23.10.2014 Views

Huellas del Sumaco3 - Universidad Nacional de Loja

Huellas del Sumaco3 - Universidad Nacional de Loja

Huellas del Sumaco3 - Universidad Nacional de Loja

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

CAMBIO CLIMÁTICO<br />

El cambio climático y su relación con los<br />

bosques<br />

Chirikunuypacha turkari imasami<br />

yurakunawan charishka<br />

La principal causa <strong><strong>de</strong>l</strong> cambio climático global ha sido<br />

atribuida a la alta concentración <strong>de</strong> gases <strong>de</strong> efecto<br />

inverna<strong>de</strong>ro (GEI) provenientes <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s<br />

humanas, como por ejemplo la combustión <strong>de</strong> fuentes<br />

<strong>de</strong> energía fósil. En la atmósfera existen<br />

concentraciones naturales <strong>de</strong> distintos GEI, sin<br />

embargo, en la actualidad algunas activida<strong>de</strong>s humanas<br />

han aumentado esa concentración <strong>de</strong> forma acelerada.<br />

Uno <strong>de</strong> los gases más importantes en este sentido es el<br />

dióxido <strong>de</strong> carbono (CO2), ya que, al igual que otros<br />

como el metano, el óxido nitroso, y monóxido <strong>de</strong><br />

carbono, no permiten que la radiación solar que ingresa<br />

al espacio atmosférico terrestre, y que se refleja <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

la superficie terrestre, salga al espacio exterior y por el<br />

contrario mantienen esa radiación <strong>de</strong>ntro <strong><strong>de</strong>l</strong> espacio<br />

atmosférico terrestre, provocando un calentamiento<br />

atmosférico anormal, que se conoce como "efecto<br />

inverna<strong>de</strong>ro” <strong>de</strong> la Tierra, dando lugar al fenómeno que<br />

Tukuy mamapachapi kikin chirikunuypacha turkarika<br />

kanmi tukushka ashka imasami kushnikuna tantarishka<br />

hatunj tarpukunamanta shamun runakuna<br />

llankashkamanta, imashina wañushka wiwa,<br />

yurakunamanta hatun wankurishkamanta samaykuna.<br />

Samaypachapi karan sami samaykunami tiyan,<br />

shinakllayta, kuna pachapi runakuna llankaywan imasami<br />

kushnikunami katinllalla yaparishka. Tukuymanta chanirik<br />

kushnika dióxido <strong>de</strong> carbono (CO2), nishkami kan,<br />

imashina metano nishka, oxido nitroso, monóxido <strong>de</strong><br />

carbono nishkapashmi, mana ushayta ikunkapa kun inti<br />

aytachishkata allpa samay pampama, kayka aytachinmi<br />

allpa pampamanta, chaymanta hawaman rinkapak ranti<br />

chay aytachita charin allpa samay uku pampapi, mana allí<br />

rupay wayrata llukchishpa, chayta rinsinchi”allpa<br />

tarpuymanta llukshik”, kayka kunmi imashina kuna<br />

pachapi riksinchi chirikunuypacha tukari. Mamapacha<br />

chawpi rupay, hatun ruray pachamanta kallarishka,<br />

Marco Chiu, M.Sc.<br />

Subsecretario <strong>de</strong> Cambio Climático<br />

Ministerio <strong><strong>de</strong>l</strong> Ambiente<br />

mchiu@ambiente.gov.ec<br />

Stephanie Arellano, M.Sc.<br />

Asistente Subsecretario<br />

<strong>de</strong> Cambio Climático<br />

Ministerio <strong><strong>de</strong>l</strong> Ambiente<br />

sarellano@ambiente.gov.ec<br />

se conoce actualmente como el cambio climático. La<br />

temperatura media mundial, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el inicio <strong>de</strong> la era<br />

industrial, ha aumentado alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> 0,74ºC. Esto ha<br />

provocado cambios en los procesos<br />

físico-meteorológicos y medioambientales,<br />

responsables <strong>de</strong> que en algunas regiones se produzcan<br />

inundaciones y en otras sequías profundas, así como<br />

una mayor ocurrencia <strong>de</strong> tornados, huracanes, etc.<br />

Todos con sus consecuencias biológicas, económicas y<br />

sociales negativas (Loguercio, 2003).<br />

Des<strong>de</strong> la revolución industrial las emisiones <strong>de</strong> GEI a la<br />

Avance <strong>de</strong> la frontera agrícola provincia <strong>de</strong> Napo / Bolier Torres<br />

0,74°C. yaparishka. Kay imasami turkarinakunata<br />

churashka pachayachaykuna sacha yachaykunatapash,<br />

kunushka maykan suyupi tiyachu yaku untakuna,<br />

shukunapi ashka chakiri tiyana, shina hatun wichilla<br />

wayrakuna tiyana, shukkunas. Tukuy kawsay , kullki, mana<br />

runa kawsaykunami llakikunata kunka. (Loguercio, 2003).<br />

Hatun llankaykuna tiyashkamantami GEI llukshishka<br />

wayra pachama runakuna llankaskamanta yaparishka<br />

mana carbono samaymanta, manakpi turkarin<br />

allpakunata ima samikunapi llankaskamanta, yurakunata<br />

rupachishkamanta, yapakta allpata tarpushkamanta<br />

shinallata yurata kuchushkamantapish. Rimarin yura<br />

7

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!