BERRIA - datu-basea21

HizpideakSan Telmoren bide berriaJon Eskisabeljeskisabel@berria.infoonostiak San Telmo berreskuratuD du, eraberritzeko lau urtez itxitaegon ostean. Museoa moldatzeafinantzatu duten instituzioetakoordezkariek atzo estreinatu zuten eraikinberria, presaka, hauteskundeenaurretik horrelako ekitaldietarako ezarritakoepearen azken egunean, bainabenetako inaugurazioa asteburuangertatuko da, orduan izango baituteherritarrek bertara sartzeko lehenaukera.Ez dute betiko San Telmo aurkituko.XVI. mendeko eraikinari erantsitakoberrikuntza arkitektonikoez gain, museoarenizaera bera aldatu dute nabarmen;bilduma etnografikoan oinarritutakozentroa zena «gaur egungo gizartearengakoak hobeto ulertzenlagunduko duen museoa» baita orain,bere buruaren «berrasmatze» horretan.Asmoa erakargarria da inondik ere,gurean ez baita non begiraturik horrelakorikaurkitzeko, baina orain datorkiemuseoko arduradunei erronkarik handiena,eta politena: edukiz hornitzea.Bidea eginez emango du San Telmoberriak bere ekarpenaren neurria.Hitz besteAnjel Lertxundi2011ko martxoaren 29a, asteartea berria 7Iritzia ‹ HarianBizkarra emandagandeko teleberriak informazio interesgarri bat emanI zuen, musikak gaixo zaharren emozioetan izan lezakeeneraginaz. Erreportajea txukun zegoen, eta hainbat testigantzabiltzeaz gainera, musika klasikoko talde batenirudiak eta adituenak eskaini zituen. Beste datu aipagarribat: erreportajeak dezente iraun zuen, halako gaiek informatiboetandirauten baino dezentez gehiago.Gustura ikusi nuen.Bat-batean, ordea, ohartu nintzen erreportajeko gaixoguztiak bizkarra emanda zeudela. Ez niela aurpegirik ikusi.Musikariak, zaintzaileak eta adituak bekoz beko ikusi nituen,baina zahar gaixotuak, ez. Nola ba zahardadea etadekadentzia erakutsi, egongelan bapo afaltzen ari den gizarteari?Baliteke zahar etxe hark protokoloren bat izatea zaharrenintimitatea zaintzeko, baina mamia zeukan metaforak:kamerak —guk— ez ditugu aurrez aurre nahi. Izatekotanere, bizkarra emanda.Bizkarra emanda, guri, gizarteari, bizitzari.r ZaldieroaZaintzaileauela 50 urte ezkondu zirenean,senarrarekin bateraD zahartuko zela irudikatzenLarrepetitCastillo SuarezJende askokgaldetzen diosenarragatik,baina askoz eregutxiago diragaldetzeraausartu direnakzer moduzdagoen berazuen. Inondik ere ez zuen pentsatzen,ordea, bere senarrarendakoezezagun bihurtuko zela, eta ezzuela aukerarik izango hitzenbidez komunikatzeko. Izan ere,bizitza goitik behera aldatuzitzaion senarrari hitzak ezpainetaraetorri ez, medikutara eraman,eta buruko gaitz degeneratibo batdiagnostikatu ziotenean. Orduraarte gizon neurriduna eta hitzgutxikoa zena, oroitzapenak galtzenhasi zen, baina, aldi berean,txeratsu eta amultsu bilakatu zen.Eskutik heltzen zion maiz eta zeinenpolita zauden esaten zionedozeinen aurrean, emaztealotsagorrituz. Gero eta maiteminduagozegoela sentitzen zuen,parean zuena gero eta ezezagunaizanagatik.Hasieran, haserretu egiten zengauzekin ez zenean akordatzeneta hamaika ariketa egiterabehartzen zuen ahaztutakoaberreskura zezan, Alferrik. Senarrainoiz ez zela lehen bezalakoa izangojabetu zenean harekin toki guztietarajoaten hasi zen. Jaka berriajanzten zion kalera ateratzen zirenaldiro arropa aldatzeagatik haserretzenzen arren. Beti saiatzen dadotore egon dadin, nahiz eta etxetikateratzeko asmorik izan ez.Negarrez pasatu zuen arratsaldeosoa haien betiko ohea kendueta ohe egokitu bat jarri behar izanziotenean. Berak ohe txiki bateanegiten du lo harrezkero, haren ondoan.Ez du pentsatu egin nahi ereegunen batean ezin izango duelaberak bakarrik senarraz arduratu.Badaki gaixo batzuk oldarkor jartzendirela denborarekin, baina ezdu egoitza batera eraman nahiinondik ere. Berak zaindu nahi lukeazken hatseraino.Jende askok galdetzen dio senarragatik,baina askoz ere gutxiagodira galdetzera ausartu direnakzer moduz dagoen bera; zer denbat-batean zahartzea, nekatutasentitzea. Zer den gaixo bati lotuaegotea gau eta egun. Zer den zeureburuaz ahaztea. Baina ez diobere buruari ametitzen gauza horieiburuz pentsatzea.uZuzendariariBERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dute 1.400 karaktere—espazioak barne— baino luzeago izan behar, eta BERRIAk moztekoeskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herriaadierazita: Berria, Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain. EskutitzakInternet bidez bidaltzeko: iritzia@berria.info.Donostiako aquariumaeta hizkuntzakEuskal Herriko eta are Euskadikomuseoen artean DonostiakoAquariuma ez da hain segurokerrena dagoena euskarariematen zaion tratamenduarenaldetik. Testu guztiak daudeeuskaraz, gaztelaniaz, frantsesezeta ingelesez. Esate baterakoIruñeko Baluarten Titanicerakusketa ikusi nuen, eta eznuen nire hizkuntzarik ikusi etahango langileen artean entzunere. Baina Donostia Euskal Hiriada propagandak dioenez,eta ikuspegi horretatik, Donostiakoaquariumeko hizkuntzaalderdia ez dago espero zitekeenmailan. Batetik, idazkunetanakatsak daude: «Merkataluntzia»,«merkataritza ontzia»beharrean; «arean bizia»,«harean bizia» beharrean,«behei arraina», «behi arraina»beharrean; eta itzulpenetanordain bitxiak irakurtzendira, esaterako, «muy antigua»,«aspaldi handikoa» edo:normalena eta egokiena osoaspaldikoa edo oso antzinakoaedo gisakoren bat denean, lehenirakurraldian gogoan hartunuenez; ziur irakurketa pausatubatek desegokitasun gehiagonabarmenduko lituzkeela. Horretazgain, idazkun batzuetanaskoz errazagoa da gaztelaniazirakurtzea euskaraz baino.Aquariuma berritua dago, etatestu aldetik ere berrikuntzabehar du, euskarak Euskal Hiriandagokion maila izan dezan.Euskaldun arruntok zabarrakgara horrelako kontuetandenok dakizkigun hainbat arrazoihistoriko-politiko-kulturaltarteko. Donostiako aquariumakkexa gehiago jaso zaingelditu beharrean, aurreratuegin beharko luke eta etsenplueman. Eskertuko genuke.Pako Sudupe.