong>mográfico (tasas <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo, <strong>de</strong> <strong>en</strong>vejecimi<strong>en</strong>to, <strong>de</strong><br />

inmigración, <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia, etc.) que, por una parte, ayudan a <strong>de</strong>limitar las necesida-<br />

<strong>de</strong>s sociales <strong>de</strong>l ámbito territorial <strong>en</strong> cuestión pero que pue<strong>de</strong>n no ser a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te<br />

interpretados, si no se ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>n <strong>de</strong> factores aj<strong>en</strong>os a la influ<strong>en</strong>cia<br />

<strong>de</strong> los servicios analizados, e introducir una complejidad innecesaria. La inclusión o no<br />

<strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> contexto está, por otra parte, estrecham<strong>en</strong>te vinculada a la disponi-<br />

bilidad <strong>de</strong> tales datos a la escala territorial requerida.<br />

- Indicadores <strong>de</strong> impacto o <strong>de</strong> proceso. Otra <strong>de</strong> las cuestiones básicas <strong>de</strong>l sistema es<br />

si los <strong>indicadores</strong> se c<strong>en</strong>trarán <strong>en</strong> los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> impacto, es <strong>de</strong>cir, <strong>en</strong> la situación<br />

<strong>en</strong> la que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran las personas o <strong>en</strong> los <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> proceso, o <strong>en</strong> ambos.<br />

Otra <strong>de</strong> las cuestiones prioritarias se refiere a la introducción <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> subjetivos, r<strong>el</strong>ati-<br />

vos a la satisfacción o a la percepción <strong>de</strong> la ciudadanía y/o <strong>de</strong> las personas usuarias respecto a<br />

los servicios sociales. Aunque se trata, sin duda, <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> gran interés, cabe señalar<br />

que no exist<strong>en</strong>, a la fecha, sistemas homogéneos <strong>de</strong> recogida <strong>de</strong> la percepción subjetiva <strong>de</strong> la<br />

ciudadanía o <strong>de</strong> las personas usuarias <strong>de</strong> los servicios sociales respecto a su situación, lo que<br />

obligaría a establecer sistemas <strong>de</strong> recogida ad hoc <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> información.<br />

Algunos <strong>de</strong> los sistemas analizados, por otra parte, ti<strong>en</strong><strong>de</strong>n a <strong>de</strong>sagregar sus datos <strong>en</strong> función<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>terminadas variables, como <strong>el</strong> orig<strong>en</strong> étnico <strong>de</strong> las personas at<strong>en</strong>didas, su estatus socioe-<br />

conómico, etc., como <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> evaluación <strong>de</strong> la igualdad <strong>de</strong> oportunida<strong>de</strong>s, <strong>en</strong> la medida<br />

<strong>en</strong> que esos colectivos pue<strong>de</strong>n pres<strong>en</strong>tar mayores dificulta<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>el</strong> acceso a los servicios socia-<br />

les. En función <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> finalm<strong>en</strong>te contemplados, será necesario <strong>de</strong>terminar, <strong>de</strong><br />

acuerdo también al mo<strong>de</strong>lo teórico establecido, qué tipo <strong>de</strong> <strong>de</strong>sagregaciones se <strong>de</strong>sea y es po-<br />

sible realizar.<br />

4.3.7. R<strong>el</strong>ación con otros dispositivos exist<strong>en</strong>tes y fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> datos<br />

Otra <strong>de</strong> las cuestiones fundam<strong>en</strong>tales <strong>sobre</strong> la que es preciso pronunciarse es la r<strong>el</strong>ación <strong>en</strong>tre<br />

<strong>el</strong> cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> que se establezca y algunos <strong>de</strong> los dispositivos <strong>de</strong> informa-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

ción e inspección que ya exist<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> marco <strong>de</strong> los Servicios Sociales vascos. En concreto,<br />

<strong>de</strong>bería aclararse <strong>en</strong> qué medida <strong>el</strong> cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> va a estar r<strong>el</strong>acionado con:<br />

- El Observatorio <strong>de</strong> Servicios Sociales;<br />

- El Sistema <strong>de</strong> Información <strong>de</strong> Servicios Sociales;<br />

- Los sistemas <strong>de</strong> registro, homologación e inspección exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito territorial<br />

y/o autonómico.<br />

Por otra parte, la <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> no pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>jar <strong>de</strong> t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta las fu<strong>en</strong>-<br />

tes <strong>de</strong> datos disponibles <strong>en</strong> la actualidad, y su niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>sagregación territorial. El análisis rea-<br />

lizado ha permitido observar que, <strong>en</strong> muchos casos, la fu<strong>en</strong>te prioritaria <strong>de</strong> datos son los regis-<br />

tros internos <strong>de</strong> las administraciones. Basarse <strong>en</strong> este tipo <strong>de</strong> datos requeriría un trabajo <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>finición <strong>de</strong> la información que <strong>de</strong>be recogerse y transmitirse <strong>en</strong> cada c<strong>en</strong>tro o unidad territo-<br />

rial, y un trabajo <strong>de</strong> recolección <strong>de</strong> datos probablem<strong>en</strong>te int<strong>en</strong>so, si bi<strong>en</strong> cabe p<strong>en</strong>sar que algu-<br />

nas <strong>de</strong> las fu<strong>en</strong>tes estadísticas disponibles o <strong>el</strong> Sistema <strong>de</strong> Información <strong>de</strong> Servicios Sociales ya<br />

están recogi<strong>en</strong>do algunos <strong>de</strong> estos datos.<br />

En lo que se refiere a las fu<strong>en</strong>tes estadísticas, Euskadi cu<strong>en</strong>ta con una serie <strong>de</strong> estadísticas -<br />

realizadas por <strong>el</strong> Eustat y/o por <strong>el</strong> Órgano Estadístico <strong>de</strong>l Departam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Empleo y Asun-<br />

tos Sociales- que perfectam<strong>en</strong>te podrían constituir la base <strong>de</strong> un cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> estas<br />

características. En principio, cabe recordar la exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> al m<strong>en</strong>os las sigui<strong>en</strong>tes fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />

datos:<br />

- Estadística <strong>de</strong> Servicios Sociales <strong>de</strong> Eustat (ESSEC).<br />

- Estudio <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> gasto público <strong>en</strong> Servicios Sociales, <strong>de</strong>l Departam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Empleo y<br />

Asuntos Sociales.<br />

- Encuesta <strong>de</strong> Necesida<strong>de</strong>s y Demanda <strong>de</strong> Servicios Sociales (EDDS), <strong>de</strong>l Departam<strong>en</strong>-<br />

to <strong>de</strong> Empleo y Asuntos Sociales.<br />

- Encuesta <strong>de</strong> Pobreza y Desigualda<strong>de</strong>s Sociales (EPDS), <strong>de</strong>l Departam<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Empleo<br />

y Asuntos Sociales.<br />

Las fu<strong>en</strong>tes señaladas pres<strong>en</strong>tan <strong>en</strong> cualquier caso problemas importantes: por una parte, la<br />

periodicidad <strong>de</strong> algunas <strong>de</strong> las <strong>en</strong>cuestas (como la EPDS o la EDDS) es cuatri<strong>en</strong>al, lo que difi-<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

culta su utilización <strong>en</strong> un sistema <strong>de</strong> estas características. La ESSEC y <strong>el</strong> estudio <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> gasto<br />

público <strong>en</strong> Servicios Sociales, por su parte, ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una periodicidad anual, si bi<strong>en</strong> la disponibili-<br />

dad <strong>de</strong> sus datos adolece <strong>de</strong> cierto retraso. Por otra parte, la escala territorial <strong>de</strong> estas fu<strong>en</strong>tes es<br />

muy diversa: aunque <strong>en</strong> todos los casos podrían ofrecerse datos a niv<strong>el</strong> comarcal, sólo <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

caso <strong>de</strong> la <strong>en</strong>cuesta <strong>de</strong> gasto público se dispone <strong>de</strong> datos individualizados a niv<strong>el</strong> municipal.<br />

Existe, por otra parte, la opción <strong>de</strong> realizar <strong>en</strong>cuestas o mediciones ad hoc para la alim<strong>en</strong>tación<br />

<strong>de</strong> este sistema <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>. La experi<strong>en</strong>cia inglesa resulta <strong>en</strong> ese s<strong>en</strong>tido interesante, ya que<br />

<strong>en</strong> aqu<strong>el</strong> país se ha optado por <strong>en</strong>com<strong>en</strong>dar a cada autoridad local la realización <strong>de</strong> dos <strong>en</strong>cues-<br />

tas –con una metodología común para todas las autorida<strong>de</strong>s locales- para valorar la percep-<br />

ción y las necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la población <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación a los servicios sociales, por una parte, y para<br />

conocer la valoración que las personas usuarias <strong>de</strong> los servicios sociales hac<strong>en</strong> <strong>de</strong> los servicios<br />

que recib<strong>en</strong>, por otra. Por su parte, <strong>el</strong> mo<strong>de</strong>lo alemán se ha basado <strong>en</strong> la utilización <strong>de</strong> los da-<br />

tos prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l exhaustivo sistema <strong>de</strong> inspección al que <strong>de</strong> forma obligatoria han <strong>de</strong> so-<br />

meterse los c<strong>en</strong>tros que prestan servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción a la <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia.<br />

La cuestión <strong>de</strong> las fu<strong>en</strong>tes disponibles resulta <strong>en</strong> última instancia <strong>de</strong>finitiva, ya que, <strong>en</strong> realidad,<br />

las opciones básicas son dos: <strong>el</strong>aborar <strong>el</strong> cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> a partir <strong>de</strong> las fu<strong>en</strong>tes estadísticas<br />

actuales y/o <strong>de</strong> los registros internos que ya manti<strong>en</strong><strong>en</strong> las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s informantes, por una<br />

parte, o crear nuevas herrami<strong>en</strong>tas <strong>de</strong> recogida <strong>de</strong> información que alim<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>de</strong> datos <strong>el</strong> cua-<br />

dro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong>.<br />

4.3.8. El trabajo <strong>en</strong> red y <strong>el</strong> proceso <strong>de</strong> participación <strong>en</strong> la <strong>el</strong>aboración <strong>de</strong>l cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong><br />

Otra <strong>de</strong> las cuestiones r<strong>el</strong>evantes para <strong>el</strong> diseño <strong>de</strong>l sistema es <strong>el</strong> establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> talleres,<br />

grupos <strong>de</strong> mejora y otras fórmulas <strong>de</strong> trabajo <strong>en</strong> red que permitan trabajar <strong>de</strong> forma conjunta<br />

<strong>en</strong> base a los <strong>indicadores</strong> recogidos <strong>en</strong> <strong>el</strong> cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong>. La experi<strong>en</strong>cia sueca y la <strong>de</strong> los<br />

círculos <strong>de</strong> comparación municipal <strong>de</strong> Cataluña son bu<strong>en</strong>os ejemplos <strong>de</strong>l pot<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> este tipo<br />

<strong>de</strong> <strong>en</strong>foques.<br />

Finalm<strong>en</strong>te, resulta es<strong>en</strong>cial reflexionar <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> propio proceso <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> los indi-<br />

cadores y <strong>sobre</strong> la forma <strong>en</strong> la que se quiere dar respuesta a las opciones que acaban <strong>de</strong> plan-<br />

tearse. Des<strong>de</strong> ese punto <strong>de</strong> vista, tanto los análisis prácticos como las reflexiones teóricas <strong>sobre</strong><br />

la <strong>el</strong>aboración <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> <strong>cuadros</strong> <strong>de</strong> <strong>mando</strong> han puesto <strong>de</strong> manifiesto la conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

buscar fórmulas <strong>de</strong> colaboración y cons<strong>en</strong>so interinstitucional, permiti<strong>en</strong>do que todos los<br />

ag<strong>en</strong>tes con compet<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> la materia –y que son, finalm<strong>en</strong>te, qui<strong>en</strong>es han <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>r a los<br />

requerimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> información <strong>de</strong>l sistema- particip<strong>en</strong> <strong>en</strong> la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo teórico<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

subyac<strong>en</strong>te al cuadro <strong>de</strong> <strong>mando</strong> y <strong>de</strong> los <strong>indicadores</strong> que se incluirán <strong>en</strong> <strong>el</strong> mismo, así como <strong>de</strong><br />

otras cuestiones importantes como <strong>el</strong> grado <strong>de</strong> obligatoriedad <strong>de</strong>l sistema, las fórmulas <strong>de</strong><br />

difusión <strong>de</strong> los datos o la metodología para la obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> los mismos.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

5. BIBLIOGAFÍA Y LISTADO DE PÁGINAS WEB<br />

Artley, W y S. Stroh.The Performance-Based Managem<strong>en</strong>t Handbook. Volume 2: Establishing an Integrated Performance<br />

Measurem<strong>en</strong>t System. Performance-Based Managem<strong>en</strong>t Special Interest Group, 2001, 54 pp.<br />

Best value performance indicators: 2005-2006. Londres, Office of the Deputy Prime Minister, 2005,<br />

pp. 306.<br />

http://www.communities.gov.uk/publications/localgovernm<strong>en</strong>t/bestvalueperformance<br />

Performance ratings for social services in England. December 2005. Updated march 2006. Londres,<br />

Commission for Social Care Inspection, 2006, pp. 28.<br />

National framework for high-quality services for ol<strong>de</strong>r people. H<strong>el</strong>sinki, Ministry of Social Affairs and<br />

Health, 2008, pp. 54.<br />

http://pre20090115.stm.fi/ka1212393066110/passthru.pdf<br />

Beek, V. G. Common Quality Framework for Social Services of G<strong>en</strong>eral Interest. Proposed CEN<br />

Workshop Agreem<strong>en</strong>t : Common Quality Framework for Social Services of G<strong>en</strong>eral Interest, Prometheus<br />

Project, 2011.<br />

http://www.equass.ee/public/raamat/CQF_for_SSGI_-_FINAL_VERSION_1.pdf<br />

B<strong>en</strong>nett, J. B<strong>en</strong>chmarks for early childhood services in OECD countries. Serie: Innoc<strong>en</strong>ti Working<br />

Paper, nº 2. Flor<strong>en</strong>cia, Unicef Innoc<strong>en</strong>ti Research C<strong>en</strong>tre, 2008, pp. 105.<br />

http://www.unicef-irc.org/publications/pdf/iwp_2008_02_final.pdf<br />

Buscher, A. Public reporting, experts standard and indicators. Differ<strong>en</strong>t routes to improve the qualiyt<br />

of german long term care. En: Eurohealth, vol. 16, nº 2, 2010.<br />

Clarkson, P. Performance measurem<strong>en</strong>t in adult social care: looking backwards and forwards. British<br />

Journal of Social Work, 2008, pp. 1-18.<br />

Clarkson, P. et al. The <strong>de</strong>sign and use of local metrics to evaluate performance: a comparative analysis<br />

of social care organisations. Literature review. Serie: Discussion Paper M160. Londres, Personal Social<br />

Services Research Unit, 2007, pp. 66.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Commission for Social Care Inspection. Social services performance assessm<strong>en</strong>t framework indicators<br />

adults 2007-08. Londres, Commission for Social Care Inspection, 2008, pp. 156.<br />

http://www.cqc.org.uk/_db/_docum<strong>en</strong>ts/PAF_2008_LO_02.pdf<br />

Deutsches Netzwerk für Qualitäts<strong>en</strong>twicklung in <strong>de</strong>r Pflege. Methodisches Vorgeh<strong>en</strong> zur<br />

Entwicklung, Einführung und Aktualisierung von Expert<strong>en</strong>standards in <strong>de</strong>r Pflege. Stand März 2011.<br />

Osnabrück, Hochschule Osnabrück, 2011.<br />

Departm<strong>en</strong>t for Communities and Local Governm<strong>en</strong>t. National indicators for Local Authorities<br />

and Local Authority partnerships: Handbook of <strong>de</strong>finitions/ Annex 1: stronger and safer communities/<br />

Annex 2: childr<strong>en</strong> and young people/ Annex 3: adult health & w<strong>el</strong>l-being and tackling exclusion<br />

& promoting equality/ Annex 4: local economy and <strong>en</strong>vironm<strong>en</strong>tal sustainability. West Yorkshire,<br />

Departm<strong>en</strong>t for Communities and Local Governm<strong>en</strong>t, 2008, pp. 53, 90, 181, 74, 148.<br />

http://www.communities.gov.uk/docum<strong>en</strong>ts/localgovernm<strong>en</strong>t/pdf/735112.pdf<br />

http://www.communities.gov.uk/docum<strong>en</strong>ts/localgovernm<strong>en</strong>t/pdf/735115.pdf<br />

http://www.communities.gov.uk/docum<strong>en</strong>ts/localgovernm<strong>en</strong>t/pdf/735125.pdf<br />

http://www.communities.gov.uk/docum<strong>en</strong>ts/localgovernm<strong>en</strong>t/pdf/735136.pdf<br />

http://www.communities.gov.uk/docum<strong>en</strong>ts/localgovernm<strong>en</strong>t/pdf/735143.pdf<br />

Departm<strong>en</strong>t for Communities and Local Governm<strong>en</strong>t. The new performance framework for local<br />

authorities & local authority partnerships: single set of National indicators. Londres, 2007, 14 pp.<br />

Departm<strong>en</strong>t of Health. The adult social care outcomes framework. Handbook of <strong>de</strong>finitions. Londres,<br />

Departm<strong>en</strong>t of Health, 2011, pp. 53.<br />

http://www.dh.gov.uk/prod_consum_dh/groups/dh_digitalassets/docum<strong>en</strong>ts/digitalasset/dh_128396<br />

.pdf<br />

Departm<strong>en</strong>t of Health. Transpar<strong>en</strong>cy in outcomes: a framework for quality in adult social care. A<br />

response to the consultation and next steps. Londres, Departm<strong>en</strong>t of Health, 2011, 48pp.<br />

Departm<strong>en</strong>t of Health. Transpar<strong>en</strong>cy in outcomes: a framework for quality in adult social care. The<br />

2011/12 adult social care outcomes framework. Londres, Departm<strong>en</strong>t of Health, 2011, 44 pp.<br />

Departm<strong>en</strong>t of Health. Transpar<strong>en</strong>cy in outcomes: a framework for adult social care. A consultation<br />

on proposals. Londres, Departm<strong>en</strong>t of Health, 2010, 66 pp.<br />

Diputació <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona. Análisis <strong>de</strong> servicios municipales mediante <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> gestión. Conclusiones<br />

<strong>de</strong> los servicios analizados <strong>en</strong> los círculos <strong>de</strong> comparación intermunicipal. Resultados año 2009.<br />

Barc<strong>el</strong>ona, Diputació <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona, 2010, 35 pp.<br />

Diputació <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona. Análisis <strong>de</strong> servicios municipales mediante <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> gestión. Conclusiones<br />

<strong>de</strong> los servicios analizados <strong>en</strong> los círculos <strong>de</strong> comparación intermunicipal. Resultados año 2008.<br />

Barc<strong>el</strong>ona, Diputació <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona, 2009, 315 pp.<br />

Diputació <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona. 9ª edició <strong>de</strong>l Cercle <strong>de</strong> Comparació Intermunicipal <strong>de</strong> Serveis Socials. Resultats<br />

any 2009. Barc<strong>el</strong>ona, Diputació <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona, 2010, 132 pp.<br />

Diputació <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona. Indicadores <strong>de</strong> gestión <strong>de</strong> servicios municipales. Guía <strong>de</strong> interpretación.<br />

Resultados año 2009. Barc<strong>el</strong>ona, Diputació <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona, 2010, 47 pp.<br />

Evers et al. (eds.). Dev<strong>el</strong>oping Quality in Personal Social Services. Concepts, Cases and Comm<strong>en</strong>ts. Al<strong>de</strong>rshot:<br />

Ashgate Publishing Limited, 1997, 312 pp.<br />

Fundación Edad y Vida. Calidad y acreditación para las <strong>en</strong>tida<strong>de</strong>s prestadoras <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción<br />

a las personas mayores <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia. Barc<strong>el</strong>ona, Fundación Edad y Vida, 2008,<br />

pp. 201.<br />

http://www.edad-vida.org/fitxers/publicacions/LibroCalidadyAcreditacion.pdf<br />

Hilarión, P. (coord.). Indicadors <strong>de</strong> qualitat: serveis <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tres <strong>de</strong> dia per a g<strong>en</strong>t gran. Serie:<br />

Col leccio Indicadors, nº 8. Barc<strong>el</strong>ona, G<strong>en</strong>eralitat <strong>de</strong> Catalunya, 2010, pp. 112.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

http://www20.g<strong>en</strong>cat.cat/docs/dasc/01Departam<strong>en</strong>t/08Publicacions/Coleccions/Indicadors/num_8/<br />

indicador8.pdf<br />

Hilarión, P. (coord.). Indicadors <strong>de</strong> qualitat: serveis resi<strong>de</strong>ncials assistits per a g<strong>en</strong>t gran. Serie:<br />

Col leccio Indicadors, nº 7. Barc<strong>el</strong>ona, G<strong>en</strong>eralitat <strong>de</strong> Catalunya, 2010, pp. 112.<br />

http://www20.g<strong>en</strong>cat.cat/docs/dasc/01Departam<strong>en</strong>t/08Publicacions/Coleccions/Indicadors/num_7/<br />

indicadors7.pdf<br />

Hilarión, P. (coord.). Indicadors <strong>de</strong> qualitat: serveis <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tres resi<strong>de</strong>ncials per a persones amb<br />

discapacitat física amb necessitat <strong>de</strong> suport ext<strong>en</strong>s o g<strong>en</strong>eralitzat. Serie: Col leccio Indicadors, nº 6.<br />

Barc<strong>el</strong>ona, G<strong>en</strong>eralitat <strong>de</strong> Catalunya, 2010, pp. 132.<br />

http://www20.g<strong>en</strong>cat.cat/docs/dasc/01Departam<strong>en</strong>t/08Publicacions/Coleccions/Indicadors/num_6/<br />

indicadors6.pdf<br />

Hilarión, P. (coord.). Indicadors <strong>de</strong> qualitat: serveis pr<strong>el</strong>aborals per a persones amb malaltia m<strong>en</strong>tal.<br />

Serie: Col leccio indicadors, nº 4. Barc<strong>el</strong>ona, G<strong>en</strong>eralitat <strong>de</strong> Catalunya, 2010, pp. 102.<br />

http://www20.g<strong>en</strong>cat.cat/docs/dasc/01Departam<strong>en</strong>t/08Publicacions/Coleccions/Indicadors/num_4/<br />

indicadors4.pdf<br />

Hoffmann, F. y Leichs<strong>en</strong>ring, K. Quality managem<strong>en</strong>t by result-ori<strong>en</strong>ted indicators: Towards<br />

b<strong>en</strong>chmarking in resi<strong>de</strong>ntial care for ol<strong>de</strong>r people. Serie: Policy Brief, nº 1. Vi<strong>en</strong>a, European C<strong>en</strong>tre<br />

for Social W<strong>el</strong>fare Policy and Research, 2011, pp. 15.<br />

http://www.euro.c<strong>en</strong>tre.org/data/1306242771_99752.pdf<br />

Hoffmann, F. et al. (coords.). Midi<strong>en</strong>do <strong>el</strong> progreso: <strong>indicadores</strong> para las resi<strong>de</strong>ncias. Perfiles y T<strong>en</strong><strong>de</strong>ncias.<br />

Boletín <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> Envejecimi<strong>en</strong>to, nº 49, 2011, pp. 89.<br />

http://www.imserso.es/InterPres<strong>en</strong>t2/groups/imserso/docum<strong>en</strong>ts/binario/boletinopm_49.pdf<br />

In<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>nt Refer<strong>en</strong>ce Group. Review of the Report on Governm<strong>en</strong>t Services' performance indicator<br />

framework. Report to the Steering Committee for the Review of Governm<strong>en</strong>t Service<br />

Provision. M<strong>el</strong>bourne, Steering Committee for the Review of Governm<strong>en</strong>t Service Provision, 2010, 66<br />

pp.<br />

Klass<strong>en</strong>, A. et al. Performance measurem<strong>en</strong>t and improvem<strong>en</strong>t frameworks in health, education and<br />

social services systems: a systematic review. International Journal for Quality in Health Care, vol. 22, nº 1,<br />

2010, pp. 44-69.<br />

Knutsson, H. Conditions of inter-municipal b<strong>en</strong>chmarking in the Swedish public sector. Bodö, 9th<br />

Bi<strong>en</strong>nal CIGAR Confer<strong>en</strong>ce, 2003, 14 pp.<br />

Lichi<strong>el</strong>lo, P. y B.J. Turnock. Gui<strong>de</strong>book for performance measurem<strong>en</strong>t. Turning Point, 1999, 83 pp.<br />

Mackie, B. Organisational performance managem<strong>en</strong>t in a governm<strong>en</strong>t context: a literature review.<br />

Edimburgo, The Scottish Governm<strong>en</strong>t, 2008, 38 pp.<br />

Maluquer i Amorós, S. y A. Tarrach i Colls. “Gestión estratégica <strong>de</strong>l presupuesto y ori<strong>en</strong>tación a<br />

resultados: la reforma presupuestaria <strong>de</strong> la G<strong>en</strong>eralitat <strong>de</strong> Catalunya”. Presupuestos y Gasto Público nº<br />

43, 2006, pp. 9-37.<br />

Medizinischer Di<strong>en</strong>st <strong>de</strong>s Spitz<strong>en</strong>verban<strong>de</strong>s Bund <strong>de</strong>r Krank<strong>en</strong>kass<strong>en</strong>,2. Bericht <strong>de</strong>s MDS nach §<br />

118 Abs. 4 SGB XI. Qualität in <strong>de</strong>r ambulant<strong>en</strong> und stationär<strong>en</strong> Pflege. Ess<strong>en</strong>, Medizinischer Di<strong>en</strong>st <strong>de</strong>s<br />

Spitz<strong>en</strong>verban<strong>de</strong>s Bund <strong>de</strong>r Krank<strong>en</strong>kass<strong>en</strong>, 2009.<br />

Medizinischer Di<strong>en</strong>st <strong>de</strong>s Spitz<strong>en</strong>verban<strong>de</strong>s Bund <strong>de</strong>r Krank<strong>en</strong>kass<strong>en</strong>, Grundlag<strong>en</strong> <strong>de</strong>r MDK-<br />

Qualitätsprüfung<strong>en</strong> in <strong>de</strong>r ambulant<strong>en</strong> Pflege. Ess<strong>en</strong>, Medizinischer Di<strong>en</strong>st <strong>de</strong>s Spitz<strong>en</strong>verban<strong>de</strong>s<br />

Bund <strong>de</strong>r Krank<strong>en</strong>kass<strong>en</strong>, 2009.<br />

Medizinischer Di<strong>en</strong>st <strong>de</strong>s Spitz<strong>en</strong>verban<strong>de</strong>s Bund <strong>de</strong>r Krank<strong>en</strong>kass<strong>en</strong>, Grundlag<strong>en</strong> <strong>de</strong>r MDK-<br />

Qualitätsprüfung<strong>en</strong> in <strong>de</strong>r stationär<strong>en</strong> Pflege. Ess<strong>en</strong>, Medizinischer Di<strong>en</strong>st <strong>de</strong>s Spitz<strong>en</strong>verban<strong>de</strong>s<br />

Bund <strong>de</strong>r Krank<strong>en</strong>kass<strong>en</strong>, 2009.<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Ministry of Health and Social Affairs. Public performance reports on health care and social services.<br />

A national strategy for quality improvem<strong>en</strong>t through public performance reports on health care and<br />

social services. Estocolmo, Ministry of Health and Social Affairs, 2010.16 pp.<br />

Proper, C. y Wilson, D. The use and usefulness of performance measures in the public sector,<br />

CMPO Working Paper Series Nº. 03/073, 2003.<br />

Steering Committee for the Review of Governm<strong>en</strong>t Service Provision. National Agreem<strong>en</strong>t Performance<br />

Information 2009-10. M<strong>el</strong>bourne, Commonwealth of Australia, 2010, 37 pp.<br />

Steering Committee for the Review of Governm<strong>en</strong>t Service Provision. The approach to performance<br />

measurem<strong>en</strong>t. En: Report on Governm<strong>en</strong>t Services 2011, volum<strong>en</strong> 1. M<strong>el</strong>bourne, Steering<br />

Committee Review of Governm<strong>en</strong>t Service Provision, 2011, 28 pp.<br />

Steering Committee Responsible Care. Quality framework responsible care. The vision docum<strong>en</strong>ts<br />

"towards standards for responsible care" and "standards for responsible home care" ma<strong>de</strong><br />

operational via a set of indicators and a control mo<strong>de</strong>l for long-term and/or complex care. Zichtbare<br />

zorg, 2007, pp. 71.<br />

http://www.zichtbarezorg.nl/mailings/FILES/htmlcont<strong>en</strong>t/VV&T/Kwaliteitska<strong>de</strong>r%20Verantwoor<strong>de</strong><br />

%20Zorg%20%28<strong>en</strong>glish%29.pdf<br />

Varios autores. Measuring the quality of long-term care. Eurohealth, vol. 16, nº 2, 2010, pp. 48.<br />

http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0018/124371/Eurohealth-_Vol16_No2_web.pdf<br />

Páginas web consultadas:<br />

Audit Comission (Inglaterra)<br />

www. audit-commission.gov.uk<br />

Care Quality Comission (Inglaterra)<br />

http://www.cqc.org.uk/<br />

C<strong>en</strong>ters for Medicare and Medicaid Services (USA)<br />

https://www.cms.gov/MinimumDataSets20/<br />

Círculos <strong>de</strong> Colaboración Intermunicipal, Diputación <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona<br />

http://www.diba.es/es/web/m<strong>en</strong>ugovernlocal/cci<br />

Directorio <strong>de</strong>l S<strong>el</strong>lo Ver<strong>de</strong> (Alemania)<br />

http://www.heimverzeichnis.<strong>de</strong>/<br />

European Quality in Social Services (UE)<br />

http://www.epr.eu/in<strong>de</strong>x.php/equass/hid<strong>de</strong>n-equass/187<br />

Instituto Nacional <strong>de</strong> Salud y Bi<strong>en</strong>estar (Finlandia)<br />

http://uusi.sotkanet.fi/portal/page/portal/etusivu<br />

National Instute for Health and Clinical Exc<strong>el</strong>l<strong>en</strong>ce (Inglaterra)<br />

http://www.nice.org.uk/<br />

National Care Standars (Escocia)<br />

http://www.nationalcarestandards.org<br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios


Cuadros <strong>de</strong> <strong>mando</strong> <strong>de</strong> <strong>indicadores</strong> <strong>de</strong> <strong>calidad</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> los Servicios Sociales Diciembre 2011<br />

Report on Governm<strong>en</strong>t Services (Australia)<br />

http://www.pc.gov.au/gsp/reports/rogs/2011<br />

Seguro <strong>de</strong> Dep<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l Alemania<br />

http://www.pfleg<strong>el</strong>otse.<strong>de</strong>/<br />

Transpar<strong>en</strong>zberichte-pflege (<strong>Informe</strong>s <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia a la <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia, Alemania)<br />

https://www.transpar<strong>en</strong>zberichte-pflege.<strong>de</strong><br />

SIIS C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Docum<strong>en</strong>tación y Estudios

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!