Informazio orokorra (3Mb)

2
DERRIGORREZKO BIGARREN HEZKUNTZA - IBAIALDE
EUSKO AUTONOMI ELKARTEKO IBAIAK
ib ilb idea kes pez ieet a n abe r a tsa goa k b eha r lu ket eiz a n.
B e sta lde, lurzo rua r en g a ler a ekidit eko ibaiertz a ket a
bazte rra kla nda tu e t a met odo egokia kdir ela medio,
a r a ztegia ket a filtro b e r dea kha in zuzen, isuria kkontrola
tu b eha r ko lir a t eke.
L e a e t aArti bai ibaia ket a h a u en ingurua k : o r okorre
a n b i ibai ha u en kon tse r baz io egoer a ona d a,
n a hiz e t a inguru gehiena k bas ogintza r a ko ustia tzen
dir en. Ibaiertz a k b e rre s k ura tu e t a kon tse r batu b eh
a r ko lir a t eke et aar a z ket e t a nkontrol ona e r a m a -
nez ger o ,biibai ha u ek sa lmonidoz b ir popu la tze a pos
ib le litza t eke.
D e ba ibaia e t a honen inguru a k :Ar a m a io ibaia e t a
O ñ a t iibaia r en iturb uru ingurua kkontse r batu egin b eh
a r ko lir a t eke. B e ste a lde bat e t ik, iturb urutik E s kor
ia tza r a ino b ehinik b ehin, De ba ibaia r en e rreku per a -
z ioa kez d u la nha ndiegia e s k a tzen. H o rtik b eher a,
o r dea, egit eko a k a s ko e t a epe luze a n a urr e r a e r a m a n
b eha rreko a kdir a, ja t o rri industria leko isurien g a ineko
kon trol zo rro tza e s a t e r a ko. O ñ a t iibaia r ida gokionez ,
O ñ a t it ik b eher a ekimen b e r b e r a k a urr e r a e r a m a t e a
komeni d a .
U r ola ibaia e t a honen ingurua k : ura k a r a ztu e t a
ibaiertz a k b ir la nda tuz ger odib e rts it a t e a kgo r a egingo
lu ke e t a ibaia k , o r oha r, hob e r a egingo lu ke.
O r i a ibaia e t a honen ingurua k :Leitza r a net aAr a x e s
ibaiei da gokienez , inguru h a u en kon tse r baz io m a ila
gor ena iz a nda din b eha rre z ko dir en ekimena kma rtx
a nja rtz e a e s k a tuko genu ke. Ibaiertz a kerreku per a t -
z e a, ura k a r a zte a e t a herrigu neet a ko b ider a ket a k a h a -
lik e t a “na tura lena k” iz a t e a komeniko litza t eke.
O ia rtzun et aUrumea ibaia ket a h a u en ingurua k :bi
ibaiha u en k a sua niturb urua r en ingurua kos oongi kon t -
s e r batut a d a u de. B ehea ldea n ,be rriz , giz a e r a gina biz iki
n abar ia d abiibaiet a n , e t a o s odegr a d a tuta d a u de. H o r i
dela -et a, bai O ia rtzun ibaia n bai U rumea ibaia n , epe lu -
z e r a ko pla ngintza ba t ja rri b eha r ko litza t eke ma rtx a n ,
ib ilgu n a tura la k so rtuz, ba zte rre t a nla nda r e a kla nda tuz
e t aba t e z e r e , ura r en k a lit a t e a kon trola tuz.
B ida s o a ibaia e t a honen ingurua k : n a z ioa rteko legedia
r en e s k u d a goen ibaia iz a nik, n a hiko ongi kon tse r -
batu d aBida s o a ibaia . A urr e r a n tze a ner e b e r eho rret
a nma n t en d a dila lortu b eha r d a . B ida s o a ibaia r en
36
a d a rre t a ko bat ,Tx imista e rreka alegia, EAEko k a lit a t e
onenet a ko e rreken a rte a n sa ilka tzen d a .
2 . 3 . LANDAREDIARI ETA FAUNARI
BURUZKOAK
G ure ibaiek ja s a t en d uten a n tropiz a z io gogorra kontua
nha rtuta, la nda r eet aanima lien a nizta sun a kibai
h a u en kon tse r baz io egoer a o r oko rra zein den e z a -
g utzeko balio digu .
O r oko rre a n , la nda r eet aanima lien a ldet ik eko s istema
abe r a tsa kdir a ibaia k ; baina ibai bat h a inbat eko s istem
a kos a tuta ko m u ltzo tza t e r eha r d a it eke , ibai b e r ea
nelka rren a rte a nde s b e r dina kdir en za t ia k bait a u de,
e z a u g a rri de s b e r dineko a k ,alegia .
H onela ba d a, goi ib ilgu a o s oma lka rtsua iz a t en d a e t a
ondor ioz , korront e abiz ia d a e t a ibaia kos oox igena -
tuta ko ur a d a r a m a . Baldintza h a u e t a n b iz idir en a nim
a lien a rteko batzu kditug u ibai a m u a rra ina, e z k a ilu a,
a ingir a, a rrabioa, m a rtin a rra n tza lea e t a m uturluze pir
inia rra ( a z ken ho r ileku ja kin batzue t a n soilik).
E r di ib ilgu a nib ilgu a zabala goa d a e t a m a lda leu n a gokoa
. K o rront e b iz korreko ta rte a k , korront e a m a n tsoa
goa e t a sa koner a h a ndia goa dir eneko ta rteekin tx a nd
a k a tzen dir a . Ibilgu a r en a lde honet a nes pez ie gehia go
b iz idir a . A rra inen a rte a n a m u a rra ina, e z k a ilu a, bar b o a,
m a z k a rra, e rrutilo hega tsgorria e t aaingir a dir aaipa -
g a rri; a nfib io e t a n a rra stien a rte a n ,be rriz ,apo a rru nt
a, igel b e r dea e t a su ge gor bat a d u n a ; m a rtin a rra n tza -
lea, ur- z o z o a, b uzta nika r a hor ia e t a buzta nika r a
zuria dir a e r di ib ilgu a n a urkituko ditug u nhega ztiet a -
ko batzuk. U g a ztunen a rte a n ,az kenik, ur- a rra t oia e t a
ipurt a tsa aipa tuko ditug u .
B ehe ib ilgu a nja d a nik, ibaiek h a r a n zabal et a la u a k zeh
a r k a tzen dituzte , mea ndr o ug a r i itxura tuz. Tarte
h a u e t a n abia d ura tx ikiko ko rront e a kdir a n a g usi et a
fit opla nkt ona r en h a z k u n tza dela -et a, ura be r dex k a d a
( EAEko ibai gutxit a n b e r eiz d a it eke a r gi e t a g a r b iib ilg
u a r en ta rte ha u ). Katxo a, e z k a ilu a, m a z k a r a r a n tza -
d u n a, z a moa e t a urre-a rra ina r ekin bat e r a, bar b o a e t a
loina e r e b ehe ib ilgu a n b iz idir en a rra ina kdir a . A nfib io
e t a n a rra stien a rte a n a po a rru n t a, bas oigel gorria e t a
suge b iper a k a r a ikus ditza keg u e t a hega ztien a rte a n
bas a t e a, uroiloa, txepetxa, lez k a r i a rru n t a … U r- a rra -
t oia e t a iga r aba e r e b ehe ib ilgu ko a nima lia kditug u .