Informazio orokorra (3Mb)

1
DERRIGORREZKO BIGARREN HEZKUNTZA - IBAIALDE
IBAIAI BURUZKO IKUSPEGI OROKORRA
Ibaiko ur a r en tenper a tura alda tzen bad a, honekin bat
e r aalda ket abiologiko a kiz a ngo dir a . B e sta lde,boka -
ler a h urb ildu a h a la ibai et a e rreken a utodepura tzeko
g a it a sun a ger oet a tx ikia goa d a, ura r en abia d ura e t a
turb u lentzia tx ikia goa kdir ela ko. Tarte ha u e t a n , h a in
zuzen, ibair a tzen dir a isuri gehiena k. Industria kimikoek,
p a per industriek, s iderurgiek… e rrefr iger a z io p r oz
e sue t a r a ko e t a su b sta n tzia k dilu itzeko ur kop uru
h a ndia beha r d ute. H o rta z ,as koz t enper a tura altua -
goe t a net a su b sta n tziaarris k utsue z k a r g a tua itzultzen
d ute ur hor iibair a . S u b sta n tziaarris k utsu hor ien a r -
t e a nhidr oka r b uro a k ,be run a, a rts eniko a e t a mer k u -
r ioa ditug u . S u b sta n tzia hor ien e r a ginez ger men k a lt
ega rria k a gertz en dir enez e t a tenper a tura altue t a n
ure t a ndis olbatuta ko o x igeno kop urua ba xua denez ,
a nima lia e t a la nda r e a s ko hil egit en dir a, ibaien des -
konpos iz io e t a her iotza p r o z e sua az eler a tuz.
Gar a pen industria lha ndikohir ia k zeha r k a tzen dituzten
a kdir a ibair ik k utsa tuena k. H ir ien p a r e a nibaiko ur a
e z d a g a r dena iz a t en, e zta g utxia go e r e. K o b r ehonda -
rra kdir ela -et a, z enbait ibai go rria kdir a ; olioa r en e r a -
ginez ,be rriz , met a lkolor e z ko ur a kdituzten ibaia ket a
det e r gent een e r a ginez a p a rre z b e t e t a koa kik us ditza -
keg u . H o r ina hiko tr iste a d a, baina itxa r openik e z g a lt -
z eko hitz egin dez a g u n Tames iibaia nja z o t a koa z .
26
2 5 0 l
7 5 0 l
1.500 l
338 km-ko luze r a d u en ibai hau E uropa ko g a rra n tzitsuenet a koa
d a . Gar a i bat e a n Inga la t e rra e t a
honen kolonien a rteko mer k a -
t a r itza r en a r d a tza iz a n zen Tames
i ibaia, e t a brit a inia r inper
ioa r en egitura ket a n piez a
1.300 l
g a rra n tzitsua . Gaur egu n ere ,
petroliu n tzien e t a tra n s a t la n t ikoen
tra fiko a e t a ber e bazterrek
e z a g utu d uten g a r a pen ind
ustria la dir ela medio g a rra n tzi
h a ndiko a d a ekonomia r en a lorre
a n. E t a ja kina, o r a in a rte a n ,
Tames i ibaia o s o kutsa tuta ko
ibaia iz a n da . Baina ingeles a k
a r a z o hor i konpontzen saia tu
z ir en e t a horrek la n mar d u la
3 5 0 l
e s k a tu zuen, e s k a tu e r e. Gaur
egu n ,biz itza z g a inez k a d a goen
ibaia d aTa mes iibaia .
E t a g u k ,Bilb oko b oka lea nedo
D e ba ibaia n ,Are txabalet a edo
E s kor ia tza p a r e a n baina tze r ik iz a ngo a ldug u noiz bait ?
D ) A i s i a ldir a ko i bai et a e rreka k
Ibaia ket a ibaiertz a kestimu h a ndia nditug u e t abe r a z ,
s a rrit a nhurb iltzen g a r abe rta r a .
D enok d u g u ibaiez goz a tzeko es k u b idea, baina aurr er
a n tze a ner ego z a tu n a hi bad u g u , e rre s petuz joka tu
b eha r d u g u e t a egit en d u g u n a z kon tzient eiz a n.
Sarrit a n , ibaia e t abe r eingurua ais ia ldigu ne b ihurtu
n a hi denea n b e rta ko zu h a itz e t a zu h a is k a kmo ztu egit
en dir a, iger ileku gis a e r abiltzeko pr e s a ker a iki, ba z -
k a leku a k a n t ola tu, ak a npa tzeko leku a kpr e sta tu e t a
a n tzeko a kegit en dir a … E r a iku n tza hor iek ibai ekos
istemen b e r e z ko dina mika n a lda ket a ker a git en dituzt
e. E t a e z d aah a ztu b eha r t oki h a u e t a r a jendetza h a ndia
h urb iltzen dela e t a ondor ioz , z a r a t a k a nima lia k
uxa tzen dituela, ura e t a ibaiertz a kkutsa tu egit en dir
ela ( x aboia k , olioa k , pla stiko a k , la t a k e.a . a gertz en
dir a )et a la nda r e tza kka lt e a kja s a t en dituela .
Gaur egu ngo egoe r a kho b e r a egin dez a net aaurr er
a n tze a ner eho rren b e r e z ia kdir en inguru h a u e t a z