Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak (5 - Otsagi: ahozko ... - Dialnet

KOLDO ARTOLA
- Áldáre bat, aldáre bát esèrtzen dié kan, ètse batëán, ètse batéan… etsé
altzinián! fátxadàn, pues ániz pol(l)ít eta kán pues… inzènsatzén die eta...
Sántisimöá ermàten dié kor, egún kortan.
- eta apezak nola faten dra, palio baten pean edo?
- Bai! pálioa, pálioa bádu, bai. Eztú ánitz... urté pálioa ègin ziéla bérri; dá
májo.
- nola erraten da? ‘palioaren azpian? ‘palio pean’? edo nola?
- Pálio peán! pálio péan kebén!
- eta kurritzen die erri guzia?
- Bai, bai, bai, érri guziá, elkítzen drá elìzatík eta emáten dié buélztará
(sic) elìzalártio otra vez, bérriz.
- nondik ematen die buelta?
- Eh! pues kára faten drá, bèrze aldialá, ta géro xiten drá karrèteratík, eztáki’ní...
ez níz fáten guré prozesioá (sic); fáten drén oté frònton zàrrëalá?
édo… èdo karréteratik igáten drén, eztákit nóra baëa bértze àlde kórtra,
Urrútira edo… báita aldárëa esèrtzen dien lékuan 117 , korr é xiten drá.
- eta egozten dea zerbait lurreala, Santisimoa igaretzen den karriketan?
- Ah! kóri yá-ya-ya… len, múxu emàten guén, (zuzenduz:) ginuén, lùrrialára,
Santìsimöá igáretzen zenián, baia órai yá fán tra gàuza guziák.
- zonbait erritan egozten da belar, edo xunko, edo… alfonbra gisa; kemen
ez?
- Ez, kében ez; zér nai du errán oté? eztakít zer nài dun errán; kórien eiten
dá, a lo mejor Sánta Krúz égunián baitá... màyatzán, irúrgarren egúna,
Sànta Krúz, bai(n)a yá eztrá elkitzen. Bàdaudé, èrri guzitík, krútze... eserík,
parétetan. Katórze... amaláur 118 … krútzëak daudé, paréte 119 ... errí guzítik, eta
lén pues, írur estázioetán, “Jesús cayó, tercera vez...”, ¡entonces se besaba el
suelo…! eta géro pues altzína ta, estázioa bukàtu artió! amaláur estázio baitrá,
pues... baya yá éztra eitén, yá bátre! ya, guziá… kánbiatu da. Aurtén,
krutzé bat kór, úrr(s)an, kèbendík?... eztákied, Nátibitáte zë´nez edo... Bázkuetan
edo eztákinat 120 , noiz zén? gèndu zién eta erágui zién kórra, karríkala;
zér gáizki eìten záben kurútzëak? ¡ay… qué judíos, más grandes! Conque ya
nada, ni krúzes… ni biakrúzis, ya nada. Las krúzes sí, ya están, pero yo creo
que…
- erran, erran, erran uskaraz…
- Uskáraz? bai, ta zér? (barrez) ta ezpádut azèrtatzén? euskáraz?
- berze gauza; San Juan egunean zerbait egiten zen kemen?
- Ez, San Juàn egunían... pues dá pátronoá, erríko patroná da egún korí,
San Juán Ebanjelísta. Bayá, bàia yá… bueno! pues fésta guárdatzén da, e? festá
guárdatzen dá, Bázko egunëán ogèitabórza; ogèitaséi pues dá… erdián eta
ogèitazázpi báita San Juán, pues guárdatzen da fésta kében eré.
117 Ez da ziurra, líguan edo aditzen ote den iruditzen baitzaigu.
118 amaláuz antzeko zerbait aditu uste dugu, amalaur(s) baten bitartez horretara iritsia, agian.
119 parete hori ‘pareta’, ‘horma’ da; Izaban eta Uztarrozen ere erabiltzen zen, besteak beste haurtxoak
magalean hartu eta, kulunkatu bitartean, erdi errezitatu erdi kantatu egiten zitzaien ‘Mirrix marrax’
izeneko kantinela baten baitan, non, zati batek honela dioen: non dago ene partia / parete xilo artian.
120 Josefak, gurekiko harremanean oro har ‘dukek’eko tratamendua –berorikakoa, alegia– erabili
bazuen ere, kasu honetan nokako era hau erabili zuen.
34 [30]