BERRIA - datu-basea21

2011ko martxoaren 29a, asteartea berria 37Bizia ‹ PlazaOsasuna DUrtetik urtera gehiago dira miokardioko infartubat jasaten dutenak. Erretzeari uztea, ariketaegitea, jan-neurri egokia izatea eta kolesterolaedo hipertentsioa gaitzak kontrolpean edukitzeadira aurrea hartzeko neurririk onenak.InfartuariaurreahartzekoMedikuntzaJabier AgirreAdituen ustez, istripukardiobaskularren%40 saihestu zitezkeenbizimodu osasungarriaeginez gero. Gure esku dago,beraz, neurri handi batean,trastorno larri hori jasateko probabilitateaknabarmen murriztea.Ikus dezagun nola.Tabakoa: aurrenekoetsaia, etsairik gaiztoenaErretzea da ohiturarik kaltegarrienetakoabihotzarentzat. Ikerketabaten arabera, 35-39 urte bitartekoerretzaileek miokardiokoinfartu akutua izateko arriskuabost aldiz handiagoa dute tabakorikerretzen ez dutenena baino.pZer egiten du tabakoak?Erretzeko ohiturak ateroma-plakensorkuntza eragiten du arterietan.Horrela pilatzen direnplaka horiek partzialki buxatuditzakete odol-hodiak —orduanbularreko angina eragingo da—,edo baita erabat ere —eta orduaninfartua azalduko da—. Frogatuadago, gainera, emakumeak sentiberagoakdirela tabakoak biho-tzaren gain duen eragin kaltegarriarenaurrean, eta horregatikemakumeen arrisku erlatiboahandiagoa da, menopausia osteanbatez ere.Erretzaile pasiboa ere ez dagoarriskutik erabat libre, ordea.Adituek egindako estimazioenarabera, pertsona ez erretzaileekez balukete besteen kerik irentsikoleku publikoetan, infartua izatekoarriskua %30 txikiagotukolitzateke, ingurugiroko keakbihotzaren gaitasun funtzionalagutxitu egiten baitu pixkanaka.pErretzeari utzi. Tabakoareneragin kaltegarria, ordea, berehalamurrizten da behin aztura horibertan behera utziz gero. Horrela,erre gabe urtebete egin ondorenbihotzeko gaitz bat jasateko arriskuaerdira jaisten dela kalkulatzenda.Dieta: kontuz koipekaltegarriekinEgunero 30 minutuko paseoa egitea ariketa ona da. RONALD WITTEK / EFEOdolean kolesterol-maila altuakdaudenean ere handiagoak diraaterosklerosia —arterietan ateromakedo gantz-plakak— izatekoeta, beraz, baita infartu bat jasatekoarriskua ere.pKolesterola. Aterosklerosiakontrolatua edukitzeko, gureodoleko kolesterol totalaren mailakontrolatu behar dugu —sekulaez luke 200 mg/dl-tik gora egonbehar—. Horretarako, 20 urtetikgora pertsona guztiek odolekoanalisiren bat egin beharko luketebost urtean behin, beren kolesterol-mailanolakoa den jakiteko.Baina familian jatorri genetikokokolesterol-arazoen aurrekinakizanez gero —hiperkolesterolemiafamiliarra esaten zaio horri—,odol-analisiak maizagoegin beharko dira. Pertsona helduen%47k gomendatutakoakbaino kolesterol-maila altuagoakditu, gaur egun —biztanleria helduarenerdiak ia—. Eta ez ahaztukolesterol-zifrak gorantz egitendutela adinarekin, emakumeenkasuan batez ere.pZer jan behar da? Borroka bialdetatik egin behar da. Batetik,animalia-jatorriko koipe saturatuenkontsumoa murriztu beharda —haragia, hestebeteak, esnekiak,osoak batez ere— eta baita,janari aurrekozinatuetan, opil industrialetan,galleta eta antzekoetanhain ugariak diren trans koipeakere. Bestetik, koipe mesedegarrienkontsumoa bultzatukoda, kolesterol ona gehitzen dutelako:fruitu lehorrak, arrain urdina,oliba-olioa, ahuakatea, etab.Jan-neurri egokia eginez gero, kolesterol-mailak% 20 jaitsi daitezke.Sedentarismoarenkontra, ariketa fisikoaAsko eta oso diferenteak dira kirolaketa ariketa fisikoak bihotzarentzatdakartzan onurak. Aldianbehin, modu erregularreanariketa eginez, aski da astean bizpahirualdiz aritzea, bihotzarenfuntzionamendua hobetzeazgain, gainpisua kontrolatu, tentsioarteriala erregularizatu etakolesterol-maila altuak nabarmenjaitsiko ditugu.pZer egin daiteke? Neurrianaritzea da garrantzitsuena. Kasuhauetan, hobea da maiz aritzea,oso gogor jardutea baino. Egunero30 bat minutuko pasioa, adibidez,ariketa ezin hobea da adin etabaldintza fisiko guztietako pertsonentzat.Igeriketa, bizikleta,gimnasia eta antzeko kirolak ereoso mesedegarriak dira ia guztientzat.Baina, jakina, bakoitzarenadina, zaletasunak eta sasoiakontuan hartuz betiere, ez baitagogogoz kontrako kirola bainoerremedio okerragorik.Estresa, itxuraz bainogarrantzitsuagoaIkerketa ugarik frogatzen dutenbezala, izaera jakin batzuek etaestres-egoerek nabarmen gehitzendute arrisku kardiobaskularra,50 urtetik gorako pertsonetanbatez ere. Horregatik, komenida laneko estresa kontrolatzea,baina baita familia barrukoa edolagunartekoa ere, eta depresioaedo antsietatea bezalako arazoemozionalak saihestu eta, beharizanez gero, baita tratatzea ere.pZergatik gertatzen da? Normaleanpresio arterial normaladuten pertsona batzuei bat-bateantentsioa igo egiten zaie, estresaldigogorrean daudenean, etatentsio-gorakada horiek bihotzahondatu egingo lukete pixkanaka.Estresa kontrolatzeko, bizimoduosasungarria eraman beharda, kirola eginez, eta egunerokokezkak modu lasaiagoan etaikuspegi konstruktibotik maneiatzenikasiz.Kontuan hartu beharrekobeste gaitz batzukBadira behar bezala kontrolatuezean, arazo kardiobaskularrakizateko arriskua gehitzen dutengaixotasun-sail bat.pDiabetesa.Tratatu gabeko diabetesakinfartu bat izateko arriskuagehitzen du, pertsona diabetikoekberen arterietan ateromaplakakpilatzeko posibilitategehiago baitaukate.pHipertentsioa. Ez du inolakosintomarik ematen, baina ondoriolarriak izan ditzake bihotzean,arteriak buxatu egiten dituelako.Kasu honetan ere garrantzi handikoada garaiz detektatzea, etatratamendu egokia jartzea.pObesitatea. Normala bainogehiago pisatzeak aterosklerosiarensorrera errazten du, arterienparetak hondatuz eta infartuarenarriskua areagotuz.2 GalderaZer eginburuko minaarintzeko?amar pertsonatik batekH buruko mina izaten dunahiko maiz. Kasurik gehienetanzefalea tentsionalak izatendira, konpresio edo zanpaketamoduko mina alegia, zintabatek burua estutuko balubezala. Mina buruaren atzekoaldean hasi eta aurrerantzzabaltzen da, bi aldeak hartuz.Estresak edo antsietate-egoerak,behar adina lo ez egiteak,alkoholak, otorduak kale egiteakedo, alderantziz, baita otorduastunegiak egiteak ere sorditzakete zefalea tentsionalhoriek.Buruko mina behin eta berrizagertzen bada, aipatutako arrazoiposible horiek errepasatubeharko dira; jan-neurria aztertukodugu, lehenik eta behin,buruko mina abiaraz dezaketenelikagaiak eguneroko dietatikkenduz.Horrez gain, begiak itxita etaargi guztiak itzalita atsedenhartzea komeni da, eta erlaxazio-teknikakerabiltzea, minaarintzeko.Botikei dagokienez, ez dakomeni farmakoak gehiegi erabiltzea,hiru egunetik gora hartuzgero erreboteko zefaleakesaten zaienak eragin baititzakete.Edozein kasutan, medikuakemandako botikak hartukodira, berak agindutakodosian eta berak esanbezala. Etxeko erremediomoduan, labanda-olio esentzialarekinmasajeak emanlokietan, edo melisa-infusioak,bestela, egunero 2-3 katilukadahartzeko.