Huellas del Sumaco3 - Universidad Nacional de Loja
Huellas del Sumaco3 - Universidad Nacional de Loja
Huellas del Sumaco3 - Universidad Nacional de Loja
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
CAMBIO CLIMÁTICO<br />
El cambio climático y su relación con los<br />
bosques<br />
Chirikunuypacha turkari imasami<br />
yurakunawan charishka<br />
La principal causa <strong><strong>de</strong>l</strong> cambio climático global ha sido<br />
atribuida a la alta concentración <strong>de</strong> gases <strong>de</strong> efecto<br />
inverna<strong>de</strong>ro (GEI) provenientes <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s<br />
humanas, como por ejemplo la combustión <strong>de</strong> fuentes<br />
<strong>de</strong> energía fósil. En la atmósfera existen<br />
concentraciones naturales <strong>de</strong> distintos GEI, sin<br />
embargo, en la actualidad algunas activida<strong>de</strong>s humanas<br />
han aumentado esa concentración <strong>de</strong> forma acelerada.<br />
Uno <strong>de</strong> los gases más importantes en este sentido es el<br />
dióxido <strong>de</strong> carbono (CO2), ya que, al igual que otros<br />
como el metano, el óxido nitroso, y monóxido <strong>de</strong><br />
carbono, no permiten que la radiación solar que ingresa<br />
al espacio atmosférico terrestre, y que se refleja <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
la superficie terrestre, salga al espacio exterior y por el<br />
contrario mantienen esa radiación <strong>de</strong>ntro <strong><strong>de</strong>l</strong> espacio<br />
atmosférico terrestre, provocando un calentamiento<br />
atmosférico anormal, que se conoce como "efecto<br />
inverna<strong>de</strong>ro” <strong>de</strong> la Tierra, dando lugar al fenómeno que<br />
Tukuy mamapachapi kikin chirikunuypacha turkarika<br />
kanmi tukushka ashka imasami kushnikuna tantarishka<br />
hatunj tarpukunamanta shamun runakuna<br />
llankashkamanta, imashina wañushka wiwa,<br />
yurakunamanta hatun wankurishkamanta samaykuna.<br />
Samaypachapi karan sami samaykunami tiyan,<br />
shinakllayta, kuna pachapi runakuna llankaywan imasami<br />
kushnikunami katinllalla yaparishka. Tukuymanta chanirik<br />
kushnika dióxido <strong>de</strong> carbono (CO2), nishkami kan,<br />
imashina metano nishka, oxido nitroso, monóxido <strong>de</strong><br />
carbono nishkapashmi, mana ushayta ikunkapa kun inti<br />
aytachishkata allpa samay pampama, kayka aytachinmi<br />
allpa pampamanta, chaymanta hawaman rinkapak ranti<br />
chay aytachita charin allpa samay uku pampapi, mana allí<br />
rupay wayrata llukchishpa, chayta rinsinchi”allpa<br />
tarpuymanta llukshik”, kayka kunmi imashina kuna<br />
pachapi riksinchi chirikunuypacha tukari. Mamapacha<br />
chawpi rupay, hatun ruray pachamanta kallarishka,<br />
Marco Chiu, M.Sc.<br />
Subsecretario <strong>de</strong> Cambio Climático<br />
Ministerio <strong><strong>de</strong>l</strong> Ambiente<br />
mchiu@ambiente.gov.ec<br />
Stephanie Arellano, M.Sc.<br />
Asistente Subsecretario<br />
<strong>de</strong> Cambio Climático<br />
Ministerio <strong><strong>de</strong>l</strong> Ambiente<br />
sarellano@ambiente.gov.ec<br />
se conoce actualmente como el cambio climático. La<br />
temperatura media mundial, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el inicio <strong>de</strong> la era<br />
industrial, ha aumentado alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> 0,74ºC. Esto ha<br />
provocado cambios en los procesos<br />
físico-meteorológicos y medioambientales,<br />
responsables <strong>de</strong> que en algunas regiones se produzcan<br />
inundaciones y en otras sequías profundas, así como<br />
una mayor ocurrencia <strong>de</strong> tornados, huracanes, etc.<br />
Todos con sus consecuencias biológicas, económicas y<br />
sociales negativas (Loguercio, 2003).<br />
Des<strong>de</strong> la revolución industrial las emisiones <strong>de</strong> GEI a la<br />
Avance <strong>de</strong> la frontera agrícola provincia <strong>de</strong> Napo / Bolier Torres<br />
0,74°C. yaparishka. Kay imasami turkarinakunata<br />
churashka pachayachaykuna sacha yachaykunatapash,<br />
kunushka maykan suyupi tiyachu yaku untakuna,<br />
shukunapi ashka chakiri tiyana, shina hatun wichilla<br />
wayrakuna tiyana, shukkunas. Tukuy kawsay , kullki, mana<br />
runa kawsaykunami llakikunata kunka. (Loguercio, 2003).<br />
Hatun llankaykuna tiyashkamantami GEI llukshishka<br />
wayra pachama runakuna llankaskamanta yaparishka<br />
mana carbono samaymanta, manakpi turkarin<br />
allpakunata ima samikunapi llankaskamanta, yurakunata<br />
rupachishkamanta, yapakta allpata tarpushkamanta<br />
shinallata yurata kuchushkamantapish. Rimarin yura<br />
7