Informazio orokorra (3Mb)

2 4
DERRIGORREZKO BIGARREN HEZKUNTZA - IBAIALDE
1 IBAIAI BURUZKO IKUSPEGI OROKORRA
O nga rri inor g a nikoen b idez ko ur en k utsa d ura keu -
trofiz a z io iz ena h a rtz en d u . N itrogenoa e t a fos for o a
b eha rre z koa kdir a ur e t a ko la nda r een h a z k u n tza ema n
d a din,ba ina kon tzentra z ioa kgo r a egit en bad u , la nda -
r e a k a z k a r h a zten dir a, bai ta m a ina r i bai kopurua r ida -
gokionez . Hau gerta tzen denea n , la nda r eek g a la r a z i
egit en d ute ur e t a r a heltzen den a r gia sa koner a h a ndia
goe t a r a ir iste a . Gainer a, hiltzen dir en la nda r e a k
des konpos a tzeko ox igenoa beha r d a e t a e utrofiz a tut
a ko ur e t a n , la nda r e a s ko d a goenez , o x igeno a s ko
kon tsumitzen d a . H o r idela -et a, o r nogabe et aarra inek
o x igenoz hor nitzeko or d u a n a r a z ola rria kiz a t en
dituzte et aas ko hil egit en dir a . H o rta z , z enbait e s pez
ie ur hor iet a t ik des a gertu ko dir a edot a e s pez ie
oportu nista ba tzuek b e t eko dute ha ien leku a . H o rrek
g uztia k b iodib e rts it a t e a r en g a ler a d a k a r.
P la giz idei d a gokienez , gehienek iz a ki b iz idu net a nondor
io k a lt ega rria ker a git en dituztela e s a nde z a keg u .
Ibai et a e rreke t a r a lix ib ia tuen edo lurzo rua r en g a r b iket
a r en (eurit e a k , ure zta pena k) b it a rte z heltzen dir a .
E t a e z dir a ibai et a e rreke t a r a heltzen soilik; bait a lur
a z piko ur e t a r a, lurzo rura e t a elika g a iet a r a e r e.
A r a z oho r iet a ko batzue t a r a ko bad a u de konponb ide
“ t ekniko a k”: e rre t en e t a ur e zta pen sistemen e r a ginkorta
sun aar e a gotze a, pla giz ida e t a onga rri sint e t ikoa
kne urr iz e r abiltze a, neka z a r itza iha r d u e r e t a t ik e r a -
t o rri t a ko honda kinen k u dea ket a egokia, ura r en
p r e z ioa finka tzeko or d u a n baliabide m u g a tua dela e t a
ekonomia zein ingurugir o a ldet ik b e r eer abiler a kda -
k a rtz a nko stua k balor a tze a e t aba s ola nek e r a git en dituzten
ingurugir oinpa k tua kmurr izte a, b e ste a k b e ste.
Baina “ R io 9 2 ”n a z a ldu b e z a la, “elika g a ien ekoiz pen
e uskorra ur aarra z iona lki e t a e r a ginko rta sunez e r a -
b iltze a r en menpe bad a go, e t a menpeko t a sun aar e a gotuz
joa ngo bad a ” b eha r- b eha rre z koa d a g a ur egu ngo
neka z a r itza sistema r iet a polit ika r i b uruzko h a usn a r -
ket a sa kon a egit e a ; b e ste t ik sistema ekologikoen e z a -
g utza e t abegirunea noina rritzen den neka z a r itza e t a
abeltza intza modu a ker e b u ltza tu b eha r dir a ; lehent a -
sun a ema n b eha r ko litza ieke elika g a i os a sunga rria k
ekoizte a r i,ba liabideen k u dea ket a egokia r i, lurzo rua -
r en kon tse r baz ioa r i, tra t a mendu z o rro tza k b eha r e z
dituzten bar iet a t e a kla nda tze a r i, e t a e z epe laburr e a n
e rrent a g a rrit a sun a lortz e a r iet a ekoiz pena r i.
B e sta lde, ure zta pener a ko e t a arro bat e t ik b e ste r a
ura ker a m a t eko pla nha ndien g a inea ner eha usn a rtu
egin b eha r ko litza t eke , hor ien ondor ioa k(bai ekologia
r en a lorreko a k , e t aba ihidr ologiko a ket a giz a rte
m a ila koa ker e) kon tua niz a nik.
E r abe r e a n ,ba s ogintza r a ko polit ika be rria k urra tu b eh
a r ko genituzke, h a z k u n tza az k a rreko monok u lt ib oet
a noina rritzen den e t a epe laburr e a nerrent a g a rrit a -
sun abila tzen d u en polit ika ba zte rtu e t a, la nda r edia k
b e t e tzen dituen fu n tzio hidr ologiko a ket a ekologikoa
kkontua niz a nik, ekoiz pen euskorre a noina rritzen
den polit ika ja rra ituz: dib e rts ifika z ioa, b e rta ko la nda -
r edia r en kon tse r baz ioa …
B ) E txeko kontsumoa
G iz a kiok ur abeha r d u g u . P la net a ko perts ona g uztiek,
g utxi go r a - b eher a, a n tzeko ur kop urua beha r d u g u b iz
ir a uteko(kon tsumo b iologiko a ) : egu neko 2’5 litroing
uru. B eha rriz a n b iologikoez g a in, g a inontzeko b eha -
rriz a n a k(e rre a la kedo g u kge u k so rtu a k) a r e a gotuz
joa ndir a denb o r a n zeha r e t a ur kon tsumoa neurr i
g abe a r e a gotu d a, a z ken ha m a r k a dei e t a e s k u a lde ja -
kin batzuei d a gokienez b e r e z iki. E gia z ki, elementu
p r e z ia tu honen kon tsumoa e r abat des b e r dina d a
m u ndu ko h a inbat e s k u a ldet a n , d a tu h a u ek a dier a zten
diguten legez :
MUNDUKO ZENBAIT ESKUALDETAKO
BATEZBESTEKO URKONTSUMOA
( PERTSONA ETA URTEKO )
Kan a d a ..................................... 9 3 .000 litro
Kalifo r nia ................................. 191.000 litro
EEBB......................................... 110 .000 litro
Japonia ..................................... 1 0 4.000 litro
E uropa ...................................... 55.000 litro
E sta tu e s p a ina rra ................... 1 0 9.000 litro
G r e z ia ...................................... 4 0 .000 litro
A ljer ia ....................................... 3 5.000 litro
India .......................................... 9.000 litro
S u d a n........................................ 7 .000 litro