Bertsolaritza, formarik gabeko heziketa Jakintza-arloa ... - Euskara

30 –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Dena dela, ez du merezi hain jorratuta dagoen bidetik ibiltzeak9. Elkar ulertzeko,
nolabaiteko erreferentzi batzuk eman behar direla dudarik ez dago; baina latinetik ateratako
etimologia guzti hauek, beharrezkoa zaigun argitasuna eman beharrean, ikuspegia
lanbrotzen digute sarritan, eta azken hauxe bi arrazoirengatik.
Hizkuntza problemagatik
Gaztelaniaz Educación eta frantsesez Education baldin badute, euskaraz Hezkuntza
edo Heziketa dugu. Kontzeptu hauen barruan "irakurketa desberdinak" baldin badaude,
alde hauek euskaraz ikaskuntza, hazketa, trebakuntza, etab, izan daitezke, eta, ondorioz,
kontzeptuaren ulerkuntzarako latinetik mekanikoki ateratako etimologia, ez zaigu, zuzenki
behinik behin, lagungarri. Beste etimologi mota bat izan beharko luke, ordea, gure
hizkuntzari dagokiona eta, beraz, Hezkuntza kontzeptua ulertzeko argirik eman
diezagukeena.
Halako saialdia egin dut beste nonbait10 baina, agian, etimologia hutsa baino
bertako ikasketa-prozedura baten ikerketaren indukzioa izan zitekeen, Hezkuntzaren
osagai guztien berri eman liezagukeena. Hauxe da, besteen artean, saio honen esperantza,
nahiz eta arrazoi berdinengatik abiapuntua izateko aukerarik ez izan.
9 Ezaguna denez, 1930.erako españolez Edukazioari buruz l84 definizio bildu zituen Blanco Irakasleak.
Blanco, R : Enciclopedía Pedagógica. Madrid, l930. 94-116 orrialdeetan.
Diaz Fabelo, T. Estudio crítico del fin de la educación a través de la historia. Colegio nacional de
maestros normales. La Habana, 1958. 133 definizio.
Cunninghan, W.F. Filosofía de la Educación. El Ateneo. Buenos Aires, 1955. 48 definizio.
García Yague, J. "¿Qué es educar?". Bordon 17 (1965). 323-348 orrialdeak
Gaur egun, honetan, Pedagogo gehienak aritu dira, besteak beste hona hemen klasikotzat jotzen
ditugunak:
García Hoz, Victor. Principios de Pedagogía Sistemática. RIALP. Madrid, 1974. 17-34 orrietan.
Fermoso, Paciano. Teoría de la Educación. Agulló. Madrid, 1976. Eta Trillas eta CEAC Barcelona-ko
argitaletxeetan ere bai.
Guzti honetaz gain, Lerena-k egin duen ekarpena kontutan izatekoa da.
Lerena, C. Reprimir y Liberar. Akal. Madrid, 1983. Bertan Espainako hezkuntz lexikoan frantsesak
duen eragina (Diderot-en entziklopediarena batez ere) ikertzen da.
Orain dela mende t'erdirarte gaztelaniaz hezkuntz-harremanak izendatzeko erabilitako hitza Hazkuntza
("Crianza") zuten. Frantsesen noziketa zela medio, ostera, "educación" hitza zein kontzeptua hasi omen
zen erabiltzen eta hedatzen.
10 Rdgz. Bornaetxea, Fito. Hezkuntzaren Teoria. U.E.U. Iruñea, 1985. 9-18 orrietan.