2011 65 005_082 Forneris.pdf - Société de la Flore Valdôtaine
2011 65 005_082 Forneris.pdf - Société de la Flore Valdôtaine
2011 65 005_082 Forneris.pdf - Société de la Flore Valdôtaine
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
32<br />
Nome attuale<br />
<strong>de</strong>ll’entità<br />
Aconitum variegatum<br />
L. s.l. 6<br />
A<strong>de</strong>nostyles g<strong>la</strong>bra<br />
(Miller) DC.<br />
e<br />
A. leucophyl<strong>la</strong> (Willd.)<br />
Rchb. [rev.] 7<br />
A<strong>de</strong>nostyles leucophyl<strong>la</strong><br />
(Willd.) Rchb. [rev.] 8<br />
Ajuga pyramidalis L. 9<br />
Alchemil<strong>la</strong> alpina L. gr.<br />
Alchemil<strong>la</strong> pentaphyllea<br />
L.<br />
Allium sphaerocephalon<br />
L.<br />
GIULIANA FORNERIS, ANNALAURA PISTARINO, GUGLIELMO PANDOLFO, MAURIZIO BOVIO<br />
Nome <strong>de</strong>ll’entità in:<br />
manoscritto<br />
! Herb. Bell.<br />
& “Flora”<br />
g.5 Aconitum foliis eleganter<br />
dissectis<br />
Località citata in:<br />
manoscritto<br />
Herb. Bell.<br />
“Flora”<br />
“da Meroe al<strong>la</strong> Muna ed al<strong>la</strong> Piana”<br />
Iconographia<br />
Taurinensis<br />
! Aconitum cammarum “Gressoney... Pralognan”<br />
& Aconitum cammarum “in sylvis umbrosis... & alpium...” v.15, t.78<br />
g.4 Tussi<strong>la</strong>go frigida<br />
“sul<strong>la</strong> sommità <strong>de</strong>l<strong>la</strong> stessa Montagna<br />
[Immuni]”<br />
g.18 id. “Vallorsina, a riva <strong>de</strong>l torrente Berà”<br />
g.23 id.<br />
“dal Gran S. Bernardo a Martinach...<br />
vicino al torrente”<br />
! Tussi<strong>la</strong>go alpina “Issime, Gressoney...”<br />
& Cacalia alpina<br />
“varietas g<strong>la</strong>bra frequens est in montanis,<br />
& subalpinis locis subhumidis... varietas<br />
tomentosa incolit loca <strong>la</strong>pidosa, & aprica<br />
summarum alpium...”<br />
[v.8, t.68, 92;<br />
v.11, t.76;<br />
v.14, t.20, 21]<br />
g.4 Cacalia tomentosa<br />
“discesa da parte sinistra sino ad<br />
Iwlecchi”<br />
! Cacalia alpina<br />
“Monti freddi di Gressoney, St. Rhémy,<br />
Bourg-St. Pierre...”<br />
& Cacalia alpina var. tomentosa<br />
“varietas tomentosa incolit loca <strong>la</strong>pidosa...<br />
summarum alpium...”<br />
[v.14, t.20, 21]<br />
g.5 Bugu<strong>la</strong> foliis rubentibus “da Iwlecchi a Valfredo”<br />
& Bugu<strong>la</strong> pyramidalis<br />
“abun<strong>de</strong> secus vias collium..., & in<br />
montanis...”<br />
-<br />
g.24 Alchemil<strong>la</strong> alpina “da Argentera a Tourre”<br />
& Alchemil<strong>la</strong> alpina<br />
“in siccis pascuis alpinis, & subalpinis<br />
vulgaris est”<br />
v.1, t.132<br />
g.4 Alchimil<strong>la</strong> pentaphyllea “discesa da parte sinistra sino ad Iwlecchi”<br />
gg.16-17 id.<br />
“alpi al<strong>la</strong> sinistra, quasi attigue al<br />
convento [Gran S. Bernardo]”<br />
! Alchimil<strong>la</strong> pentaphyllea<br />
“Gressoney, Fociniaci [Faucigny], Monte di<br />
Giove [Gran S.Bernardo], Vanoise...”<br />
& Alchemil<strong>la</strong> pentaphyllea “in pascuis..., & frigidiorum alpium...” v.7, t.67<br />
g.35 Allium sphaerocephalum<br />
“prati e boschi <strong>la</strong>teralmente a<br />
Pralognans [parte <strong>de</strong>stra]”<br />
& Allium sphaerocephalon “montibus, alpibusque, locis saxosis...”<br />
v.7, t.110;<br />
[v.12, t.33]<br />
6 La frase riferita da Bel<strong>la</strong>rdi non corrispon<strong>de</strong> ad un polinomio e <strong>la</strong> correzione che egli apporta nel testo “Napell” fa esclu<strong>de</strong>re dalle<br />
possibili interpretazioni Aconitum napellus L. Di questo complesso gruppo sistematico nel<strong>la</strong> “Flora” è citato A. cammarum L. senza<br />
riferimenti a località di raccolta; il disegno in Ic. Taur. cui Allioni rimanda per questa specie è tuttavia da interpretare come A. variegatum<br />
L. subsp. panicu<strong>la</strong>tum (Arcang.) Negodi, sinonimo pro parte di A. cammarum. In Valle d’Aosta sono presenti due entità infraspecifiche di A.<br />
variegatum, le sottospecie panicu<strong>la</strong>tum (Arcang.) Negodi, rara, e valesiacum (Gáyer) Greuter & Bur<strong>de</strong>t, più frequente.<br />
7 Il binomio riferito da Bel<strong>la</strong>rdi corrispon<strong>de</strong> nel<strong>la</strong> sistematica mo<strong>de</strong>rna a Petasites frigidus (L.) Fr., specie che non appartiene<br />
al<strong>la</strong> flora italiana. Il genere Tussi<strong>la</strong>go ha subito nel tempo notevoli variazioni, tuttavia con il nome linneano si fa riferimento anche<br />
al genere A<strong>de</strong>nostyles. Nel<strong>la</strong> “Flora” rientrano nel genere Tussi<strong>la</strong>go specie incluse in Petasites e in Cacalia. In base ai polinomi citati<br />
nel<strong>la</strong> “Flora” e a quelli che i<strong>de</strong>ntificano i disegni in Ic. Taur. è da ritenere verosimile che Tussi<strong>la</strong>go frigida corrisponda alle varietà<br />
“g<strong>la</strong>bra” e “tomentosa” di Cacalia alpina differenziate da Allioni nel suo testo anche se non i<strong>de</strong>ntificate come specie a sé stanti.<br />
8 La <strong>de</strong>nominazione di Bel<strong>la</strong>rdi corrispon<strong>de</strong> al nome assegnato da Bauhin e da Allioni nel<strong>la</strong> “Flora” a Cacalia alpina<br />
varietas tomentosa; sebbene nel testo allioniano manchi il rimando all’Ic. Taur. <strong>la</strong> specie risulta rappresentata in un volume <strong>la</strong> cui<br />
realizzazione è compatibile con <strong>la</strong> data <strong>de</strong>ll’itinerario.<br />
9 La frase utilizzata da Bel<strong>la</strong>rdi ha il significato di nota personale, tuttavia il carattere <strong>de</strong>l colore <strong>de</strong>lle foglie consente di<br />
i<strong>de</strong>ntificare <strong>la</strong> specie; <strong>la</strong> tavo<strong>la</strong> in Ic. Taur. citata nel<strong>la</strong> “Flora” è da riferire invece a A. reptans L.