algunas páginas

eta Wilsonen aurkikuntzak unibertso ikusgarriaren ezagutzaataritik zentimetro batera kokatu zuen.Biek ala biek artean ez zekiten zerk eragiten zuen zarata,eta Dickeri telefonoz hots egin zioten Princetonera; arazoa azalduzioten, argitzen lagunduko zien esperantzan. Dicke berehalaohartu zen bi gazteek aurkitu zutenaz. “Tira, mutilak, irabaziegin digute”, esan zien lankideei telefonoa eseki bezain laster.Handik gutxira, bi artikulu argitaratu ziren Astrophysical Journalaldizkarian: lehenean, txistuarekin izandako esperientziarenberri eman zuten Penziasek eta Wilsonek, eta, bigarrenean,txistuaren jatorria azaldu zuen Dickeren lantaldeak. Peziaseketa Wilsonek ez zuten hondo-erradiazio kosmikoa bilatu, eta,aurkitu zutenean, ez zekiten zer zen, eta ez zuten aldizkarietanharen izaera azaldu edo interpretatu; eta, hala eta guztiz ere,Fisikako Nobel saria jaso zuten 1978an. Princetongo ikertzaileek,aldiz, elkartasuna besterik ez zuten jaso. Dennis Overbye-k LonelyHearts of the Cosmos liburuan azaltzen duenez, ez Penziasek ezWilsonek ez zuten ulertu beren aurkikuntzaren garrantzia hariketa New York Timesen horren berri irakurri zuten arte.Bestalde, guztiok nozitu dugu hondo-erradiaziokosmikoaren asaldua. Jarri telebista emisiorik hartzen ez duenkanal batean, eta dantzan ikusten den zarata estatikoarenehunetik bat Big Bangaren hondar zaharrari dagokio. Telebistandeus ere ez dagoela-eta kexu zaren hurrengoan, gogoratu betiduzula unibertsoaren jaiotza ikusteko aukera.Denek deitzen diote Big Bang, eztanda handia, bainaliburu askok ohartarazten digute ez irudikatzeko leherketaarrunt baten gisa. Bat-bateko hedapen izugarria izan zen, eskalaerraldoikoa. Zerk eragin zuen?Batzuek diote singulartasuna lehenagoko unibertsosuntsitu baten erlikia zela, eta hedatu eta uzkurtu egitendiren unibertsoen betiereko zikloko unibertso bat besterikez dela gurea (oxigeno-makina baten puxika bat bezalakoa).Beste batzuek, aldiz, “huts faltsua”, “eremu eskalarra” edo“huts-energia” deitzen diotenari egozten diote Big Banga, etahori da, hain zuzen, aldez aurretik zegoen ezerezean nolaedo hala ezegonkortasun-neurri bat sartu zuen ezaugarriaedo gauza. Ezinezkoa dirudi ezerezetik zerbait lortzea, bainaposible da: lehen ez zegoen deus ere, eta orain unibertsoadago; horra hor froga argia. Litekeena da gure unibertsoabeste unibertso handiago batzuen parte izatea —horietakobatzuk beste dimentsio batzuetan egon daitezke—, eta BigBangak etengabe alde guztietan gertatzea. Baina, bestalde,baliteke espazioak eta denborak Big Bangaren aurretik besteforma batzuk izatea —guretzat irudikaezinak—, eta Big BangaIA DENAREN HISTORIA LABUR BAT26