23.07.2013 Views

Esercizi

Esercizi

Esercizi

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ESERCIZIO n°1:<br />

Al crepuscolo mattutino del 12 Marzo 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Rasalhague 04 h 40 m 12 s<br />

28°01.7’<br />

Shaula 04 h 41 m 31 s<br />

66°46.8’<br />

Al Nair 04 h 43 m 57 s<br />

25°50.0’<br />

Hadar 04 h 45 m 04 s 67°43.7’<br />

Gienah 04 h 48 m 56 s 39°50.2’<br />

Arturo 04 h 50 m 24 s 24° 43.7’<br />

Miaplicidus 04 h 52 m 41 s 37°23.2’<br />

Alphecca 04 h 55 m 50 s 20°22.7’<br />

Sono noti e=12 m, γ c=0.7, K=+0 m 22 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=43°05.7’ S, λ=174°25.7’E , v=12 nodi, Rv=58°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione .<br />

Risoluzione<br />

a) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 05 h 00 m 12/03/2007<br />

- λf + = - 12 h E<br />

Tm = 17 h 00 m 11/03/2007<br />

Rasalhague Shaula Al Nair Hadar Gienah Arturo Miaplacidus Alphecca<br />

Tc = 04 h 40 m 12 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 40 m 32 s 11/03/2007<br />

T m = 16<br />

I m = 40 m 32 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 010° 09.7’<br />

T s= 059° 05.9’<br />

+Coα= 096° 10.9’<br />

T a= 155° 16.8’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 329° 42.51’<br />

δ = 12° 33.0’ N<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 27° 52.3’<br />

A z = 033.8°<br />

h i = 28°01.7’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 28°02.4’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 38.2’<br />

h v = 27°51.8’<br />

h s = 27°52.3’<br />

Δh = - 0.5’<br />

Tc = 04 h 41 m 31 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 41 m 53 s 11/03/2007<br />

Tc = 04 h 43 m 57 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 44 m 19 s 11/03/2007<br />

Tc = 04 h 45 m 04 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 45 m 26 s 11/03/2007<br />

Tc = 04 h 48 m 56 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 49 m 18 s 11/03/2007<br />

Tc = 04 h 50 m 04 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 50 m 26 s 11/03/2007<br />

Tc = 04 h 52 m 41 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 53 m 03 s 11/03/2007<br />

T c = 04 h 55 m 50 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

T m = 16 h 56 m 12 s 11/03/2007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 16 h<br />

I m = 41 m 53 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 010° 30.0’<br />

T s= 059° 26.2’<br />

+Coα= 096° 28.5’<br />

T a= 155° 54.7’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 330° 20.4’<br />

δ = 37° 06.6’ S<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 66° 40.8’<br />

A z = 083.3°<br />

h i = 66°46.8’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 66°49.5’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 41.2’<br />

h v = 66°43.9’<br />

h s = 66°40.8’<br />

Δh = - 2.9’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 44 m 19 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 011° 06.6’<br />

T s= 060° 02.8’<br />

+Coα= 027° 50.0’<br />

T a= 087° 53.8’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 262° 19.5’<br />

δ = 46° 55.6’ S<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 25° 38.9’<br />

A z = 131.4°<br />

h i = 25°50.0’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 25°50.7’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 38.2’<br />

h v = 2542.1’<br />

h s = 25°38.9’<br />

Δh = + 3.2’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 45 m 26 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 011° 23.4’<br />

T s= 060° 19.6’<br />

+Coα= 148° 54.6’<br />

T a= 209° 14.2’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 383° 39.9’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 023° 39.9’<br />

δ = 60° 24.4’ S<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 67° 34.9’<br />

A z = 211.3°<br />

h i = 67°43.7’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 67°43.4’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 40.2’<br />

h v = 67°36.8’<br />

h s = 67°34.9’<br />

Δh = + 1.9’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 48 m 18 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 012° 21.5’<br />

T s= 061° 17.7’<br />

+Coα= 175° 57.0’<br />

T a= 237° 14.7’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 411° 40.4’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 051° 40.4’<br />

δ = 17° 35.1’ S<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 39° 50.8’<br />

A z = 283.8°<br />

h i = 39°54.2’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 39°50.9’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 39.5’<br />

h v = 39°47.6’<br />

h s = 39°50.2’<br />

Δh = - 3.2’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 50 m 26 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 012° 38.6’<br />

T s= 061° 34.8’<br />

+Coα=145° 59.7’<br />

T a= 207° 34.5’<br />

+λ s+ = 174° 25.7’ E<br />

t a= 382° 00.2’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 022° 00.2’<br />

δ = 19° 08.6’ N<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 24° 35.9’<br />

A z = 337.0°<br />

h i = 24° 43.7’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 24°44.4’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 38.8’<br />

h v = 24°36.4’<br />

h s = 24°35.9’<br />

Δh = + 0.5’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 53 m 03 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 013° 17.7’<br />

T s= 062° 13.9’<br />

+Coα= 221° 40.3’<br />

T a= 283° 54.2’<br />

+λ s+ =+ 174° 25.7’ E<br />

t a= 458° 19.9’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 098° 19.9’<br />

δ = 69° 44.9’ S<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 37° 12.2’<br />

A z = 205.5°<br />

h i = 37°23.2’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 37°23.9’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 39.4’<br />

h v = 37°16.5’<br />

h s = 37°12.2’<br />

Δh = + 4.3’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 56 m 12 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 014° 05.3’<br />

T s= 063° 01.5’<br />

+Coα= 126° 14.9’<br />

T a= 189° 16.4’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 363° 42.1’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 003° 42.1’<br />

δ = 26° 41.1’ N<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 20° 10.9’<br />

A z = 356.5°<br />

h i = 20°22.7’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 20°23.4’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 38.7’<br />

h v = 20°15.3’<br />

h s = 20°10.9’<br />

Δh = + 4.4’


ESERCIZIO n°2:<br />

Al crepuscolo serale del 26 Marzo 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Alioth 06 h 33 m 50 s<br />

26°55.5’<br />

Denebola 06 h 35 m 07 s<br />

28°22.7’<br />

Alphard 06 h 38 m 25 s<br />

44°16.9’<br />

Adhara 06 h 41 m 47 s 33°13.6’<br />

Betelgeuse 06 h 44 m 54 s 58°52,7’<br />

Aldebaran 06 h 47 m 30 s 46°31.9’<br />

Mirfak 06 h 49 m 45 s 37°03.9’<br />

Polaris 06 h 51 m 38 s 27°42.8’<br />

Sono noti e=18 m, γ c=-2.7’, K=+1 m 23 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=27°25.7’ N, λ=171°38.2’W , v=15 nodi, Rv=237°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

b) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 18 h 00 m 26/03/2007<br />

- λ f - = + 12 h W<br />

Tm = 06 h 00 m 27/03/2007<br />

Alioth Denebola Alphard Adhara Betelgeuse Aldebaran Mirfak Polaris<br />

Tc = 06 h 33 m 50 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 35 m 13 s 27/03/2007<br />

T m = 06 h<br />

I m = 35 m 13 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 008° 49.7’<br />

T s= 283° 07.4’<br />

+Coα= 166° 24.0’<br />

T a= 449° 31.4’<br />

+λ s- =- 171° 38.2’ W<br />

t a= 277° 53.2’<br />

δ = 55° 55.1’ N<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 26° 45.7’<br />

A z = 038.4°<br />

h i = 26°55.5’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 26°52.8’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 38.1’<br />

h v = 26°43.4’<br />

h s = 26°45.7’<br />

Δh = - 2.3’<br />

Tc = 06 h 35 m 07 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 36 m 30 s 27/03/2007<br />

Tc = 06 h 38 m 25 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 39 m 48 s 27/03/2007<br />

Tc = 06 h 41 m 47 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 43 m 10 s 27/03/2007<br />

Tc = 06 h 44 m 54 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 46 m 17 s 27/03/2007<br />

Tc = 06 h 47 m 30 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 48 m 53 s 27/03/2007<br />

Tc = 06 h 49 m 45 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 51 m 08 s 27/03/2007<br />

T c = 06 h 51 m 38 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

T m = 06 h 53 m 01 s 27/03/2007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 06 h<br />

I m = 36 m 30 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 009° 09.0’<br />

T s= 283° 26.7’<br />

+Coα= 182° 38.1’<br />

T a= 466° 04.8’<br />

+λ s- =- 171° 38.2’ W<br />

t a= 294° 26.6’<br />

δ = 14° 31.8’ N<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 28° 08.2’<br />

A z = 087.5°<br />

h i = 28°22.7’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 28°18.0’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 38.2’<br />

h v = 28°10.7’<br />

h s = 28°08.2’<br />

Δh = + 2.5’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 39 m 48 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 009° 58.6’<br />

T s= 283° 16.3’<br />

+Coα= 218° 00.6’<br />

T a= 501° 16.9’<br />

+λ s- =- 171° 38.2’ W<br />

t a= 329° 38.7’<br />

δ = 08° 41.5’ S<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 44° 03.3’<br />

A z = 137.6°<br />

h i = 44°16.9’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 44°16.2’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 39.0’<br />

h v = 44°05.7’<br />

h s = 44°03.3’<br />

Δh = + 2.4’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 43 m 10 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 010° 49.3’<br />

T s= 285° 07.0’<br />

+Coα= 255° 16.3’<br />

T a= 540° 23.3’<br />

+λ s- =- 171° 38.2’ W<br />

t a= 368° 45.2’<br />

-360°00.0’<br />

t a= 008° 45.2’<br />

δ = 28° 59.1’ S<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 32° 59.6’<br />

A z = 189.1°<br />

h i = 33°13.6’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 33°10.9’<br />

C 1 = 12,5’<br />

C 2 = 38.5’<br />

h v = 33°01.9’<br />

h s = 32°59.6’<br />

Δh = + 2.3’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 46 m 17 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 011° 36.2’<br />

T s= 285° 53.9’<br />

+Coα= 271° 06.5’<br />

T a= 557° 00.4’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 197° 00.4’<br />

+λ s- =- 171° 38.2’ W<br />

t a= 025° 22.2’<br />

δ = 07° 24.5’ N<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 58° 44.1’<br />

A z = 234.9°<br />

h i = 58°52,7’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 58°50.0’<br />

C 1 = 12,5’<br />

C 2 = 39.4’<br />

h v = 58°41.9’<br />

h s = 58°44.1’<br />

Δh = - 3.2’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 48 m 53 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 012° 15.3’<br />

T s= 286° 33.0’<br />

+Coα=290° 55.0’<br />

T a= 577° 28.0’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 197° 28.0’<br />

+λ s- =-171° 38.2 W<br />

t a= 025° 49.8’<br />

δ = 16° 31.5’ N<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 46° 23.7’<br />

A z = 265.4°<br />

h i = 46°31.9’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 46°29.2’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 39.1’<br />

h v = 46°20.8’<br />

h s = 46°23.7’<br />

Δh = - 2.9’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 51 m 08 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 012° 49.1’<br />

T s= 287° 06.8’<br />

+Coα= 308° 47.7’<br />

T a= 595° 54.5’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 235° 54.5’<br />

+λ s- =-171° 38.2’ W<br />

t a= 064° 16.3’<br />

δ = 49° 53.4’ N<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 36° 55.8’<br />

A z = 313.5°<br />

h i = 37°03.9’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 37°01.2’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 38.7’<br />

h v = 36°52.4’<br />

h s = 36°55.8’<br />

Δh = - 3.4’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 53 m 01 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 013° 17.4’<br />

T s= 287° 35.1’<br />

+Coα=320° 25.1’<br />

T a= 608° 00.2’<br />

-360° 00.2’<br />

T a= 248° 00.2’<br />

+λ s- =-171° 38.2’ W<br />

t a= 076° 22.0’<br />

δ = 89° 18.0’ N<br />

φ = 27° 25.2’ N<br />

h s = 27° 37.4’<br />

A z = 359.2°<br />

h i = 27°42.8’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 27°43.1’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 38.2’<br />

h v = 27°33.8’<br />

h s = 27°37.4’<br />

Δh = - 3.6’


ESERCIZIO n°3:<br />

Al crepuscolo mattutino del 25 Maggio 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Schedar 04 h 00 m 17 s<br />

35°56.7’<br />

Alpheraz 04 h 2 m 36 s<br />

30°40.8’<br />

Enif 04 h 04 m 59 s<br />

47°12.8’<br />

Altair 04 h 06 m 02 s 59° 50.9’<br />

Rasalaghue 04 h 08 m 33 s 54° 40.7’<br />

Arturo 04 h 10 m 25 s 21°21.7’<br />

Alkaid 04 h 13 m 48 s 30°48.8<br />

Polare 04 h 15 m 50 s 38° 15.6’<br />

Sono noti e=14 m, γ c=+2.4, K=-2 m 24 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=38°25.7’ N, λ=167°42.2’E , v=16 nodi, Rv=58°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

c) eliminazione dell’ambiguità dell’ora e della data del cronometro relativa all’osservazione.<br />

tm = 03 h 30 m 25/05/2007<br />

- λf + = - 11 h E<br />

Tm appross. = 16 h 30 m 24/05/2007<br />

Schedar Alpheraz Enif Altair Rasalhague Arturo Alkaid Polare<br />

Tc = 04 h 00 m 17 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 15 h 57 m 53 s 24/05/2007<br />

T m = 15 h<br />

I m = 57 m 53 s<br />

T s= 106° 50.0’<br />

I s= 014° 30.6’<br />

T s= 121° 20.6’<br />

+Coα= 349° 46.5’<br />

T a= 471° 07.1’<br />

+λ s+=+ 167° 42.2’ E<br />

t a= 638° 49.3’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 278° 49.3’<br />

δ = 56° 34.5’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 35° 47.8’<br />

A z = 042.3°<br />

h i = 35°56.7’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 35°59.1’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 38.7’<br />

h v = 35°51.2’<br />

h s = 35°47.8’<br />

Δh = + 3.4’<br />

Tc = 04 h 02 m 36 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 00 m 12 s 24/05/2007<br />

Tc = 04 h 04 m 59 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 02 m 35 s 24/05/2007<br />

Tc = 04 h 06 m 02 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 03 m 38 s 24/05/2007<br />

Tc = 04 h 08 m 33 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 06 m 09 s 24/05/2007<br />

Tc = 04 h 10 m 25 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 08 m 01 s 24/05/2007<br />

Tc = 04 h 13 m 48 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 11 m 26 s 24/05/2007<br />

T c = 04 h 15 m 50 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

T m = 16 h 13 m 26 s 24/05/2007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 16 h<br />

I m = 00 m 12 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 000° 03.0’<br />

T s= 121° 55.4’<br />

+Coα= 357° 48.6’<br />

T a= 479° 44.0’<br />

+λ s+=+167° 42.2’ E<br />

t a= 647° 26.2’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 287° 26.2’<br />

δ = 29° 07.7’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 30° 30.2’<br />

A z = 75.8°<br />

h i = 30°40.8’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 30°43.2’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 38.5’<br />

h v = 30°35.1’<br />

h s = 30°30.2’<br />

Δh = + 4.9’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 02 m 35 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 000° 38.9’<br />

T s= 122° 31.3’<br />

+Coα=033° 51.7<br />

T a= 156° 03.0’<br />

+λ s+=+167°42.2’ E<br />

t a= 324°06.2’<br />

δ = 09° 54.4’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 47° 03.6’<br />

A z = 123.1°<br />

h i = 47°12.8’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 47°15.2’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 39.2’<br />

h v = 47°07.8’<br />

h s = 47°03.6’<br />

Δh = + 4.2’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 03 m 38 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 000° 54.6’<br />

T s= 122° 47.0’<br />

+Coα= 062° 12.6’<br />

T a= 184° 59.6’<br />

+λ s+ =+167° 42.2’ E<br />

t a= 352° 41.8’<br />

δ = 08° 53.1’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 59° 44.3’<br />

A z = 167.5°<br />

h i = 59° 50.9’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 59° 53.3’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 39.4’<br />

h v = 60°46.1’<br />

h s = 59°44.3’<br />

Δh = + 1.8’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 06 m 09 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 001° 32.5’<br />

T s= 123° 24.9’<br />

+Coα= 096° 10.4’<br />

T a= 219° 35.3’<br />

+λ s+ =+167° 42.2’ E<br />

t a= 387° 17.5’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 027° 18.3’<br />

δ = 12° 33.1’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 54° 32.5’<br />

A z = 230.8°<br />

h i = 54° 40.7’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 54°43.1’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 39.2’<br />

h v = 54°35.7’<br />

h s = 54°32.5’<br />

Δh = + 3.2’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 08 m 01 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 002°00.6’<br />

T s= 123° 53.0’<br />

+Coα= 145° 59.6’<br />

T a= 269° 52.6’<br />

+λ s+=+167° 42.2’ E<br />

t a= 437° 34.8’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 077° 35.6’<br />

δ = 19° 08.5’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 21° 16.3’<br />

A z = 278.6°<br />

h i = 21°21.7’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 21°24.1’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 37.4’<br />

h v = 21°14.9’<br />

h s = 21°16.3’<br />

Δh = - 1.4’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 11 m 26 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 002°52.0’<br />

T s= 124° 44.4’<br />

+Coα=153° 01.9’<br />

T a= 277° 46.3’<br />

+λ s+=+167° 42.2’ E<br />

t a= 445° 28.5’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 085° 28.5’<br />

δ = 49° 16.6’ N<br />

φ = 38° 27.5’ N<br />

h s = 30° 45.3’<br />

A z = 311.1°<br />

h i = 30°48.8’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 30°51.2’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 38.2’<br />

h v = 30°42.8’<br />

h s = 30°45.3’<br />

Δh = - 2.5’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 13 m 26 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 003° 22.1’<br />

T s= 125° 14.5’<br />

+Coα= 320° 24.7’<br />

T a= 445° 39.2’<br />

+λ s+=+167° 42.2’ E<br />

t a= 613° 21.4’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 253° 21.4’<br />

δ = 89° 17.7’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 38° 13.4’<br />

A z = 000.9°<br />

h i = 38° 15.6’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 38°18.0’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 38.7’<br />

h v = 38°10.1’<br />

h s = 38°13.4’<br />

Δh = - 2.7’


ESERCIZIO n°4:<br />

Al crepuscolo serale del 31 Maggio 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Cor Caroli 04 h 18 m 20 s<br />

30°35.5’<br />

Arturo 04 h 20 m 02 s<br />

32°36.9’<br />

Zubenebi 04 h 22 m 24 s<br />

37°29.5’<br />

Acrux 04 h 24 m 57 s 40°49.6’<br />

Avior 04 h 25 m 59 s 36°00.0’<br />

Adhara 04 h 27 m 34 s 29°22.2’<br />

Polluce 04 h 29 m 37 s 22° 26.9’<br />

Merak 04 h 31 m 15 s 18°02.9’<br />

Sono noti e=10 m, γ c=+2.4, K=-4 m 20 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=15°32.7’ S, λ=145°50.7’W , v=12 nodi, Rv=17°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

d) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 17 h 30 m 31/05/2007<br />

- λf - = + 10 h W<br />

Tm = 03 h 30 m 01/06/2007<br />

Cor Caroli Arturo Zuben ubi Acrux Avior Adhara Polluce Merak<br />

Tc = 04 h 18 m 20 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 14 m 00 s 01/06/3007<br />

T m = 04 h<br />

I m = 14 m 00 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 003° 30.6’<br />

T s= 312° 46.6’<br />

+Coα= 165° 54.0’<br />

T a= 478° 40.6’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 332° 49.9’<br />

δ = 38° 16.8’ N<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 30° 27.1’<br />

A z = 024.6°<br />

h i = 30°35.5’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 30°37.9’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 30°30.7’<br />

h s = 30°27.1’<br />

Δh = + 3.6’<br />

Tc = 04 h 20 m 02 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 15 m 42 s 01/06/3007<br />

Tc = 04 h 22 m 24 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 18 m 04 s 01/06/3007<br />

Tc = 04 h 24 m 57 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 20 m 33 s 01/06/3007<br />

Tc = 04 h 25 m 59 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 21 m 39 s 01/06/3007<br />

Tc = 04 h 27 m 34 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 23 m 54 s 01/06/3007<br />

Tc = 04 h 29 m 37 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 25 m 17 s 01/06/3007<br />

T c = 04 h 31 m 15 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

T m = 04 h 26 m 55 s 01/06/3007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 04 h<br />

I m = 15 m 42 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 003° 56.1’<br />

T s= 313° 12.1’<br />

+Coα= 145° 59.6’<br />

T a= 459° 11.7’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 313° 21.0’<br />

δ = 19° 08.6’ N<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 32° 28.3’<br />

A z = 054.5°<br />

h i = 32°36.9’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 32°39.3’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 32°32.1’<br />

h s = 32°28.3’<br />

Δh = + 3.8’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 18 m 04 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 004° 31.7’<br />

T s= 313° 47.7’<br />

+Coα= 137° 10.3’<br />

T a= 450° 58.0’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 305° 07.3’<br />

δ = 16° 04.5’ S<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 37° 21.5’<br />

A z = 098.6°<br />

h i = 37°29.5’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 37°31.9’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.6’<br />

h v = 37°24.9’<br />

h s = 37°21.5’<br />

Δh = + 3.4’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 20 m 33 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 005° 09.1’<br />

T s= 314° 25.7’<br />

+Coα= 173° 14.7’<br />

T a= 487° 40.4’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 341° 49.7’<br />

δ = 63° 08.7’ S<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 40° 44.3’<br />

A z = 169.3°<br />

h i = 40°49.6’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 40°52.0’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.9’<br />

h v = 40°45.3’<br />

h s = 40°44.3’<br />

Δh = + 1.0’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 21 m 39 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 005° 25.6’<br />

T s= 314° 41.6’<br />

+Coα= 234°20.5’<br />

T a= 549° 02.1’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 403° 11.4’<br />

- 360°00.0’<br />

t a= 43° 11.4’<br />

δ = 59° 32.2’ S<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 35° 57.2’<br />

A z = 205.5°<br />

h i = 36°00.0’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 36°02.4’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.6’<br />

h v = 35°55.4’<br />

h s = 35°57.2’<br />

Δh = - 1.8’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 23 m 54 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 005° 59.5’<br />

T s= 315° 15.5’<br />

+Coα= 255° 16.5’<br />

T a= 570° 32.0’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 424° 41.3’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 64° 41.3’<br />

δ = 28° 59.0’ S<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 29° 21.1’<br />

A z = 245.1°<br />

h i = 29°22.2’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 29°24.6’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 29°17.4’<br />

h s = 29°21.1’<br />

Δh = - 3.7’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 25 m 17 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 006° 25.3’<br />

T s= 315° 41.3’<br />

+Coα= 243° 33.6’<br />

T a= 559° 14.9’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 413° 24.2’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 053° 24.2’<br />

δ = 28° 00.6’ N<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 22° 24.6’<br />

A z = 309.9°<br />

h i = 22°26.9’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 22°29.3’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.0’<br />

h v = 22°21.7’<br />

h s = 22°24.6’<br />

Δh = - 2.9’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 26 m 55 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 006° 44.9’<br />

T s= 316° 00.9’<br />

+Coα=194° 25.4’<br />

T a= 510° 26.3’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 364° 35.6’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 004° 35.6’<br />

δ = 56° 20.8’ N<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 18° 00.3’<br />

A z = 357.3°<br />

h i = 18°02.9’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 18°05.3’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 37.2’<br />

h v = 17°56.9’<br />

h s = 18°00.3’<br />

Δh = - 3.4’


ESERCIZIO n°5:<br />

Al crepuscolo mattutino del 2 Giugno 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Alpheraz 06 h 18 m 20 s<br />

25°19.7’<br />

Diphda 06 h 20 m 02 s<br />

52°27.9’<br />

Achernar 06 h 22 m 24 s<br />

43°47.9’<br />

Al Nair 06 h 24 m 57 s 71°38.1’<br />

Nunki 06 h 25 m 59 s 46°54.1’<br />

Peackoc 06 h 27 m 34 s 56°05.7’<br />

Altair 06 h 29 m 37 s 39°08.1’<br />

Enif 06 h 31 m 15 s 50°57.1’<br />

Sono noti e=10 m, γ c=-0.9’, K=+3 m 25 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=28°25.7’ S, λ=165°38.2’E , v=16 nodi, Rv=58°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

e) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm appr. = 05 h 30 m 02/06/2007<br />

- λf + = + 11 h E<br />

Tm appr. = 18 h 30 m 01/06/2007<br />

Alpheraz Diphda Achernar Al Nair Nunki Peackoc Altair Enif<br />

Tc = 06 h 18 m 20 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 21 m 45 s 01/06/2007<br />

T m = 18 h<br />

I m = 21 m 45 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 005° 27.1’<br />

T s= 165° 17.6’<br />

+Coα= 357° 48.6’<br />

T a= 523° 06.2’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 688° 44.4’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 328° 44.4’<br />

δ = 29° 07.7’ N<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 25° 09.2’<br />

A z = 030.0°<br />

h i = 25°19.7’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 25°18.8’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.0’<br />

h v = 25°11.2’<br />

h s = 25°09.2’<br />

Δh = + 2.0’<br />

Tc = 06 h 20 m 02 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 23 m 27 s 01/06/2007<br />

Tc = 06 h 22 m 24 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 25 m 49 s 01/06/2007<br />

Tc = 06 h 24 m 57 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 28 m 22 s 01/06/2007<br />

Tc = 06 h 25 m 59 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 29 m 24 s 01/06/2007<br />

Tc = 06 h 27 m 34 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 30 m 59 s 01/06/2007<br />

Tc = 06 h 29 m 37 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 33 m 02 s 01/06/2007<br />

T c = 06 h 31 m 15 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

T m = 18 h 34 m 40 s 01/06/2007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 18 h<br />

I m = 23 m 27 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 005°52.7’<br />

T s= 165° 43.2’<br />

+Coα= 349° 00.7’<br />

T a= 514° 43.9’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 680° 22.9’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 320° 22.9’<br />

δ = 17° 50.7’ S<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 52° 17.1’<br />

A z = 082.7°<br />

h i = 52°27.9’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 52°27.0’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 52°21.7’<br />

h s = 52°17.1’<br />

Δh = + 4.6’<br />

T m = 18 h<br />

I m = 25 m 49 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 006°28.3’<br />

T s= 166° 18.8’<br />

+Coα= 335° 30.3’<br />

T a= 501° 49.1’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 667° 27.3’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 307° 27.3’<br />

δ = 57° 11.7’ S<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 43° 37.4’<br />

A z = 143.5°<br />

h i = 43°47.9’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 43°47.0’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 43°40.7’<br />

h s = 43°37.4’<br />

Δh = + 1.3<br />

T m = 18 h<br />

I m = 28 m 22 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 007°06.7’<br />

T s= 167° 57.2’<br />

+Coα= 027° 49.3’<br />

T a= 194° 46.5’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 360° 24.7’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 000° 24.7’<br />

δ = 46° 55.3’ S<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 71° 30.2’<br />

A z = 180.9°<br />

h i = 71°38.1’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 71°37.2’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.7’<br />

h v = 71°31.3’<br />

h s = 71°30.2’<br />

Δh = + 1.1’<br />

T m = 18 h<br />

I m = 29 m 24 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 007°22.2’<br />

T s= 167° 13.7’<br />

+Coα= 076° 03.7’<br />

T a= 243° 17.4’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 408° 55.6’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 0498 55.6’<br />

δ = 26° 17.8’ S<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 46° 48.2’<br />

A z = 260.8°<br />

h i = 46°54.1’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 46°43.2’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 46°46.9’<br />

h s = 46°48.2’<br />

Δh = - 1.3’<br />

T m = 18 h<br />

I m = 30 m 59 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 007°46.3’<br />

T s= 167° 36.8’<br />

+Coα= 053° 26.0’<br />

T a= 221° 02.8’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 386° 41.0’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 026° 41.0’<br />

δ = 56° 42.5’ S<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 56° 01.1’<br />

A z = 206.1°<br />

h i = 56°05.7’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 56°04.8’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 55°58.5’<br />

h s = 56°01.1’<br />

Δh = - 2.6’<br />

T m = 18 h<br />

I m = 33 m 02 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 008°16.6’<br />

T s= 168° 07.1’<br />

+Coα= 062° 12.5’<br />

T a= 230° 19.6’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 395° 57.8’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 035° 57.8’<br />

δ = 08° 53.1’ N<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 39° 03.7’<br />

A z = 311.7°<br />

h i = 39°08.1’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 39°07.2’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 39°00.9’<br />

h s = 39°03.7’<br />

Δh = - 2.8’<br />

T m = 18 h<br />

I m = 34 m 40 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 008°41.4’<br />

T s= 168° 31.9’<br />

+Coα= 033° 51.6’<br />

T a= 202° 23.5’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 368° 01.7’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 008° 01.7’<br />

δ = 09° 54.4’ N<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 50° 53.0’<br />

A z = 347.4°<br />

h i = 50°57.1’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 50°56.2’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 50°49.9’<br />

h s = 50°53.0’<br />

Δh = - 3.1’


ESERCIZIO n°6:<br />

Al crepuscolo mattutino del 18Maggio 2007 nell’Oceano Pacifico settentrionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Alpheraz 04 h 05 m 20 s<br />

24°55.7’<br />

Enif 04 h 07 m 10 s<br />

37° 30.7’<br />

Altair 04 h 08 m 50 s<br />

51° 30.7’<br />

Nunki 04 h 10 m 20 s 19°28.2’<br />

Rasalhague 04 h 12 m 30 s 57° 41.7’<br />

Alphecca 04 h 15 m 23 s 47° 54.7’<br />

Alioth 04 h 17 m 43 s 36° 08.7’<br />

Polaris 04 h 19 m 07 s 44° 16.7’<br />

Sono noti e=12 m, γ c=-2.4, K=-2 m 13 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=44°25.7’ N, λ=163°38.2’E , v=16 nodi, Rv=140°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

f) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 03 h 07 m 18/05/2007<br />

- λf + = -11 h E<br />

Tm = 16 h 07 m 17/05/2007<br />

Alpheraz Enif Altair Nunki Rasalhague Aphecca Alioth Polaris<br />

Tc =04 h 05 m 20 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 03 m 07 s 17/05/2007<br />

T m = 16 h<br />

I m = 03 m 07 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 000° 46.9’<br />

T s= 115° 45.4’<br />

+Coα=357° 48.7’<br />

T a= 473° 34.1’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 113° 34.1’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 277° 12.3’<br />

δ = 29° 07.7’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 24° 46.2’<br />

A z = 072.6°<br />

h i = 24°55.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 24°53.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 37.9’<br />

h v = 24°45.0’<br />

h s = 24°46.2’<br />

Δh = - 1.2’<br />

Tc =04 h 07 m 10 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 04 m 57 s 17/05/2007<br />

Tc =04 h 08 m 50 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 06 m 37 s 17/05/2007<br />

Tc =04 h 10 m 20 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 08 m 07 s 17/05/2007<br />

Tc =04 h 12 m 30 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 10 m 17 s 17/05/2007<br />

Tc =04 h 15 m 23 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 13 m 10 s 17/05/2007<br />

Tc =04 h 17 m 43 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 15 m 30 s 17/05/2007<br />

T c =04 h 19 m 07 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

T m = 16 h 16 m 54 s 17/05/2007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 16 h<br />

I m = 04 m 57 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 001°14.5’<br />

T s= 116° 13.0’<br />

+Coα= 033° 51.7’<br />

T a= 150° 04.7’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 313° 42.9’<br />

δ = 09° 54.4’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 37° 20.6’<br />

A z = 116.4°<br />

h i = 37° 30.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 37° 28.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 38.7’<br />

h v = 37°20.8’<br />

h s = 37°20.6’<br />

Δh = + 0.2’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 06 m 37 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 001°39.5’<br />

T s= 116° 38.0’<br />

+Coα= 062° 12.6’<br />

T a= 178° 50.6’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 342° 28.8’<br />

δ = 08° 53.1’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 51° 20.8’<br />

A z = 151.6°<br />

h i = 51° 30.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 51° 28.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 39.2’<br />

h v = 51° 21.3’<br />

h s = 51° 20.8’<br />

Δh = + 0.5’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 08 m 07 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 002°02.1’<br />

T s= 117° 00.6’<br />

+Coα= 076° 03.8’<br />

T a= 193° 04.4’<br />

+λ s+=+163° 38.2’ E<br />

t a= 356° 42.6’<br />

δ = 26° 17.3’ S<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 19° 13.2’<br />

A z = 176.9°<br />

h i = 19°28.2’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 19°25.8’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 37.2’<br />

h v = 19°16.8’<br />

h s = 19°13.2’<br />

Δh = + 3.6’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 10 m 17 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 002° 34.7’<br />

T s= 117° 33.2’<br />

+Coα= 096° 10.5’<br />

T a= 213° 43.7’<br />

+λ s+=+163° 38.2’ E<br />

t a= 377° 21.9’<br />

δ = 12° 33.1’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 57° 30.3’<br />

A z = 210.4°<br />

h i = 57° 41.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 57°39.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 57°32.4’<br />

h s = 57°30.3’<br />

Δh = + 2.1’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 13 m 10 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 003°18.0’<br />

T s= 118° 16.5’<br />

+Coα= 126° 14.5’<br />

T a= 244° 31.0’<br />

+λ s+=+163° 38.2’ E<br />

t a= 408° 09.2’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 48° 09.2’<br />

δ = 26° 41.2’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 47° 44.2’<br />

A z = 261.7°<br />

h i = 47° 54.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 47°52.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 39.1’<br />

h v = 47°47.2’<br />

h s = 47°44.2’<br />

Δh = + 3.0’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 15 m 30 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 003°53.1’<br />

T s= 118° 51.6’<br />

+Coα= 166° 24.1’<br />

T a= 285° 15.7’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 448° 53.9’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 88° 53.9’<br />

δ = 55° 55.3’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 35° 58.8’<br />

A z = 316.2°<br />

h i = 36° 08.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 36°06.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 37.9’<br />

h v = 35°58.0’<br />

h s = 35°58.8’<br />

Δh = - 0.8’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 16 m 54 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 004°14.2’<br />

T s= 119° 12.7’<br />

+Coα= 320° 26.0’<br />

T a= 439° 38.7’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 079° 38.7’<br />

+λ s+ =+ 163° 38.2’ E<br />

t a= 243° 16.9’<br />

δ = 89° 17.8’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 44° 06.5’<br />

A z = 000.9°<br />

h i = 44° 16.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 44°14.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 37.0’<br />

h v = 44°05.1’<br />

h s = 44°06.5’<br />

Δh = - 1.4’


ESERCIZIO n°7:<br />

Al crepuscolo mattutino del 16 Luglio 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 07 h 20 m 12 s<br />

25°59.5’<br />

Aldebaran 07 h 22 m 52 s<br />

21°30.7’<br />

Acamar 07 h 24 m 42 s<br />

77°30.9’<br />

Canapus 07 h 25 m 55 s 43°50.7’<br />

Miaplacidus 07 h 28 m 02 s 31°30.5’<br />

Achernar 07 h 30 m 15 s 72°58.4’<br />

Al Nair 07 h 32 m 32 s 48°37.7’<br />

Fomalhaut 07 h 34 m 52 s 51°10.3’<br />

Diphda 07 h 36 m 22 s 61°40.4’<br />

Sono noti e=11 m, γc=1.7’, K=+0 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°25.7’ S , λ=163°38.2’E , v=14 nodi, Rv=158°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

g) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 06 h 15 m 16/07/07<br />

- λf + = - 11 h ETm appros. = 19 h 16 m 15/07/07<br />

Hamal Aldebaran Acamar Canopo Miaplacidus Achernar Al Nair Fomalhaut Diphda<br />

Tc = 07 h 20 m 12 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 20 m 22 s 15/07/07<br />

T m = 19 h<br />

I m = 20 m 22 s<br />

Tc = 07 h 22 m 52 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 23 m 02 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 24 m 42 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 24 m 52 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 25 m 55 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 26 m 05 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 28 m 02 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 28 m 12 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 30 m 15 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 30 m 27 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 32 m 32 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 32 m 42 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 34 m 52 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 35 m 02 s 15/07/07<br />

T c = 07 h 36 m 22 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

T m= 19 h 36 m 32 s 15/07/07<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 005° 06.3’<br />

T s= 223° 21.4’<br />

+Coα= 328° 06.0’<br />

T a= 551° 27.4’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 191° 27.4’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 355° 05.6’<br />

δ = 23° 29.9’ N<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 25° 54.6’<br />

A z = 5.0°<br />

h i = 25°59.5’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 26°01.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 38.0’<br />

h v = 25°53.4’<br />

h s = 25°54.6’<br />

Δh = - 1.6’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 23 m 02 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 005° 46.4’<br />

T s= 224° 01.5’<br />

+Coα= 290° 54.8’<br />

T a= 515° 06.3’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 155° 06.3’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 318° 44.5’<br />

δ = 16° 31.6’ N<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 21° 21.2’<br />

A z = 042.8°<br />

h i = 21°30.7’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 21°32.4’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 37.5’<br />

h v = 21°24.1’<br />

h s = 21°21.2’<br />

Δh = + 2.9’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 20 m 22 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 006° 14.0’<br />

T s= 224° 29.1’<br />

+Coα= 315° 21.8’<br />

T a= 539° 50.9’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 179° 50.9’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 343° 28.1’<br />

δ = 40° 16.1’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 77° 25.1’<br />

A z = 094.6°<br />

h i = 77°30.9’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 77°32.6’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.8’<br />

h v = 77°26.6’<br />

h s = 77°25.1’<br />

Δh = + 1.5’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 26 m 05 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 006° 32.3’<br />

T s= 224° 47.4’<br />

+Coα= 263° 58.7’<br />

T a= 488° 46.1’<br />

-360° 46.1’<br />

T a= 128° 46.1’<br />

+λ s+=+ 163° 38.2’ E<br />

t a= 292° 24.3’<br />

δ = 52° 41.8’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 43° 45.8’<br />

A z = 129.1°<br />

h i = 43°50.7’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 43°52.4’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.0’<br />

h v = 43°45.6’<br />

h s = 43°45.8’<br />

Δh = - 0.2’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 28 m 12 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 007° 04.2’<br />

T s= 225° 19.3’<br />

+Coα= 221° 41.9’<br />

T a= 447° 01.2’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 087° 01.2’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 250° 39.4’<br />

δ = 69° 45.0’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 31° 24.5’<br />

A z = 157.5°<br />

h i = 31°30.5’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 31°31.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 31°23.8’<br />

h s = 31°24.5’<br />

Δh = - 0.7’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 30 m 27 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 007° 38.0’<br />

T s= 225° 53.1’<br />

+Coα= 335° 29.8’<br />

T a= 561° 22.9’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 201° 22.9’<br />

+λ s+=+163° 38.2’ E<br />

t a= 365° 01.1’<br />

t a= 005° 01.1’<br />

δ = 57° 11.5’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 72° 55.5’<br />

A z = 189.3°<br />

h i = 72°58.4’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 73°00.1’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.7’<br />

h v = 72°54.2’<br />

h s = 72°55.5’<br />

Δh = - 1.3’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 32 m 42 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 008 11.8’<br />

T s= 226° 26.9’<br />

+Coα= 027° 48.8’<br />

T a= 254° 15.7’<br />

+λ s+=+163° 38.2’ E<br />

t a= 417° 54.9’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 057° 54.9’<br />

δ = 46° 55.3’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 48° 34.6’<br />

A z = 241.0°<br />

h i = 48°37.7’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 48°39.4’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.1’<br />

h v = 48°32.7’<br />

h s = 48°34.6’<br />

Δh = - 1.9’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 35 m 02 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 008° 46.9’<br />

T s= 227° 02.0’<br />

+Coα= 015° 28.6’<br />

T a= 242° 30.6’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 406° 08.8’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 046° 00.6’<br />

δ = 29° 34.7’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 51° 08.8’<br />

A z = 271.4°<br />

h i = 51°10,3’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 51°12.0’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.2’<br />

h v = 51°06.4’<br />

h s = 51°08.8’<br />

Δh = - 2.4’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 36 m 32 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 009° 09.5’<br />

T s= 227° 24.6’<br />

+Coα= 349° 00.3’<br />

T a= 576° 24.9’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 216° 24.9’<br />

+λ s +=+163° 38.2’ E<br />

t a= 380° 03.1’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 020° 03.1’<br />

δ = 17° 56.5’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 61° 39.1’<br />

A z = 316.6°<br />

h i = 61°40.4’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 61°41.1’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.5’<br />

h v = 61°34.8’<br />

h s = 61°39.1’<br />

Δh = - 4.3’


ESERCIZIO n°8:<br />

Al crepuscolo serale del 22 Ottobre 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Luna 08 h 10 m 12 s<br />

Acrux 08 h 12 m 52 s<br />

23° 16.8’<br />

Al Nair 08 h 15 m 42 s<br />

83°00.9’<br />

Altair 08 h 18 m 45 s 32°00.7’<br />

Kaus Australis 08 21 m 02 s 52°16.5’<br />

Scheddi 08 h 23 m 15 s 61° 40.4’<br />

51°58.5’ (lembo inferiore)<br />

Sono noti e=15 m, γc=2.7’, K=+0 m 32 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=44°22.7’ S , λ=168°18.2’E , v=20 nodi, Rv=158°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

h) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 18 h 32 m 22/10/07<br />

- λ f + = - 11 h E<br />

Tm appros. = 07 h 32 m 22/10/07<br />

Luna Acrux Al Nair Altair KausAustralis Scheddi<br />

Tc = 08 h 10 m 12 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

Tm= 08 h 10 m 42 s 22/10/07<br />

T m = 08 h<br />

I m = 10 m 42 s<br />

T ((= 173° 20.8’<br />

I (( = 002° 33.2’<br />

pp = 02.0’<br />

T ((= 175° 56.0’<br />

+λ s+ =+168°18.2’ E<br />

t a= 344° 14.2’<br />

Tc = 08 h 12 m 52 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

Tm= 08 h 13 m 12 s 22/10/07<br />

Tc = 08 h 15 m 42 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

Tm= 08 h 16 m 14 s 22/10/07<br />

Tc = 08 h 18 m 45 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

Tm= 08 h 19 m 17 s 22/10/07<br />

Tc = 08 h 21 m 02 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

Tm= 08 h 21 m 34 s 22/10/07<br />

T c = 08 h 23 m 15 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

T m= 08 h 23 m 47 s 22/10/07<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

δ = - 09° 39.5’ S<br />

pp = + 02.7’<br />

δ = 09° 36.8’ S<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 52° 39.9’<br />

A z = 26.3°<br />

h i = 51°48.5’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 51° 51.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 57.0’<br />

C 3 = 33.1’<br />

h v = 52°36.2’<br />

h s = 52°39.9’<br />

Δh = - 2.7’<br />

T m = 08 h<br />

I m = 13 m 12 s<br />

T s= 150° 22.7’<br />

I s= 003° 18.5’<br />

T s= 153° 41.2’<br />

+Coα= 173° 15.3’<br />

T a= 326° 56.5’<br />

+λ s+ =+168°18.2’ E<br />

t a= 495° 14.7’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 135° 14.7’<br />

δ = 63° 08.4’ S<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 23° 13.6’<br />

A z = 200.2°<br />

h i = 23° 16.8’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 23° 19.5’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 37.5’<br />

h v = 23°11.2’<br />

h s = 23°13.6’<br />

Δh = - 2.4’<br />

T m = 08 h<br />

I m = 16 m 14 s<br />

T s= 150° 22.7’<br />

I s= 004° 04.2’<br />

T s= 154° 26.9’<br />

+Coα= 027° 48.7’<br />

T a= 182° 15.6’<br />

+λ s+ =+168°18.2’ E<br />

t a= 350° 33.8’<br />

δ = 46 55.5’ S<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 82° 55.8’<br />

A z = 115.5°<br />

h i = 83°00.9’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 83°03.6’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.8’<br />

h v = 82°57.6’<br />

h s = 82°55.8’<br />

Δh = + 1.8’<br />

T m = 08 h<br />

I m = 19 m 17 s<br />

T s= 150° 22.7’<br />

I s= 004° 50.0’<br />

T s= 155° 13.7’<br />

+Coα= 062° 12.5’<br />

T a= 217° 26.2’<br />

+λ s+ =+168° 18.2’ E<br />

t a= 385° 44.4’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 025° 44.4’<br />

δ = 08° 53.4’ N<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 31° 52.2’<br />

A z = 329.6°<br />

h i = 32°00.7’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 32°03.4’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.0’<br />

h v = 31°56.6’<br />

h s = 31°52.2’<br />

Δh = + 4.4’<br />

T m = 08 h<br />

I m = 21 m 44 s<br />

T s= 150° 22.7’<br />

I s= 005° 24.4’<br />

T s= 155° 47.1’<br />

+Coα= 083° 49.7’<br />

T a= 239° 36.8’<br />

+λ s+ =+168° 18.2’ E<br />

t a= 407° 55.0’<br />

- 360° 00.0<br />

t a= 47° 55.0’<br />

δ = 34° 23.0’ S<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 52° 12.8’<br />

A z = 268.4°<br />

h i = 52°16.5’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 52°19.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 52°11.8’<br />

h s = 52°12.8’<br />

Δh = + 1.0’<br />

T m = 08 h<br />

I m = 23 m 47 s<br />

T s= 150° 22.7’<br />

I s= 005° 57.7’<br />

T s= 156° 20.4’<br />

+Coα= 33° 07.7’<br />

T a= 189° 28.1’<br />

+λ s+ =+168° 18.2’ E<br />

t a= 357° 46.3’<br />

δ = 16° 05.5’ S<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 61° 39.0’<br />

A z = 4.5°<br />

h i = 61° 40.4’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 61° 43.1’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.7’<br />

h v = 61°37.0’<br />

h s = 61°39.0’<br />

Δh = - 2.0’


ESERCIZIO n°9:<br />

Al crepuscolo serale del 16 Settembre 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Luna 05 h 50 m 12 s<br />

Acrux 05 h 55 m 52 s<br />

33°40.8’<br />

Al Nair 05 h 59 m 42 s<br />

53°50.9’<br />

Altair 06 h 03 m 45 s 39°02.7’<br />

Rasalhague 06 08 m 02 s 33°50.5’<br />

Scheddi 06 h 10 m 15 s 46°25.4’<br />

47°25.5’(lembo inferiore)<br />

Sono noti e=11 m, γc=1.7’, K=+0 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°25.7’ S , λ=163°38.2’W , v=17, nodi, Rv=58°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

i) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 18 h 50 m 16/09/07<br />

- λ f - = + 11 h W<br />

Tm appros. = 29 h 50 m 16/09/07<br />

T m appros. = 05 h 50 m 17/09/07<br />

Luna Acrux Al Nair Altair Rasalhague Scheddi<br />

Tc = 05 h 50 m 12 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 05 h 50 m 22 s 17/09/07<br />

T m = 05 h<br />

I m = 50 m 22 s<br />

T ((= 198° 01.9’<br />

I (( = 012° 01.1’<br />

pp = 10.2’<br />

T ((= 210° 13.2’<br />

+λ s- =-163° 38.2’ W<br />

t a= 046° 35.0’<br />

δ = - 24° 21.5’ S<br />

pp = - 06.2’<br />

δ = 24° 27.7’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 48° 08.3’<br />

A z = 277.8°<br />

h i = 47°25.5’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 47°27.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 57.0’<br />

C 3 = 33.1’<br />

h v = 48°11.5’<br />

h s = 48°08.3’<br />

Δh = + 2.2’<br />

Tc = 05 h 55 m 52 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 05 h 56 m 02 s 17/09/07<br />

Tc = 05 h 59 m 42 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 05 h 59 m 52 s 17/09/07<br />

Tc = 06 h 03 m 45 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm=06 h 03 m 55 s 17/09/07<br />

Tc = 06 h 08 m 02 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 06 h 08 m 12 s 17/09/07<br />

T c = 06 h 10 m 15 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

T m= 06 h 10 m 25 s 17/09/07<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 05 h<br />

I m = 56 m 02 s<br />

T s= 070° 45.5’<br />

I s= 014° 00.3’<br />

T s= 084° 45.8’<br />

+Coα= 173° 15.4’<br />

T a= 258° 01.2’<br />

+λ s- =- 163° 38.2’ W<br />

t a= 094° 23.0’<br />

δ = 63° 08.6’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 33° 31.4’<br />

A z = 212.7°<br />

h i = 33°40.8’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 33°42.5’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 37.5’<br />

h v = 33°34.2’<br />

h s = 33°31.4’<br />

Δh = - 2.8’<br />

T m = 05 h<br />

I m = 59 m 52 s<br />

T s= 070° 45.5’<br />

I s= 014° 58.0’<br />

T s= 085° 43.5’<br />

+Coα= 027° 48.6’<br />

T a= 113° 32.1’<br />

+360° 00.0’<br />

T a= 473° 32.1’<br />

+λ s- =- 163° 38.2’ E<br />

t a= 309° 53.9’<br />

δ = 46 55.6’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 53° 49.2’<br />

A z = 117.4°<br />

h i = 53°50.9’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 53°52.6’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.8’<br />

h v = 53°46.6’<br />

h s = 53°49.2’<br />

Δh = - 2.6’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 03 m 55 s<br />

T s= 085° 47.9’<br />

I s= 000 58.9’<br />

T s= 086° 46.8’<br />

+Coα= 062° 12.4’<br />

T a= 148° 59.2’<br />

+360° 00.0’<br />

T a= 508° 59.2’<br />

+λ s-=- 163° 38.2’ E<br />

t a= 345° 21.0’<br />

δ = 08° 53.4’ N<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 38° 51.5’<br />

A z = 18.7°<br />

h i = 39°02.7’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 38°04.4’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.0’<br />

h v = 38°57.6’<br />

h s = 38°51.5’<br />

Δh = + 6.1’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 08 m 12 s<br />

T s= 085° 47.9’<br />

I s= 002 03.3’<br />

T s= 087° 51.2’<br />

+Coα= 096° 10.5’<br />

T a= 184° 02.7’<br />

+λ s- =- 163° 38.2’ E<br />

t a= 20° 24.5’<br />

δ = 12° 33.3’ N<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 33° 44.3’<br />

A z = 335.8°<br />

h i = 33°50.5’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 33°52.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 31°44.8’<br />

h s = 33°44.3’<br />

Δh = + 0.5’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 10 m 25 s<br />

T s= 085° 47.9’<br />

I s= 002 36.7’<br />

T s= 088° 24.6’<br />

+Coα= 33° 07.6’<br />

T a= 121° 32.2’<br />

+360° 00.0’<br />

T a= 481° 32.2’<br />

+λ s-=-163° 38.2’ E<br />

t a= 317° 54.0’<br />

δ = 16° 05.5’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 46° 15.3’<br />

A z = 68.7°<br />

h i = 46°25.4’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 46°27.1’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.7’<br />

h v = 46°21.0’<br />

h s = 46°15.3’<br />

Δh = + 5.7’


A-1)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Dicembre<br />

2001, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 04 h 30 m 10 s<br />

43°59.3’<br />

Markab 04 h 32 m 20 s<br />

64°21.8’<br />

Vega 04 h 33 m 04 s<br />

41°12.3’<br />

Kockab 04 h 35 m 41 s 31°38.3’<br />

Sono noti: e=10m, γc= -2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°50.2’ N, λ=167°15.2’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

j) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17h 30m 13/12/2006<br />

- λf- = + 11h W<br />

Tm= 28h 30m 13/12/2006<br />

Tm= 04h 30m 14/12/2006<br />

k) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 04 h 31 m 20 s 14/12/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 04 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 04 h 33 m 30 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im =31 m 20 s<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 7° 36.2’<br />

Tm = 04<br />

Ts=150° 29.8’<br />

hi = 43°59.3’ +Coα=328° 10.8’<br />

+γc =- 2.0’ Ta=478° 40.6’<br />

ho = 43°57.3’ + λs- =167° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 311° 25 .4<br />

C2 = 39.1’ δ = 23° 28.3’ N<br />

hv = 46°50.8’ φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 43°47.7’ hs = 43°47.7’<br />

Δh = + 3.1’ Az = 107.7°<br />

Δh = +3.1’<br />

h<br />

Im =33 m 30 s<br />

Ts = 142° 53.6’<br />

Is = 8° 08.8’<br />

Ts= 151° 02.4’<br />

hi = 64°21.8’ +Coα= 013° 47.4’<br />

+γc =- 2.0’ Ta= 164° 49.8’<br />

ho = 64°19.8’ + λs- =- 167° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = -02° 25.4<br />

C2 = 39.5’<br />

360°<br />

hv = 64°13.7 ta= 357° 34.6<br />

hs = 64° 17.0’ δ = 15° 12.9’ N<br />

Δh = - 3,3 φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 64° 17.0’<br />

Az = 174.6°<br />

Δh = - 3,3


Tc = 04 h 33 m 34 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 04 h 34 m 44 s 14/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 04 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=04 h 36 m 51 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 04 h<br />

Im=34 m 44 s<br />

Tm= 04 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 41°12.3’<br />

+γc =- 2.0’<br />

ho = 41°10.3’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.9’<br />

hv = 41°03.6’<br />

hs = 41°08.3’<br />

Δh = - 4.7<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 8° 42.4’<br />

Ts= 151° 36.0’<br />

+Coα= 80° 45.5’<br />

Ta= 232° 21.5’<br />

+ λs-= -167° 15.2’ W<br />

ta= 065° 06 .3<br />

δ = 38° 47.2’ N<br />

φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 41° 08.3’<br />

Az = 290.1°<br />

Δh = -4.7<br />

Risoluzione con trasporto grafico<br />

hi = 31°38.3’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 31° 40.3’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.4’<br />

hv = 31°33.1’<br />

hs = 31°29.5’<br />

Δh = 3,6<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 9° 05.2’<br />

Ts= 151° 58.8’<br />

+Coα= 137° 20.4’<br />

Ta= 289° 19.2’<br />

+ λs-=- 167°15.2’ W<br />

ta= 122°04.0’<br />

δ = 74° 08.7’ N<br />

φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 31° 29.5’<br />

Az = 344.1°<br />

Δh = 3,6


A-2)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Dicembre<br />

2006, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 04 h 30 m 10 s<br />

46° 22.3’<br />

Markab 04 h 32 m 20 s<br />

64° 22.3’<br />

Vega 04 h 33 m 04 s<br />

41° 18,9’<br />

Kockab 04 h 35 m 41 s 31° 31.1’<br />

Sono noti: e=10m, γc=2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=49°50.2’ N, λ=167°15.2’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

l) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

Tm = 17 h 30 m 13/12/2006<br />

- λf- = + 11 h W<br />

Tm = 28 h 30 m 13/12/2006<br />

Tm = 04 h 30 m 14/12/2006<br />

m) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 04 h 31 m 20 s 14/12/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 04 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 04 h 33 m 30 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im =31 m 20 s<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 7° 36.2’<br />

Tm = 04<br />

Ts=150° 17.7’<br />

hi = 46°22.3’ +Coα=328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=478° 24.0’<br />

ho = 46°24.3’ + λs- =167° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 311° 08 .8<br />

C2 = 39.1’ δ = 23° 29.3’ N<br />

hv = 46°13.8’ φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 46°15.1’ hs = 46° 15.1’<br />

Δh = - 1.3’ Az = 98.1<br />

Δh = - 2.7’<br />

h<br />

Im =33 m 30 s<br />

Ts = 142° 41.5’<br />

Is = 8° 08.8’<br />

Ts= 150° 50.3’<br />

hi = 64°22.3’ +Coα= 013°41.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 164° 31.6’<br />

ho = 64°24.3’ + λs- =- 167° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = -02° 43.6<br />

C2 = 39.5’<br />

360°<br />

hv = 64°18.2 ta= 357° 16.4<br />

hs = 64° 17.8’ δ = 15° 14.7’ N<br />

Δh = - 0,4 φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 64° 17.8’<br />

Az = 173.9<br />

Δh = - 0,4


Tc = 04 h 33 m 34 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 04 h 34 m 44 s 14/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 04 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=04 h 36 m 51 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 04 h<br />

Im=34 m 44 s<br />

Tm= 04 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 41°25.2’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 41°27.2’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.9’<br />

hv = 41°20.5’<br />

hs = 41°18,9’<br />

Δh = 1.6<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 8° 42.4’<br />

Ts= 151° 23.9’<br />

+Coα= 80° 42.8’<br />

Ta= 232° 06.7’<br />

+ λs-=-167° 15.2’ W<br />

ta= 064° 51.5<br />

δ = 38° 47.4’ N<br />

φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 41° 18,9’<br />

Az = 290.0°<br />

Δh = 1.6’<br />

Risoluzione con trasporto grafico<br />

hi = 31°34.5’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 31°36.5’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.4’<br />

hv = 31°29.3’<br />

hs = 31°31.1’<br />

Δh = - 1.8’<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 9° 05.2’<br />

Ts= 151° 46.7’<br />

+Coα= 137° 20.2’<br />

Ta= 289° 06.9’<br />

+ λs-= - 167°15.2’ W<br />

ta= 120° 51.7’<br />

δ = 74° 07.3’ N<br />

φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 31° 31.1’<br />

Az = 344.0°<br />

Δh = - 1.8’


A-3)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Gennaio<br />

2007, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 05 h 30 m 10 s<br />

61°50.5’<br />

Diphda 05 h 32 m 20 s<br />

54°55.6’<br />

Vega 05 h 33 m 04 s<br />

22°57.7’<br />

Kockab 05 h 35 m 41 s 34 ° 54.5’<br />

Sono noti: e=10m, γc=2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=49°50.2’ N, λ=177°15.2’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

n) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 17h 20m 13/1/2007<br />

- λf- = + 12h W<br />

Tm = 29h 20m 13/1/2007<br />

Tm = 05h 20m 14/1/2007<br />

o) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 05 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 05 h 31 m 20 s 14/1/2007<br />

HAMAL DIPHDA<br />

Tc = 05 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 05 h 33 m 30 s 14/1/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 05 h<br />

Im =31 m 20 s<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 7° 51.3’<br />

Tm = 05<br />

Ts=196° 09.6’<br />

hi = 61°50.5’ +Coα=328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=524° 15.9<br />

ho = 61°52.5’ + λs- =177° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 347° 00.7<br />

C2 = 38.9’ δ = 23° 29.9’ N<br />

hv = 61°45.8’ φ = 49° 50.2’ N<br />

hs = 41°46.2’ hs = 61°46.2’<br />

Δh = - 0.4’ Az = 154.2°<br />

Δh = - 0.4’<br />

h<br />

Im =33 m 30 s<br />

Ts =188° 17.3’<br />

Is = 8° 23.9’<br />

Ts= 196°41.2’<br />

hi = 55°04.3’ +Coα= 349°00.8’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 545°42.0’<br />

ho = 55° 06.3’ + λs- =- 177°15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = 378° 26.8’<br />

C2 = 38.1’<br />

-360°<br />

hv = 54°58.8 ta = 018° 26.8’<br />

hs = 54°55.6’ δ = 17° 57.0’ S<br />

Δh = 3.2 φ = 49° 50.2’ N<br />

hs = 54°55.6’<br />

Az = 211.1°<br />

Δh = +3.2


Tc = 05 h 33 m 34 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 05 h 34 m 44 s 14/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 05 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=05 h 36 m 51 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 05 h<br />

Im= 34 m 44 s<br />

Tm= 05 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 22°57.7’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 22°59.7’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.1’<br />

hv = 22°52.2’<br />

hs = 22°48.0’<br />

Δh = 4.2<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 8° 42.4’<br />

Ts= 196° 59.7’<br />

+Coα= 80° 42.7’<br />

Ta= 277° 42.4’<br />

+ λs-=-177° 15.2’ W<br />

ta= 100° 27 .2<br />

δ = 38° 47.2’ N<br />

φ = 49° 50.2’ N<br />

hs = 22° 48.0’<br />

Az = 303.7°°<br />

Δh = 4.2’<br />

Risoluzione con trasporto grafico<br />

hi = 35°00.1<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 35°02.1’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.0’<br />

hv = 34°54.5’<br />

hs = 34°54.5’<br />

Δh = 0.0’<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 9° 05.2’<br />

Ts= 197° 12.5’<br />

+Coα= 137° 19.7’<br />

Ta= 334° 32.2’<br />

+ λs-=-177° 15.2’ W<br />

ta= 157° 17.0’<br />

δ = 74° 07.2’ N<br />

φ = 49° 50.2’ N<br />

hs = 34 ° 54.5’<br />

Az = 352.6°<br />

Δh = 0.0


B - 1)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Dicembre<br />

2001, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 04 h 35 m 10 s<br />

46°15.3’<br />

Markab 04 h 37 m 20 s<br />

64°41.8’<br />

Vega 04 h 39 m 04 s<br />

41°12.3’<br />

Kockab 04 h 41 m 41 s 31°18.3’<br />

Sono noti: e=15m, γc=+2.5, K=-4 m 43 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°35.7’ N, λ=167°15.2’W, v=20 nodi, Rv=120°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

p) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17h 30m 13/12/2006<br />

- λf- = + 11h W<br />

Tm= 28h 30m 13/12/2006<br />

Tm= 04h 30m 14/12/2006<br />

q) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 35 m 10 m<br />

K = - 4 m 43 s<br />

Tm = 04 h 30 m 27 s 14/12/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 04 h 37 m 20 s<br />

K = - 4 m 43 s<br />

Tc = 04 h 32 m 37 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im =30 m 27 s<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 7° 38.8’<br />

Tm = 04<br />

Ts=150° 32.4’<br />

hi = 46°15.3’ +Coα=328° 10.8’<br />

+γc =+ 2.5’ Ta=478° 43.2’<br />

ho = 46°17.8’ + λs- =167° 15.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta= 311° 28.0<br />

C2 = 39.1’ δ = 23° 28.3’ N<br />

hv = 46°10.0’ φ = 40° 35.7’ N<br />

hs = 46° 05.2’ hs = 46°05.2’<br />

Δh = + 4.8’ Az = 97.7°<br />

Δh = +4.8’<br />

h<br />

Im =32 m 37 s<br />

Ts = 142° 53.6’<br />

Is = 8° 10.6’<br />

Ts= 151° 04.2’<br />

hi = 64°41.8’ +Coα= 013° 47.4’<br />

+γc =+ 2.5’ Ta= 164° 51.6’<br />

ho = 64°54.3’ + λs- =-167° 15.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta = -02° 23.6’<br />

C2 = 39.5’<br />

360°<br />

hv = 64°36.9 ta= 357°36.4<br />

hs = 64°32.1’ δ = 15° 12.9’ N<br />

Δh = + 4,8 φ = 40° 35.7’ N<br />

hs = 64° 32.1’<br />

Az = 174.3°<br />

Δh =+4.8


Tc = 04 h 39 m 04 s<br />

K = - 4 m 43 s<br />

Tm= 04 h 34 m 21 s 14/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 04 h 41 m 41 s<br />

K = - 4 m 43 s<br />

Tm=04 h 36 m 58 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 04 h<br />

Im=34 m 21 s<br />

Tm= 04 h<br />

Im = 36 m 58 s<br />

hi = 41°12.3’<br />

+γc =+ 2,5’<br />

ho = 41°15.8’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 38.9’<br />

hv = 41°07.8’<br />

hs = 41°07.3’<br />

Δh = + 0,5<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 8° 36.7’<br />

Ts= 151° 30.3’<br />

+Coα= 80° 45.5’<br />

Ta= 232° 15.8’<br />

+ λs-=-167° 15.2’ W<br />

ta= 065° 00.6<br />

δ = 38° 47.2’ N<br />

φ = 40° 35.7’ N<br />

hs = 41° 07.3’<br />

Az = 290.3°<br />

Δh = 0.5<br />

hi = 31°18.3’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 31° 20.3’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 38.4’<br />

hv = 31° 01.8’<br />

hs = 31° 00.9’<br />

Δh = 0.9’<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 9° 16.0’<br />

Ts= 152° 09.6’<br />

+Coα= 137° 20.4’<br />

Ta= 289° 30.0’<br />

+ λs-=- 167°15.2’ W<br />

ta= 122°14.8’<br />

δ = 74° 08.7’ N<br />

φ = 40° 35.7’ N<br />

hs = 31° 00.9’<br />

Az = 344.4°<br />

Δh = 0.9<br />

Trasporto(da ridisegnare il grafico)<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Δt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 6 m 31 s 1.4 120 97.7 4.8 -1.2 1.1<br />

Markab 4 m 20 s 0.8 120 174.3 5.5 0.3 1.2<br />

Vega 2 m 37 s 0.7 120 290.3 0.5 0.4 2.1<br />

Kockab ----- ----- ----- 344.4 0.9 ---- 0.9


B - 2)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Dicembre<br />

2006, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 04 h 30 m 10 s<br />

46° 22.3’<br />

Markab 04 h 32 m 20 s<br />

64° 22.3’<br />

Vega 04 h 33 m 04 s<br />

41° 18,9’<br />

Kockab 04 h 35 m 41 s 31° 31.1’<br />

Sono noti: e=10m, γc=2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=47°47.5’ N, λ=169°20.7’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

r) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

Tm = 17 h 30 m 13/12/2006<br />

- λf- = + 11 h W<br />

Tm = 28 h 30 m 13/12/2006<br />

Tm = 04 h 30 m 14/12/2006<br />

s) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 04 h 31 m 20 s 14/12/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 04 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 04 h 33 m 30 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im =31 m 20 s<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 7° 36.2’<br />

Tm = 04<br />

Ts=150° 17.7’<br />

hi = 43°12.3’ +Coα=328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=478° 24.0’<br />

ho = 43°14.3’ + λs- =169° 20.7’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 309° 03.3’<br />

C2 = 39.1’ δ = 23° 29.3’ N<br />

hv = 43°07.8’ φ = 47° 47.5’ N<br />

hs = 43°06.8’ hs = 43° 06.8’<br />

Δh = + 1.0’ Az = 102.7<br />

Δh =+1.0<br />

h<br />

Im =33 m 30 s<br />

Ts = 142° 41.5’<br />

Is = 8° 08.8’<br />

Ts= 150° 50.3’<br />

hi = 57°19.3’ +Coα= 013°41.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 164° 31.6’<br />

ho = 64°21.3’ + λs- =- 169° 20.7’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = -04° 49.1’<br />

C2 = 39.4’<br />

360° 00.0<br />

hv = 64°15.1 ta= 355° 10.9’<br />

hs = 57°12.6’ δ = 15° 14.7’ N<br />

Δh = + 2.5’ φ = 47° 47.5’ N<br />

hs = 57° 12.6’<br />

Az = 171.4°<br />

Δh = +2.5


Tc = 04 h 33 m 34 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 04 h 34 m 44 s 14/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 04 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=04 h 36 m 51 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 04 h<br />

Im=34 m 44 s<br />

Tm= 04 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 44°50.2’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 44°52.2’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 39.0’<br />

hv = 44°45.6’<br />

hs = 44°42.5’<br />

Δh = + 3.1’<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 8° 42.4’<br />

Ts= 151° 23.9’<br />

+Coα= 80° 42.8’<br />

Ta= 232° 06.7’<br />

+ λs-=-169° 20.7’ W<br />

ta= 062° 46.0<br />

δ = 38° 47.4’ N<br />

φ = 47° 47.5’ N<br />

hs = 44° 42.5’<br />

Az = 282.7°<br />

Δh = +3.1’<br />

hi = 38°44.5’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 31°36.5’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.8’<br />

hv = 31°29.7’<br />

hs = 38°29.3’<br />

Δh = + 0.4’<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 9° 05.2’<br />

Ts= 151° 46.7’<br />

+Coα= 137° 20.2’<br />

Ta= 289° 06.9’<br />

+ λs-= - 169°20.7’ W<br />

ta= 119° 46.2’<br />

δ = 74° 07.3’ N<br />

φ = 47° 47.5’ N<br />

hs = 38° 29.3’<br />

Az = 342.3°<br />

Δh = +0.4’<br />

Trasporto(da ridisegnare il grafico)<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Δt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 6 m 31 s 1.4 97.7 4.8 -1.2 1.1<br />

Markab 4 m 20 s 0.8 174.3 5.5 0.3 1.2<br />

Vega 2 m 37 s 0.7 290.3 3.1 0.4 2.1<br />

Kockab ----- ----- ----- 344.4 0.4 0.4


B - 3)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Gennaio<br />

2007, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 05 h 30 m 10 s<br />

66°02.5’<br />

Diphda 05 h 32 m 20 s<br />

61°19.3’<br />

Vega 05 h 33 m 04 s<br />

20° 27.7’<br />

Kockab 05 h 35 m 41 s 30° 40.1’<br />

Sono noti: e=10m, γc=2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=45°25.2’ N, λ=176°27.5’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

t) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 17h 20m 13/1/2007<br />

- λf- = + 12h W<br />

Tm = 29h 20m 13/1/2007<br />

Tm = 05h 20m 14/1/2007<br />

u) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 05 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 05 h 31 m 20 s 14/1/2007<br />

HAMAL DIPHDA<br />

Tc = 05 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 05 h 33 m 30 s 14/1/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 05 h<br />

Im =31 m 20 s<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 7° 51.3’<br />

Tm = 05<br />

Ts=196° 09.6’<br />

hi = 66°02.5’ +Coα=328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=524° 15.9<br />

ho = 66°04.5’ + λs- =176° 27.5’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 347° 48.4’<br />

C2 = 39.6’ δ = 23° 29.9’ N<br />

hv = 65°58.5’ φ = 45° 25.2’ N<br />

hs = 65°56.2’ hs = 65°56.9’<br />

Δh = + 2.2’ Az = 151.6°<br />

Δh =+3.2’<br />

h<br />

Im =33 m 30 s<br />

Ts =188° 17.3’<br />

Is = 8° 23.9’<br />

Ts= 196°41.2’<br />

hi = 26°03.3’ +Coα= 349°00.8’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 545°42.0’<br />

ho = 26° 10.3’ + λs- =- 175°27.5’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = 370° 14.5’<br />

C2 = 39.5’<br />

-360°00.0<br />

hv = 26°00.2’ ta = 010° 14.5’<br />

hs = 25°57.0’ δ = 17° 57.0’ S<br />

Δh = + 3.2’ φ = 45° 25.2’ N<br />

hs = 25°57.0’<br />

Az = 190.8°<br />

Δh = +3.2’


Tc = 05 h 33 m 34 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 05 h 34 m 44 s 14/1/2007<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 05 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=05 h 36 m 51 s 14/1/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 05 h<br />

Im= 34 m 44 s<br />

Tm= 05 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 20° 27.7’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 20° 29.7’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.1’<br />

hv = 20° 22.2’<br />

hs = 20° 17.9’<br />

Δh = 4.3<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 8° 42.4’<br />

Ts= 196° 59.7’<br />

+Coα= 80° 42.7’<br />

Ta= 277° 42.4’<br />

+ λs-=-177° 15.2’ W<br />

ta= 100° 27 .2<br />

δ = 38° 47.2’ N<br />

φ = 45° 25.2’ N<br />

hs = 20° 17.9’<br />

Az = 305.2°<br />

Δh = 4.3’<br />

Risoluzione con trasporto grafico<br />

hi = 30° 40.1<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 30° 42.1’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.0’<br />

hv = 30° 34.5’<br />

hs = 30° 31.6’<br />

Δh = 2.9’<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 9° 05.2’<br />

Ts= 197° 12.5’<br />

+Coα= 137° 19.7’<br />

Ta= 334° 32.2’<br />

+ λs-=-177° 15.2’ W<br />

ta= 157° 17.0’<br />

δ = 74° 07.2’ N<br />

φ = 45° 25.2’ N<br />

hs = 30 ° 31.6’<br />

Az = 352.9°<br />

Δh = 2.9


B - 4)<br />

Al crepuscolo serale del 10 Dicembre 2006 nel Pacifico settentrionale,si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 06 h 30 m 10 s<br />

46°42.3’<br />

Markab 06 h 32 m 20 s<br />

63°32.3’<br />

Vega 06 h 33 m 04 s<br />

40° 56.9’<br />

Kockab 06 h 35 m 41 s 32°10.3<br />

Sono noti e=10m, γc=2.0, K=-1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=41°50.2’ N, λ=168°15.2’E, v=15 nodi, Rv=240°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

v) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 17 h 30 m 10/12/2006<br />

+ λf - = - 11 h E<br />

Tm = 06 h 30 m 10/12/2006<br />

w) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 06 h 30 m 10 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 29 m 00 s 10/12/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 06 h 32 m 10 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 31 m 00 s 10/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 06 h<br />

Im = 29 m 00 s<br />

Ts= 168° 49.9’<br />

Is= 7° 16.2’<br />

Tm = 06<br />

Ts=176° 06.1’<br />

hi = 46°42.3’ +Coα=328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=504° 12.4’<br />

ho = 46°44.3’ + λs+ =168° 15.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 672° 27 .6<br />

C2 = 39.1’ - 360°<br />

hv = 46°37.8’ ta= 312° 27 .6<br />

hs = 46°39.2’ δ = 23° 29.9’ N<br />

Δh = - 1.4’ φ = 41° 50.2’ N<br />

hs = 46° 39.2’<br />

Az = 99.7<br />

Δh = -1.4’<br />

h<br />

Im = 31 m 00 s<br />

Ts= 168° 49.9<br />

Is = 7° 46.3’<br />

Ts= 176° 36.2’<br />

hi = 63°32.3’ +Coα= 13° 43.4’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 190° 19.6’<br />

ho = 65°34.3’ + λs+ = 168° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = 358° 34.8’<br />

C2 = 39.5’ δ = 15° 14.7’ N<br />

hv = 63°18.2 φ = 41° 50.2’ N<br />

hs = 63°22.8’ hs = 63° 22.8’<br />

Δh = - 4.6’ Az = 176.9<br />

Δh = -4.6’


Tc = 06 h 33 m 04 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 32 m 54 s 10/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 06 h 35 m 41 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 34 m 31 s 10/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 06 h<br />

Im = 32 m 54 s<br />

Ts= 168° 49.9’<br />

Is= 8° 14.9’<br />

Tm = 06<br />

Ts= 177° 04.8’<br />

hi = 40° 56.9’ +Coα= 80° 42.8’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 257° 47.6’<br />

ho = 46° 58.9’ + λs +=168° 15.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 426°02.8’<br />

C2 = 39.1’ - 360°<br />

hv = 40°51.4’ ta = 66° 02 .8’<br />

hs = 40°49.0’ δ = 38° 47.4’ N<br />

Δh = + 2.4’ φ = 41° 50.2’ N<br />

hs = 40° 49.0’<br />

Az = 289.7°<br />

Δh = + 1.5’<br />

h<br />

Im = 34 m 31 s<br />

Ts= 168° 49.9<br />

Is = 8° 39.2’<br />

Ts= 177° 29.1’<br />

hi = 32°10.3’ +Coα=137° 20.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 314° 49.4’<br />

ho =32° 12.3’ + λs+ = 168° 15.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 483° 04.6’<br />

C2 = 38.4’ - 360° 00.0<br />

hv = 32°05.1’ ta = 123° 04.6’<br />

hs = 32°01.6’ δ = 74° 07.3’ N<br />

Δh = + 3.5’ φ = 41° 50.2’ N<br />

hs = 32° 01.6’<br />

Az = 341.9°<br />

Δh = +3.4<br />

Trasporto<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 5 m 31 s 1.4 240 96.9 2.3 -1.2 1.1<br />

Markab 3 m 21 s 0.8 240 174.4 0.9 0.3 1.2<br />

Vega 2 m 40 s 0.7 240 290.9 1.7 0.4 2.1<br />

Kockab ----- ----- 240 342.3 ---- 1.6


B - 5)<br />

Al crepuscolo serale del 10 Novembre 2001 nel Pacifico settentrionale,si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 06 h 30 m 10 s<br />

24°12.3’<br />

Markab 06 h 32 m 20 s<br />

53°52.3’<br />

Vega 06 h 33 m 04 s<br />

69° 19.9’<br />

Kockab 06 h 35 m 41 s 36°26.3’<br />

Sono noti e=10m, γc= 2.0, K=-1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=39°00.2’ N, λ=167°55.2’E, v=15 nodi, Rv=240°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

x) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17 h 30 m 10/11/2006<br />

+ λf = -11 h E<br />

Tm = 06 h 30 m 10/11/2006<br />

y) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 06 h 30 m 10 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 29 m 00 s 10/11/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 06 h 32 m 10 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 31 m 00 s 10/11/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 06 h<br />

Im = 29 m 00 s<br />

Ts= 139° 27.8’<br />

Is= 7° 16.2’<br />

Tm = 06<br />

Ts= 146° 43.0’<br />

hi = 24°12.3’ +Coα= 328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 474° 49.3’<br />

ho = 24°14.3’ + λs +=167° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 642° 44.5’<br />

C2 = 37.9’ - 360°<br />

hv = 24°06.6’ ta= 282 44.5’<br />

hs = 24°04.6’ δ = 23° 28.8’ N<br />

Δh = + 2.0’ φ = 39° 00.2’ N<br />

hs = 24°04.6’<br />

Az = 78.5°<br />

Δh = + 2.3’<br />

h<br />

Im = 31 m 00 s<br />

Ts= 139° 27.8’<br />

Is = 7° 46.3’<br />

Ts= 147° 14.1’<br />

hi = 53°52.3’ +Coα= 13° 43.7’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 160° 57.8’<br />

ho = 53°54.3’ + λs +=167° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 328° 53.0’<br />

C2 = 39.3’ δ = 15° 13.0’ N<br />

hv = 53°48.0 φ = 39° 00.2’ N<br />

hs = 53° 49.2’ hs = 53° 49.2’<br />

Δh = - 1.2’ Az = 122.4<br />

Δh = -1.2’


Tc = 06 h 33 m 04 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 31 54 s 10/11/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 06 h 35 m 41 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 34 m 31 s 10/11/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 06 h<br />

Im = 31 54 s<br />

Ts= 139° 27.8’<br />

Is= 8° 14.9’<br />

Tm = 06<br />

Ts= 147° 42.7’<br />

hi = 69° 19.9’ +Coα= 80° 45.4’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 228° 28.1’<br />

ho = 69° 21.9’ + λs+ = 167° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 386°23 3’<br />

C2 = 39.7’ - 360°<br />

hv = 69° 16.0’ ta = 26° 43.3’<br />

hs = 69° 16.6 δ = 38° 47.3’ N<br />

Δh = - 0.6’ φ = 39° 00.2’ N<br />

hs = 69° 16.6’<br />

Az = 277.9°<br />

Δh = -0.6’<br />

h<br />

Im = 34 m 31 s<br />

Ts= 139° 27.8’<br />

Is = 8° 39.2’<br />

Ts= 148° 07.0’<br />

hi = 36°26.3’ +Coα=137° 20.7’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 285° 27.7’<br />

ho = 36°28.3’ + λs+ = 167° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 453 22.9’<br />

C2 = 38.4’ - 360°<br />

hv =36° 21.1’ ta = 093°22.9’<br />

hs = 36° 21.4’ δ = 74° 07.3’ N<br />

Δh = -0.3’ φ = 39° 00.2’ N<br />

hs = 36° 21.4’<br />

Az = 340.2°<br />

Δh = -0.3’<br />

Trasporto<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 5 m 31 s 1.4 240 78.7 4.0 -1.2 2.8<br />

Markab 3 m 21 s 0.8 240 122.7 1.9 0.3 2.2<br />

Vega 2 m 40 s 0.7 240 275.3 -2.2 0.4 -1.8<br />

Kockab ----- ----- 240 344.3 ---- 2.4


B - 6)<br />

Al crepuscolo serale del 1 Gennaio 2007 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 07 h 30 m 10 s<br />

62° 32.9’<br />

Markab 07 h 32 m 20 s<br />

62°42.3’<br />

Vega 07 h 33 m 04 s<br />

25° 46.9’<br />

Polaris 07 h 35 m 41 s 38°29.6’<br />

Sono noti e=10m, γc=2.0, K=-2 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=37°55.2’ N, λ=151°25.2’E , v=18 nodi, Rv=170°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

z) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17 h 40 m 1/1/2007<br />

- λf+ = - 10 h E<br />

Tm = 07 h 40 m 1/1/2007<br />

aa) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 07 h 30 m 10 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 28 m 00 s 1/1/2007<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 07 h 32 m 20 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 30 m 10 s 1/1/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 28 m 00 s<br />

Ts= 205°33.4’<br />

Is= 7° 01.1’<br />

Tm = 06<br />

Ts= 212° 34.5’<br />

hi = 62°32.9’ +Coα= 328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=540° 40.8’<br />

ho = 62°34.9’ + λs+ =151° 25.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 692° 06.0’<br />

C2 = 39.5’ - 360°<br />

hv = 62°28.8’ ta= 332° 06 .0<br />

hs = 62°25.1’ δ = 23° 29.9’ N<br />

Δh = + 3.7’ φ = 37° 55.2’ N<br />

hs = 62° 25.1’<br />

Az = 113.6°<br />

Δh = + 3.7’<br />

h<br />

Im = 30 m 00 s<br />

Ts= 205°33.4’<br />

Is= 7° 33.7’<br />

Ts= 212° 07.1’<br />

hi = 62°42.3’ +Coα= 13° 43.5’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 225° 50.6’<br />

ho = 62°44.3’ + λs+= 151° 25.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 377° 15.8’<br />

C2 = 39.5’ -360°00.0<br />

hv = 62°38.2’ ta = 017° 15.8’<br />

hs = 62°40.4’ δ = 15° 14.6’ N<br />

Δh = - 2.2’ φ = 37° 55.2’ N<br />

hs = 62° 40.4’<br />

Az = 218.6°<br />

Δh = -2.2’


Tc = 07 h 33 m 04 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 30 m 54 s 1/1/2007<br />

VEGA POLARIS<br />

Tc = 07 h 35 m 41 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 33 m 31 s 1/1/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 30 m 54 s<br />

Ts= 205°33.4’<br />

Is= 7° 49.8’<br />

Tm = 07<br />

Ts= 213° 23.2’<br />

hi = 25° 46.9’ +Coα= 80° 42.8’<br />

+γc = 2.0’ Ta=294° 06.0’<br />

ho = 25°48.9’ + λs+ =151° 25.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 444° 31.2<br />

C2 = 38.1’ - 360° 00.0<br />

hv = 25°41.4’ ta= 85° 31.2<br />

hs = 25°39.6’ δ = 38° 47.4’ N<br />

Δh = + 1.8’ φ = 37° 55.2’ N<br />

hs = 25° 39.6’<br />

Az = 300.4°<br />

Δh = +1.8’<br />

h<br />

Im = 33 m 31 s<br />

Ts= 205°33.4’<br />

Is= 8° 24.1’<br />

Ts= 213° 57.5’<br />

hi = 38°35.5’ +Coα= 319° 52.9’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 533° 50.4’<br />

ho = 38°37.5’ + λs+= 151° 25.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 685° 15.6’<br />

C2 = 38.7’ - 360°<br />

hv = 38°30.6’ ta = 325° 15.6’<br />

hs = 38°29.6’ δ = 89° 18.1’ N<br />

Δh = + 1.0’ φ = 37° 55.2’ N<br />

hs = 38° 29.6’<br />

Az = 0.5°<br />

Δh = +1.0’<br />

Trasporto<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 5 m 31 s 1.65 170 96.9 2.3 0.5 2.8<br />

Markab 3 m 20 s 1.0 170 174.4 0.9 1.0 1.9<br />

Vega 2 m 37 s 0.8 170 299.8 1.8 -0.5 1.3<br />

Polaris ----- ----- 170 0.5 ---- 2.0


B - 7)<br />

Al crepuscolo serale del 1 Gennaio 2001 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 07 h 30 m 10 s<br />

63°52.3’<br />

Markab 07 h 32 m 20 s<br />

59°56.3’<br />

Vega 07 h 33 m 04 s<br />

24°16.6<br />

Polaris 07 h 35 m 41 s 39°40.5’<br />

Sono noti e=10m, γc= +2.0, K=-2 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=38°55.2’ N, λ=153°55.2’E , v=18 nodi, Rv=170°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

bb) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17 h 40 m 1/1/2001<br />

- λf+ = - 10 h E<br />

Tm = 07 h 40 m 1/1/2001<br />

cc) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 07 h 30 m 10 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 28 m 00 s 1/1/2001<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 07 h 32 m 20 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 30 m 10 s 1/1/2001<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 28 m 00 s<br />

Ts= 205°59.9’<br />

Is= 7° 01.1’<br />

Tm = 06<br />

Ts= 213° 01.0’<br />

hi = 63°52.3’ +Coα= 328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=541° 07.3’<br />

ho = 63°54.3’ + λs+ =153° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 695° 02.5’<br />

C2 = 39.6’ - 360°00.0’<br />

hv = 63°48.3’ ta= 335° 02.5’<br />

hs = 63°47.6’ δ = 23° 28.0’ N<br />

Δh = + 0.7’ φ = 38° 55.2’ N<br />

hs = 63° 47.6’<br />

Az = 118.8°<br />

Δh = + 0.7’<br />

h<br />

Im = 30 m 00 s<br />

Ts= 205°59.9’<br />

Is= 7°33.7’<br />

Ts= 213°33.6’<br />

hi = 59°56.3’ +Coα= 13°48.2’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 227° 21.8’<br />

ho = 59°58.3’ + λs+= 153° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 381° 17.0’<br />

C2 = 39.5’ -360°00.0<br />

hv = 59°52.2’ ta = 021° 17.0’<br />

hs = 59°48.8’ δ = 15° 12.6’ N<br />

Δh = + 3.4’ φ = 38° 55.2’ N<br />

hs = 59° 48.8’<br />

Az = 224.2°<br />

Δh = +3.4’


Tc = 07 h 33 m 04 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 30 m 54 s 1/1/2001<br />

VEGA POLARIS<br />

Tc = 07 h 35 m 41 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 33 m 31 s 1/1/2001<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 30 m 54 s<br />

Ts= 205°59.9’<br />

Is= 7° 49.8’<br />

Tm = 07<br />

Ts= 213° 49.7’<br />

hi = 24°16.6’ +Coα= 80° 46.0’<br />

+γc = 2.0’ Ta=294° 35.7’<br />

ho = 24°18.6’ + λs+ =153° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 448° 30.9’<br />

C2 = 37.9’ - 360°<br />

hv = 24°10.9’ ta= 88° 30.9’<br />

hs = 24°09.4’ δ = 38° 47.1’ N<br />

Δh = + 1.5’ φ = 38° 55.2’ N<br />

hs = 24° 09.4’<br />

Az = 301.4°<br />

Δh = +1.5<br />

h<br />

Im = 33 m 31 s<br />

Ts= 205°59.9’<br />

Is= 8° 24.1’<br />

Ts= 214° 24.0’<br />

hi = 39°40.5’ +Coα= 321° 35.9’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 535° 59.9’<br />

ho = 39°42.5’ + λs+= 153° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 689° 55.1’<br />

C2 = 38.7’ - 360°<br />

hv = 39°35.6’ ta = 329° 55.1’<br />

hs = 39°33.1’ δ = 89° 16.3’ N<br />

Δh = + 2.5’ φ = 38° 55.2’ N<br />

hs = 39° 33.1’<br />

Az = 0.5°<br />

Δh =+2.5’<br />

Trasporto<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 5 m 31 s 1.65 170 131 4.0 1.3 5.3<br />

Markab 3 m 20 s 1.0 170 222.2 0.6 1.0 1.6<br />

Vega 2 m 37 s 0.8 170 299.8 -2.4 -0.5 -2.9<br />

Polaris ----- ----- 170 0.5 ---- -1.7


B - 8)<br />

Al crepuscolo mattutino del 14 Dicembre 2006 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Arcturus 06 h 15 m 14 s<br />

59°35.3’<br />

Denebola 06 h 18 m 22 s<br />

69°37.3’<br />

Regulus 06 h 21 m 14 s<br />

52°47.3’<br />

Polaris 06 h 23 m 37 s 33°34.3’<br />

Sono noti e=20 m, γc=-2.5, K=-4 m 14 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=33°58.2’ N, λ=172°05.2’W , v=20 nodi, Rv=295°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

dd) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 06 h 10 m 14/12/2006<br />

- λf - = + 12 h W<br />

Tm = 18 h 10 m 14/12/2006<br />

ee) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

ARCTURUS DENEBOLA<br />

Tc = 18 h 15 m 14 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 11 m 00 s 14/12/2006<br />

Tc = 18 h 18 m 22 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 14 m 08 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 18 h<br />

Im = 11 m 00 s<br />

Ts= 353°16.0’<br />

Is= 2° 45.5’<br />

Tm = 18<br />

Ts= 356° 01.5’<br />

hi = 59°35.3’ +Coα= 146° 00.5’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 502° 02.0’<br />

ho = 59°32.8’ + λs- = 172° 05.2’ W<br />

C1 = 12.1’ ta= 329° 56.8’<br />

C2 = 39.4’ δ = 19° 08.6’ N<br />

hv = 59°24.3’ φ = 33° 58.2’ N<br />

hs = 59°28.3’ hs = 59° 28,3’<br />

Δh = - 4.0’ Az = 111.3<br />

Δh = - 4.0’<br />

h<br />

Im = 14 m 08 s<br />

Ts= 353°16.0’<br />

Is= 3° 32.6’<br />

Ts= 356° 48.6’<br />

hi = 69°37.3’ +Coα= 182° 38.8’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 539° 27.4’<br />

ho = 70°34.8’ + λs-= 172° 05.2’ W<br />

C1 = 12.1’ ta = 367° 22.2’<br />

C2 = 39.7’ -360°<br />

hv = 69°26.6 ta = 007° 22.2’<br />

hs = 69°27.7’ δ = 14° 31.9’ N<br />

Δh = - 1.1’ φ = 33° 58.2’ N<br />

hs = 69° 27.7’<br />

Az = 200.7°<br />

Δh = +2.1’


REGULUS POLARIS<br />

Tc = 18 h 21 m 14 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 17 m 00 s 14/12/2006<br />

Tc = 18 h 23 m 37 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 19 m 23 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 18 h<br />

Im = 17 m 00 s<br />

Ts= 353°16.0’<br />

Is= 4° 15.7’<br />

Tm = 18<br />

Ts= 357° 31.7’<br />

hi = 52°47.3’ +Coα= 207° 48.7’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 565° 20.4’<br />

ho = 52°45.8’ + λs- = 172° 05.2’ W<br />

C1 = 12.1’ ta= 393° 15.2’<br />

C2 = 39.3’ - 360°<br />

hv = 52°37.2’ ta= 33° 15.2’<br />

hs = 53°35.4’ δ = 11° 58.0’ N<br />

Δh = + 1.8’ φ = 33° 58.2’ N<br />

hs = 52° 35.4’<br />

Az = 242.0°<br />

Δh = +1.8’<br />

h<br />

Im = 19 m 23 s<br />

Ts= 353°16.0’<br />

Is= 4° 51.5’<br />

Ts= 358° 07.5’<br />

hi = 33°34.3’ +Coα= 319° 18.1’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 677° 25.6’<br />

ho = 33°31.8’ + λs-= 172° 05.2’ W<br />

C1 = 12.1’ ta = 505° 20.4’<br />

C2 = 38.5’ -360°<br />

hv = 33°22.4 ta = 145° 20.4’<br />

hs = 33°23.6’ δ = 89° 18.0’ N<br />

Δh = - 1.2’ φ = 33° 58.2’ N<br />

hs = 33° 23.6’<br />

Az = 359.5°<br />

Δh = -1.2’<br />

Trasporto<br />

T<br />

( Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ hT<br />

Δ h = mcos<br />

Δ<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 8 m 27 s 2.8 295 109.1 -3.9 -2.8 -1.1<br />

Markab 5 m 15 s 1.7 295 198.2 2.1 -0.2 1.9<br />

Regulus 2 m 30 s 0.8 295 241.7 -3.1 0.5 -2.6<br />

Polaris ----- ----- 295 359.5 ---- -1.3


B - 10)<br />

Al crepuscolo mattutino del 14 Dicembre 2007 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Arcturus 06 h 15 m 14 s<br />

45°56.3’<br />

Denebola 06 h 18 m 22 s<br />

65°44.9’<br />

Regulus 06 h 21 m 14 s<br />

60°27.3’<br />

Polaris 06 h 23 m 37 s 37°24.0’<br />

Sono noti e=20 m, γc=-2.5, K=-4 m 14 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=37°38.2’ N, λ=172°45.2’E , v=20 nodi, Rv=295°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

a) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 06 h 10 m 14/12/2007<br />

- λf += - 12 h E<br />

Tm = 18 h 10 m 13/12/2007<br />

b) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

ARCTURUS DENEBOLA<br />

Tc = 06 h 15 m 14 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 11 m 00 s 13/12/2007<br />

Tc = 06 h 18 m 22 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 14 m 08 s 13/12/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 18 h<br />

Im = 11 m 00 s<br />

Ts= 352°02.6’<br />

Is= 2° 45.5’<br />

Tm = 18<br />

Ts= 354° 48.1’<br />

hi = 45°56.3’ +Coα= 145° 59.7’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 500° 47.8’<br />

ho = 45°53.8’ + λs+= 172° 45.2’ E<br />

C1 = 12.1’ ta= 673° 33.0’<br />

C2 = 39.0’ - 360° 00.0’<br />

hv = 45°44.9’ ta= 313° 33.0’<br />

hs = 45°41.8’ δ = 19° 08.3’ N<br />

Δh = + 3.1’ φ = 37° 38.2’ N<br />

hs = 45° 41.8’<br />

Az = 101.4°<br />

Δh = +3.1’<br />

h<br />

Im = 14 m 08 s<br />

Ts= 352°02.6’<br />

Is= 3°31.6’<br />

Ts= 355° 34.2’<br />

hi = 65°44.9’ +Coα= 182° 35.9’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 538° 10.1’<br />

ho = 65°42.4’ + λs+= 172° 45.2’ E<br />

C1 = 12.1’ ta = 710°55.3’<br />

C2 = 39.6’ -360°00.0<br />

hv = 65°34.1’ ta = 350° 55.3’<br />

hs = 65°31.5’ δ = 14° 31.5’ N<br />

Δh = + 2.6’ φ = 37° 38.2’ N<br />

hs = 65° 31.5’<br />

Az = 160.6°<br />

Δh = +2.6’


REGULUS POLARIS<br />

Tc = 18 h 21 m 14 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 17 m 00 s 13/12/2006<br />

Tc = 18 h 23 m 37 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 19 m 23 s 13/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 18 h<br />

Im = 17 m 00 s<br />

Ts= 352°02.6’<br />

Is= 4°15.7’<br />

Tm = 18<br />

Ts= 356°18.3’<br />

hi = 60°27.3’ +Coα= 207°47.8’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 564° 06.1’<br />

ho = 60°24.8’ +λs+ = 172° 45.2’ E<br />

C1 = 12.1’ ta= 736° 51.3’<br />

C2 = 39.3’ -720°00.0<br />

hv = 60°16.2’ ta= 16° 51.3’<br />

hs = 60°12.7’ δ = 11° 56.6’ N<br />

Δh = + 3.5’ φ = 37° 38.2’ N<br />

hs = 60° 12.7’<br />

Az = 214.8°<br />

Δh = +3.5’<br />

h<br />

Im = 19 m 23 s<br />

Ts= 352°02.6’<br />

Is= 4°51.5’<br />

Ts= 356°54.1’<br />

hi = 37°24.0’ +Coα= 319°26.2’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 676°20.3’<br />

ho = 38°21.5’ + λs+= 172°45.2’ E<br />

C1 = 12.1’ ta = 849°05.5’<br />

C2 = 38.8’ -720°<br />

hv = 38°12.4 ta = 129°05.5’<br />

hs = 37°11.3’ δ = 89°18.3’ N<br />

Δh = + 1.1’ φ = 37° 38.2’ N<br />

hs = 37° 11.8’<br />

Az = 359.3°<br />

Δh = +1.1<br />

Trasporto<br />

T<br />

( Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ hT<br />

Δ h = mcos<br />

Δ<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 8 m 27 s 2.8 295 101.2 -1.3 -2.8 -4.1<br />

Markab 5 m 15 s 1.7 295 158.9 -3.2 -1.2 -4.4<br />

Regulus 2 m 30 s 0.8 295 214.2 -2.6 0.1 -2.5<br />

Polaris ----- ----- 295 359.3 ---- 0.8


B - 11)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 25 Dicembre<br />

2007, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 05 h 30 m 10 s<br />

57°48.1’<br />

Markab 05 h 32 m 20 s<br />

60°59.4’<br />

Vega 05 h 33 m 04 s<br />

30°03.3’<br />

Kockab 05 h 35 m 41 s 27°42.3’<br />

Sono noti: e=10m, γc=2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°00.2’ N, λ=177°55.2’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

c) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17 h 30 m 25/12/2007<br />

- λf- = + 12 h W<br />

Tm= 29 h 30 m 25/12/2007<br />

Tm= 05 h 30 m 26/12/2007<br />

d) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 05 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 05 h 31 m 20 s 26/12/2007<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 05 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 05 h 33 m 30 s 26/12/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 05 h<br />

Im = 31 m 20 s<br />

Ts= 169° 19.4’<br />

Is= 7° 36.2’<br />

Tm = 05<br />

Ts= 176° 45.6’<br />

hi = 57°48.1’ +Coα= 328° 05.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 504°50.9’<br />

ho = 57°50.1’ + λs- =-177°55.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 326° 55.7’<br />

C2 = 39.2’ δ = 23° 30.0 N<br />

hv = 57°43.7’ φ = 40° 00.2’ N<br />

hs = 57°40.3’ hs = 57° 40.3’<br />

Δh = + 3.4’ Az = 110.6°<br />

Δh = +3.4’<br />

h<br />

Im = 33 m 30 s<br />

Ts= 169° 19.4’<br />

Is = 8° 08.8’<br />

Ts= 177° 28.2<br />

hi = 60°59.4’ +Coα= 013° 42.6’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 191° 10.8’<br />

ho = 60°57.4’ + λs- =-177° 55.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = 13° 15.6’<br />

C2 = 39.5’ δ = 15° 15.0’ N<br />

hv = 60°51.3’ φ = 40° 00.2’ N<br />

hs = 60°49.1’ hs = 60° 49.1’<br />

Δh = + 2.2’ Az = 207.3°<br />

Δh = +2.2’


Tc = 05 h 33 m 04 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 05 h 34 m 14 s 26/12/2007<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 05 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=05 h 36 m 51 s 26/12/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 05 h<br />

Im= 34 m 14 s<br />

Tm= 05 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 30°03.3’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 30°05.3’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.4’<br />

hv = 29°57.1’<br />

hs = 29°55.1’<br />

Δh = + 2.0’<br />

Ts= 169° 19.4’<br />

Is= 8° 34.9’<br />

Ts= 177° 54.3’<br />

+Coα= 80° 45.5’<br />

Ta= 258° 39.8’<br />

+λs- = -177° 55.2’ W<br />

ta= 080° 44.6’<br />

δ = 38° 47.4’ N<br />

φ = 40° 00.2’ N<br />

hs = 29° 55.1’<br />

Az = 297.4°<br />

Δh = +2.0’<br />

hi = 27°42.3’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 27°44.3’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.1’<br />

hv = 27°36.8’<br />

hs = 27°35.4’<br />

Δh = +1.4’<br />

Risoluzione con trasporto analitico<br />

Δ h = mcos Rv - Az , Δh<br />

= Δh<br />

+ Δh<br />

T<br />

( ) m T<br />

Ts= 169° 19.4’<br />

Is= 8° 59.2’<br />

Ts= 178° 19.6’<br />

+Coα= 137° 20.1’<br />

Ta= 315° 39.7’<br />

+ λ-s= -177°55.2’ W<br />

ta= 137° 44.5’<br />

δ = 74° 07.0’ N<br />

φ = 40° 00.2’ N<br />

hs = 27° 35.4’<br />

Az = 348.0°<br />

Δh = +3.9<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 5 m 31 s 1.4 150 112.3 -0.7 1.1 0.4<br />

Markab 3 m 21 s 0.8 150 208.4 -2.2 0.4 -1.8<br />

Regulus 2 m 37 s 0.6 150 296.7 -3.6 -0.5 -3.7<br />

Polaris ----- ----- 150 350.7 3.9 ---- 3.9


B - 12)<br />

Al crepuscolo serale del 25 Febbraio 2007 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Canopus 07 h 30 m 10 s<br />

72°15.3<br />

Acamar 07 h 32 m 20 s<br />

63°47.5’<br />

Sirio 07 h 33 m 04 s<br />

60° 36.1’<br />

Acrux 07 h 35 m 41 s 27°47.1’<br />

Sono noti e=15m, γc=-2.0, K=-2 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=39°20.2’ S, λ=171°50.0’E , v=16 nodi, Rv=120°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

e) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 19 h 40 m 25/02/2007<br />

- λf+ = - 12 h E<br />

Tm = 07 h 40 m 25/02/2007<br />

f) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

CANOPO ACAMAR<br />

Tc = 07 h 30 m 10 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 28 m 00 s Tc = 07<br />

25/02/2007<br />

h 32 m 20 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 30 m 10 s 25/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 28 m 00 s<br />

Ts= 259°46.0’<br />

Is= 7° 01.1’<br />

Tm = 07<br />

Ts= 266° 47.1’<br />

hi = 72°15.3’ +Coα= 263° 58.0’<br />

+γc = - 2.0’ Ta=530° 45.1’<br />

ho = 72°13.3’ + λs+ =171° 50.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 702° 35.3’<br />

C2 = 39.7’ - 360° 00.0<br />

hv = 72°07.4’ ta= 342° 35.3’<br />

hs = 72°05.0’ δ = 52° 42.1’ S<br />

Δh = + 2.4’ φ = 39°20.2’ S<br />

hs = 72° 05.0’<br />

Az = 143.9°<br />

Δh = +2.4<br />

h<br />

Im = 30 m 10 s<br />

Ts= 259°46.0’<br />

Is= 7° 33.7’<br />

Ts= 267° 19.7’<br />

hi = 63°47.5’ +Coα= 315° 22.0’<br />

+γc = - 2.0’ Ta= 582°41.7’<br />

ho = 63°45.5’ + λs+ = 171°50.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 754°31.9’<br />

C2 = 39.5’<br />

-720°00.0<br />

hv = 63°39.4’ ta= 034°31.9’<br />

hs = 63°37.5’ δ = 40° 16.7’ S<br />

Δh = + 1.9’ φ = 39° 20.2’ S<br />

hs = 63° 37.5’<br />

Az = 256.8°<br />

Δh = + 1.9’


Tc = 07 h 34 m 04 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 31 m 54 s 25/02/2007<br />

SIRIUS ACRUX<br />

Tc = 07 h 35 m 41 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 33 m 31 s 25/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 31 m 54 s<br />

Ts= 259°46.0’<br />

Is= 7° 59.8’<br />

Tm = 07<br />

Ts= 267° 45.8’<br />

hi = 60° 36.1’ +Coα= 258° 37.8’<br />

+γc = - 2.0’ Ta=526° 23.6’<br />

ho = 60° 34.1’ + λs+ =171° 50.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 698° 13.8’<br />

C2 = 38.8’ - 360°<br />

hv = 60°27.3’ ta= 338° 13.8’<br />

hs = 60°29.7’ δ = 16° 43.6’ S<br />

Δh = - 2.4’ φ = 39°20.2’ S<br />

hs = 60°29.7’<br />

Az = 46.2°<br />

Δh = -2.4’<br />

h<br />

Im = 33 m 31 s<br />

Ts= 259°46.0’<br />

Is= 8° 24.1’<br />

Ts= 268°10.1’<br />

hi = 27°47.1’ +Coα= 173°14.6’<br />

+γc = - 2.0’ Ta= 441°24.7’<br />

ho = 36° 45.1’ + λs+ = 171°50.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 613°14.9’<br />

C2 = 39.1’ - 360°00.0<br />

hv = 36° 38.6’ ta= 253° 14.9’<br />

hs = 27° 41.7 δ = 63° 08.3’ S<br />

Δh = -3.1 φ = 39°20.2’ S<br />

hs = 27°41.7’<br />

Az = 315.7°<br />

Δh = -3.1’<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv(°) Az(°) m h Δ T h Δ Δ h<br />

Canapo 5 m 31 s 1.46 120 160.8 0.6 1.1 2.6<br />

Acamar 3 m 20 s 0,85 120 256.1 4.3 -0.6 3.7<br />

Sirio 2 m 37 s 0.66 120 46 -2.4 0.4 -2.0<br />

Acrux ----- ----- 120 341.1 2.0 ---- 2.0


B – 13)<br />

Al crepuscolo mattutino del 30 Giugno 2007osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Fomalhaut 04 h 20 m 10 s<br />

63°28.3’<br />

Ankaa 04 h 22 m 20 s<br />

83° 10.2’<br />

Canopo 04 h 23 m 04 s<br />

35° 56.5’<br />

Menkar 04 h 25 m 41 s 38° 32.6’<br />

Sono noti e=15m, γc=+3.5, K=4 m 30 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=39°44.2’ S, λ=149°47.2’W , v=17 nodi, Rv=265°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

g) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 06 h 20 m 30/06/2007<br />

- λf- = + 10 h W<br />

Tm = 16 h 20 m 30/06/2007<br />

h) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Fomalhaut Ankaa<br />

Tc = 04 h 20 m 10 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 16 h 24 m 40 s 30/06/2007<br />

Tc = 04 h 22 m 20 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 16 h 26 m 50 s 30/06/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 16 h<br />

Im = 24 m 30 s<br />

Ts= 158° 20.6’<br />

Is= 06° 08.5’<br />

Tm = 16<br />

Ts= 164° 29.1’<br />

hi = 63°28.3’ +Coα= 15° 28.7’<br />

+γc = + 3.5’ Ta=179° 57.8’<br />

ho = 63°31.8’ + λs- =-149° 47.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta= 030° 10.6’<br />

C2 = 39.5’ δ = 29° 34.8’ S<br />

hv = 63°24.4’ φ = 39° 44.2’ S<br />

hs = 63°20.5’ hs = 63° 20.5’<br />

Δh = + 3.9’ Az = 283.0°<br />

Δh = +3.9’<br />

h<br />

Im = 26 m 50 s<br />

Ts= 158° 20.6’<br />

Is= 06° 43.6’<br />

Ts= 165° 04.2’<br />

hi = 83° 10.2’ +Coα= 353° 20.0’<br />

+γc = 3.5’ Ta= 518° 24.2’<br />

ho = 83° 13.7’ + λs- =- 149° 47.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta = 368° 37.0’<br />

C2 = 39.9’<br />

-360°<br />

hv = 83° 05.7’ ta = 008° 37.0’<br />

hs = 83° 01.7’ δ = 42° 15.6’ S<br />

Δh = + 4.0’ φ = 39° 44.2’ S<br />

hs = 83° 01.7’<br />

Az = 246.0°<br />

Δh = +4.0’


CANOPO Menkar<br />

Tc = 04 h 23 m 04 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 16 h 27 m 34 s 30/06/2007<br />

Tc = 04 h 25 m 41 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 16 h 30 m 11 s 30/06/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 16 h<br />

Im = 27 m 34 s<br />

Ts= 158° 20.6’<br />

Is= 06° 54.2’<br />

Tm = 16<br />

Ts= 165° 14.8’<br />

hi = 35° 56.5’ +Coα= 263° 58.8’<br />

+γc =+ 3.5’ Ta= 429° 13.6’<br />

ho = 36° 00.0’ + λs- =-149° 47.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta= 279° 26.4<br />

C2 = 38.7’ δ = 52° 41.8’ S<br />

hv = 35° 51.8’ φ = 39° 44.2’ S<br />

hs = 35° 47.9’ hs = 35° 47.9’<br />

Δh = + 3.9’ Az = 132.3°<br />

Δh = +3.9<br />

h<br />

Im = 30 m 11 s<br />

Ts= 158° 20.6’<br />

Is= 07° 34.0’<br />

Ts= 165° 54.6’<br />

hi = 38° 32.6’ +Coα= 314° 20.0’<br />

+γc = 3.5’ Ts= 480° 14.6’<br />

ho = 40° 36.1’ + λs- = -149° 47.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta= 330° 27.4’<br />

C2 = 37.9’ δ = 4° 07.3’ N<br />

hv = 40° 26.1’ φ = 39° 44.2’ S<br />

hs = 38° 24.8’ hs = 38° 24.8’<br />

Δh = + 1.3’ Az = 38.9°<br />

Δh = +1.3’<br />

’<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Fomalhaut 5 m 31 s 1.67 265 279 1.6 -0.8 0.8<br />

Ankaa 3 m 21 s 0,95 265 239.7 0.9 -0.8 0.1<br />

Canopo 2 m 37 s 0.74 265 132 1.2 -0.5 0.7<br />

Menkar ----- ----- 265 37.9 2.5 ---- 2.5


B -14)<br />

Al crepuscolo mattutino del 5 Marzo 2007 nel mar Tirreno si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Luna 04 h 20 m 10 s<br />

17°50.3’<br />

Giove 04 h 22 m 20 s<br />

34° 32.2’<br />

Polare 04 h 23 m 04 s<br />

40° 45.5’<br />

Vega 04 h 25 m 41 s 62° 42.6’<br />

Sono noti e=15m, γc=+1.5, K=4 m 30 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=41°20.2’ N, λ=13°20.0’E , v=20 nodi, Rv=165°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

i) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 05 h 20 m 5/03/2007<br />

- λf += - 1 h E<br />

Tm = 04 h 20 m 5/03/2007<br />

j) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 20 m 10 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 04 h 24 m 40 s 5/03/2007<br />

Luna Giove<br />

Tc = 04 h 22 m 20 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 04 h 26 m 50 s 5/03/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im = 24 m 30 s<br />

T((= 045° 24.1’<br />

I((= 05° 50.8’<br />

Tm = 04<br />

pp= 7.0’<br />

hi(( = 17°50.3’ T((= 51° 21.9’<br />

+γc = + 1.5’ + λs+= + 013° 20.2’ E<br />

ho = 17° 51.8’ t((= 064° 42.1’<br />

C1 = 13.1’ δ = 00° 07.8’ N<br />

C2 = 70.4’ pp = - 5.8’<br />

C3 = 32.4’ δ = 00° 02.0’ N<br />

hv = 18° 47.7’ φ = 41° 20.2’ N<br />

hs = 18° 44,3’ hs = 18°44,3’<br />

Δh = + 3.3’ Az = 252.7°<br />

Δh = +3.3<br />

h<br />

Im = 26 m 50 s<br />

T●= 325° 15.0’<br />

I●= 06° 42.5’<br />

T●= 331° 57.5’<br />

hi = 34° 32.2’ + λs+ =+013° 20.2’ W<br />

+γc = + 1.5’ t●= 345° 17.7<br />

ho = 34° 33.7’ δ = 12° 22.6’ S<br />

C1 = 13.1’ φ = 41° 20.2’ N<br />

C2 = 38.5’ hs = 34° 22.2’<br />

hv = 34° 25.3’ Az = 161.3°<br />

hs = 34° 22.2’ Δh = +3.1<br />

Δh = + 3.1’


Tc = 04 h 23 m 04 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 04 h 27 m 34 s 05/03/2007<br />

Polare Vega<br />

Tc = 04 h 25 m 41 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 04 h 30 m 11 s 05/03/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im = 27 m 34 s<br />

Ts= 222° 31.8’<br />

Is= 06° 54.2’<br />

Tm = 04<br />

Ts= 229° 26.0’<br />

hi = 40° 45.5’ +Coα= 320° 19.3’<br />

+γc =+ . 1.5’ Ta= 549° 45.3’<br />

ho = 40° 46.0’ + λs+ =+013° 20.2’ E<br />

C1 = 13.1’ ta= 563° 05.5’<br />

C2 = 38.9’ - 360<br />

hv = 40° 37.0’ ta= 203° 05.5’<br />

hs = 40° 41.6’ δ = 89° 18.1’ N<br />

Δh = - 4.6’ φ = 41° 20.2’ N<br />

hs = 40° 41.6’<br />

Az = 0.3°<br />

Δh = +1.2<br />

h<br />

Im = 30 m 11 s<br />

Ts= 222° 31.8’<br />

Is= 07° 34.0’<br />

Ts= 230° 05.8’<br />

hi = 62° 42.6’ +Coα= 080° 42.4’<br />

+γc = 1.5’ Ts= 310° 48.2’<br />

ho = 62° 43.1’ + λs+ = 013° 20.2’ E<br />

C1 = 13.1’ ta= 324° 08.4’<br />

C2 = 39.5’ δ = 38°47.0’ N<br />

hv = 62° 36.7’ φ = 41° 20.2’ N<br />

hs = 62° 37.9’ hs = 62° 37.9’<br />

Δh = - 1.2’ Az = 83.4°<br />

Δh = -1.2<br />

’<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Fomalhaut 5 m 31 s 1.86 165 249 3.7 0.2 3.9<br />

Ankaa 3 m 21 s 1.1 165 161.3 3.1 1.1 4.2<br />

Canopo 2 m 37 s 0.86 165 0.3 1.2 -0.8 -0.4<br />

Menkar ----- ----- 165 83.4 0.8 ---- -1.2


B – 15)<br />

Al crepuscolo serale del 5 Marzo 2007 nel mar Tirreno si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Castor 05 h 40 m 10 s<br />

62° 52.8’<br />

Rigel 05 h 42 m 20 s<br />

41° 30.8’<br />

Polare 05 h 43 m 04 s<br />

40° 56.5’<br />

Venere 05 h 45 m 41 s 19° 49.6’<br />

Sono noti e=15m, γc=+1.5, K=4 m 30 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°20.2’ N, λ=12°20.2’E , v=20 nodi, Rv=190°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

k) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 18 h 40 m 5/03/2007<br />

- λf += - 1 h E<br />

Tm = 17 h 40 m 5/03/2007<br />

l) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 05 h 40 m 10 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 44 m 40 s 5/03/2007<br />

Castor Rigel<br />

Tc = 05 h 42 m 20 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 46 m 50 s 5/03/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 17 h<br />

Im = 44 m 30 s<br />

Ts= 058°03.8’<br />

Is= 11°09.3’<br />

Tm = 17<br />

Ts= 069°13.1’<br />

hi(( = 62° 52.8’ + λs+ = +012°20.2’ E<br />

+γc = + 1.5’ ts = 081°33.3’<br />

ho = 62° 54.3’ Coα= 246° 13.8’<br />

C1 = 13.1’ ta= 327° 47.1’<br />

C2 = 39.5’ δ = 31° 52.3’ N<br />

hv = 62° 46.9’ φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 62° 48,3’ hs = 62° 48,3’<br />

Δh = - 1.4’ Az = 98.0°<br />

Δh = -1.4’<br />

h<br />

Im = 46 m 50 s<br />

Ts= 058°03.8’<br />

Is= 11°44.4’<br />

Ts= 069°48.2’<br />

hi = 41° 30.8’ + λs+ = +012°20.2’ E<br />

+γc = + 1.5’ ts = 082°08.4’<br />

ho = 41° 31.3’ Coα= 281° 16.7’<br />

C1 = 13.1’ ta= 363° 25.1’<br />

C2 = 38.9’<br />

-360°<br />

hv = 41° 23.3’ ta= 003° 34.0’<br />

hs = 41° 21.5’ δ = 08° 11.6’ S<br />

Δh = + 1.8’ φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 41° 21.5’<br />

Az = 184.7°<br />

Δh = +1.8


Tc = 05 h 43 m 04 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 47 m 34 s 05/03/2007<br />

Polare Venere<br />

Tc = 05 h 45 m 41 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 50 m 11 s 05/03/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 17 h<br />

Im = 47 m 34 s<br />

Ts= 058°03.8’<br />

Is= 11°55.5’<br />

Tm = 17<br />

Ts= 069°59.3’<br />

hi = 40° 56.5’ +Coα= 320°19.3’<br />

+γc =+ . 1.5’ Ta= 390°18.6’<br />

ho = 40° 57.0’ + λs+ =+012°20.2’ E<br />

C1 = 13.1’ ta= 402°38.8’<br />

C2 = 38.9’ -360°00.0<br />

hv = 40° 49.0’ ta= 042°38.8’<br />

hs = 40° 50.7’ δ = 89° 18.1’ N<br />

Δh = - 1.7’ φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 40° 50.7’<br />

Az = 359.3°<br />

Δh = -1.7<br />

h<br />

Im = 50 m 11 s<br />

T●= 043° 53.5’<br />

I●= 12° 32.8’<br />

T●= 056° 26.3’<br />

hi = 19° 49.6’ + λs+ =+012° 20.2’ E<br />

+γc = 1.5’ t●= 068° 46.5’<br />

ho = 19° 51.1’ δ = 05° 28.7’N<br />

C1 = 13.1’ φ = 40° 20.2’ N<br />

C2 = 37.3’ hs = 19° 39.8’<br />

C3 = 00.1’ Az = 260.2°<br />

hv = 19° 41.6’ Δh = +2.8<br />

hs = 19° 39.8’<br />

Δh = + 2.8’<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Fomalhaut 5 m 31 s 1.86 190 98.0 -0.9 0.0 -0.9<br />

Ankaa 3 m 21 s 1.1 190 184.7 1.8 1.1 2.9<br />

Canopo 2 m 37 s 0.86 190 359.3 -1.8 -0.8 -2.6<br />

Menkar ----- ----- 190 260.2 2.8 ---- 2.8


B -16)<br />

Al crepuscolo mattutino del 26 Gennaio 2007 nel mar Tirreno si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Giove 07 h 40 m 10 s<br />

23° 47.8’<br />

Dubhe 07 h 42 m 20 s<br />

48° 00.8’<br />

Rasalhague 07 h 43 m 04 s<br />

46° 52.5’<br />

Spica 07 h 45 m 41 s 33°12.6’<br />

Sono noti e=15m, γc=+1.5, K=4 m 30 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°20.2’ N, λ=165°20.2’E , v=20 nodi, Rv=190°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

m) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 06 h 40 m 26/01/2007<br />

- λf += - 11 h E<br />

Tm = 19 h 40 m 25/01/2007<br />

n) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 07 h 40 m 10 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 19 h 44 m 40 s 25/01/2007<br />

Giove Dubhe<br />

Tc = 07 h 42 m 20 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 19 h 46 m 50 s 25/01/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 19 h<br />

Im = 44 m 30 s<br />

T• = 158°06.1’<br />

I• = 11°07.5’<br />

T• = 169°13.6’<br />

Tm = 19<br />

hi = 23° 42.8’ + λs+ = +165°20.2’ E<br />

+γc = + 1.5’<br />

ho = 23° 43.3’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 37.8’<br />

hv = 23° 33.2’<br />

hs = 23° 37.8’<br />

Δh = - -4.4’<br />

t • = 334°33.8’<br />

δ = 21° 39.7’ S<br />

φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 23° 37.8’<br />

Az = 154.2°<br />

Δh = -4.4’<br />

h<br />

Im = 46 m 50 s<br />

hi = 48° 00.8’<br />

+γc = + 1.5’<br />

Ts= 049°42.3’<br />

Is= 11°44.4’<br />

Ts= 061°26.7’<br />

+ λs+ = +165°20.2’ E<br />

ts = 227°46.9’<br />

ho = 48° 02.3’ Coα= 193° 56.7’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 39.1’<br />

hv = 47° 54.5’<br />

hs = 47° 50.0’<br />

Δh = + 4.5’<br />

ta= 421° 43.6’<br />

-360°<br />

ta= 061° 43.6’<br />

δ = 61° 42.5’ N<br />

φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 47° 50.0’<br />

Az = 324.6°<br />

Δh = +4.5


Rasalhague Spica<br />

Tc = 07 h 43 m 04 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 19 h 47 m 34 s 25/01/2007<br />

Tc = 07 h 45 m 41 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 19 h 50 m 11 s 5/01/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 19 h<br />

Im = 47 m 34 s<br />

Ts= 049°42.3’<br />

Is= 11°55.5’<br />

Tm = 19<br />

Ts= 061°37.8’<br />

hi = 46° 52.5’ +Coα= 096°11.3’<br />

+γc =+ . 1.5’ Ta= 157°49.1’<br />

ho = 40° 53.0’ + λs+ =+165°20.2’ E<br />

C1 = 13.1’ ta= 322°09.3’<br />

C2 = 38.9’ δ = 12° 33.0’ N<br />

hv = 46° 44.0’ φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 46° 44.1’ hs = 46° 44.1’<br />

Δh = - 0.1’ Az = 119.1°<br />

Δh = -0.1<br />

h<br />

Im = 50 m 11 s<br />

Ts= 049°42.3’<br />

Is= 12° 32.8’<br />

Ts= 062° 15.1’<br />

hi = 33°12.6’ + λs+ =+165° 20.2’ E<br />

+γc = 1.5’ ts= 227° 35.3’<br />

ho = 33° 13.1’ +Coα= 158° 36.4’<br />

C1 = 13.1’ ta= 386° 11.7’<br />

C2 = 38.5’ ta= 026° 11.7’<br />

hv = 33° 04.7’ δ = 11° 12.0’S<br />

hs = 33° 02.4’ φ = 40° 20.2’ N<br />

Δh = + 2.5’ hs = 33° 02.4’<br />

Az = 211.1°<br />

Δh = +2.5<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Fomalhaut 5 m 31 s 1.86 190 154 -4.4 1.5 -2.9<br />

Ankaa 3 m 21 s 1.1 190 321 4.5 -0.7 3.8<br />

Canopo 2 m 37 s 0.86 190 119 -1.8 0.3- -2.1<br />

Menkar ----- ----- 190 211 -0.1 ---- -0.1


B-17)<br />

Al crepuscolo mattutino del 26 Gennaio 2007 nel mar Tirreno si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Giove 05 h 40 m 10 s<br />

25° 56.8’<br />

Dubhe 05 h 42 m 20 s<br />

46° 12.8’<br />

Rasalhague 05 h 43 m 04 s<br />

49° 27.5’<br />

Spica 05 h 45 m 41 s 34° 52.6’<br />

Sono noti e=15m, γc=+1.5, K=4 m 30 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=38°20.2’ N, λ=164°20.2’W , v=20 nodi, Rv=90°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

o) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 06 h 40 m 26/01/2007<br />

- λf -.= + 11 h W<br />

Tm = 17 h 40 m 26/01/2007<br />

p) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 05 h 40 m 10 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 44 m 40 s 26/01/2007<br />

Giove Dubhe<br />

Tc = 05 h 42 m 20 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 46 m 50 s 26/01/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 17 h<br />

Im = 44 m 30 s<br />

T• = 128°50.1’<br />

I• = 11°07.5’<br />

T• = 139°57.6’<br />

Tm = 17<br />

hi = 25° 56.8’ + λs- = - 164°20.2’ W<br />

+γc = + 1.5’<br />

ho = 25° 57.3’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 37.8’<br />

hv = 25° 48.2’<br />

hs = 23° 46.0’<br />

Δh = +2.2’<br />

t • = 335°37.4’<br />

δ = 21° 41.0’ S<br />

φ = 38° 20.2’ N<br />

hs = 25° 46.0’<br />

Az = 154.8°<br />

Δh = +2.2’<br />

h<br />

Im = 46 m 50 s<br />

hi = 46° 12.8’<br />

+γc = + 1.5’<br />

Ts= 020°35.5’<br />

Is= 11°44.4’<br />

Ts= 032°19.9’<br />

+ λs- = +164°20.2’ W<br />

ts = 227°59.7’<br />

ho = 46° 13.3’ Coα= 193° 56.7’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 39.1’<br />

hv = 46° 05.5’<br />

hs = 46° 08.5’<br />

Δh = - 3.0’<br />

ta= 421° 56.4’<br />

-360°<br />

ta= 061° 56.4’<br />

δ = 61° 42.5’ N<br />

φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 46° 08.5’<br />

Az = 322.9°<br />

Δh = -3.0


Rasalhague Spica<br />

Tc = 05 h 43 m 04 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 47 m 34 s 26/01/2007<br />

Tc = 05 h 45 m 41 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 50 m 11 s 26/01/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 17 h<br />

Im = 47 m 34 s<br />

Ts= 020°35.5’<br />

Is= 11°55.5’<br />

Tm = 17<br />

Ts= 032°31.0’<br />

hi = 49° 27.5’ +Coα= 096°11.3’<br />

+γc =+ . 1.5’ Ta= 128°42.3’<br />

ho = 40° 29.0’ + λs- = -164°20.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta= 324°28.9’<br />

C2 = 38.9’ δ = 12° 33.0’ N<br />

hv = 49° 20.0’ φ = 38° 20.2’ N<br />

hs = 49° 17.1’ hs = 49° 17.1’<br />

Δh = - 2.9’ Az = 119.6°<br />

Δh = -2.9<br />

h<br />

Im = 50 m 11 s<br />

Ts= 020°35.5’<br />

Is= 12° 32.8’<br />

Ts= 032° 18.3’<br />

hi = 34° 52.6’ + λs- =- 164° 20.2’ E<br />

+γc = 1.5’ ts= 227° 58.1’<br />

ho = 34° 43.1’ +Coα= 158° 36.4’<br />

C1 = 13.1’ ta= 386° 34.5’<br />

C2 = 38.5’ ta= 026° 11.7’<br />

hv = 34° 44.7’ δ = 11° 12.0’S<br />

hs = 34° 44.8’ φ = 38° 20.2’ N<br />

Δh = - 0.1’ hs = 34° 44.8’<br />

Az = 211.8°<br />

Δh = -0.1<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Fomalhaut 5 m 31 s 1.86 90 154.8 2.2 0.8 +3.0<br />

Ankaa 3 m 21 s 1.1 90 329.9 -3.0 -3.6 3.8<br />

Canopo 2 m 37 s 0.86 90 119.6 -2.9 0.7 -2.2<br />

Menkar ----- ----- 90 211.8 -0.1 ---- -0.1


C- 5)<br />

Al crepuscolo mattutino del 16 Febbraio 2007 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Rasalhague 04 h 54 m 17 s<br />

62°01.3’<br />

Antares 04 h 55 m 00 s<br />

43°43.3’<br />

Spica 04 h 56 m 20 s<br />

44° 03.3’<br />

Alkaid 04 h 58 m 30 s 51°09.3’<br />

Sono noti e=12 m, γc=0.0, K=+0 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=18°47.5’ N, λ=163°40.0’W , v=14 nodi, Rv=128°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

ff) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 05 h 23 m 16/02/2007<br />

- λf -= + 11 h W<br />

Tm = 16 h 23 m 16/02/2007<br />

gg) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Rasalahague Antares<br />

Tc = 04 h 54 m 17 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm =16 h 54 m 27 s Tc = 04<br />

16/02/2007<br />

h 55 m 00 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 16 h 55 m 10 s 16/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 16 h<br />

Im = 54 m 27 s<br />

Ts= 026° 16.0’<br />

Is= 13° 39.0’<br />

Tm = 16<br />

Im = 55<br />

Ts= 039° 55.0’<br />

hi = 62°01.3’ +Coα= 96° 11.1’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 135° 06.1’<br />

ho = 62°01.3’ +360°<br />

C1 = 13.9’ Ta= 495° 06.1’<br />

C2 = 38.6’ +λs - = 163° 40.0’W<br />

hv = 61° 53.8’ ta= 331° 26.1’<br />

hs = 61° 50.1’ δ = 12° 33.0’ N<br />

Δh = + 3.7’ φ = 18° 47.5’ N<br />

hs = 61° 50.1’<br />

Az = 98.6°<br />

Δh = +3.7’<br />

m 10 s<br />

Ts= 026° 16.0’<br />

Is= 13° 49.8’<br />

Ts= 040° 05.8’<br />

hi = 43°43.3’ +Coα= 112° 32.3’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 152° 38.1’<br />

ho = 43°43.3’ + 360°<br />

C1 = 13.9’ Ta= 512° 38.1’<br />

C2 = 39.2’ + λs-= 163° 40.0’ W<br />

hv = 43°30.4’ ta = 348° 58.1’<br />

hs = 43°35.4’ δ = 26° 27.0’ S<br />

Δh = - 5.0’ φ = 18° 47.5’ N<br />

hs = 43° 30.5’<br />

Az = 166.3°<br />

Δh = -5.0’


hh) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Spica Alkaid<br />

Tc = 04 h 56 m 20 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 16 h 56 m 30 s Tc = 04<br />

16/02/2007<br />

h 58 m 30 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 16 h 58 m 40 s 16/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 16 h<br />

Im = 56 m 30 s<br />

Ts= 026° 16.0’<br />

Is= 14° 09.8’<br />

Tm = 16<br />

Ts= 040° 25.8’<br />

hi = 44° 03.3’ +Coα= 158° 36.2’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 199° 02.0’<br />

ho = 44°03.3’ +λs- =- 163° 40.0’ W<br />

C1 = 13.9’ ta= 035° 22.0’<br />

C2 = 38.6’ δ = 11° 12.0’ S<br />

hv = 43° 55.8’ φ = 18° 47.5’ N<br />

hs = 44° 00.3’ hs = 44° 00.3’<br />

Δh = - 4.5’ Az = 262.6°<br />

Δh = -4.5’<br />

h<br />

Im = 58 m 40 s<br />

Ts= 026°16.0’<br />

Is= 14° 42.4’<br />

Ts= 040° 58.4’<br />

hi = 51°09.3’ +Coα= 153° 02.2’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 194° 00.6’<br />

ho = 51°09.3’ + λs-=- 163° 40.0’ E<br />

C1 = 13.9’ ta = 030° 20.6’<br />

C2 = 39.2’ δ = 49° 16.3’ N<br />

hv = 51°02.4’ φ = 18° 47.5’ N<br />

hs = 51°00.2’ hs = 51° 00.2’<br />

Δh = + 2.2’ Az = 328.4°<br />

Δh =+2.2


C- 6)<br />

Al crepuscolo mattutino del 16 Febbraio 2007 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Deneb 05 h 34 m 17 s<br />

39°08.3’<br />

Rasalhague 05 h 35 m 00 s<br />

48°40.3’<br />

Arturo 05 h 36 m 20 s<br />

57° 20.0’??<br />

Dubhe 05 h 38 m 30 s 40°01.3’??<br />

Sono noti e=12 m, γc=0.0, K=+0 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=39°47.5’ N, λ=13°40.0’E , v=14 nodi, Rv=128°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

ii) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 05 h 30 m 16/02/2007<br />

- λf +=-+ 1 h E<br />

Tm = 04 h 30 m 16/02/2007<br />

jj) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Deneb Rasalhague<br />

Tc = 04 34 m 17 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm =04 h 34 m 27 s Tc = 04 35<br />

16/02/2007<br />

m 00 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 04 h 35 m 10 s 16/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im = 34 m 27 s<br />

Ts= 205° 46.4’<br />

Is= 08° 38.2’<br />

Tm = 04<br />

Im = 35<br />

Ts= 214° 24.6’<br />

hi = 39°08.3’ +Coα= 049° 35.4’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 264° 00.0’<br />

ho = 39°08.3’ +λs += + 13° 40.8’E<br />

C1 = 13.9’ ta= 287° 40.8’<br />

C2 = 38.6’ δ = 45° 18.1’ N<br />

hv = 39°00.8’ φ = 39° 47.5’ N<br />

hs = 38°56.9’ hs = 38° 14.9’<br />

Δh = + 3.7’ Az = 58.6°<br />

Δh = +3.7’<br />

m 10 s<br />

Ts= 205° 46.4’<br />

Is= 08° 48.9’<br />

Ts= 214° 35.3’<br />

hi = 48°40.3’ +Coα= 096° 11.1’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 310° 46.4’<br />

ho = 48°40.3’ + λs+=+ 13° 40.0’ E<br />

C1 = 13.9’ ta = 324° 26.4’<br />

C2 = 39.2’ δ = 12° 33.0’ S<br />

hv = 48°33.4’ φ = 39° 47.5’ N<br />

hs = 48°31.3’ hs = 48° 31.3’<br />

Δh = + 2.1’ Az = 139.1°<br />

Δh = +2.1’


Da ricalcolare<br />

kk) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 36 m 20 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 04 h 36 m 30 s 16/02/2007<br />

Arturo Dubhe<br />

Tc = 04 h 38 m 30 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 04 h 38 m 40 s 16/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im = 36 m 30 s<br />

Ts= 205° 46.4’<br />

Is= 09° 09.0<br />

Tm = 04<br />

Ts= 214° 55.4’<br />

hi = 65° 56.3’ +Coα= 146° 00.0’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 360° 55.4’<br />

ho = 65° 56.3’ +λs+ =+ 13° 40.0’ E<br />

C1 = 13.9’ ta= 374° 35.4’<br />

C2 = 38.6’ -360° 00.0’<br />

hv = 65°48.8’ ta= 014° 35.4’<br />

hs = 65°49.8’ δ = 19° 08.4’ N<br />

Δh = - 1.0’ φ = 39° 47.5’ N<br />

hs = 65° 49.8’<br />

Az = 215.5°<br />

Δh = -1.0<br />

h<br />

Im = 38 m 40 s<br />

Ts= 205° 46.4’<br />

Is= 09° 41.6’<br />

Ts= 215° 28.0’<br />

hi = 40°01.3’ +Coα= 193° 56.6’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 409° 24.6’<br />

ho = 40°01.3’ + λs+=+ 13° 40.0’ E<br />

C1 = 13.9’ ta = 423° 04.6’<br />

C2 = 39.2’ - 360° 00.0’<br />

hv = 39°55.4’ ta = 063° 04.6’<br />

hs = 39°53.2’ δ = 61° 42.6’ N<br />

Δh = + 1.2’ φ = 39° 47.5’ N<br />

hs = 39° 53.2’<br />

Az = 322.9°<br />

Δh =+1.2

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!