Ase-Bapuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 3. lib.: ase-bapuru
bat, indartsu bat ta askotako bat topetan. fB Ic II 284.
� "(V-m), astuto" A. � Ipui onek esan nai du, gizon gaizto, askotako, ta indartsuak billatzen dituztela beren
gisako lagunak. VMg 5. Arroturik Bela eroa Aizeri askotako aren erausi labañekin. Ib. 16. Kontu onekua ta adin
onekua bada, malezijotsotzat edo askotako gaistotzat [dauka deungiak]. fB Ic II 224. Oh, emakume galdubak!
Oh, luxurija! Ze askotakuak dirian! Ib. 57.
�2. "Común, ordinario, vulgar" Lar. "Común" Añ.
askotarako. � Diverso. � Kizkin-mamiaren egitamua askotarakoa da: beraz, kizkin bakoitzak berari dagokion
egitamua izango du. Zait RIEV 1933, 65.
askotaratu. � Diversificarse. � Nekez da berdiña oinbeste neurtitzetan; eta azkenik neurtitzaren edozein
zatitan geldi-unee egiñaz, askotaratzen da, samurtzen da, leguntzen da laztasun ori. Or LEItz 51.
askotariko. � Variado, múltiple, de muchas clases, de muchos modos. � Antxe bixi dira eurek-euretara
askotariko piztiyek ugeri. Kk Ab II 152. Eguzki-illargien askotariko artillunak. Ibiñ Virgil 92. Udazkenak
askotariko igaliak ialkiarazten ditu. Ib. 92. Aurkituko genduke nori galdegin. Galdera asko eta askotarikoak:
iritziak, usteak, gogoak eta asmoak. MIH 135. Ez dago inolazko bitasunik zerbaiten alde, lehen esan dudan
bezala, ari direnen artean, askotariko aniztasuna baizik. MEIG VII 162. A. Omaetxebarriaren jakitea eta gogo
ernea gai askotara eta askotarikoetara hedatu izan da. MEIG II 128.
askotasun (H (que cita a Oteiza)). �1. Abundancia. � Zergatik biotzeko askotasunetik itzegiten du aoak. Oteiza
Lc 6, 45. Zergatik bakoitzaren bizia ez dago daduzkan gauzaren askotasunean. Ib. 12, 15 (Brunet askotasun; Lç
abundanzia, He frankia, Dv ontasunketa).
�2. "Pluralidad" BeraLzM. En DFrec hay dos ejs. en este sdo.
1 askotsu. � Múltiple, diverso. � Orrela, ba, askotsuok Kistorengan soin bat gera; bata besteari buruz, ordea,
atalak. Ol Rom 12, 5 (Or MB 122 askotsuok; IBk asko izanik). Aburu askotsu auen artean, egiak berak ekar
dezala elkartasuna. "In hac diversitate". Or Aitork 374. Aren bidez egokitu baitzitun Iainko bakarrak Idazti
Sainduak, egi askotsuak zekusaten, askoren iritzira? Ib. 375.
2 askotsu. � (Aprox. de asko). Muchos. � Askotsu ilko lirake-ta. Ol Ex 19, 21 (Ur talde andiren bat, Ker asko,
Bibl ainitz, BiblE asko eta asko).
askotto. � Dim. de asko. � Andre-dena-Mariaern oinetan belhaunkatuak, eta askotto gauzez bere buruaren
gabetzerat ohartuak. Prop 1896, 179.
askotu (G-azp ap. EI 106; Añ, vEys, Dv, H, A). � Aumentar, proliferar, multiplicar(se). "Aumentar",
"multiplicar" Añ. "Se multiplier" Dv. "Multiplicar" A. Van Eys, Duvoisin, Harriet y Azkue citan a Lardizabal. v.
gehitu. � Il ziran oek, eta oen semeak geitu ta askotu ziran Ijiton arrigarrizko eran. Ub 21. Egiten daben legez
merkatariak [...] ondasuna geitu, azi ta askotuteko. Añ MisE 31. Oñaze eta arazoak askotu edo ugarituko
dizkizut. Lard 5. Etxean gelditu zan Nakor bere anaia, zeñaren ondorengoak askotu ziran, eta oien arteko
neskatx bat errañtzat nai zuen artu. Ib. 27. Kristauak askotu ziranean. Ib. 488. Askotu direanik / munduan
alperrak / bardin askotu dira / ai! gizon okerrak. Azc PB 109. Eta zelan egon leiteke Jesukristo, leku bata
besteagandik ain urriñetako Sakramentuetan, bere izatea geitua eta askotua izan baga? Itz Azald 164.
askotxo (V, G), askotxu. Ref.: Etxba Eib; Iz ArOñ; Elexp Berg. (Dim. de asko). �1. (Con sust.). Mucho(s); un
poco demasiado(s). � Berriketan denbora askotxo igarotzen duenak. Gco II 17. Egiten eutsan bere soloetan /
kalte askotxu gari-artoetan. Zav Fab RIEV 1909, 29. Beste persona askotxok egunero bera zuen jatekoa
limosnaz geienean ematen bazioten ere. Aran SIgn 53. Denbora askotxo da aditzen dituztala beorregatik gauz on
asko. Bv AsL 140. Letraukeri askotxo somatzen dizut. Urruz Urz 43. Denbora askotxo bearko dut gauza abek
garbitzen. Apaol 59. Diru askotxoaz etxeratu zana. Echta Jos 58. Denbora askotxoan alkarrekin ikullu batean
egon dirala ta... Muj PAm 58. Liburutegira lagunduko dizugu, bañan jaia aurrera eramateko sermoi askotxo
tajutu bear ditugu. Lab EEguna 87. Urte askotxu dala irakurri nebana. Kk Ab II 109. Españan ondiño
"analfabeto" askotxo daguala. Ib. 79. Izneurtuetan betegarri edo "ripio" askotxo oi-dirala. Ldi IL 36. Liburutxo
au irartzekotan [...] uts askotxo agertu dira. In Ir YKBiz 545. Jatorrizko mintzairaren hitz askotxo gorde zituzten
Kornubitarrek beren ingles hizkelkian. Mde Pr 256. Arek lako egun askotxo bageunkoz, irakurle! Bilbao IpuiB
97. Alde onetan sukar ustela (tifus) askotxo zegoan. Anab Poli 120. Gero mudantza askotxo gaude / geure begiz
ikusiak. Basarri 140. Betiko udaberria dugu emen eta uda ere eztagozkion illebete askotxotan. Ibiñ Virgil 85.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
97