BERRIA - datu-basea21

2011ko martxoaren 29a, asteartea berria 39Bizia ‹ PlazaEzarian DOrdiziako azokaPatxi Garmendia 1Historia irakaslea«Izugarrizkogarrantzia izan duGipuzkoan»ari da D’elikatuz. Beherakadadela eta, beharrezko ikusi dute«azoka garai berrietara egokitzea».Azken urteetan azokari buruzkoazterketak egin direnarren, «inertziaz ari da mantentzen»,Arandiaren ustetan. Horriaurre egiteko, jendea azokarekineta aipatutako balioekin identifikatzeanahi dute.Webgunea berritzen hasi diradagoeneko. «Jendeari azoka etxetikikusteko aukera eman nahigenion». Momentuko produktuazein den eta garaian garaikoakontsumitzeak ze onura dakartzanere erakutsi nahi dute horrekinguztiarekin. «Hemen garrantzihandia ematen diogu hemengoeta garaiko produktuakkontsumitzeari; izan ere, balio horiekgaltzen ari dira». Ekoizlearekikonolabaiteko harreman zuzenaere sortu nahi dute. «Baserritarrentzat,onuragarriagoa dahori; bitartekaririk gabe saltzea,alegia».Urtearen amaierara begira, Ordiziakoazokak daukan garrantziaagerian utziko duten hitzaldibatzuk antolatzeko asmotan dira.Datorren urteari dagokionez, berriz,hilabete bakoitza produktubatekin lotuko dute. Garaiarekinbat datorren produktu bakoitzarilotutako programa bat landukodute hilabete bakoitzean, garaiangaraiko kontsumoaren ideia jendearitransmititzeko. Turismo aldetikerakargarria dela ere konturatzendira, eta aurreratu du gastronomiarekinlotutako hilerokoprograma bat ere prestatuko dutela.Azokako erosketak InternetezJendeari bertan erosteko erraztasunakemateko ekimenak ere aridira martxan jartzen. Horietakobat Ni Ere Azokara kanpaina da.Azokara joateko aukerarik ezdaukatenentzako zerbitzua da.Kasu horietan, Internetetik eskariaegin eta D’elikatuz-ek egitendizkie erosketak azokan, eta arratsaldeanprest izaten dituzte eskaeraegin duenarentzat. «Arrakastahandia ari da izaten, eta gainontzekoherrietara zabaltzea erenahiko genuke. Horrekin, gainera,erreferentzialtasunari eutsikogenioke, eta azokak indartu egingolirateke».Arandiak dio azokaren indarberritzeanherriko ostalari etasaltokiek ere parte hartzea nahidutela. Eguerdian dendak irekitaegotea nahiko lukete, azoka itxigabe eduki ahal izateko. Argazkiliburu bat argitaratzeko proiektubat ere badaukate. Baina oraindikere «aurreratzeko goiz» deladio, eta bigarren seihilekorako iaprogramazio dena zehaztuta edukikodutela.Etxeberria azokako saltzaileakdio urtemugako ospakizunei dagokionezez dakiela askorik prestaketez,baina publizitatea egiteaongi dagoela deritzo. Hori bai,«uste dut kalitate ona eskaintzeak,produktuak probatzeko emateakedo prezioak garestiegi ezjartzeak zein horrelako gauzekeragiten dutela jendearengan.Orain arte horrela ibilita nahikoongi doakigu Ordizian, eta horrelajarraituko dugu». Horrekin batera,hala dio urteurrenaz galdetutakoan:«Datorren urtean 500.urtea izango da, baina hurrengoan501.a, eta guk berdin berdin segitubeharra daukagu gure kontribuziozein zergak ordaintzen;horri dagokionez bai jarriko dizkigutelatrabak».X. OtamendiPatxi Garmendia (Ordizia, 1956)historiako irakaslea da, Beasaingoinstitutuan. Astokale deitzendioten Ordiziako kalean jaio zen.Uste du azokak herrian zeukangarrantziaren erakusle dela kaleeihorrela deitzea; izan ere, azokarajoaten ziren baserritarrek hanuzten zituzten astoak lotuta. Horrelakoadibide pila dagoela dio.Zein testuinguru historikotan hasizen Ordiziako azoka?Kontuan hartu behar dugu,1512ko martxoaren 18an sutehandi batek ia herri osoa hondatuzuela. Harresiaren barnealdeanzeuden etxe guztiak. Hori ikusita,oligarkiako eta Gipuzkoako BatzarNagusiko kide ziren ordiziarbatzuek laguntza eskatu zietenBatzar Nagusiei. Hamar urteandiru laguntza asko eman zizkioten,eta, alde batetik, horri eskerberpiztea lortu zuen.Beste alde batetik, koroarekinharreman estua zuen Martin Mujikak,eta hark laguntza eskatueta oso azkar egin zuten tramitazioa,bi hilabetean. Maiatzaren15erako errege baimena emanbaitzioten asteazkenero merkatulibrea —hau da, zergarik gabekoa—egiteko.Martin Mujika aipatu duzu. Nor izanzen?Joana Eroaren diruzaina zen, etaordiziarra, eta izugarrizko mesedeaegin zion Fernando katolikoari(Joana Eroaren aitari), alabaerotuta zegoela baieztatu eta giltzaperatzeko.Horregatik, nikuste dut mesede gisa Fernandokatolikoak hariak mugitu zituelaMartini erantzuna hain azkaremateko. 1512rako giltzaperatutazegoen Joana Eroa, baina errealitateanartean erregina zen. Orduan,erreginaren izenean dokumentuaFernandoren idazkariakegingo zuela uste dut.Lehenagotik ere egiten omen zenazoka. Noiztik? Zenbatean behin?XI-XII.mendeetan San Bartolomeermita inguruan trukeak etaferia txikiak egiten ziren, ustez.Hasieran, Gipuzkoako lurrak Nafarroakokoroarenak ziren, eta1.200 urte ingurutik aurrera, Gaztelakoekhartu zuten. Lurraldehori indartzeko hiribildu berriaksortu zituzten. Horien artean, Ordizia.1268an jaso zituen GasteizkoForuen eskubide eta pribilegioak.Zehaztuta dago ordutikhainbat abantaila zituztela merkataritzajarduerak aurrera ateratzeko.Alde batetik, nafarrekikomuga suspertzeko egin zuteneta, bestetik, Gaztelatik Frantziarakobidea indartzeko.Zein momentu historikotan izan duindarrik handiena azokak?Hasiera batean baimena emaneta gorabehera asko izan zituenXVIII. mendera arte sendotzekoeta egonkortasuna lortzeko.Esango nuke indartsuen egonzen garaia XIX. mendean hasitaXX. mendeko 60ko hamarkadaraarte izan zuela, azken mendeanbatez ere.Ordutik, 70eko hamarkadatikaurrera, emakumezkoak lanmunduan sartu dira, aldaketakgertatu dira gizartean eta, jakina,historian zehar izandako merkatuakez die erantzuten gaur egunditugun beharrei. Beraz, hor markatukonuke muga.Zenbaterainoko garrantzia izan duEuskal Herrian?Euskal Herrian ez dakit, baina Gipuzkoanizugarrizko garrantziaizan duela esango nuke. Ez bakarrikGoierri eskualdearentzat, Gipuzkoaosotik etortzen baitziren,baita Bizkaitik ere. Hori jasotadago. Ordizian zehazten zirenaste osoko landa munduko produktuenprezioak, Gipuzkoa osorako.Ordiziako prezioak ez zirenaldatzen aste guztian azoketan.Zein da azokaren egungo egoera?Azoka nik uste dut egonkortutadagoela, baina hainbat ekintzaplanteatu behar dira prozesuamodernizatzeko. Eta horretandago hori lortzeko sortu den batzordebat. Bide berriak bilatzenari da. Izan ere, daukan metodologiarekinezin du jarraitu azokak.Pentsa inguruko herrietan antzekoazokak egiten direla astero. Beasainen,adibidez, asteazkenetanegiten da, Tolosan larunbatetan,baita Zumarragan ere... Antzekoakdira, eta ez da askorik nabarmentzenOrdiziakoa. Egia da azokaberezietan ezberdintzen dela,baina asteazkenetakoa gelditutadago.Nola ikusten duzu azokaren etorkizuna?Beste formatu bat izan beharkoluke. Baliabide ugari ditugu: Internet,Facebook... Salmentarakobeste bide batzuk badaude. Bainaazokan pizten den nekazaritzakoeta hiritar munduko harremanaere mantendu behar dela uste dut.