Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak (5 - Otsagi: ahozko ... - Dialnet

KOLDO ARTOLA
kori, e? Gúk alórr ártoekin 88 , anímalekín, élkitzen dugú anítz… eta, gúr(r)e
manerála pues fáten grá ongí, baia eztuénak déus eré, eztá izáu… nóndik dírua
elkítzen duen, edo nóla beztìtzen drén edo nóla xáten dien.
Ník eztút bátrere… ník eztút repárorík batreré, erráteko gauzák uskaráz...
biar déna bezála; érranez gáuzak gárbi, pues erráten drá óngi. Klaró! érranez
gáuza guziák biár dena bezála. Pues, kála bizi dá múndua; etxákin... ník eztákit...
átzo gízon bátek erràten zadán, zádaxún; Sán Sebástianéko dá, kemén
bizi da, eta éuri egìten báitzun fan zrén... Irátira, kotxéarekin; famíliara: írur
emázte eta gízona, kótxearekin. Fan zrén eta etzién, bórtua, etzién igáre bérste
áldiala, Irátira; etzién igáre, báitzegon... nóla deitzén da?
- lañoa?
- Láñöa! láñöa emen... zegón aápal, eta béldurrez gálderen 89 zréla, itzúli,
eta gízun korrék erráten zadán… ah! éuri egìten zuéla ta kála, eúri anítz egìten
zuéla ta, ah! eúriagatík kótxëan fatén... fáten zréla, fatén barimazrén pues
etzréla bustitzén ta. Erráten… zuén gizóna… –ah! eúria egíten zuen– guk,
errán baigin-, (zuzenduz:) nik, ník erran bainakón, bai, eta bortuála, áyek
etziéla déus ere gàltzen, fánaz eta eurí egináz eta... “bai, ta bai! gúk galtzen ginuéla,
bai, baia gáltzen ginuéla, báigintzán guziók gáixto! guziók baigíntzan
gáixto”, ta “ah! órai etzéla, órai etzéla jénde gaixtórik”, eta, “bai! gínuéla bízio
ánitz! eta inbídia ánitz!”. Ta “ínbidiarík ere enuéla bátrere”, ah! baia
“etzéla áski enékin, bazéla jènde ánitz kóitarik”.
Lanbide zahar eta berriak; berrietarako zailtasunak 90
- Eh! jéndëa, fáten da... érri kontárik, eztá kemén manérarik bízi izatekó;
léen, léen, póbre, bàia ezpáitzen, órai bezála, ezpáitzen dírua órai bezala. Léen
etzén dirúrik; bueno, bázen dirú 91 bäia, lén zén árdi ánitz, bègi ánitz, ètxe
guziétan, ákasó... eztút errán nái sóbra baia akáso, ogeitámar etxét... aísa,
báitzen árdi ta bégi; órai, ez grá bàizik ere séi, béi dugúnek, séi. Órai, séiek,
túgu, ogèitarík ògeitamár, bei, e? edo... zomáit? akáso yágo; bueno, ogeitámar
bei, yágo, zomái’deágo.
- azienda andi…
- Pues lén... zórtzi bé(g)i, bayá árdirékin; kemén, étxe kontán, pues gintzán
92 amabórz… bé(g)i, eta... míla... míla árdi. Ah! zintzérri kuék guziók,
pues, bèiginuén... Jesús, nóla erráën da? ¡chotos! y llevaban... ermáte ztién
tzintzérri kuek, fáten zrelarík Èrribralá ta xíten zrelarík Erríbrala 93 ; beá, géro…
yá fan zrén mútikuák eta... kónen... anayák, fan zrén, eta báratu gíntzan
sénarremáztëak eta ní, eta néxkato... orái dugúnak (...) emezórtzi urté,
pues sáldu gintzán árdiak, ta bízi grá láurok; pues báitugu méndia! eta... zér
bar dugu egín méndian? jéndia, pues eztá orái méndiala fáten.
- lengo bizi-manerara gogorragoa zen…
88 a(i)rtoekin aditzen ote den iruditzen zaigu.
89 ‘Galduren’ da hori, honen aurreko saioan aditzera eman genuen bezala.
90 Testu hau Jose Antonio Azpirotz adiskidearekin batera (G. B.) bildu genuen.
91 ‘dittú’ aditzen ote den gaude.
92 Oroi bedi, saio hauetan zehar askotan errepikatu den arren, ‘nor’ saileko gintzan honek, inoiz,
‘nor-nork’ gisako ‘ginuen’ eta ‘gintuen’ moduko era egokiak –gazt. ‘lo(s)/la(s) teníamos’–, pluralean batez
ere, ordezkatzen dituela.
93 ‘Erribrarik’ itxaron beharko zen, antza.
26 [22]