Informazio orokorra (3Mb)

h a r k a tzen d u , popu la z io dentsit a t eha ndiko ud a lerria .
T x ingu diko badia nitsa s o r a tzen d aBida s o a ibaia, ekologia
r en a ldet ik b eder en, g a rra n tzi ha ndiko ingurua n.
2 . 2 . GURE IBAIEN KONTSERBAZIO
EGOERA
Ingurugir o a r en ikusp u n tutik, Eusk a l H e rriko ibaien
a r a z ona g usia k utsa d ura o r g a niko a d a ; Indika tza ile kimikoek
e t abiologikoek a dier a zten d utenez , ure t a ndis
olbatuta ko o x igenoa r en kon tzentra z ioa ba xua d a
(ma t e r ia o r g a niko a s ko met a tzen d a ibaiet a net a h a u
des konpos a tzeko ox igeno kop uru h a ndia beha r d a ) ,
e t a nitrit o , fos fa t o(o rtofo s fa t o) e t a ur e t a ndis olbatut
a ko hidr oka r b uroen kon tzentra z ioa, a ldiz ,altua . K u -
tsa d ura r en a r a z o a o r a indik la rria goa d a ud aalder a,
o x igenoa elementu m u g a tza ile b ila k a tzen bait a . B e r a z ,
u d a n ur a r en k a lit a t e a kokerre r a e t a dib e rts it a t e b iologiko
a k b eher a egit e a r en e r a n tzule iaba k a rra k utsa -
d ura d a . U d abe rria n , k utsa d ura o r g a niko a e r a git en d u -
t en elementue z g a in,be stela ko su b sta n tziaba tzuk er e
a gertz en dir a ur e t a n , n a hiz e t a kon tzentra z io baxua n
iz a n : z ia n uro a ket a met a l a stun a k b e ste a k b e ste. Iz a n
e r e , elementu h a u ek ema r ia h a ndia den g a r a ia nisurt -
z en dir a ibair a .
2 . 2 .1. U r a r en k a lit a t e a e r abiler en a r abe r a
K utsa d ura aipa tze a n egoe r a fu n tzio bat a dier a zten
d u g u n b it a rte a n , k a lit a t e a, e r abiler a r iestuki e r la z iona -
turik d a goen kon tzeptua d a e t a horta z , e z in d u g u elementu
edo ingurune bat en k a lit a t e a definitu ema t en
z a iz kion e r abiler a kkontua niz a ngabe. E uropa ko E lk
a rte a k , e r abiler en a r abe r a ur a k zein k a lit a t eiz a n b eh
a r d u en zeha zteko , dir ekt iba batzuk so rtu ditu; kon t -
sumo p u b liko a z tra t a tzen d u ena EEEko 75 / 440 d a,
a i s i a ldir a ko e r abiler a k mu g a tzen dituena EEEko
76/1 60, e t aarra in e s pez iea khiz pide dituena, a z kenik,
EEEko 78 /659 dir ekt iba. H o r iguztia kon tua niz a nik,
g ure ibaien e z a u g a rri na g usia kha u ek dir a:
UR EDANGARRI LORTZEKO KALITATEA
DERRIGORREZKO BIGARREN HEZKUNTZA - IBAIALDE
E txeko iturr iet a r a heltzen den ur gehiena ibaien iturb
uru ingurue t a nda u den urtegiet a n(A ñ a r b e ,Or d u n-
EUSKO AUTONOMI ELKARTEKO IBAIAK
t e ,Ur k u lu ,Ba rrendiola …) pila tzen d a ; dena den, ur
b olu menik h a ndiena Za dorra ko urtegiet a nda go. Hala
e r e , e z in ditug u a h a ztu lur a z piko ur a k. Ibaiei b uruz
egin dir en ike r ket e t a t ik a t e r a t a ko ondor ioa k a z a ldu -
ko ditug u ja rra ia n ,ba ina kon tua niz a n b eha r d a ike r -
ket a h a u ek ibaien ta rte degr a d a tue t a n b urutu dir ela
(et a e z ongi kon tse r batuta koe t a n). O ndor ioa khona -
ko h a u ek dir a:
■ U r a eda nga rri b ihurtzeko tr a t a mendu e rra z a k
edot a tr a t a mendu fis iko a k soilik (ir a g a z ket a
a z k a rra e t a des infekz ioa )er abiliz , g ure ibaiet
a ko ta rte bat e a ner eez d u g u lortu ko ur a k
giz a kon tsumor a ko b eha rre z kotza t jotzen d u -
g u nka lit a t ema ila i z a t e a .
■ Lagindu dir en i baien %12 a n , tra t a mendu fis iko-kimiko
no r m a l bat (per klor a z ioa, deka n t a -
z ioa, i r a g a z keta e t a des infekz ioa ) er abiliz
ger o , k a lit a t eoneko ur a lortu ko genu ke; ur a
eda nga rri a i z a ngo li tza t eke. Ibai ha u ei b uruz
a r i ga r a: M e r cadillo i bai a Muskiz en, Arti bai
i bai aIruzub iet a n ,Omec illo i bai aVent aBl a ncan
,Ba i a s i bai aKa t a dia non e t aIbai u d a i bai a
E s can z a n a n.
■ Lagindu dir en p u n tuen % 26a n ,aurr eko tr a t a -
mendu a z g a in b e ste tr a t a mendu bat (oz oniz a -
z ioa edo k a r b ono a k t ib o a ) a plika tuz ger o , ura k
eda nga rria kiz a ngo lir a t eke. Ibai et a p u n tuok ondoko
ha u ek dir a: H e rre r ia s ibaiaGo r dex ola n ,
A rra t ia ibaia, B utroi ibaia r en goia ldea, L e a ibaia,
U r ola ibaia r en e r dia ldea, U rumea ibaiaHe r n a nir
a ino,Ba ia s ibaiaRiv abellos a t ik b eher a, E g a ibaia
E tura net aZa dorra ibaia urtegit ik Gasteiz e r a ino.
■ Laginduta ko g a inontzeko pu n tue t a ko (%62) ur a,
e z ingo litza t eke giz a kon tsumor abider a tu, s a lb
u e s pen gutxi batzue t a niz a nez ik.
AISIALDIRAKO URAREN KALITATEA ( BAINUA)
E r abiler a honet a r a ko ur a zein k a lit a t eko a den e z a g u -
tzeko mikr o b ioen zenbaket a egit en d a, ure t a ndis olbatuta
ko o x igenoa neurtzen d a e t a olioa k ,ap a rra k
edo b e stela ko elementua kda u den e r ekontua nha rtz
en d a .
2
33