Informazio orokorra (3Mb)

2
DERRIGORREZKO BIGARREN HEZKUNTZA - IBAIALDE
EUSKO AUTONOMI ELKARTEKO IBAIAK
b e r e z ko la nda r edia k , hondoko depos it o a ket a ibaia k
egit en dituen b ihurg u neek ur a r en abia d ura kon trola t -
z en d ute et a ibaia kga inez k a egit e a e r a gotzi.
P uzzle h a u e t a ko piez a r en bat e r a lda tzen bad a, e r a gina
m u ltzo os o a nnabar ituko d a nos ki, e t a e z s oilik ibaia n
b eher a, bait a ibaia ngo r a e r e. Gainer a, u holdeen ondor
ioa kla rria goa kiz a nda it e z ke.
U holdea k a ldia n b ehin gerta tzen dir a g ure lurr a ldea n ,
isuria lde k a n t a uria rre a n b e r e z iki. Ibaia kga inez k a egit
e a n ,ar a z ola rriena khir iet a herrigu neet a nem a t en
dir a, gehienet a nibaia r en ingurua npila tuta d a u dela ko,
z enbait k a suta n ud a lerria k bat a be ste a r en ja rra ia n
d a u dela r ik. K ontua niz a n b eha r d u g u g ure ih a r d u e r a k
ibaia r en dina mika n a tura la r en e r a ginpea nda goen lur
e r emu a n a n t ola tzen baditug u , la n tze a n b ehin ibaia k
susto r en bat edo b e ste em a ngo digu la .
H o r ix eda h a in zuzen 1983 ko abuztua nisuria lde k a nt
a uria rra kez a g utu zuen uholdea nge rta tu z ena . O ndor
io la tzena k B ilb o Handia kja s a n zituen; egu nha iet
a ko e urija s a am a igabe a z g a in, be ste iz a e r a ba t eko
fa k t o r eek e r eiz a n zuten ze r ikusir ik gerta e r a honet a n :
3 8
• Ibaia r en inguruko lurzo rua zenbait e r abiler
a t a r a ko ustia tzen d u g u nea n ,ba tzue t a nib ilg
u abe r a e stutzen d u g u e t a honek, ura k a ltue
r a h a ndia goa h a rtz e a e t a korront e a r en
abia d ura h a nditze a e r a git en d u . H urr engo
o ztopo r a heltze r a ko ur a r en inda rra h a ndia -
goa iz a ngo da . Balit eke a ipa tuta ko o ztopoa
giz a e r a iku n tza ba t iz a t e a .
• Ga uza be r b e r a gerta tzen d a bider a ket ekin;
ur a r en b idea o ztopa tzen e z d utenez ,
ura k , ibaia n b eher a doa nheinea nge r oet a
abia d ura h a ndia goa h a rtz en d u . Tarte r en
bat b ider a tzen denea n , inguru horre t a n
u holdeen e r a gina tx ikia goa iz a t e a lortz en
d a k a su gehienet a n. H o r i bai, hortik b eher
a ko ta rte a inda r h a ndia goz a stindu ko d u
ura k.
• Ibaia kga inez k a egit en d u enea n , la uta d aalu -
b ia la k b oka lea r en f u n tzioa be t e tzen d u .
Lauta d a horre t a nda u den herri et a hir iek
u holdea r ieusten diot e ,ba ina ar a z o a e z d a
des a gertz en, ibaia n b eher a d a u den inguruet
a r a leku a lda tu baiz ik. B ehea ldea n , h a inbat
p u n tuta t ik d a t o z en ibaia k elka rtz en dir en
k a sue t a n , honda mendia izug a rria iz a nda it eke
ibaia k ur e z g a inez k a d a t o z enea n. B ilb on,
hor ix ege rta tu z en. H e rri et a hir iinguruet
a n ,arru n t a d a ibaia k a le, e txe , fabr ika e t a
e usto r men a rte a nit o t a ego t e a e t a ibaiertz
eko la nda r edia r ik e z iz a t e a . H o rren ondor
ioz ,arris k u aar eet a la rria goa d a .
• Zenbait lekuta n a ltue r aba xuko zu b iek ur a -
r ieusteko balio iz a ndute ha s ier aba t e a n.
Baina zu b ia k ur e t abuztin tona mor doa r i
e utsi ez in dionea n a p urtu egit en d a e t a ur a
inda r h a ndiz e r o rtz en d abeher a goko lurr et
a n , k a lt e a ker a ginez .
Fak t o r efis ikoen e t abiologikoen a r a u dia r ida gokionez
, ibaiertz eko b e r e z ko la nda r edia r ekin e r la z ioa
gor detzen d uten legeet a n sa kondu egin b eha r ko litza
t ekeela der itzogu . I z a ner e , ibaiertz eko la nda r edia
g a rra n tzi ha ndiko a d a ; lurzo rua babe stu, higa d u -
r a g a la r a z iet a uholdea kekidit en dituela e t a egit en
d u en itza la g a rra n tzi ekologiko ha ndiko a dela f r oga -
tua d a go.
Ibaiertz a k babe stu n a hi baditug u , o s oga rra n tzitsua d a
h a u ek, lurzo ru p utzutue t a r a molda tzen dir en hosto
e r o r korreko zu h a itze z e r a tuta ko ila r aba t e z ingura -
tua kegot e a e t a, ingurue t a ko konife r oen la nda ket a k
ibaiertz e r a ino ir iste aah a lden neurr ia nekidit e a . Ila r a
hor iek 30 m-ko zabaler a iz a t e a e t a, zuh a itze z bak a rrik
o s a tua kegon or dez , zuh a ix kez e t a la nda r e b ela r k a r e z
abe r a ste a d a egokiena . A z kenik, ibaia kinguru e stu e t a
s a kon a k zeha r k a tzen dituen leku e t a n , e z ponda kegokitu
b eha r ko lir a t eke.
2 .5. IBAIAK KULTURAREN IKUSPEGITIK
Jad a nik h a inbat a ldiz a ipa tu d u g u nez , giz a kia r entza t
baliabide iturr iop a r o a dir a ibaia ket abe r a z ,aintzina -
t ik ustia tu iz a ndir a . Z enbait herria ldek ur a e s k ura g a -
rri iz a t eko sistema sofistika tua kga r a tu z ituzten. E rro-