30.05.2013 Views

2011 65 005_082 Forneris.pdf - Société de la Flore Valdôtaine

2011 65 005_082 Forneris.pdf - Société de la Flore Valdôtaine

2011 65 005_082 Forneris.pdf - Société de la Flore Valdôtaine

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

48<br />

Nome attuale<br />

<strong>de</strong>ll’entità<br />

Helianthemum<br />

nummu<strong>la</strong>rium Mill.<br />

subsp. grandiflorum<br />

(Scop.) Schinz &<br />

Thell.<br />

Helianthemum<br />

nummu<strong>la</strong>rium (L.)<br />

Mill. s.l. [rev.] 61<br />

GIULIANA FORNERIS, ANNALAURA PISTARINO, GUGLIELMO PANDOLFO, MAURIZIO BOVIO<br />

Nome <strong>de</strong>ll’entità in:<br />

manoscritto<br />

! Herb. Bell.<br />

& “Flora”<br />

! Cistus grandiflorus “Pralognan...”<br />

Località citata in:<br />

manoscritto<br />

Herb. Bell.<br />

“Flora”<br />

& Cistus grandiflorus “frequens in pascuis saxosis...” -<br />

g.34 Helianthemum vulgari<br />

simile <strong>la</strong>tiori folio<br />

“verso <strong>la</strong> montagna <strong>de</strong>tta La Mota”<br />

Iconographia<br />

Taurinensis<br />

Helianthemum sp. 62 ! Cistus oe<strong>la</strong>ndicum “Valle di Gressoney...”<br />

Helleborus foetidus L. 63<br />

g.3 Helleborus foetidus “da Carema ad Igliani”<br />

g.16 Elleboro fetido “dal<strong>la</strong> Città [Aosta] ad Estrouble”<br />

! Helleborus foetidus “da Aosta a St.Oyen...”<br />

& Helleborus foetidus<br />

“in Valle Augustae Praetoriae frequens<br />

est...”<br />

v.4, t.81<br />

Herniaria sp. g.6 Herniaria species<br />

“poco lungi dal Primo Grasoneto a riva<br />

d’Eilesso”<br />

-<br />

g.23 Hieracium alpinum “Vallorsina, a riva <strong>de</strong>l torrente Berà”<br />

Hieracium alpinum L.<br />

& Hieracium alpinum “in pratis editioribus, & jugis alpium...”<br />

v.8, t.53;<br />

v.13, t.87, f.3<br />

Hieracium prenanthoi<strong>de</strong>s ! Hieracium spicatum “Gressoney, Fociniaci [Faucigny]...”<br />

Vill.<br />

& Hieracium spicatum Nobis “in sylvis montanis, & locis macilentis...” v.15, t.98, f.2<br />

Hieracium staticifolium<br />

All. 64<br />

g.3 Hieracium staticae folio<br />

& Hieracium staticifolium<br />

Nobis<br />

“tra Igliani e Cima vicino ad Eilesso”<br />

“in sabulosis aridis secus flumina,... &<br />

rupium fissuris...”<br />

v.8, t.74;<br />

[v.12, t.12]<br />

Hieracium tomentosum<br />

L. <strong>65</strong><br />

g.37 Hieracium totum “da Entre <strong>de</strong>ux Eaux si è disceso a<br />

tomentosum<br />

Termignon”<br />

! Andrya<strong>la</strong> <strong>la</strong>nata “tra Entre Deux Eaux e Termignon...”<br />

& Hieracium tomentosum “Sabaudiae indigenam p<strong>la</strong>ntam esse...” v.12, t.101, f.3<br />

Hieracium villosum<br />

! Hieracium villosum<br />

“Gressoney, St. Rhémy, Fociniaci<br />

[Faucigny]...”<br />

Jacq.<br />

& Hieracium villosum “ubique in alpibus frequens...”<br />

v.11, t.82;<br />

v.12, t.14<br />

Hieracium sp. g.4 Hieracium<br />

“sul<strong>la</strong> sommità <strong>de</strong>l<strong>la</strong> stessa Montagna<br />

[Immuni]”<br />

Taur., tuttavia <strong>la</strong> località di raccolta indicata nel<strong>la</strong> “Flora” per Cistus serpillifolius corrispon<strong>de</strong> al dato di Bel<strong>la</strong>rdi così come<br />

le consi<strong>de</strong>razioni sull’affinità <strong>de</strong>lle diverse specie <strong>de</strong>l genere Helianthemum e <strong>la</strong> nota nel testo allioniano: «...varietas est Cisti<br />

helianthemi».<br />

61 L’entità indicata da Bel<strong>la</strong>rdi rientra nel gruppo di sottospecie che <strong>la</strong> sistematica mo<strong>de</strong>rna fa afferire a Helianthemum<br />

nummu<strong>la</strong>rium (L.) Mill. s.l.<br />

62 L’i<strong>de</strong>ntificazione <strong>de</strong>l dato di Bel<strong>la</strong>rdi come Helianthemum oe<strong>la</strong>ndicum (L.) DC. sarebbe in contraddizione con <strong>la</strong> probabile<br />

assenza di questa entità in Valle d’Aosta che, intesa in s.l., inclu<strong>de</strong>rebbe però H. alpestre (Jacq.) DC. [= H. oe<strong>la</strong>ndicum (L.) DC.<br />

subsp. alpestre (Jacq.) Ces.], diffusa anche nell’alta Valle di Gressoney; Bel<strong>la</strong>rdi sembra tuttavia riferirsi a quest’ultima entità con il<br />

binomio Cistus serpyllifolius. I generi Cistus ed Helianthemum al tempo non erano chiaramente i<strong>de</strong>ntificati e ancora oggi le entità<br />

che vi afferiscono costituiscono gruppi complessi.<br />

63 Cfr. consi<strong>de</strong>razioni conclusive nel capitolo finale.<br />

64 La specie al tempo era già nota agli studiosi torinesi sebbene Allioni l’abbia pubblicata in nomenc<strong>la</strong>tura binomia solo in anni<br />

successivi al viaggio (Allioni, 1770-73). La figura presente nel<strong>la</strong> “Flora” (tav. 81, f.2) corrispon<strong>de</strong> a quel<strong>la</strong> nel vol. 8 <strong>de</strong>ll’Ic. Taur.<br />

<strong>65</strong> La nota nel manoscritto può essere messa in re<strong>la</strong>zione a due specie affini sia come ambienti sia per il carattere <strong>de</strong>l<strong>la</strong><br />

tomentosità: Hieracium tomentosum e H. villosum; per il primo nel<strong>la</strong> “Flora” vari polinomi riportano il termine “tomentosum”<br />

mentre per il secondo è spesso riferito il termine “villosum”. Il dato <strong>de</strong>ll’erbario di Bel<strong>la</strong>rdi confermerebbe l’interpretazione<br />

assegnata.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!