BERRIA - datu-basea21

2011ko martxoaren 29a, asteartea berria 21‹ Erdiz erdiPresoak D Gatza eta ElurtxuriSamara VelteEspetxe zigorra ez da zigorbakarra izaten. Ondoasko dakite hori JoseMari Sagardui Moja Gatza-keta Jon Agirre AgirianoElurtxuri-k. 31 eta 30 urte daramatzatepreso, hurrenez hurren; Europan,espetxean denbora gehienjarraian daramaten presoak dira.Agirrek, gainera, gaixotasun sendaezinbat du. Laster irtengo dirabiak: Sagardui, apirilaren 13an,eta Agirre, maiatzaren 3an.Berez, Agirrek 2006an beharzuen libre, kondena osoa beteta—hiru laurdenak aspaldi beteakzituen, 1996ko irailean—. Sagarduik,berriz, 2009an bete zuen zigorra.Kalera irtetear zeudela, Parotderitzon 197/2006 epaiarendoktrina ezarri zien EspainiakoAuzitegi Nazionalak, eta beste seieta bost urtez luzatu zien kartzelaldia.Espetxe zigorra senideentzatere izaten da; kondenen gorabeherak,espetxe aldaketak eta ustekabekoluzapenak pazientziaz hartzeazaila izaten da sarri. EmilioAgirrek, Elurtxuriren anaiak,hala gogoratzen du 197/2006 doktrinaaplikatu ziotenekoa: «Orduraarte itxaropen pixka bat bageneukan,baina hor galdu egin genuen».Orain berreskuratu dute, bainaez dira guztiz fio; ez, behintzat, Sagarduirenemazte Kontxa Luna:«Familiakoak oso urduri gaude».Behinola apurtutako esperantzenitzala sumatzen dute oraindik.Sagarduiren gurasoak, ordea,baikorrago ageri ziren duelabi aste Etxerat-i egindako adierazpenetan.Santos Sagarduiren ustez—Gatzaren aita da—, «gauzakjada ezin dira txarrerako aldatu;onerako aldatuko dira».Begoña Mugarzak ere, Elurtxurirenkoinatak, halaxe uste du:«Oraingoan, ziur gaude: atera behardu; bost urte hauek ostutakourteak izan dira». Elurtxuri beraere aske gelditzeko «egunak zenbatzen»ari dela esan du: «Lehengobatean, 42 egun falta zirelaesan zidan». Orain 35 falta dira.«30 urte 30 urte dira, eta oso luzeak,gainera. Baina luzeenak azkenengobost urteak izan dira».Halaxe sentitzen da Mugarzaatzera begiratzean: «Pentsatzenduzu 25 urte barru beranduenezdena amaituko dela eta beste bizimodubati ekingo diola, baina 30urte... Zein bizimodu izan dezakeorain? Zein bizimodu izan duguguk?». Julen bere semea seinalatuzesan ditu horiek. Hark ez duosaba kartzelatik kanpo sekulaezagutu; ez eta Gatzaren alabaGoiztirik bere aita ere.1980ko uztailaren 8an atxilotuzuten Sagardui, 22 urte zituela.Begoña Moja amaren esanetan,oso bortitza izan zen EspainiakoPoliziak semearen bila joan zireneanizandako jarrera. 11 egunatxilo pasatu ostean ikusi zutenlehen aldiz; torturak zirela-eta«burutik gaizki» zegoela azaldudu Mojak.Agirre hurrengo udaberrianhartu zuten atxilo, 1981eko maiatzaren11n. Hamar egunez inkomunikatutaeduki zutela eta«modu basatian» torturatu zutelasalatu izan dute haren senideekprotestetan. Mugarzak adieraziduenez, espetxeratu osteko asteetanfamiliari ere jazarrizitzaion Polizia: «Garai batean,beti telefonora deika ari ziren».Espetxe batetik besteraGaur egun, etxetik nahiko gertudago Agirre. Izatez, Aramaiokoada (Araba), eta Basauriko espetxeandaukate (Bizkaia), eritasunakdirela eta. Sagardui, berriz,Zornotzakoa da (Bizkaia), etaetxetik 734 kilometrora dago, Jaenen(Espainia).Presondegi horietara heldu aurretik,hamaikatxo kilometro eginakdira biak, baita haien senideakere. Besteak beste, Carabanchelen,Alcala-Mecon, Herrera de‘‘ Kartzelatik irtetenAtxilotudenean, munduaren berrieman beharko diogu,haur txiki bati bezala»EMILIO AGIRREElurtxuriren anaia«Oraingoan, ziur gaude:atera behar du; bost urtehauek lapurtutakourteak izan dira»BEGOÑA MUGARZAElurtxuriren koinataGoiko irudian, Jon Agirre AgirianoElurtxuri, 20 urte zituela; azpian,2001ean, Tenerifen. BERRIAJose Mari Sagardui Gatza-ren irudibat, 27 urte preso egin zituenekomanifestazioan. MARISOL RAMIREZ / ARPla Manchan eta Valdemoron egonda Agirre; denbora gehien, ordea,Andaluzia inguruko kartzeletanegin du: Puerton, Sevillan, HuelvaII-n eta Malagan.Puerton (Cadiz, Espainia) etaSevillan jaso du traturik txarrena,Mugarzaren ustez: «Hor osogaizki. Bero handia egiten zuen,eta Sevillan lastaira usteldutazeukan». Onena, berriz, Tenerifenjaso zutela azaldu du: «Tenerifenemakumezko zuzendari batzegoen, oso atsegina. Lagunduegiten zigun, aholkuak emanez.Hori bai, sei hilabete iraun zuen;berehala kendu zuten». Senideakpozik daude Agirre orain Basaurindagoelako eta astero egin diezaioketelakobisita, baina tratuaez da ona: «Astero deitu behardugu bisitarako ordua hartzeko.Eta, batzuetan, telefonoa eskegitzendigute edo ez dute hartzen».Sagarduik ez ditu espetxe gutxiagoigaro. Askatu.org webgunearenarabera, hamazazpitanizan da. 1993an Granadako espetxetik(Espainia) ihes egiten saiatuzen, baina horma batetik erorieta bi hankak hautsi zituen. Harenamarentzat, hura izan zen espetxealdiosoko unerik okerrena:«Ez zidaten bera ikusten utzinahi». Ihesaldi saio horrengatikluzatu egin zioten zigorra.ikusi genuenean,burutik gaizki zegoen,jasotako torturengatik»BEGOÑA MOJAGatzaren ama«Une latzak pasatubehar dira, baina zenbatlagundu diguten ikustea,hori gauza handia da»SANTOS SAGARDUIGatzaren aita«Bahiketa» politika«Euskal preso politikoak amaitzekoespetxe politika ankerrareneredu» dira Agirre eta Sagardui,Amnistiaren Aldeko Mugimenduarenustez. Prentsa oharbatean adierazi dutenez, horretarakoerabiltzen dituzte gaixotasunlarriak dituzten presoak«bahiturik» edukitzeko neurriak,bakartze politika eta senide etapresoen aurkako «miaketa umiliagarria».Agirrek eta haren senideek hirurakezagutu dituzte; batez ere,gaixotasuna. 69 urte bete berriditu presoak, eta bizkarreko artrosiadu, eta bi aldakak, ukituta.Bizkarrezurreko etenduraren etadiabetesaren ondorioz, beste zenbaiteritasun ere sortu zaizkio azkenurteotan: miopia, hiperkolesterolemia,hiperglizeridemia etabihotzekoa izateko arriskua.Hala ere, bi aldiz ukatu dio EspainiakoAuzitegi Nazionaleko ZaintzaEpaitegiak Zigor Kodeko 92.artikulua, gaixotasun larriak etasendaezinak dituzten presoekaske egon behar dutela dioena.Mugarzak azaldu duenez,2003an hasi ziren Agirreren osasunarazoak, eta jaso duen arretakaskarra izan da ia beti: «Mala-‘‘ eta 11 eguneragan ez zioten jaramonik egiten,eta Huelvan, antzera. Han makuluakere ez zizkioten eman, armamoduan erabili zitzakeelako. Hileanbehin bisean bisera jaistenzenean, beste bi presoren arteanekarri behar izaten zuten». Donostianaldaka operatu eta medikuakmakuluak emateko aginduzuenetik, baditu.«Orain gaizki daude gauzakkartzeletan», dio Santos Sagarduik;«gauzak ez badira aldatzen,ez da ezer konponduko». Presoenbizi-baldintzak ez ezik, bisitariakhartzeko modua ere okerrera egitenari da. Kontrolak «oso handiak»direla dio Mugarzak:«Behin, bularretakoa ere kenarazizidaten. Orduan oraindik ez zegoenorain sortu den zalaparta».Bidaia luze eta bisita motzakAgirre behin bakarrik irten da espetxetik,ospitalera egindako bidaiakkontuan izan gabe. Aita hilzitzaionean Aramaiora eramanzuten, hiletara; anaiarentzat,«kristorena» izan zen hura.Kontaezinak dira, ordea, Sagarduireneta Agirreren senideek30 urteotan Espainia hegoalderaegin dituzten bidaiak, behartutakoturista bihurtuta.Kostuei «ahal den moduan»egin diete aurre, Emilio Agirrekazaldu duenez: «Batzuetan ezindenera ailegatu, eta egin beharzen zerbait utzi eta joan». Okerrena,ordea, bidaia bera izaten zeladio: «Orain autobiak-eta badaude,baina lehen herri guztietatikigaro behar izaten genuen. Gasteizenostegun arratsaldean hartzengenuen autobusa, eta igandeanegiten genuen buelta, eguerdialdera».Agirreren arreba Mari Tere arituda urte luzez senideentzako laguntzaekonomikoa bilatzen.Emilio eta Begoña, ordea, eurenkontura ibili dira: «Batzuek dezentelagundu dute, baina urte askodira eta, azkenean, ia dena gurekontura egin dugu: bisitak hartu,antolatu, jendea lotu... geure poltsikotik,txakur txikirik gabe».Elkartasunak ere asko baliodu, ordea. «Kartzela oso latza da»,adierazi du Sagarduiren aitak.«Une latzak pasatu ditugu, eta pasatubehar, hainbeste urtean! Bainazenbat lagundu diguten etazenbat animo eman ikustea, horigauza handia da».Berriz bizitzen ikasiOrain, bizitza berrira egokitzenikasi beharko dute guztiek.«Munduaren berri eman beharkodiogu, haur txiki bati bezala»,esan du Elurtxuriren aitak. Atxilotuaurretik parrandazalea etaikasketetan argia zela gogoratzendute berak eta Mugarzak.Orain, «antzeko» ikusten dute:«Zahartu egin da, baina funtseanlehen bezala dago. Asko irakurtzendu. 30 urte hauetan paretaoso bat betetzeko beste liburu irakurrikozituen». Anaiaren ustez,burua «bere lekuan» du oraindik.Espetxetik irtetea, ordea, ez da samurraizango: «Gauzak daudenbezala, desilusio ederra hartu behardu», esan du koinatak.AAMren ustez, «bizi guztiko espetxezigorra» jarri diete Agirre,Sagardui eta beste hainbat presori.Une honetan, 89 dira hogei urtebaino gehiago espetxean daramatenpresoak. Asko, Parot doktrinaaplikatuta: «Irteerarik gabeko zuloanmantendu nahi dituzte euskalpreso politikoak, haientzat espresukionartutako lege eta neurrisorten bidez».Zigor horiekin etsipena sortzea,urruntasun eta inkomunikaziosentsazioa areagotzea etasenideak zigortzea lortu nahi dutelasalatu dute: «Azken finean,pertsona suntsitu eta militantepolitiko ezabatu nahi ditu biziguztiko zigorrak».Gernikako Akordioaren sinatzaileden neurrian, presoak etxeratzeaezinbestekoa ikusten duAAMk: «Amnistia prozesu demokratikoarenemaitza izango da».