01.03.2013 Views

gamosxiveba - Ganatleba

gamosxiveba - Ganatleba

gamosxiveba - Ganatleba

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

1.7<br />

18<br />

atomis planetaruli modeli<br />

daakvirdiT 18.1 suraTs.<br />

1. ra informacias iRebT suraTidan?<br />

2. romeli α nawilaki miuaxlovda<br />

oqros atomi s birTvs yvelaze metad?<br />

3. romeli α nawilakis moZraobis traeqtoriaa<br />

yvelaze metad gamrudebuli?<br />

rezerfordis cdaSi iSviaTad, magram mainc, SeamCnies iseTi SemTxvevebic,<br />

rodesac calkeuli α-nawilakebis gabnevis kuTxe marT kuTxes aRemateboda.<br />

rezerfordisTvis eqsperimentebiT miRebuli Sedegi moulodneli aRmoCnda.<br />

`es TiTqmis iseve warmoudgenelia, _ ambobda<br />

rezerfordi, _ rogorc is, rom esroloT 15 duimiani<br />

yumbara Txeli qaRaldis furcels, yumbara<br />

ki dabrundes ukan da mogayenoT dartyma~.<br />

rogor SeiZleba eqsperimentiT miRebuli Sedegebis axsna?<br />

Tu CavTvliT, rom atomSi dadebiTi muxti ganawilebulia ise, rogorc<br />

tomsoni varaudobda, maSin am Sedegis winaswarmetyveleba SeuZlebeli iyo.<br />

dadebiTi muxtis aseTi ganawilebis dros SeuZlebelia Seiqmnas sakmarisad<br />

Zlieri eleqtruli veli, romelsac SeeZleba α-nawilakis ukugdeba.<br />

marTlac, radgan Tanabrad damuxtuli birTvis eleqtruli velis daZabu-<br />

q<br />

loba ganisazRvreba E = k 2 formuliT, rac naklebia misi radiusi miT<br />

R<br />

ufro Zlieria eleqtruli veli mis zedapirTan da miT metia α nawilakis<br />

ganzidvis Zala.<br />

rezerfordi mixvda, rom α nawilakis ukugdeba SeiZleba mxolod im<br />

SemTxvevaSi, Tu atomis dadebiTi muxti da masa moTavsebulia sivrcis<br />

Zalian mcire areSi.<br />

sxvadasxva kuTxiT gabneuli α-nawilakebis daTvliT rezerfordma SeZlo<br />

birTvis zomebis Sefaseba. misi gaangariSebiT birTvis diametri 10-14-10-15 m rigisaa (sxvadasxva birTvs sxvadasxva diametri aqvs). TviT atomis zoma<br />

10-10 duimi _ sigrZis er-<br />

Teuli. 1 duimi=25,40 mm.<br />

m, 10-100 aTasjer aRemateba birTvis zomas. ase mivida rezerfordi<br />

atomis birTvis (mcire zomis sxeulis, romelSic koncentrirebulia atomis<br />

TiTqmis mTeli masa da mTeli dadebiTi muxti) arsebobis ideamde.<br />

SemdgomSi moxerxda birTvis muxtis gansazRvrac. Tu eleqtronis muxts<br />

erTeulad miviRebT, maSin birTvis muxti tolia mocemuli qimiuri elementis<br />

rigiTi nomrisa mendeleevis periodul sistemaSi.<br />

�<br />

sur. 18.1. atomis birTvidan<br />

sxvadasxva manZiliT daSorebuli<br />

α nawilakebis moZraobis<br />

traeqtoriebi.<br />

4. rogor ganvsazRvroT atomSi eleqtronebis raodenoba?<br />

α<br />

α<br />

α<br />

I<br />

II<br />

III<br />

atomis<br />

birTvi

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!