Ase-Bapuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 3. lib.: ase-bapuru
CatBus 20, Itz Azald 67 asieran, CatLlo 34 asikeran). Asieran zan bezala, orain ta beti, ta mendeen mendetan.
Ub 140 (ArgiDL 57 asieran, KIkG 35 asieran). Asieran erraza dana, gatxa dala geruaguan. Mg CO 113. Alan
arima bati, neke-gatx egin arren asieran oraziñoa […] ta Jaunaren laguntzaz, erraztasun andia irabazten dau.
Añ LoraS 89. Asieran ez dira gauzak osotuak ekusten. VMg 90. Jaungoikoak asieran zeru-lurrak gizonaren
serbitzorako egin zituen. Lard 361. Au Malagatar Diego Hocez zeritzana zan, eta asieran Iñazioganako
errezeloetan da zelatan zebillena. Aran SIgn 89. Kartak, edo zernai paper eskribitzera zoazenean, itz guziz
eztitsu oiek asieran ipintzeko oitura ederra ar zazu. Arr May 116. Esan dot asieran Jaunak lagunketan / Deutsa
zoli danari jagiten goixetan. AB AmaE 416. Asieran eman bazenit pezeta bat, pitxar bat edateko itz
gutxiagorekin, ez nizun egingo buruko miñik. Urruz Urz 53.
� (s. XX) Asieran eukan bildurra bota ebanean, geroago ta errezago egiteban itz. Ag Kr 104. Ikusten dezun
bezela, biyak, asieran, asmo bat izan degu. Alz Txib 107. Asieran ezerezetik egin zituen Jaungoikoak zerua ta
lurra. Ur Gen 1, 1 (Inza Azalp 35, Ol, Or Aitork 350 asieran; Urt hastean, Dv hastapenean). Ikusi degu
Franziskoren egiteai nola oztasunarekin Asisko jendeak begiratzen zion asieran. Bv AsL 53. Asieran zan
bezelaxe, orain eta beti, gizaldi ta gizaldietan. ArgiDL 109 (tbn. en KIkG 35). Adibide au irakurriko duan
edozeñek sumatuko du, asieran Asteteren azalpena ematen asi nintzela ta gero Gazteiz edo Bitoriako Kristau-
Ikasbidearen azalpena dakartela. Inza Azalp 6. Beraz gaurko yakintza-mallara igo-arazteko neke aundiak bear
asieran. Ldi IL 168. Asieran urruti zenkusana gero ta bertarago egiten zaizu. Ib. 75. Asieran, ezkongaietan
danok artzen ditugu asmo on oiek. ABar Goi 34. Gizartekeriaren irakasle nagusiak [...] familiaren arerio agertu
dira, asieran esan dogunez. Eguzk GizAuz 84. Gurasoen eta etxekoen oroipena, asieran batez ere, biotzurragarri
izan zuan. NEtx Antz 156. Parre eragin dit asieran, eta negar gero. Txill Let 99. Astoa asikerean
siñesgor egin yakon. Bilbao IpuiB 203. Alabaiñan, asieran, lenbizikoan, aitaren laguntasunaz ganera [...].
Erkiag Arran 88. Baña, plaentxitarrak konturatu ziran euskeraz tautik pe ez-ekiela, asieran "Ola lagun" eta
amaieran "Agur" izan ezik. SM Zirik 40. Asieran gizonak beren sentidu eta griñen esanetara zebiltzan. Vill
Jaink 79. Asieran Erakleito-zale porrokatua izan baitzan Platon. Zait Plat 29. Asieran, lagun oiek, galtzadunak
oi-ziran, baiña konturatu gabe, gonadun lagunak inguratzen asi zitzaizkion. NEtx LBB 123. Zeuen biotz
gogorragaitik emon eutsuen Moisesek zuen emazteak izteko baimen ori; asieran, ostera, ez zan orrela izan. Ker
Mt 19, 8. Haseran ba zen Hitza, eta Hitza Jainkoarengana zegoen. IBe Io 1, 1. Hasieran kostako zaizu pixka bat
behar bada, eta orduan ere argitaratzaileak lagunduko dizu eginahalean, zenbait hitz eta esaera azalduz. MIH
164. Hasieran aipaturikako orrialdeen ondoan dago honako hau. Ib. 351.
v. tbn. fB Olg 103 (asieraan). Xe 203. Echag 22. Goñi 97. A Ardi 88. Kk Ab II 189. Or Eus 150. Alz Ram 110. Ir
YKBiz 457. Mde HaurB 7. JAIraz Bizia 53. Osk Kurl 20. Anab Aprika 82. Berron Kijote 19. Asikeran: Enb 129.
� (Hasiera hartan, honetan, etc.). � Ark egin baititu diranak oro ta asiera artan egin zenitun zeru-lurrak. Or
Aitork 353 (313 asiera ontan). Egunaren ordu geienetan senarra etxetik kanpora izan oi zan. Egia, asiera artan
lan asko sortzen zitzaiola ta jolaserako gogo gutxi izaten zuala. JAIraz Bizia 97. Eta ortik ara berriz esanaz ari
zan, kolpe-otsa entzundako asiera artan Don Kijotek eman zituan arrazoirik geienak. "La vez primera que
oyeron los temerosos golpes". Berron Kijote 226s. Auspoak, berriz, hasiera hartan hartu zuen ibilera ez du
batere mantsotu. MEIG III 121.
� Nere hasieratan, marrazkiginean aritu izan nintzen bero-bero. MEIG IX 136 (en colab. con NEtx).
- HASIERATIK, ASIERARIK. Desde el principio, desde el comienzo; desde un principio, desde el primer
momento.
� Asierati gatxari bidera urten biar jakola. Mg PAb 124. Alaxe orazio onetan asieratik [...] bereala habiatzen
gera seme on baten deseo naturalak agertzen. Gco I 451. Eta ori guzia datorkigu, asieratik eta sustraietik
bezela. Gco II 76. Ez al dezute irakurri, egin zuenak gizona asieratik, arra eta emea egin zituela? Ur Mt 19, 4
(Ker asierarik, IBk hasieratik; Lç hatsetik, He, Dv, Ip, Echn, Ol (h)astetik, TB munduaren hastean, Hual
prinzipiuan, Samper prinzipioan, SalabBN hastepenetik, Leon haste-hastetik, IBe haseran). Entero asieratik
Jaungoikoagan bakar bakarrik ipiñi zuen [itxodomena]. Aran SIgn 34.
� (s. XX) Ta ondo egingo leuke aldabenak olango aserre-bidea sustrai ta asieratik kentzea. Ag Kr 172. Berak
eman zien guztiei izatea asieratik, gauza guztiei ta auen gaiei. Inza Azalp 34. Erditik ez baiño asieratik ekingo
deutsot. Or Tormes 5. Ori gizon-iltzalea izan zan asieratik. Ir YKBiz 325. Txalo bat yo ezaiozute asieratik, bioi,
ta gero itzik galdu gabe entzun eta ikasi. Ldi IL 157. Euskeltzale guziak ditu asieratik arpidedun. Ib. 71. Zuk
asieratik au esan ez bazenu ere. Or Aitork 383. Hasieratik ahalegindu zen bere sentimenak eskutatzera? Mde
HaurB 22. Nola ni hasieratik bertatik aitortu nintzen gobernu zaharraren kontrako eta berriaren aldeko. Arti
Tobera 275. Polik bear baño gieago jan zuan asieratik. Anab Poli 77. Baña asieratik ajola aundiko
bereizkuntza bat egin bearra dago emen. Vill Jaink 30. Asieratik bezela, ni kontuz ninjoan bide-ertzeko arrieri
begira. Anab Aprika 81. Platonek, dakigunez, asieratik elkar-izketaren tankeraz idatzi baitzuen. Zait Plat 11.
Oiñguan argi barik, asieratik illunian. Etxba Ibilt 468. Alakoxetzat artu bait ziñuztedan asieratik bertatik.
Berron Kijote 211. Hemen has gaitezen hasieratik. Ni ez naiz sekula filologoa izan. MEIG IX 73. Honek
bestalde, hasieratik bertatik, Orixeren arrimuan, erakutsi zuen isuria. MEIG VII 168. v. tbn. Gazt MusIx 69.
� Ta asiera bereartatik esan nizunez, zuzenbidezkoa auxe da, indartsuagoari egokia lizaiokena egitea, alegia.
Zait Plat 132.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
48