gamosxiveba - Ganatleba
gamosxiveba - Ganatleba
gamosxiveba - Ganatleba
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1.7<br />
18<br />
atomis planetaruli modeli<br />
daakvirdiT 18.1 suraTs.<br />
1. ra informacias iRebT suraTidan?<br />
2. romeli α nawilaki miuaxlovda<br />
oqros atomi s birTvs yvelaze metad?<br />
3. romeli α nawilakis moZraobis traeqtoriaa<br />
yvelaze metad gamrudebuli?<br />
rezerfordis cdaSi iSviaTad, magram mainc, SeamCnies iseTi SemTxvevebic,<br />
rodesac calkeuli α-nawilakebis gabnevis kuTxe marT kuTxes aRemateboda.<br />
rezerfordisTvis eqsperimentebiT miRebuli Sedegi moulodneli aRmoCnda.<br />
`es TiTqmis iseve warmoudgenelia, _ ambobda<br />
rezerfordi, _ rogorc is, rom esroloT 15 duimiani<br />
yumbara Txeli qaRaldis furcels, yumbara<br />
ki dabrundes ukan da mogayenoT dartyma~.<br />
rogor SeiZleba eqsperimentiT miRebuli Sedegebis axsna?<br />
Tu CavTvliT, rom atomSi dadebiTi muxti ganawilebulia ise, rogorc<br />
tomsoni varaudobda, maSin am Sedegis winaswarmetyveleba SeuZlebeli iyo.<br />
dadebiTi muxtis aseTi ganawilebis dros SeuZlebelia Seiqmnas sakmarisad<br />
Zlieri eleqtruli veli, romelsac SeeZleba α-nawilakis ukugdeba.<br />
marTlac, radgan Tanabrad damuxtuli birTvis eleqtruli velis daZabu-<br />
q<br />
loba ganisazRvreba E = k 2 formuliT, rac naklebia misi radiusi miT<br />
R<br />
ufro Zlieria eleqtruli veli mis zedapirTan da miT metia α nawilakis<br />
ganzidvis Zala.<br />
rezerfordi mixvda, rom α nawilakis ukugdeba SeiZleba mxolod im<br />
SemTxvevaSi, Tu atomis dadebiTi muxti da masa moTavsebulia sivrcis<br />
Zalian mcire areSi.<br />
sxvadasxva kuTxiT gabneuli α-nawilakebis daTvliT rezerfordma SeZlo<br />
birTvis zomebis Sefaseba. misi gaangariSebiT birTvis diametri 10-14-10-15 m rigisaa (sxvadasxva birTvs sxvadasxva diametri aqvs). TviT atomis zoma<br />
10-10 duimi _ sigrZis er-<br />
Teuli. 1 duimi=25,40 mm.<br />
m, 10-100 aTasjer aRemateba birTvis zomas. ase mivida rezerfordi<br />
atomis birTvis (mcire zomis sxeulis, romelSic koncentrirebulia atomis<br />
TiTqmis mTeli masa da mTeli dadebiTi muxti) arsebobis ideamde.<br />
SemdgomSi moxerxda birTvis muxtis gansazRvrac. Tu eleqtronis muxts<br />
erTeulad miviRebT, maSin birTvis muxti tolia mocemuli qimiuri elementis<br />
rigiTi nomrisa mendeleevis periodul sistemaSi.<br />
�<br />
sur. 18.1. atomis birTvidan<br />
sxvadasxva manZiliT daSorebuli<br />
α nawilakebis moZraobis<br />
traeqtoriebi.<br />
4. rogor ganvsazRvroT atomSi eleqtronebis raodenoba?<br />
α<br />
α<br />
α<br />
I<br />
II<br />
III<br />
atomis<br />
birTvi