23.07.2013 Views

Esercizi

Esercizi

Esercizi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ESERCIZIO n°1:<br />

Al crepuscolo mattutino del 12 Marzo 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Rasalhague 04 h 40 m 12 s<br />

28°01.7’<br />

Shaula 04 h 41 m 31 s<br />

66°46.8’<br />

Al Nair 04 h 43 m 57 s<br />

25°50.0’<br />

Hadar 04 h 45 m 04 s 67°43.7’<br />

Gienah 04 h 48 m 56 s 39°50.2’<br />

Arturo 04 h 50 m 24 s 24° 43.7’<br />

Miaplicidus 04 h 52 m 41 s 37°23.2’<br />

Alphecca 04 h 55 m 50 s 20°22.7’<br />

Sono noti e=12 m, γ c=0.7, K=+0 m 22 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=43°05.7’ S, λ=174°25.7’E , v=12 nodi, Rv=58°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione .<br />

Risoluzione<br />

a) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 05 h 00 m 12/03/2007<br />

- λf + = - 12 h E<br />

Tm = 17 h 00 m 11/03/2007<br />

Rasalhague Shaula Al Nair Hadar Gienah Arturo Miaplacidus Alphecca<br />

Tc = 04 h 40 m 12 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 40 m 32 s 11/03/2007<br />

T m = 16<br />

I m = 40 m 32 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 010° 09.7’<br />

T s= 059° 05.9’<br />

+Coα= 096° 10.9’<br />

T a= 155° 16.8’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 329° 42.51’<br />

δ = 12° 33.0’ N<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 27° 52.3’<br />

A z = 033.8°<br />

h i = 28°01.7’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 28°02.4’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 38.2’<br />

h v = 27°51.8’<br />

h s = 27°52.3’<br />

Δh = - 0.5’<br />

Tc = 04 h 41 m 31 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 41 m 53 s 11/03/2007<br />

Tc = 04 h 43 m 57 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 44 m 19 s 11/03/2007<br />

Tc = 04 h 45 m 04 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 45 m 26 s 11/03/2007<br />

Tc = 04 h 48 m 56 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 49 m 18 s 11/03/2007<br />

Tc = 04 h 50 m 04 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 50 m 26 s 11/03/2007<br />

Tc = 04 h 52 m 41 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

Tm = 16 h 53 m 03 s 11/03/2007<br />

T c = 04 h 55 m 50 s<br />

K = + 00 m 22 s<br />

T m = 16 h 56 m 12 s 11/03/2007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 16 h<br />

I m = 41 m 53 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 010° 30.0’<br />

T s= 059° 26.2’<br />

+Coα= 096° 28.5’<br />

T a= 155° 54.7’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 330° 20.4’<br />

δ = 37° 06.6’ S<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 66° 40.8’<br />

A z = 083.3°<br />

h i = 66°46.8’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 66°49.5’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 41.2’<br />

h v = 66°43.9’<br />

h s = 66°40.8’<br />

Δh = - 2.9’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 44 m 19 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 011° 06.6’<br />

T s= 060° 02.8’<br />

+Coα= 027° 50.0’<br />

T a= 087° 53.8’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 262° 19.5’<br />

δ = 46° 55.6’ S<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 25° 38.9’<br />

A z = 131.4°<br />

h i = 25°50.0’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 25°50.7’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 38.2’<br />

h v = 2542.1’<br />

h s = 25°38.9’<br />

Δh = + 3.2’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 45 m 26 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 011° 23.4’<br />

T s= 060° 19.6’<br />

+Coα= 148° 54.6’<br />

T a= 209° 14.2’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 383° 39.9’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 023° 39.9’<br />

δ = 60° 24.4’ S<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 67° 34.9’<br />

A z = 211.3°<br />

h i = 67°43.7’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 67°43.4’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 40.2’<br />

h v = 67°36.8’<br />

h s = 67°34.9’<br />

Δh = + 1.9’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 48 m 18 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 012° 21.5’<br />

T s= 061° 17.7’<br />

+Coα= 175° 57.0’<br />

T a= 237° 14.7’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 411° 40.4’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 051° 40.4’<br />

δ = 17° 35.1’ S<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 39° 50.8’<br />

A z = 283.8°<br />

h i = 39°54.2’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 39°50.9’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 39.5’<br />

h v = 39°47.6’<br />

h s = 39°50.2’<br />

Δh = - 3.2’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 50 m 26 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 012° 38.6’<br />

T s= 061° 34.8’<br />

+Coα=145° 59.7’<br />

T a= 207° 34.5’<br />

+λ s+ = 174° 25.7’ E<br />

t a= 382° 00.2’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 022° 00.2’<br />

δ = 19° 08.6’ N<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 24° 35.9’<br />

A z = 337.0°<br />

h i = 24° 43.7’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 24°44.4’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 38.8’<br />

h v = 24°36.4’<br />

h s = 24°35.9’<br />

Δh = + 0.5’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 53 m 03 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 013° 17.7’<br />

T s= 062° 13.9’<br />

+Coα= 221° 40.3’<br />

T a= 283° 54.2’<br />

+λ s+ =+ 174° 25.7’ E<br />

t a= 458° 19.9’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 098° 19.9’<br />

δ = 69° 44.9’ S<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 37° 12.2’<br />

A z = 205.5°<br />

h i = 37°23.2’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 37°23.9’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 39.4’<br />

h v = 37°16.5’<br />

h s = 37°12.2’<br />

Δh = + 4.3’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 56 m 12 s<br />

T s= 048° 56.2’<br />

I s= 014° 05.3’<br />

T s= 063° 01.5’<br />

+Coα= 126° 14.9’<br />

T a= 189° 16.4’<br />

+λ s+ =+174° 25.7’ E<br />

t a= 363° 42.1’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 003° 42.1’<br />

δ = 26° 41.1’ N<br />

φ = 43° 05.7’ S<br />

h s = 20° 10.9’<br />

A z = 356.5°<br />

h i = 20°22.7’<br />

+γ c = 0.7’<br />

h o = 20°23.4’<br />

C 1 = 13.2’<br />

C 2 = 38.7’<br />

h v = 20°15.3’<br />

h s = 20°10.9’<br />

Δh = + 4.4’


ESERCIZIO n°2:<br />

Al crepuscolo serale del 26 Marzo 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Alioth 06 h 33 m 50 s<br />

26°55.5’<br />

Denebola 06 h 35 m 07 s<br />

28°22.7’<br />

Alphard 06 h 38 m 25 s<br />

44°16.9’<br />

Adhara 06 h 41 m 47 s 33°13.6’<br />

Betelgeuse 06 h 44 m 54 s 58°52,7’<br />

Aldebaran 06 h 47 m 30 s 46°31.9’<br />

Mirfak 06 h 49 m 45 s 37°03.9’<br />

Polaris 06 h 51 m 38 s 27°42.8’<br />

Sono noti e=18 m, γ c=-2.7’, K=+1 m 23 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=27°25.7’ N, λ=171°38.2’W , v=15 nodi, Rv=237°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

b) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 18 h 00 m 26/03/2007<br />

- λ f - = + 12 h W<br />

Tm = 06 h 00 m 27/03/2007<br />

Alioth Denebola Alphard Adhara Betelgeuse Aldebaran Mirfak Polaris<br />

Tc = 06 h 33 m 50 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 35 m 13 s 27/03/2007<br />

T m = 06 h<br />

I m = 35 m 13 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 008° 49.7’<br />

T s= 283° 07.4’<br />

+Coα= 166° 24.0’<br />

T a= 449° 31.4’<br />

+λ s- =- 171° 38.2’ W<br />

t a= 277° 53.2’<br />

δ = 55° 55.1’ N<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 26° 45.7’<br />

A z = 038.4°<br />

h i = 26°55.5’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 26°52.8’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 38.1’<br />

h v = 26°43.4’<br />

h s = 26°45.7’<br />

Δh = - 2.3’<br />

Tc = 06 h 35 m 07 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 36 m 30 s 27/03/2007<br />

Tc = 06 h 38 m 25 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 39 m 48 s 27/03/2007<br />

Tc = 06 h 41 m 47 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 43 m 10 s 27/03/2007<br />

Tc = 06 h 44 m 54 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 46 m 17 s 27/03/2007<br />

Tc = 06 h 47 m 30 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 48 m 53 s 27/03/2007<br />

Tc = 06 h 49 m 45 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

Tm = 06 h 51 m 08 s 27/03/2007<br />

T c = 06 h 51 m 38 s<br />

K = + 01 m 23 s<br />

T m = 06 h 53 m 01 s 27/03/2007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 06 h<br />

I m = 36 m 30 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 009° 09.0’<br />

T s= 283° 26.7’<br />

+Coα= 182° 38.1’<br />

T a= 466° 04.8’<br />

+λ s- =- 171° 38.2’ W<br />

t a= 294° 26.6’<br />

δ = 14° 31.8’ N<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 28° 08.2’<br />

A z = 087.5°<br />

h i = 28°22.7’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 28°18.0’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 38.2’<br />

h v = 28°10.7’<br />

h s = 28°08.2’<br />

Δh = + 2.5’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 39 m 48 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 009° 58.6’<br />

T s= 283° 16.3’<br />

+Coα= 218° 00.6’<br />

T a= 501° 16.9’<br />

+λ s- =- 171° 38.2’ W<br />

t a= 329° 38.7’<br />

δ = 08° 41.5’ S<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 44° 03.3’<br />

A z = 137.6°<br />

h i = 44°16.9’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 44°16.2’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 39.0’<br />

h v = 44°05.7’<br />

h s = 44°03.3’<br />

Δh = + 2.4’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 43 m 10 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 010° 49.3’<br />

T s= 285° 07.0’<br />

+Coα= 255° 16.3’<br />

T a= 540° 23.3’<br />

+λ s- =- 171° 38.2’ W<br />

t a= 368° 45.2’<br />

-360°00.0’<br />

t a= 008° 45.2’<br />

δ = 28° 59.1’ S<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 32° 59.6’<br />

A z = 189.1°<br />

h i = 33°13.6’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 33°10.9’<br />

C 1 = 12,5’<br />

C 2 = 38.5’<br />

h v = 33°01.9’<br />

h s = 32°59.6’<br />

Δh = + 2.3’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 46 m 17 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 011° 36.2’<br />

T s= 285° 53.9’<br />

+Coα= 271° 06.5’<br />

T a= 557° 00.4’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 197° 00.4’<br />

+λ s- =- 171° 38.2’ W<br />

t a= 025° 22.2’<br />

δ = 07° 24.5’ N<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 58° 44.1’<br />

A z = 234.9°<br />

h i = 58°52,7’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 58°50.0’<br />

C 1 = 12,5’<br />

C 2 = 39.4’<br />

h v = 58°41.9’<br />

h s = 58°44.1’<br />

Δh = - 3.2’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 48 m 53 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 012° 15.3’<br />

T s= 286° 33.0’<br />

+Coα=290° 55.0’<br />

T a= 577° 28.0’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 197° 28.0’<br />

+λ s- =-171° 38.2 W<br />

t a= 025° 49.8’<br />

δ = 16° 31.5’ N<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 46° 23.7’<br />

A z = 265.4°<br />

h i = 46°31.9’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 46°29.2’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 39.1’<br />

h v = 46°20.8’<br />

h s = 46°23.7’<br />

Δh = - 2.9’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 51 m 08 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 012° 49.1’<br />

T s= 287° 06.8’<br />

+Coα= 308° 47.7’<br />

T a= 595° 54.5’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 235° 54.5’<br />

+λ s- =-171° 38.2’ W<br />

t a= 064° 16.3’<br />

δ = 49° 53.4’ N<br />

φ = 27° 25.7’ N<br />

h s = 36° 55.8’<br />

A z = 313.5°<br />

h i = 37°03.9’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 37°01.2’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 38.7’<br />

h v = 36°52.4’<br />

h s = 36°55.8’<br />

Δh = - 3.4’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 53 m 01 s<br />

T s= 274° 17.7’<br />

I s= 013° 17.4’<br />

T s= 287° 35.1’<br />

+Coα=320° 25.1’<br />

T a= 608° 00.2’<br />

-360° 00.2’<br />

T a= 248° 00.2’<br />

+λ s- =-171° 38.2’ W<br />

t a= 076° 22.0’<br />

δ = 89° 18.0’ N<br />

φ = 27° 25.2’ N<br />

h s = 27° 37.4’<br />

A z = 359.2°<br />

h i = 27°42.8’<br />

+γ c = - 2.7’<br />

h o = 27°43.1’<br />

C 1 = 12.5’<br />

C 2 = 38.2’<br />

h v = 27°33.8’<br />

h s = 27°37.4’<br />

Δh = - 3.6’


ESERCIZIO n°3:<br />

Al crepuscolo mattutino del 25 Maggio 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Schedar 04 h 00 m 17 s<br />

35°56.7’<br />

Alpheraz 04 h 2 m 36 s<br />

30°40.8’<br />

Enif 04 h 04 m 59 s<br />

47°12.8’<br />

Altair 04 h 06 m 02 s 59° 50.9’<br />

Rasalaghue 04 h 08 m 33 s 54° 40.7’<br />

Arturo 04 h 10 m 25 s 21°21.7’<br />

Alkaid 04 h 13 m 48 s 30°48.8<br />

Polare 04 h 15 m 50 s 38° 15.6’<br />

Sono noti e=14 m, γ c=+2.4, K=-2 m 24 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=38°25.7’ N, λ=167°42.2’E , v=16 nodi, Rv=58°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

c) eliminazione dell’ambiguità dell’ora e della data del cronometro relativa all’osservazione.<br />

tm = 03 h 30 m 25/05/2007<br />

- λf + = - 11 h E<br />

Tm appross. = 16 h 30 m 24/05/2007<br />

Schedar Alpheraz Enif Altair Rasalhague Arturo Alkaid Polare<br />

Tc = 04 h 00 m 17 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 15 h 57 m 53 s 24/05/2007<br />

T m = 15 h<br />

I m = 57 m 53 s<br />

T s= 106° 50.0’<br />

I s= 014° 30.6’<br />

T s= 121° 20.6’<br />

+Coα= 349° 46.5’<br />

T a= 471° 07.1’<br />

+λ s+=+ 167° 42.2’ E<br />

t a= 638° 49.3’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 278° 49.3’<br />

δ = 56° 34.5’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 35° 47.8’<br />

A z = 042.3°<br />

h i = 35°56.7’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 35°59.1’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 38.7’<br />

h v = 35°51.2’<br />

h s = 35°47.8’<br />

Δh = + 3.4’<br />

Tc = 04 h 02 m 36 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 00 m 12 s 24/05/2007<br />

Tc = 04 h 04 m 59 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 02 m 35 s 24/05/2007<br />

Tc = 04 h 06 m 02 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 03 m 38 s 24/05/2007<br />

Tc = 04 h 08 m 33 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 06 m 09 s 24/05/2007<br />

Tc = 04 h 10 m 25 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 08 m 01 s 24/05/2007<br />

Tc = 04 h 13 m 48 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

Tm = 16 h 11 m 26 s 24/05/2007<br />

T c = 04 h 15 m 50 s<br />

K = - 02 m 24 s<br />

T m = 16 h 13 m 26 s 24/05/2007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 16 h<br />

I m = 00 m 12 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 000° 03.0’<br />

T s= 121° 55.4’<br />

+Coα= 357° 48.6’<br />

T a= 479° 44.0’<br />

+λ s+=+167° 42.2’ E<br />

t a= 647° 26.2’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 287° 26.2’<br />

δ = 29° 07.7’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 30° 30.2’<br />

A z = 75.8°<br />

h i = 30°40.8’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 30°43.2’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 38.5’<br />

h v = 30°35.1’<br />

h s = 30°30.2’<br />

Δh = + 4.9’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 02 m 35 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 000° 38.9’<br />

T s= 122° 31.3’<br />

+Coα=033° 51.7<br />

T a= 156° 03.0’<br />

+λ s+=+167°42.2’ E<br />

t a= 324°06.2’<br />

δ = 09° 54.4’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 47° 03.6’<br />

A z = 123.1°<br />

h i = 47°12.8’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 47°15.2’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 39.2’<br />

h v = 47°07.8’<br />

h s = 47°03.6’<br />

Δh = + 4.2’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 03 m 38 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 000° 54.6’<br />

T s= 122° 47.0’<br />

+Coα= 062° 12.6’<br />

T a= 184° 59.6’<br />

+λ s+ =+167° 42.2’ E<br />

t a= 352° 41.8’<br />

δ = 08° 53.1’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 59° 44.3’<br />

A z = 167.5°<br />

h i = 59° 50.9’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 59° 53.3’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 39.4’<br />

h v = 60°46.1’<br />

h s = 59°44.3’<br />

Δh = + 1.8’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 06 m 09 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 001° 32.5’<br />

T s= 123° 24.9’<br />

+Coα= 096° 10.4’<br />

T a= 219° 35.3’<br />

+λ s+ =+167° 42.2’ E<br />

t a= 387° 17.5’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 027° 18.3’<br />

δ = 12° 33.1’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 54° 32.5’<br />

A z = 230.8°<br />

h i = 54° 40.7’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 54°43.1’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 39.2’<br />

h v = 54°35.7’<br />

h s = 54°32.5’<br />

Δh = + 3.2’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 08 m 01 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 002°00.6’<br />

T s= 123° 53.0’<br />

+Coα= 145° 59.6’<br />

T a= 269° 52.6’<br />

+λ s+=+167° 42.2’ E<br />

t a= 437° 34.8’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 077° 35.6’<br />

δ = 19° 08.5’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 21° 16.3’<br />

A z = 278.6°<br />

h i = 21°21.7’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 21°24.1’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 37.4’<br />

h v = 21°14.9’<br />

h s = 21°16.3’<br />

Δh = - 1.4’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 11 m 26 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 002°52.0’<br />

T s= 124° 44.4’<br />

+Coα=153° 01.9’<br />

T a= 277° 46.3’<br />

+λ s+=+167° 42.2’ E<br />

t a= 445° 28.5’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 085° 28.5’<br />

δ = 49° 16.6’ N<br />

φ = 38° 27.5’ N<br />

h s = 30° 45.3’<br />

A z = 311.1°<br />

h i = 30°48.8’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 30°51.2’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 38.2’<br />

h v = 30°42.8’<br />

h s = 30°45.3’<br />

Δh = - 2.5’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 13 m 26 s<br />

T s= 121° 52.4’<br />

I s= 003° 22.1’<br />

T s= 125° 14.5’<br />

+Coα= 320° 24.7’<br />

T a= 445° 39.2’<br />

+λ s+=+167° 42.2’ E<br />

t a= 613° 21.4’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 253° 21.4’<br />

δ = 89° 17.7’ N<br />

φ = 38° 25.7’ N<br />

h s = 38° 13.4’<br />

A z = 000.9°<br />

h i = 38° 15.6’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 38°18.0’<br />

C 1 = 13.4’<br />

C 2 = 38.7’<br />

h v = 38°10.1’<br />

h s = 38°13.4’<br />

Δh = - 2.7’


ESERCIZIO n°4:<br />

Al crepuscolo serale del 31 Maggio 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Cor Caroli 04 h 18 m 20 s<br />

30°35.5’<br />

Arturo 04 h 20 m 02 s<br />

32°36.9’<br />

Zubenebi 04 h 22 m 24 s<br />

37°29.5’<br />

Acrux 04 h 24 m 57 s 40°49.6’<br />

Avior 04 h 25 m 59 s 36°00.0’<br />

Adhara 04 h 27 m 34 s 29°22.2’<br />

Polluce 04 h 29 m 37 s 22° 26.9’<br />

Merak 04 h 31 m 15 s 18°02.9’<br />

Sono noti e=10 m, γ c=+2.4, K=-4 m 20 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=15°32.7’ S, λ=145°50.7’W , v=12 nodi, Rv=17°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

d) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 17 h 30 m 31/05/2007<br />

- λf - = + 10 h W<br />

Tm = 03 h 30 m 01/06/2007<br />

Cor Caroli Arturo Zuben ubi Acrux Avior Adhara Polluce Merak<br />

Tc = 04 h 18 m 20 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 14 m 00 s 01/06/3007<br />

T m = 04 h<br />

I m = 14 m 00 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 003° 30.6’<br />

T s= 312° 46.6’<br />

+Coα= 165° 54.0’<br />

T a= 478° 40.6’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 332° 49.9’<br />

δ = 38° 16.8’ N<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 30° 27.1’<br />

A z = 024.6°<br />

h i = 30°35.5’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 30°37.9’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 30°30.7’<br />

h s = 30°27.1’<br />

Δh = + 3.6’<br />

Tc = 04 h 20 m 02 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 15 m 42 s 01/06/3007<br />

Tc = 04 h 22 m 24 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 18 m 04 s 01/06/3007<br />

Tc = 04 h 24 m 57 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 20 m 33 s 01/06/3007<br />

Tc = 04 h 25 m 59 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 21 m 39 s 01/06/3007<br />

Tc = 04 h 27 m 34 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 23 m 54 s 01/06/3007<br />

Tc = 04 h 29 m 37 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

Tm = 04 h 25 m 17 s 01/06/3007<br />

T c = 04 h 31 m 15 s<br />

K = - 04 m 20 s<br />

T m = 04 h 26 m 55 s 01/06/3007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 04 h<br />

I m = 15 m 42 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 003° 56.1’<br />

T s= 313° 12.1’<br />

+Coα= 145° 59.6’<br />

T a= 459° 11.7’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 313° 21.0’<br />

δ = 19° 08.6’ N<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 32° 28.3’<br />

A z = 054.5°<br />

h i = 32°36.9’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 32°39.3’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 32°32.1’<br />

h s = 32°28.3’<br />

Δh = + 3.8’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 18 m 04 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 004° 31.7’<br />

T s= 313° 47.7’<br />

+Coα= 137° 10.3’<br />

T a= 450° 58.0’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 305° 07.3’<br />

δ = 16° 04.5’ S<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 37° 21.5’<br />

A z = 098.6°<br />

h i = 37°29.5’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 37°31.9’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.6’<br />

h v = 37°24.9’<br />

h s = 37°21.5’<br />

Δh = + 3.4’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 20 m 33 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 005° 09.1’<br />

T s= 314° 25.7’<br />

+Coα= 173° 14.7’<br />

T a= 487° 40.4’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 341° 49.7’<br />

δ = 63° 08.7’ S<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 40° 44.3’<br />

A z = 169.3°<br />

h i = 40°49.6’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 40°52.0’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.9’<br />

h v = 40°45.3’<br />

h s = 40°44.3’<br />

Δh = + 1.0’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 21 m 39 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 005° 25.6’<br />

T s= 314° 41.6’<br />

+Coα= 234°20.5’<br />

T a= 549° 02.1’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 403° 11.4’<br />

- 360°00.0’<br />

t a= 43° 11.4’<br />

δ = 59° 32.2’ S<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 35° 57.2’<br />

A z = 205.5°<br />

h i = 36°00.0’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 36°02.4’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.6’<br />

h v = 35°55.4’<br />

h s = 35°57.2’<br />

Δh = - 1.8’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 23 m 54 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 005° 59.5’<br />

T s= 315° 15.5’<br />

+Coα= 255° 16.5’<br />

T a= 570° 32.0’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 424° 41.3’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 64° 41.3’<br />

δ = 28° 59.0’ S<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 29° 21.1’<br />

A z = 245.1°<br />

h i = 29°22.2’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 29°24.6’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 29°17.4’<br />

h s = 29°21.1’<br />

Δh = - 3.7’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 25 m 17 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 006° 25.3’<br />

T s= 315° 41.3’<br />

+Coα= 243° 33.6’<br />

T a= 559° 14.9’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 413° 24.2’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 053° 24.2’<br />

δ = 28° 00.6’ N<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 22° 24.6’<br />

A z = 309.9°<br />

h i = 22°26.9’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 22°29.3’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.0’<br />

h v = 22°21.7’<br />

h s = 22°24.6’<br />

Δh = - 2.9’<br />

T m = 04 h<br />

I m = 26 m 55 s<br />

T s= 309° 16.0’<br />

I s= 006° 44.9’<br />

T s= 316° 00.9’<br />

+Coα=194° 25.4’<br />

T a= 510° 26.3’<br />

+λ s- =- 145° 50.7’ W<br />

t a= 364° 35.6’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 004° 35.6’<br />

δ = 56° 20.8’ N<br />

φ = 15° 32.7’ S<br />

h s = 18° 00.3’<br />

A z = 357.3°<br />

h i = 18°02.9’<br />

+γ c = 2.4’<br />

h o = 18°05.3’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 37.2’<br />

h v = 17°56.9’<br />

h s = 18°00.3’<br />

Δh = - 3.4’


ESERCIZIO n°5:<br />

Al crepuscolo mattutino del 2 Giugno 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Alpheraz 06 h 18 m 20 s<br />

25°19.7’<br />

Diphda 06 h 20 m 02 s<br />

52°27.9’<br />

Achernar 06 h 22 m 24 s<br />

43°47.9’<br />

Al Nair 06 h 24 m 57 s 71°38.1’<br />

Nunki 06 h 25 m 59 s 46°54.1’<br />

Peackoc 06 h 27 m 34 s 56°05.7’<br />

Altair 06 h 29 m 37 s 39°08.1’<br />

Enif 06 h 31 m 15 s 50°57.1’<br />

Sono noti e=10 m, γ c=-0.9’, K=+3 m 25 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=28°25.7’ S, λ=165°38.2’E , v=16 nodi, Rv=58°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

e) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm appr. = 05 h 30 m 02/06/2007<br />

- λf + = + 11 h E<br />

Tm appr. = 18 h 30 m 01/06/2007<br />

Alpheraz Diphda Achernar Al Nair Nunki Peackoc Altair Enif<br />

Tc = 06 h 18 m 20 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 21 m 45 s 01/06/2007<br />

T m = 18 h<br />

I m = 21 m 45 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 005° 27.1’<br />

T s= 165° 17.6’<br />

+Coα= 357° 48.6’<br />

T a= 523° 06.2’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 688° 44.4’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 328° 44.4’<br />

δ = 29° 07.7’ N<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 25° 09.2’<br />

A z = 030.0°<br />

h i = 25°19.7’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 25°18.8’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 38.0’<br />

h v = 25°11.2’<br />

h s = 25°09.2’<br />

Δh = + 2.0’<br />

Tc = 06 h 20 m 02 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 23 m 27 s 01/06/2007<br />

Tc = 06 h 22 m 24 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 25 m 49 s 01/06/2007<br />

Tc = 06 h 24 m 57 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 28 m 22 s 01/06/2007<br />

Tc = 06 h 25 m 59 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 29 m 24 s 01/06/2007<br />

Tc = 06 h 27 m 34 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 30 m 59 s 01/06/2007<br />

Tc = 06 h 29 m 37 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

Tm = 18 h 33 m 02 s 01/06/2007<br />

T c = 06 h 31 m 15 s<br />

K = + 03 m 25 s<br />

T m = 18 h 34 m 40 s 01/06/2007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 18 h<br />

I m = 23 m 27 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 005°52.7’<br />

T s= 165° 43.2’<br />

+Coα= 349° 00.7’<br />

T a= 514° 43.9’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 680° 22.9’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 320° 22.9’<br />

δ = 17° 50.7’ S<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 52° 17.1’<br />

A z = 082.7°<br />

h i = 52°27.9’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 52°27.0’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 52°21.7’<br />

h s = 52°17.1’<br />

Δh = + 4.6’<br />

T m = 18 h<br />

I m = 25 m 49 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 006°28.3’<br />

T s= 166° 18.8’<br />

+Coα= 335° 30.3’<br />

T a= 501° 49.1’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 667° 27.3’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 307° 27.3’<br />

δ = 57° 11.7’ S<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 43° 37.4’<br />

A z = 143.5°<br />

h i = 43°47.9’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 43°47.0’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 43°40.7’<br />

h s = 43°37.4’<br />

Δh = + 1.3<br />

T m = 18 h<br />

I m = 28 m 22 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 007°06.7’<br />

T s= 167° 57.2’<br />

+Coα= 027° 49.3’<br />

T a= 194° 46.5’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 360° 24.7’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 000° 24.7’<br />

δ = 46° 55.3’ S<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 71° 30.2’<br />

A z = 180.9°<br />

h i = 71°38.1’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 71°37.2’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.7’<br />

h v = 71°31.3’<br />

h s = 71°30.2’<br />

Δh = + 1.1’<br />

T m = 18 h<br />

I m = 29 m 24 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 007°22.2’<br />

T s= 167° 13.7’<br />

+Coα= 076° 03.7’<br />

T a= 243° 17.4’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 408° 55.6’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 0498 55.6’<br />

δ = 26° 17.8’ S<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 46° 48.2’<br />

A z = 260.8°<br />

h i = 46°54.1’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 46°43.2’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 46°46.9’<br />

h s = 46°48.2’<br />

Δh = - 1.3’<br />

T m = 18 h<br />

I m = 30 m 59 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 007°46.3’<br />

T s= 167° 36.8’<br />

+Coα= 053° 26.0’<br />

T a= 221° 02.8’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 386° 41.0’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 026° 41.0’<br />

δ = 56° 42.5’ S<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 56° 01.1’<br />

A z = 206.1°<br />

h i = 56°05.7’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 56°04.8’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 55°58.5’<br />

h s = 56°01.1’<br />

Δh = - 2.6’<br />

T m = 18 h<br />

I m = 33 m 02 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 008°16.6’<br />

T s= 168° 07.1’<br />

+Coα= 062° 12.5’<br />

T a= 230° 19.6’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 395° 57.8’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 035° 57.8’<br />

δ = 08° 53.1’ N<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 39° 03.7’<br />

A z = 311.7°<br />

h i = 39°08.1’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 39°07.2’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 39°00.9’<br />

h s = 39°03.7’<br />

Δh = - 2.8’<br />

T m = 18 h<br />

I m = 34 m 40 s<br />

T s= 159° 50.5’<br />

I s= 008°41.4’<br />

T s= 168° 31.9’<br />

+Coα= 033° 51.6’<br />

T a= 202° 23.5’<br />

+λ s+ =+165° 38.2’ E<br />

t a= 368° 01.7’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 008° 01.7’<br />

δ = 09° 54.4’ N<br />

φ = 28° 25.7’ S<br />

h s = 50° 53.0’<br />

A z = 347.4°<br />

h i = 50°57.1’<br />

+γ c = - 0.9’<br />

h o = 50°56.2’<br />

C 1 = 14.4’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 50°49.9’<br />

h s = 50°53.0’<br />

Δh = - 3.1’


ESERCIZIO n°6:<br />

Al crepuscolo mattutino del 18Maggio 2007 nell’Oceano Pacifico settentrionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Alpheraz 04 h 05 m 20 s<br />

24°55.7’<br />

Enif 04 h 07 m 10 s<br />

37° 30.7’<br />

Altair 04 h 08 m 50 s<br />

51° 30.7’<br />

Nunki 04 h 10 m 20 s 19°28.2’<br />

Rasalhague 04 h 12 m 30 s 57° 41.7’<br />

Alphecca 04 h 15 m 23 s 47° 54.7’<br />

Alioth 04 h 17 m 43 s 36° 08.7’<br />

Polaris 04 h 19 m 07 s 44° 16.7’<br />

Sono noti e=12 m, γ c=-2.4, K=-2 m 13 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=44°25.7’ N, λ=163°38.2’E , v=16 nodi, Rv=140°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

f) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 03 h 07 m 18/05/2007<br />

- λf + = -11 h E<br />

Tm = 16 h 07 m 17/05/2007<br />

Alpheraz Enif Altair Nunki Rasalhague Aphecca Alioth Polaris<br />

Tc =04 h 05 m 20 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 03 m 07 s 17/05/2007<br />

T m = 16 h<br />

I m = 03 m 07 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 000° 46.9’<br />

T s= 115° 45.4’<br />

+Coα=357° 48.7’<br />

T a= 473° 34.1’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 113° 34.1’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 277° 12.3’<br />

δ = 29° 07.7’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 24° 46.2’<br />

A z = 072.6°<br />

h i = 24°55.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 24°53.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 37.9’<br />

h v = 24°45.0’<br />

h s = 24°46.2’<br />

Δh = - 1.2’<br />

Tc =04 h 07 m 10 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 04 m 57 s 17/05/2007<br />

Tc =04 h 08 m 50 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 06 m 37 s 17/05/2007<br />

Tc =04 h 10 m 20 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 08 m 07 s 17/05/2007<br />

Tc =04 h 12 m 30 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 10 m 17 s 17/05/2007<br />

Tc =04 h 15 m 23 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 13 m 10 s 17/05/2007<br />

Tc =04 h 17 m 43 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

Tm = 16 h 15 m 30 s 17/05/2007<br />

T c =04 h 19 m 07 s<br />

K = - 02 m 13 s<br />

T m = 16 h 16 m 54 s 17/05/2007<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 16 h<br />

I m = 04 m 57 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 001°14.5’<br />

T s= 116° 13.0’<br />

+Coα= 033° 51.7’<br />

T a= 150° 04.7’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 313° 42.9’<br />

δ = 09° 54.4’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 37° 20.6’<br />

A z = 116.4°<br />

h i = 37° 30.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 37° 28.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 38.7’<br />

h v = 37°20.8’<br />

h s = 37°20.6’<br />

Δh = + 0.2’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 06 m 37 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 001°39.5’<br />

T s= 116° 38.0’<br />

+Coα= 062° 12.6’<br />

T a= 178° 50.6’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 342° 28.8’<br />

δ = 08° 53.1’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 51° 20.8’<br />

A z = 151.6°<br />

h i = 51° 30.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 51° 28.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 39.2’<br />

h v = 51° 21.3’<br />

h s = 51° 20.8’<br />

Δh = + 0.5’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 08 m 07 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 002°02.1’<br />

T s= 117° 00.6’<br />

+Coα= 076° 03.8’<br />

T a= 193° 04.4’<br />

+λ s+=+163° 38.2’ E<br />

t a= 356° 42.6’<br />

δ = 26° 17.3’ S<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 19° 13.2’<br />

A z = 176.9°<br />

h i = 19°28.2’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 19°25.8’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 37.2’<br />

h v = 19°16.8’<br />

h s = 19°13.2’<br />

Δh = + 3.6’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 10 m 17 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 002° 34.7’<br />

T s= 117° 33.2’<br />

+Coα= 096° 10.5’<br />

T a= 213° 43.7’<br />

+λ s+=+163° 38.2’ E<br />

t a= 377° 21.9’<br />

δ = 12° 33.1’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 57° 30.3’<br />

A z = 210.4°<br />

h i = 57° 41.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 57°39.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 39.3’<br />

h v = 57°32.4’<br />

h s = 57°30.3’<br />

Δh = + 2.1’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 13 m 10 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 003°18.0’<br />

T s= 118° 16.5’<br />

+Coα= 126° 14.5’<br />

T a= 244° 31.0’<br />

+λ s+=+163° 38.2’ E<br />

t a= 408° 09.2’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 48° 09.2’<br />

δ = 26° 41.2’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 47° 44.2’<br />

A z = 261.7°<br />

h i = 47° 54.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 47°52.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 39.1’<br />

h v = 47°47.2’<br />

h s = 47°44.2’<br />

Δh = + 3.0’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 15 m 30 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 003°53.1’<br />

T s= 118° 51.6’<br />

+Coα= 166° 24.1’<br />

T a= 285° 15.7’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 448° 53.9’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 88° 53.9’<br />

δ = 55° 55.3’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 35° 58.8’<br />

A z = 316.2°<br />

h i = 36° 08.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 36°06.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 37.9’<br />

h v = 35°58.0’<br />

h s = 35°58.8’<br />

Δh = - 0.8’<br />

T m = 16 h<br />

I m = 16 m 54 s<br />

T s= 114° 58.5’<br />

I s= 004°14.2’<br />

T s= 119° 12.7’<br />

+Coα= 320° 26.0’<br />

T a= 439° 38.7’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 079° 38.7’<br />

+λ s+ =+ 163° 38.2’ E<br />

t a= 243° 16.9’<br />

δ = 89° 17.8’ N<br />

φ = 44° 25.7’ N<br />

h s = 44° 06.5’<br />

A z = 000.9°<br />

h i = 44° 16.7’<br />

+γ c = - 2.4’<br />

h o = 44°14.3’<br />

C 1 = 13.8’<br />

C 2 = 37.0’<br />

h v = 44°05.1’<br />

h s = 44°06.5’<br />

Δh = - 1.4’


ESERCIZIO n°7:<br />

Al crepuscolo mattutino del 16 Luglio 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 07 h 20 m 12 s<br />

25°59.5’<br />

Aldebaran 07 h 22 m 52 s<br />

21°30.7’<br />

Acamar 07 h 24 m 42 s<br />

77°30.9’<br />

Canapus 07 h 25 m 55 s 43°50.7’<br />

Miaplacidus 07 h 28 m 02 s 31°30.5’<br />

Achernar 07 h 30 m 15 s 72°58.4’<br />

Al Nair 07 h 32 m 32 s 48°37.7’<br />

Fomalhaut 07 h 34 m 52 s 51°10.3’<br />

Diphda 07 h 36 m 22 s 61°40.4’<br />

Sono noti e=11 m, γc=1.7’, K=+0 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°25.7’ S , λ=163°38.2’E , v=14 nodi, Rv=158°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

g) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 06 h 15 m 16/07/07<br />

- λf + = - 11 h ETm appros. = 19 h 16 m 15/07/07<br />

Hamal Aldebaran Acamar Canopo Miaplacidus Achernar Al Nair Fomalhaut Diphda<br />

Tc = 07 h 20 m 12 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 20 m 22 s 15/07/07<br />

T m = 19 h<br />

I m = 20 m 22 s<br />

Tc = 07 h 22 m 52 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 23 m 02 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 24 m 42 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 24 m 52 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 25 m 55 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 26 m 05 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 28 m 02 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 28 m 12 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 30 m 15 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 30 m 27 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 32 m 32 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 32 m 42 s 15/07/07<br />

Tc = 07 h 34 m 52 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 19 h 35 m 02 s 15/07/07<br />

T c = 07 h 36 m 22 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

T m= 19 h 36 m 32 s 15/07/07<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 005° 06.3’<br />

T s= 223° 21.4’<br />

+Coα= 328° 06.0’<br />

T a= 551° 27.4’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 191° 27.4’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 355° 05.6’<br />

δ = 23° 29.9’ N<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 25° 54.6’<br />

A z = 5.0°<br />

h i = 25°59.5’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 26°01.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 38.0’<br />

h v = 25°53.4’<br />

h s = 25°54.6’<br />

Δh = - 1.6’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 23 m 02 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 005° 46.4’<br />

T s= 224° 01.5’<br />

+Coα= 290° 54.8’<br />

T a= 515° 06.3’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 155° 06.3’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 318° 44.5’<br />

δ = 16° 31.6’ N<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 21° 21.2’<br />

A z = 042.8°<br />

h i = 21°30.7’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 21°32.4’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 37.5’<br />

h v = 21°24.1’<br />

h s = 21°21.2’<br />

Δh = + 2.9’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 20 m 22 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 006° 14.0’<br />

T s= 224° 29.1’<br />

+Coα= 315° 21.8’<br />

T a= 539° 50.9’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 179° 50.9’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 343° 28.1’<br />

δ = 40° 16.1’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 77° 25.1’<br />

A z = 094.6°<br />

h i = 77°30.9’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 77°32.6’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.8’<br />

h v = 77°26.6’<br />

h s = 77°25.1’<br />

Δh = + 1.5’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 26 m 05 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 006° 32.3’<br />

T s= 224° 47.4’<br />

+Coα= 263° 58.7’<br />

T a= 488° 46.1’<br />

-360° 46.1’<br />

T a= 128° 46.1’<br />

+λ s+=+ 163° 38.2’ E<br />

t a= 292° 24.3’<br />

δ = 52° 41.8’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 43° 45.8’<br />

A z = 129.1°<br />

h i = 43°50.7’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 43°52.4’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.0’<br />

h v = 43°45.6’<br />

h s = 43°45.8’<br />

Δh = - 0.2’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 28 m 12 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 007° 04.2’<br />

T s= 225° 19.3’<br />

+Coα= 221° 41.9’<br />

T a= 447° 01.2’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 087° 01.2’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 250° 39.4’<br />

δ = 69° 45.0’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 31° 24.5’<br />

A z = 157.5°<br />

h i = 31°30.5’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 31°31.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 31°23.8’<br />

h s = 31°24.5’<br />

Δh = - 0.7’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 30 m 27 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 007° 38.0’<br />

T s= 225° 53.1’<br />

+Coα= 335° 29.8’<br />

T a= 561° 22.9’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 201° 22.9’<br />

+λ s+=+163° 38.2’ E<br />

t a= 365° 01.1’<br />

t a= 005° 01.1’<br />

δ = 57° 11.5’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 72° 55.5’<br />

A z = 189.3°<br />

h i = 72°58.4’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 73°00.1’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.7’<br />

h v = 72°54.2’<br />

h s = 72°55.5’<br />

Δh = - 1.3’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 32 m 42 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 008 11.8’<br />

T s= 226° 26.9’<br />

+Coα= 027° 48.8’<br />

T a= 254° 15.7’<br />

+λ s+=+163° 38.2’ E<br />

t a= 417° 54.9’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 057° 54.9’<br />

δ = 46° 55.3’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 48° 34.6’<br />

A z = 241.0°<br />

h i = 48°37.7’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 48°39.4’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.1’<br />

h v = 48°32.7’<br />

h s = 48°34.6’<br />

Δh = - 1.9’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 35 m 02 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 008° 46.9’<br />

T s= 227° 02.0’<br />

+Coα= 015° 28.6’<br />

T a= 242° 30.6’<br />

+λ s+ =+163° 38.2’ E<br />

t a= 406° 08.8’<br />

-360° 00.0’<br />

t a= 046° 00.6’<br />

δ = 29° 34.7’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 51° 08.8’<br />

A z = 271.4°<br />

h i = 51°10,3’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 51°12.0’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.2’<br />

h v = 51°06.4’<br />

h s = 51°08.8’<br />

Δh = - 2.4’<br />

T m = 19 h<br />

I m = 36 m 32 s<br />

T s= 218° 15.1’<br />

I s= 009° 09.5’<br />

T s= 227° 24.6’<br />

+Coα= 349° 00.3’<br />

T a= 576° 24.9’<br />

-360° 00.0’<br />

T a= 216° 24.9’<br />

+λ s +=+163° 38.2’ E<br />

t a= 380° 03.1’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 020° 03.1’<br />

δ = 17° 56.5’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 61° 39.1’<br />

A z = 316.6°<br />

h i = 61°40.4’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 61°41.1’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.5’<br />

h v = 61°34.8’<br />

h s = 61°39.1’<br />

Δh = - 4.3’


ESERCIZIO n°8:<br />

Al crepuscolo serale del 22 Ottobre 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Luna 08 h 10 m 12 s<br />

Acrux 08 h 12 m 52 s<br />

23° 16.8’<br />

Al Nair 08 h 15 m 42 s<br />

83°00.9’<br />

Altair 08 h 18 m 45 s 32°00.7’<br />

Kaus Australis 08 21 m 02 s 52°16.5’<br />

Scheddi 08 h 23 m 15 s 61° 40.4’<br />

51°58.5’ (lembo inferiore)<br />

Sono noti e=15 m, γc=2.7’, K=+0 m 32 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=44°22.7’ S , λ=168°18.2’E , v=20 nodi, Rv=158°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

h) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 18 h 32 m 22/10/07<br />

- λ f + = - 11 h E<br />

Tm appros. = 07 h 32 m 22/10/07<br />

Luna Acrux Al Nair Altair KausAustralis Scheddi<br />

Tc = 08 h 10 m 12 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

Tm= 08 h 10 m 42 s 22/10/07<br />

T m = 08 h<br />

I m = 10 m 42 s<br />

T ((= 173° 20.8’<br />

I (( = 002° 33.2’<br />

pp = 02.0’<br />

T ((= 175° 56.0’<br />

+λ s+ =+168°18.2’ E<br />

t a= 344° 14.2’<br />

Tc = 08 h 12 m 52 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

Tm= 08 h 13 m 12 s 22/10/07<br />

Tc = 08 h 15 m 42 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

Tm= 08 h 16 m 14 s 22/10/07<br />

Tc = 08 h 18 m 45 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

Tm= 08 h 19 m 17 s 22/10/07<br />

Tc = 08 h 21 m 02 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

Tm= 08 h 21 m 34 s 22/10/07<br />

T c = 08 h 23 m 15 s<br />

K = + 00 m 32 s<br />

T m= 08 h 23 m 47 s 22/10/07<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

δ = - 09° 39.5’ S<br />

pp = + 02.7’<br />

δ = 09° 36.8’ S<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 52° 39.9’<br />

A z = 26.3°<br />

h i = 51°48.5’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 51° 51.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 57.0’<br />

C 3 = 33.1’<br />

h v = 52°36.2’<br />

h s = 52°39.9’<br />

Δh = - 2.7’<br />

T m = 08 h<br />

I m = 13 m 12 s<br />

T s= 150° 22.7’<br />

I s= 003° 18.5’<br />

T s= 153° 41.2’<br />

+Coα= 173° 15.3’<br />

T a= 326° 56.5’<br />

+λ s+ =+168°18.2’ E<br />

t a= 495° 14.7’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 135° 14.7’<br />

δ = 63° 08.4’ S<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 23° 13.6’<br />

A z = 200.2°<br />

h i = 23° 16.8’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 23° 19.5’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 37.5’<br />

h v = 23°11.2’<br />

h s = 23°13.6’<br />

Δh = - 2.4’<br />

T m = 08 h<br />

I m = 16 m 14 s<br />

T s= 150° 22.7’<br />

I s= 004° 04.2’<br />

T s= 154° 26.9’<br />

+Coα= 027° 48.7’<br />

T a= 182° 15.6’<br />

+λ s+ =+168°18.2’ E<br />

t a= 350° 33.8’<br />

δ = 46 55.5’ S<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 82° 55.8’<br />

A z = 115.5°<br />

h i = 83°00.9’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 83°03.6’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.8’<br />

h v = 82°57.6’<br />

h s = 82°55.8’<br />

Δh = + 1.8’<br />

T m = 08 h<br />

I m = 19 m 17 s<br />

T s= 150° 22.7’<br />

I s= 004° 50.0’<br />

T s= 155° 13.7’<br />

+Coα= 062° 12.5’<br />

T a= 217° 26.2’<br />

+λ s+ =+168° 18.2’ E<br />

t a= 385° 44.4’<br />

- 360° 00.0’<br />

t a= 025° 44.4’<br />

δ = 08° 53.4’ N<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 31° 52.2’<br />

A z = 329.6°<br />

h i = 32°00.7’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 32°03.4’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.0’<br />

h v = 31°56.6’<br />

h s = 31°52.2’<br />

Δh = + 4.4’<br />

T m = 08 h<br />

I m = 21 m 44 s<br />

T s= 150° 22.7’<br />

I s= 005° 24.4’<br />

T s= 155° 47.1’<br />

+Coα= 083° 49.7’<br />

T a= 239° 36.8’<br />

+λ s+ =+168° 18.2’ E<br />

t a= 407° 55.0’<br />

- 360° 00.0<br />

t a= 47° 55.0’<br />

δ = 34° 23.0’ S<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 52° 12.8’<br />

A z = 268.4°<br />

h i = 52°16.5’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 52°19.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 52°11.8’<br />

h s = 52°12.8’<br />

Δh = + 1.0’<br />

T m = 08 h<br />

I m = 23 m 47 s<br />

T s= 150° 22.7’<br />

I s= 005° 57.7’<br />

T s= 156° 20.4’<br />

+Coα= 33° 07.7’<br />

T a= 189° 28.1’<br />

+λ s+ =+168° 18.2’ E<br />

t a= 357° 46.3’<br />

δ = 16° 05.5’ S<br />

φ = 44° 22.7’ S<br />

h s = 61° 39.0’<br />

A z = 4.5°<br />

h i = 61° 40.4’<br />

+γ c = 2.7’<br />

h o = 61° 43.1’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.7’<br />

h v = 61°37.0’<br />

h s = 61°39.0’<br />

Δh = - 2.0’


ESERCIZIO n°9:<br />

Al crepuscolo serale del 16 Settembre 2007 nell’Oceano Pacifico meridionale si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Luna 05 h 50 m 12 s<br />

Acrux 05 h 55 m 52 s<br />

33°40.8’<br />

Al Nair 05 h 59 m 42 s<br />

53°50.9’<br />

Altair 06 h 03 m 45 s 39°02.7’<br />

Rasalhague 06 08 m 02 s 33°50.5’<br />

Scheddi 06 h 10 m 15 s 46°25.4’<br />

47°25.5’(lembo inferiore)<br />

Sono noti e=11 m, γc=1.7’, K=+0 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°25.7’ S , λ=163°38.2’W , v=17, nodi, Rv=58°<br />

Determinare la posizione astronomica ai minimi quadrati all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

i) eliminazione dell’ambiguità del cronometro e della data.<br />

tm = 18 h 50 m 16/09/07<br />

- λ f - = + 11 h W<br />

Tm appros. = 29 h 50 m 16/09/07<br />

T m appros. = 05 h 50 m 17/09/07<br />

Luna Acrux Al Nair Altair Rasalhague Scheddi<br />

Tc = 05 h 50 m 12 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 05 h 50 m 22 s 17/09/07<br />

T m = 05 h<br />

I m = 50 m 22 s<br />

T ((= 198° 01.9’<br />

I (( = 012° 01.1’<br />

pp = 10.2’<br />

T ((= 210° 13.2’<br />

+λ s- =-163° 38.2’ W<br />

t a= 046° 35.0’<br />

δ = - 24° 21.5’ S<br />

pp = - 06.2’<br />

δ = 24° 27.7’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 48° 08.3’<br />

A z = 277.8°<br />

h i = 47°25.5’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 47°27.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 57.0’<br />

C 3 = 33.1’<br />

h v = 48°11.5’<br />

h s = 48°08.3’<br />

Δh = + 2.2’<br />

Tc = 05 h 55 m 52 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 05 h 56 m 02 s 17/09/07<br />

Tc = 05 h 59 m 42 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 05 h 59 m 52 s 17/09/07<br />

Tc = 06 h 03 m 45 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm=06 h 03 m 55 s 17/09/07<br />

Tc = 06 h 08 m 02 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

Tm= 06 h 08 m 12 s 17/09/07<br />

T c = 06 h 10 m 15 s<br />

K = + 00 m 10 s<br />

T m= 06 h 10 m 25 s 17/09/07<br />

Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati Calcolati<br />

T m = 05 h<br />

I m = 56 m 02 s<br />

T s= 070° 45.5’<br />

I s= 014° 00.3’<br />

T s= 084° 45.8’<br />

+Coα= 173° 15.4’<br />

T a= 258° 01.2’<br />

+λ s- =- 163° 38.2’ W<br />

t a= 094° 23.0’<br />

δ = 63° 08.6’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 33° 31.4’<br />

A z = 212.7°<br />

h i = 33°40.8’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 33°42.5’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 37.5’<br />

h v = 33°34.2’<br />

h s = 33°31.4’<br />

Δh = - 2.8’<br />

T m = 05 h<br />

I m = 59 m 52 s<br />

T s= 070° 45.5’<br />

I s= 014° 58.0’<br />

T s= 085° 43.5’<br />

+Coα= 027° 48.6’<br />

T a= 113° 32.1’<br />

+360° 00.0’<br />

T a= 473° 32.1’<br />

+λ s- =- 163° 38.2’ E<br />

t a= 309° 53.9’<br />

δ = 46 55.6’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 53° 49.2’<br />

A z = 117.4°<br />

h i = 53°50.9’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 53°52.6’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.8’<br />

h v = 53°46.6’<br />

h s = 53°49.2’<br />

Δh = - 2.6’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 03 m 55 s<br />

T s= 085° 47.9’<br />

I s= 000 58.9’<br />

T s= 086° 46.8’<br />

+Coα= 062° 12.4’<br />

T a= 148° 59.2’<br />

+360° 00.0’<br />

T a= 508° 59.2’<br />

+λ s-=- 163° 38.2’ E<br />

t a= 345° 21.0’<br />

δ = 08° 53.4’ N<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 38° 51.5’<br />

A z = 18.7°<br />

h i = 39°02.7’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 38°04.4’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.0’<br />

h v = 38°57.6’<br />

h s = 38°51.5’<br />

Δh = + 6.1’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 08 m 12 s<br />

T s= 085° 47.9’<br />

I s= 002 03.3’<br />

T s= 087° 51.2’<br />

+Coα= 096° 10.5’<br />

T a= 184° 02.7’<br />

+λ s- =- 163° 38.2’ E<br />

t a= 20° 24.5’<br />

δ = 12° 33.3’ N<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 33° 44.3’<br />

A z = 335.8°<br />

h i = 33°50.5’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 33°52.2’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 38.4’<br />

h v = 31°44.8’<br />

h s = 33°44.3’<br />

Δh = + 0.5’<br />

T m = 06 h<br />

I m = 10 m 25 s<br />

T s= 085° 47.9’<br />

I s= 002 36.7’<br />

T s= 088° 24.6’<br />

+Coα= 33° 07.6’<br />

T a= 121° 32.2’<br />

+360° 00.0’<br />

T a= 481° 32.2’<br />

+λ s-=-163° 38.2’ E<br />

t a= 317° 54.0’<br />

δ = 16° 05.5’ S<br />

φ = 40° 25.7’ S<br />

h s = 46° 15.3’<br />

A z = 68.7°<br />

h i = 46°25.4’<br />

+γ c = 1.7’<br />

h o = 46°27.1’<br />

C 1 = 14.2’<br />

C 2 = 39.7’<br />

h v = 46°21.0’<br />

h s = 46°15.3’<br />

Δh = + 5.7’


A-1)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Dicembre<br />

2001, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 04 h 30 m 10 s<br />

43°59.3’<br />

Markab 04 h 32 m 20 s<br />

64°21.8’<br />

Vega 04 h 33 m 04 s<br />

41°12.3’<br />

Kockab 04 h 35 m 41 s 31°38.3’<br />

Sono noti: e=10m, γc= -2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°50.2’ N, λ=167°15.2’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

j) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17h 30m 13/12/2006<br />

- λf- = + 11h W<br />

Tm= 28h 30m 13/12/2006<br />

Tm= 04h 30m 14/12/2006<br />

k) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 04 h 31 m 20 s 14/12/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 04 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 04 h 33 m 30 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im =31 m 20 s<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 7° 36.2’<br />

Tm = 04<br />

Ts=150° 29.8’<br />

hi = 43°59.3’ +Coα=328° 10.8’<br />

+γc =- 2.0’ Ta=478° 40.6’<br />

ho = 43°57.3’ + λs- =167° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 311° 25 .4<br />

C2 = 39.1’ δ = 23° 28.3’ N<br />

hv = 46°50.8’ φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 43°47.7’ hs = 43°47.7’<br />

Δh = + 3.1’ Az = 107.7°<br />

Δh = +3.1’<br />

h<br />

Im =33 m 30 s<br />

Ts = 142° 53.6’<br />

Is = 8° 08.8’<br />

Ts= 151° 02.4’<br />

hi = 64°21.8’ +Coα= 013° 47.4’<br />

+γc =- 2.0’ Ta= 164° 49.8’<br />

ho = 64°19.8’ + λs- =- 167° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = -02° 25.4<br />

C2 = 39.5’<br />

360°<br />

hv = 64°13.7 ta= 357° 34.6<br />

hs = 64° 17.0’ δ = 15° 12.9’ N<br />

Δh = - 3,3 φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 64° 17.0’<br />

Az = 174.6°<br />

Δh = - 3,3


Tc = 04 h 33 m 34 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 04 h 34 m 44 s 14/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 04 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=04 h 36 m 51 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 04 h<br />

Im=34 m 44 s<br />

Tm= 04 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 41°12.3’<br />

+γc =- 2.0’<br />

ho = 41°10.3’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.9’<br />

hv = 41°03.6’<br />

hs = 41°08.3’<br />

Δh = - 4.7<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 8° 42.4’<br />

Ts= 151° 36.0’<br />

+Coα= 80° 45.5’<br />

Ta= 232° 21.5’<br />

+ λs-= -167° 15.2’ W<br />

ta= 065° 06 .3<br />

δ = 38° 47.2’ N<br />

φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 41° 08.3’<br />

Az = 290.1°<br />

Δh = -4.7<br />

Risoluzione con trasporto grafico<br />

hi = 31°38.3’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 31° 40.3’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.4’<br />

hv = 31°33.1’<br />

hs = 31°29.5’<br />

Δh = 3,6<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 9° 05.2’<br />

Ts= 151° 58.8’<br />

+Coα= 137° 20.4’<br />

Ta= 289° 19.2’<br />

+ λs-=- 167°15.2’ W<br />

ta= 122°04.0’<br />

δ = 74° 08.7’ N<br />

φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 31° 29.5’<br />

Az = 344.1°<br />

Δh = 3,6


A-2)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Dicembre<br />

2006, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 04 h 30 m 10 s<br />

46° 22.3’<br />

Markab 04 h 32 m 20 s<br />

64° 22.3’<br />

Vega 04 h 33 m 04 s<br />

41° 18,9’<br />

Kockab 04 h 35 m 41 s 31° 31.1’<br />

Sono noti: e=10m, γc=2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=49°50.2’ N, λ=167°15.2’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

l) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

Tm = 17 h 30 m 13/12/2006<br />

- λf- = + 11 h W<br />

Tm = 28 h 30 m 13/12/2006<br />

Tm = 04 h 30 m 14/12/2006<br />

m) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 04 h 31 m 20 s 14/12/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 04 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 04 h 33 m 30 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im =31 m 20 s<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 7° 36.2’<br />

Tm = 04<br />

Ts=150° 17.7’<br />

hi = 46°22.3’ +Coα=328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=478° 24.0’<br />

ho = 46°24.3’ + λs- =167° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 311° 08 .8<br />

C2 = 39.1’ δ = 23° 29.3’ N<br />

hv = 46°13.8’ φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 46°15.1’ hs = 46° 15.1’<br />

Δh = - 1.3’ Az = 98.1<br />

Δh = - 2.7’<br />

h<br />

Im =33 m 30 s<br />

Ts = 142° 41.5’<br />

Is = 8° 08.8’<br />

Ts= 150° 50.3’<br />

hi = 64°22.3’ +Coα= 013°41.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 164° 31.6’<br />

ho = 64°24.3’ + λs- =- 167° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = -02° 43.6<br />

C2 = 39.5’<br />

360°<br />

hv = 64°18.2 ta= 357° 16.4<br />

hs = 64° 17.8’ δ = 15° 14.7’ N<br />

Δh = - 0,4 φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 64° 17.8’<br />

Az = 173.9<br />

Δh = - 0,4


Tc = 04 h 33 m 34 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 04 h 34 m 44 s 14/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 04 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=04 h 36 m 51 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 04 h<br />

Im=34 m 44 s<br />

Tm= 04 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 41°25.2’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 41°27.2’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.9’<br />

hv = 41°20.5’<br />

hs = 41°18,9’<br />

Δh = 1.6<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 8° 42.4’<br />

Ts= 151° 23.9’<br />

+Coα= 80° 42.8’<br />

Ta= 232° 06.7’<br />

+ λs-=-167° 15.2’ W<br />

ta= 064° 51.5<br />

δ = 38° 47.4’ N<br />

φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 41° 18,9’<br />

Az = 290.0°<br />

Δh = 1.6’<br />

Risoluzione con trasporto grafico<br />

hi = 31°34.5’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 31°36.5’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.4’<br />

hv = 31°29.3’<br />

hs = 31°31.1’<br />

Δh = - 1.8’<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 9° 05.2’<br />

Ts= 151° 46.7’<br />

+Coα= 137° 20.2’<br />

Ta= 289° 06.9’<br />

+ λs-= - 167°15.2’ W<br />

ta= 120° 51.7’<br />

δ = 74° 07.3’ N<br />

φ = 40° 50.2’ N<br />

hs = 31° 31.1’<br />

Az = 344.0°<br />

Δh = - 1.8’


A-3)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Gennaio<br />

2007, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 05 h 30 m 10 s<br />

61°50.5’<br />

Diphda 05 h 32 m 20 s<br />

54°55.6’<br />

Vega 05 h 33 m 04 s<br />

22°57.7’<br />

Kockab 05 h 35 m 41 s 34 ° 54.5’<br />

Sono noti: e=10m, γc=2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=49°50.2’ N, λ=177°15.2’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

n) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 17h 20m 13/1/2007<br />

- λf- = + 12h W<br />

Tm = 29h 20m 13/1/2007<br />

Tm = 05h 20m 14/1/2007<br />

o) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 05 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 05 h 31 m 20 s 14/1/2007<br />

HAMAL DIPHDA<br />

Tc = 05 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 05 h 33 m 30 s 14/1/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 05 h<br />

Im =31 m 20 s<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 7° 51.3’<br />

Tm = 05<br />

Ts=196° 09.6’<br />

hi = 61°50.5’ +Coα=328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=524° 15.9<br />

ho = 61°52.5’ + λs- =177° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 347° 00.7<br />

C2 = 38.9’ δ = 23° 29.9’ N<br />

hv = 61°45.8’ φ = 49° 50.2’ N<br />

hs = 41°46.2’ hs = 61°46.2’<br />

Δh = - 0.4’ Az = 154.2°<br />

Δh = - 0.4’<br />

h<br />

Im =33 m 30 s<br />

Ts =188° 17.3’<br />

Is = 8° 23.9’<br />

Ts= 196°41.2’<br />

hi = 55°04.3’ +Coα= 349°00.8’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 545°42.0’<br />

ho = 55° 06.3’ + λs- =- 177°15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = 378° 26.8’<br />

C2 = 38.1’<br />

-360°<br />

hv = 54°58.8 ta = 018° 26.8’<br />

hs = 54°55.6’ δ = 17° 57.0’ S<br />

Δh = 3.2 φ = 49° 50.2’ N<br />

hs = 54°55.6’<br />

Az = 211.1°<br />

Δh = +3.2


Tc = 05 h 33 m 34 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 05 h 34 m 44 s 14/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 05 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=05 h 36 m 51 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 05 h<br />

Im= 34 m 44 s<br />

Tm= 05 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 22°57.7’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 22°59.7’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.1’<br />

hv = 22°52.2’<br />

hs = 22°48.0’<br />

Δh = 4.2<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 8° 42.4’<br />

Ts= 196° 59.7’<br />

+Coα= 80° 42.7’<br />

Ta= 277° 42.4’<br />

+ λs-=-177° 15.2’ W<br />

ta= 100° 27 .2<br />

δ = 38° 47.2’ N<br />

φ = 49° 50.2’ N<br />

hs = 22° 48.0’<br />

Az = 303.7°°<br />

Δh = 4.2’<br />

Risoluzione con trasporto grafico<br />

hi = 35°00.1<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 35°02.1’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.0’<br />

hv = 34°54.5’<br />

hs = 34°54.5’<br />

Δh = 0.0’<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 9° 05.2’<br />

Ts= 197° 12.5’<br />

+Coα= 137° 19.7’<br />

Ta= 334° 32.2’<br />

+ λs-=-177° 15.2’ W<br />

ta= 157° 17.0’<br />

δ = 74° 07.2’ N<br />

φ = 49° 50.2’ N<br />

hs = 34 ° 54.5’<br />

Az = 352.6°<br />

Δh = 0.0


B - 1)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Dicembre<br />

2001, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 04 h 35 m 10 s<br />

46°15.3’<br />

Markab 04 h 37 m 20 s<br />

64°41.8’<br />

Vega 04 h 39 m 04 s<br />

41°12.3’<br />

Kockab 04 h 41 m 41 s 31°18.3’<br />

Sono noti: e=15m, γc=+2.5, K=-4 m 43 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°35.7’ N, λ=167°15.2’W, v=20 nodi, Rv=120°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

p) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17h 30m 13/12/2006<br />

- λf- = + 11h W<br />

Tm= 28h 30m 13/12/2006<br />

Tm= 04h 30m 14/12/2006<br />

q) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 35 m 10 m<br />

K = - 4 m 43 s<br />

Tm = 04 h 30 m 27 s 14/12/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 04 h 37 m 20 s<br />

K = - 4 m 43 s<br />

Tc = 04 h 32 m 37 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im =30 m 27 s<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 7° 38.8’<br />

Tm = 04<br />

Ts=150° 32.4’<br />

hi = 46°15.3’ +Coα=328° 10.8’<br />

+γc =+ 2.5’ Ta=478° 43.2’<br />

ho = 46°17.8’ + λs- =167° 15.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta= 311° 28.0<br />

C2 = 39.1’ δ = 23° 28.3’ N<br />

hv = 46°10.0’ φ = 40° 35.7’ N<br />

hs = 46° 05.2’ hs = 46°05.2’<br />

Δh = + 4.8’ Az = 97.7°<br />

Δh = +4.8’<br />

h<br />

Im =32 m 37 s<br />

Ts = 142° 53.6’<br />

Is = 8° 10.6’<br />

Ts= 151° 04.2’<br />

hi = 64°41.8’ +Coα= 013° 47.4’<br />

+γc =+ 2.5’ Ta= 164° 51.6’<br />

ho = 64°54.3’ + λs- =-167° 15.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta = -02° 23.6’<br />

C2 = 39.5’<br />

360°<br />

hv = 64°36.9 ta= 357°36.4<br />

hs = 64°32.1’ δ = 15° 12.9’ N<br />

Δh = + 4,8 φ = 40° 35.7’ N<br />

hs = 64° 32.1’<br />

Az = 174.3°<br />

Δh =+4.8


Tc = 04 h 39 m 04 s<br />

K = - 4 m 43 s<br />

Tm= 04 h 34 m 21 s 14/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 04 h 41 m 41 s<br />

K = - 4 m 43 s<br />

Tm=04 h 36 m 58 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 04 h<br />

Im=34 m 21 s<br />

Tm= 04 h<br />

Im = 36 m 58 s<br />

hi = 41°12.3’<br />

+γc =+ 2,5’<br />

ho = 41°15.8’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 38.9’<br />

hv = 41°07.8’<br />

hs = 41°07.3’<br />

Δh = + 0,5<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 8° 36.7’<br />

Ts= 151° 30.3’<br />

+Coα= 80° 45.5’<br />

Ta= 232° 15.8’<br />

+ λs-=-167° 15.2’ W<br />

ta= 065° 00.6<br />

δ = 38° 47.2’ N<br />

φ = 40° 35.7’ N<br />

hs = 41° 07.3’<br />

Az = 290.3°<br />

Δh = 0.5<br />

hi = 31°18.3’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 31° 20.3’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 38.4’<br />

hv = 31° 01.8’<br />

hs = 31° 00.9’<br />

Δh = 0.9’<br />

Ts= 142° 53.6’<br />

Is= 9° 16.0’<br />

Ts= 152° 09.6’<br />

+Coα= 137° 20.4’<br />

Ta= 289° 30.0’<br />

+ λs-=- 167°15.2’ W<br />

ta= 122°14.8’<br />

δ = 74° 08.7’ N<br />

φ = 40° 35.7’ N<br />

hs = 31° 00.9’<br />

Az = 344.4°<br />

Δh = 0.9<br />

Trasporto(da ridisegnare il grafico)<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Δt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 6 m 31 s 1.4 120 97.7 4.8 -1.2 1.1<br />

Markab 4 m 20 s 0.8 120 174.3 5.5 0.3 1.2<br />

Vega 2 m 37 s 0.7 120 290.3 0.5 0.4 2.1<br />

Kockab ----- ----- ----- 344.4 0.9 ---- 0.9


B - 2)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Dicembre<br />

2006, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 04 h 30 m 10 s<br />

46° 22.3’<br />

Markab 04 h 32 m 20 s<br />

64° 22.3’<br />

Vega 04 h 33 m 04 s<br />

41° 18,9’<br />

Kockab 04 h 35 m 41 s 31° 31.1’<br />

Sono noti: e=10m, γc=2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=47°47.5’ N, λ=169°20.7’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

r) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

Tm = 17 h 30 m 13/12/2006<br />

- λf- = + 11 h W<br />

Tm = 28 h 30 m 13/12/2006<br />

Tm = 04 h 30 m 14/12/2006<br />

s) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 04 h 31 m 20 s 14/12/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 04 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 04 h 33 m 30 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im =31 m 20 s<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 7° 36.2’<br />

Tm = 04<br />

Ts=150° 17.7’<br />

hi = 43°12.3’ +Coα=328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=478° 24.0’<br />

ho = 43°14.3’ + λs- =169° 20.7’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 309° 03.3’<br />

C2 = 39.1’ δ = 23° 29.3’ N<br />

hv = 43°07.8’ φ = 47° 47.5’ N<br />

hs = 43°06.8’ hs = 43° 06.8’<br />

Δh = + 1.0’ Az = 102.7<br />

Δh =+1.0<br />

h<br />

Im =33 m 30 s<br />

Ts = 142° 41.5’<br />

Is = 8° 08.8’<br />

Ts= 150° 50.3’<br />

hi = 57°19.3’ +Coα= 013°41.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 164° 31.6’<br />

ho = 64°21.3’ + λs- =- 169° 20.7’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = -04° 49.1’<br />

C2 = 39.4’<br />

360° 00.0<br />

hv = 64°15.1 ta= 355° 10.9’<br />

hs = 57°12.6’ δ = 15° 14.7’ N<br />

Δh = + 2.5’ φ = 47° 47.5’ N<br />

hs = 57° 12.6’<br />

Az = 171.4°<br />

Δh = +2.5


Tc = 04 h 33 m 34 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 04 h 34 m 44 s 14/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 04 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=04 h 36 m 51 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 04 h<br />

Im=34 m 44 s<br />

Tm= 04 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 44°50.2’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 44°52.2’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 39.0’<br />

hv = 44°45.6’<br />

hs = 44°42.5’<br />

Δh = + 3.1’<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 8° 42.4’<br />

Ts= 151° 23.9’<br />

+Coα= 80° 42.8’<br />

Ta= 232° 06.7’<br />

+ λs-=-169° 20.7’ W<br />

ta= 062° 46.0<br />

δ = 38° 47.4’ N<br />

φ = 47° 47.5’ N<br />

hs = 44° 42.5’<br />

Az = 282.7°<br />

Δh = +3.1’<br />

hi = 38°44.5’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 31°36.5’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.8’<br />

hv = 31°29.7’<br />

hs = 38°29.3’<br />

Δh = + 0.4’<br />

Ts= 142° 41.5’<br />

Is= 9° 05.2’<br />

Ts= 151° 46.7’<br />

+Coα= 137° 20.2’<br />

Ta= 289° 06.9’<br />

+ λs-= - 169°20.7’ W<br />

ta= 119° 46.2’<br />

δ = 74° 07.3’ N<br />

φ = 47° 47.5’ N<br />

hs = 38° 29.3’<br />

Az = 342.3°<br />

Δh = +0.4’<br />

Trasporto(da ridisegnare il grafico)<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Δt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 6 m 31 s 1.4 97.7 4.8 -1.2 1.1<br />

Markab 4 m 20 s 0.8 174.3 5.5 0.3 1.2<br />

Vega 2 m 37 s 0.7 290.3 3.1 0.4 2.1<br />

Kockab ----- ----- ----- 344.4 0.4 0.4


B - 3)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 13 Gennaio<br />

2007, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 05 h 30 m 10 s<br />

66°02.5’<br />

Diphda 05 h 32 m 20 s<br />

61°19.3’<br />

Vega 05 h 33 m 04 s<br />

20° 27.7’<br />

Kockab 05 h 35 m 41 s 30° 40.1’<br />

Sono noti: e=10m, γc=2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=45°25.2’ N, λ=176°27.5’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

t) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 17h 20m 13/1/2007<br />

- λf- = + 12h W<br />

Tm = 29h 20m 13/1/2007<br />

Tm = 05h 20m 14/1/2007<br />

u) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 05 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 05 h 31 m 20 s 14/1/2007<br />

HAMAL DIPHDA<br />

Tc = 05 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 05 h 33 m 30 s 14/1/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 05 h<br />

Im =31 m 20 s<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 7° 51.3’<br />

Tm = 05<br />

Ts=196° 09.6’<br />

hi = 66°02.5’ +Coα=328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=524° 15.9<br />

ho = 66°04.5’ + λs- =176° 27.5’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 347° 48.4’<br />

C2 = 39.6’ δ = 23° 29.9’ N<br />

hv = 65°58.5’ φ = 45° 25.2’ N<br />

hs = 65°56.2’ hs = 65°56.9’<br />

Δh = + 2.2’ Az = 151.6°<br />

Δh =+3.2’<br />

h<br />

Im =33 m 30 s<br />

Ts =188° 17.3’<br />

Is = 8° 23.9’<br />

Ts= 196°41.2’<br />

hi = 26°03.3’ +Coα= 349°00.8’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 545°42.0’<br />

ho = 26° 10.3’ + λs- =- 175°27.5’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = 370° 14.5’<br />

C2 = 39.5’<br />

-360°00.0<br />

hv = 26°00.2’ ta = 010° 14.5’<br />

hs = 25°57.0’ δ = 17° 57.0’ S<br />

Δh = + 3.2’ φ = 45° 25.2’ N<br />

hs = 25°57.0’<br />

Az = 190.8°<br />

Δh = +3.2’


Tc = 05 h 33 m 34 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 05 h 34 m 44 s 14/1/2007<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 05 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=05 h 36 m 51 s 14/1/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 05 h<br />

Im= 34 m 44 s<br />

Tm= 05 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 20° 27.7’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 20° 29.7’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.1’<br />

hv = 20° 22.2’<br />

hs = 20° 17.9’<br />

Δh = 4.3<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 8° 42.4’<br />

Ts= 196° 59.7’<br />

+Coα= 80° 42.7’<br />

Ta= 277° 42.4’<br />

+ λs-=-177° 15.2’ W<br />

ta= 100° 27 .2<br />

δ = 38° 47.2’ N<br />

φ = 45° 25.2’ N<br />

hs = 20° 17.9’<br />

Az = 305.2°<br />

Δh = 4.3’<br />

Risoluzione con trasporto grafico<br />

hi = 30° 40.1<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 30° 42.1’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.0’<br />

hv = 30° 34.5’<br />

hs = 30° 31.6’<br />

Δh = 2.9’<br />

Ts= 188° 17.3’<br />

Is= 9° 05.2’<br />

Ts= 197° 12.5’<br />

+Coα= 137° 19.7’<br />

Ta= 334° 32.2’<br />

+ λs-=-177° 15.2’ W<br />

ta= 157° 17.0’<br />

δ = 74° 07.2’ N<br />

φ = 45° 25.2’ N<br />

hs = 30 ° 31.6’<br />

Az = 352.9°<br />

Δh = 2.9


B - 4)<br />

Al crepuscolo serale del 10 Dicembre 2006 nel Pacifico settentrionale,si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 06 h 30 m 10 s<br />

46°42.3’<br />

Markab 06 h 32 m 20 s<br />

63°32.3’<br />

Vega 06 h 33 m 04 s<br />

40° 56.9’<br />

Kockab 06 h 35 m 41 s 32°10.3<br />

Sono noti e=10m, γc=2.0, K=-1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=41°50.2’ N, λ=168°15.2’E, v=15 nodi, Rv=240°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

v) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 17 h 30 m 10/12/2006<br />

+ λf - = - 11 h E<br />

Tm = 06 h 30 m 10/12/2006<br />

w) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 06 h 30 m 10 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 29 m 00 s 10/12/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 06 h 32 m 10 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 31 m 00 s 10/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 06 h<br />

Im = 29 m 00 s<br />

Ts= 168° 49.9’<br />

Is= 7° 16.2’<br />

Tm = 06<br />

Ts=176° 06.1’<br />

hi = 46°42.3’ +Coα=328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=504° 12.4’<br />

ho = 46°44.3’ + λs+ =168° 15.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 672° 27 .6<br />

C2 = 39.1’ - 360°<br />

hv = 46°37.8’ ta= 312° 27 .6<br />

hs = 46°39.2’ δ = 23° 29.9’ N<br />

Δh = - 1.4’ φ = 41° 50.2’ N<br />

hs = 46° 39.2’<br />

Az = 99.7<br />

Δh = -1.4’<br />

h<br />

Im = 31 m 00 s<br />

Ts= 168° 49.9<br />

Is = 7° 46.3’<br />

Ts= 176° 36.2’<br />

hi = 63°32.3’ +Coα= 13° 43.4’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 190° 19.6’<br />

ho = 65°34.3’ + λs+ = 168° 15.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = 358° 34.8’<br />

C2 = 39.5’ δ = 15° 14.7’ N<br />

hv = 63°18.2 φ = 41° 50.2’ N<br />

hs = 63°22.8’ hs = 63° 22.8’<br />

Δh = - 4.6’ Az = 176.9<br />

Δh = -4.6’


Tc = 06 h 33 m 04 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 32 m 54 s 10/12/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 06 h 35 m 41 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 34 m 31 s 10/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 06 h<br />

Im = 32 m 54 s<br />

Ts= 168° 49.9’<br />

Is= 8° 14.9’<br />

Tm = 06<br />

Ts= 177° 04.8’<br />

hi = 40° 56.9’ +Coα= 80° 42.8’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 257° 47.6’<br />

ho = 46° 58.9’ + λs +=168° 15.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 426°02.8’<br />

C2 = 39.1’ - 360°<br />

hv = 40°51.4’ ta = 66° 02 .8’<br />

hs = 40°49.0’ δ = 38° 47.4’ N<br />

Δh = + 2.4’ φ = 41° 50.2’ N<br />

hs = 40° 49.0’<br />

Az = 289.7°<br />

Δh = + 1.5’<br />

h<br />

Im = 34 m 31 s<br />

Ts= 168° 49.9<br />

Is = 8° 39.2’<br />

Ts= 177° 29.1’<br />

hi = 32°10.3’ +Coα=137° 20.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 314° 49.4’<br />

ho =32° 12.3’ + λs+ = 168° 15.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 483° 04.6’<br />

C2 = 38.4’ - 360° 00.0<br />

hv = 32°05.1’ ta = 123° 04.6’<br />

hs = 32°01.6’ δ = 74° 07.3’ N<br />

Δh = + 3.5’ φ = 41° 50.2’ N<br />

hs = 32° 01.6’<br />

Az = 341.9°<br />

Δh = +3.4<br />

Trasporto<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 5 m 31 s 1.4 240 96.9 2.3 -1.2 1.1<br />

Markab 3 m 21 s 0.8 240 174.4 0.9 0.3 1.2<br />

Vega 2 m 40 s 0.7 240 290.9 1.7 0.4 2.1<br />

Kockab ----- ----- 240 342.3 ---- 1.6


B - 5)<br />

Al crepuscolo serale del 10 Novembre 2001 nel Pacifico settentrionale,si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 06 h 30 m 10 s<br />

24°12.3’<br />

Markab 06 h 32 m 20 s<br />

53°52.3’<br />

Vega 06 h 33 m 04 s<br />

69° 19.9’<br />

Kockab 06 h 35 m 41 s 36°26.3’<br />

Sono noti e=10m, γc= 2.0, K=-1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=39°00.2’ N, λ=167°55.2’E, v=15 nodi, Rv=240°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

x) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17 h 30 m 10/11/2006<br />

+ λf = -11 h E<br />

Tm = 06 h 30 m 10/11/2006<br />

y) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 06 h 30 m 10 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 29 m 00 s 10/11/2006<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 06 h 32 m 10 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 31 m 00 s 10/11/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 06 h<br />

Im = 29 m 00 s<br />

Ts= 139° 27.8’<br />

Is= 7° 16.2’<br />

Tm = 06<br />

Ts= 146° 43.0’<br />

hi = 24°12.3’ +Coα= 328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 474° 49.3’<br />

ho = 24°14.3’ + λs +=167° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 642° 44.5’<br />

C2 = 37.9’ - 360°<br />

hv = 24°06.6’ ta= 282 44.5’<br />

hs = 24°04.6’ δ = 23° 28.8’ N<br />

Δh = + 2.0’ φ = 39° 00.2’ N<br />

hs = 24°04.6’<br />

Az = 78.5°<br />

Δh = + 2.3’<br />

h<br />

Im = 31 m 00 s<br />

Ts= 139° 27.8’<br />

Is = 7° 46.3’<br />

Ts= 147° 14.1’<br />

hi = 53°52.3’ +Coα= 13° 43.7’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 160° 57.8’<br />

ho = 53°54.3’ + λs +=167° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 328° 53.0’<br />

C2 = 39.3’ δ = 15° 13.0’ N<br />

hv = 53°48.0 φ = 39° 00.2’ N<br />

hs = 53° 49.2’ hs = 53° 49.2’<br />

Δh = - 1.2’ Az = 122.4<br />

Δh = -1.2’


Tc = 06 h 33 m 04 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 31 54 s 10/11/2006<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 06 h 35 m 41 m<br />

K = - 1 m 10 s<br />

Tm = 06 h 34 m 31 s 10/11/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 06 h<br />

Im = 31 54 s<br />

Ts= 139° 27.8’<br />

Is= 8° 14.9’<br />

Tm = 06<br />

Ts= 147° 42.7’<br />

hi = 69° 19.9’ +Coα= 80° 45.4’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 228° 28.1’<br />

ho = 69° 21.9’ + λs+ = 167° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 386°23 3’<br />

C2 = 39.7’ - 360°<br />

hv = 69° 16.0’ ta = 26° 43.3’<br />

hs = 69° 16.6 δ = 38° 47.3’ N<br />

Δh = - 0.6’ φ = 39° 00.2’ N<br />

hs = 69° 16.6’<br />

Az = 277.9°<br />

Δh = -0.6’<br />

h<br />

Im = 34 m 31 s<br />

Ts= 139° 27.8’<br />

Is = 8° 39.2’<br />

Ts= 148° 07.0’<br />

hi = 36°26.3’ +Coα=137° 20.7’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 285° 27.7’<br />

ho = 36°28.3’ + λs+ = 167° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 453 22.9’<br />

C2 = 38.4’ - 360°<br />

hv =36° 21.1’ ta = 093°22.9’<br />

hs = 36° 21.4’ δ = 74° 07.3’ N<br />

Δh = -0.3’ φ = 39° 00.2’ N<br />

hs = 36° 21.4’<br />

Az = 340.2°<br />

Δh = -0.3’<br />

Trasporto<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 5 m 31 s 1.4 240 78.7 4.0 -1.2 2.8<br />

Markab 3 m 21 s 0.8 240 122.7 1.9 0.3 2.2<br />

Vega 2 m 40 s 0.7 240 275.3 -2.2 0.4 -1.8<br />

Kockab ----- ----- 240 344.3 ---- 2.4


B - 6)<br />

Al crepuscolo serale del 1 Gennaio 2007 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 07 h 30 m 10 s<br />

62° 32.9’<br />

Markab 07 h 32 m 20 s<br />

62°42.3’<br />

Vega 07 h 33 m 04 s<br />

25° 46.9’<br />

Polaris 07 h 35 m 41 s 38°29.6’<br />

Sono noti e=10m, γc=2.0, K=-2 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=37°55.2’ N, λ=151°25.2’E , v=18 nodi, Rv=170°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

z) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17 h 40 m 1/1/2007<br />

- λf+ = - 10 h E<br />

Tm = 07 h 40 m 1/1/2007<br />

aa) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 07 h 30 m 10 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 28 m 00 s 1/1/2007<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 07 h 32 m 20 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 30 m 10 s 1/1/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 28 m 00 s<br />

Ts= 205°33.4’<br />

Is= 7° 01.1’<br />

Tm = 06<br />

Ts= 212° 34.5’<br />

hi = 62°32.9’ +Coα= 328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=540° 40.8’<br />

ho = 62°34.9’ + λs+ =151° 25.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 692° 06.0’<br />

C2 = 39.5’ - 360°<br />

hv = 62°28.8’ ta= 332° 06 .0<br />

hs = 62°25.1’ δ = 23° 29.9’ N<br />

Δh = + 3.7’ φ = 37° 55.2’ N<br />

hs = 62° 25.1’<br />

Az = 113.6°<br />

Δh = + 3.7’<br />

h<br />

Im = 30 m 00 s<br />

Ts= 205°33.4’<br />

Is= 7° 33.7’<br />

Ts= 212° 07.1’<br />

hi = 62°42.3’ +Coα= 13° 43.5’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 225° 50.6’<br />

ho = 62°44.3’ + λs+= 151° 25.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 377° 15.8’<br />

C2 = 39.5’ -360°00.0<br />

hv = 62°38.2’ ta = 017° 15.8’<br />

hs = 62°40.4’ δ = 15° 14.6’ N<br />

Δh = - 2.2’ φ = 37° 55.2’ N<br />

hs = 62° 40.4’<br />

Az = 218.6°<br />

Δh = -2.2’


Tc = 07 h 33 m 04 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 30 m 54 s 1/1/2007<br />

VEGA POLARIS<br />

Tc = 07 h 35 m 41 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 33 m 31 s 1/1/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 30 m 54 s<br />

Ts= 205°33.4’<br />

Is= 7° 49.8’<br />

Tm = 07<br />

Ts= 213° 23.2’<br />

hi = 25° 46.9’ +Coα= 80° 42.8’<br />

+γc = 2.0’ Ta=294° 06.0’<br />

ho = 25°48.9’ + λs+ =151° 25.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 444° 31.2<br />

C2 = 38.1’ - 360° 00.0<br />

hv = 25°41.4’ ta= 85° 31.2<br />

hs = 25°39.6’ δ = 38° 47.4’ N<br />

Δh = + 1.8’ φ = 37° 55.2’ N<br />

hs = 25° 39.6’<br />

Az = 300.4°<br />

Δh = +1.8’<br />

h<br />

Im = 33 m 31 s<br />

Ts= 205°33.4’<br />

Is= 8° 24.1’<br />

Ts= 213° 57.5’<br />

hi = 38°35.5’ +Coα= 319° 52.9’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 533° 50.4’<br />

ho = 38°37.5’ + λs+= 151° 25.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 685° 15.6’<br />

C2 = 38.7’ - 360°<br />

hv = 38°30.6’ ta = 325° 15.6’<br />

hs = 38°29.6’ δ = 89° 18.1’ N<br />

Δh = + 1.0’ φ = 37° 55.2’ N<br />

hs = 38° 29.6’<br />

Az = 0.5°<br />

Δh = +1.0’<br />

Trasporto<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 5 m 31 s 1.65 170 96.9 2.3 0.5 2.8<br />

Markab 3 m 20 s 1.0 170 174.4 0.9 1.0 1.9<br />

Vega 2 m 37 s 0.8 170 299.8 1.8 -0.5 1.3<br />

Polaris ----- ----- 170 0.5 ---- 2.0


B - 7)<br />

Al crepuscolo serale del 1 Gennaio 2001 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 07 h 30 m 10 s<br />

63°52.3’<br />

Markab 07 h 32 m 20 s<br />

59°56.3’<br />

Vega 07 h 33 m 04 s<br />

24°16.6<br />

Polaris 07 h 35 m 41 s 39°40.5’<br />

Sono noti e=10m, γc= +2.0, K=-2 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=38°55.2’ N, λ=153°55.2’E , v=18 nodi, Rv=170°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

bb) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17 h 40 m 1/1/2001<br />

- λf+ = - 10 h E<br />

Tm = 07 h 40 m 1/1/2001<br />

cc) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 07 h 30 m 10 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 28 m 00 s 1/1/2001<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 07 h 32 m 20 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 30 m 10 s 1/1/2001<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 28 m 00 s<br />

Ts= 205°59.9’<br />

Is= 7° 01.1’<br />

Tm = 06<br />

Ts= 213° 01.0’<br />

hi = 63°52.3’ +Coα= 328° 06.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta=541° 07.3’<br />

ho = 63°54.3’ + λs+ =153° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 695° 02.5’<br />

C2 = 39.6’ - 360°00.0’<br />

hv = 63°48.3’ ta= 335° 02.5’<br />

hs = 63°47.6’ δ = 23° 28.0’ N<br />

Δh = + 0.7’ φ = 38° 55.2’ N<br />

hs = 63° 47.6’<br />

Az = 118.8°<br />

Δh = + 0.7’<br />

h<br />

Im = 30 m 00 s<br />

Ts= 205°59.9’<br />

Is= 7°33.7’<br />

Ts= 213°33.6’<br />

hi = 59°56.3’ +Coα= 13°48.2’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 227° 21.8’<br />

ho = 59°58.3’ + λs+= 153° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 381° 17.0’<br />

C2 = 39.5’ -360°00.0<br />

hv = 59°52.2’ ta = 021° 17.0’<br />

hs = 59°48.8’ δ = 15° 12.6’ N<br />

Δh = + 3.4’ φ = 38° 55.2’ N<br />

hs = 59° 48.8’<br />

Az = 224.2°<br />

Δh = +3.4’


Tc = 07 h 33 m 04 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 30 m 54 s 1/1/2001<br />

VEGA POLARIS<br />

Tc = 07 h 35 m 41 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 33 m 31 s 1/1/2001<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 30 m 54 s<br />

Ts= 205°59.9’<br />

Is= 7° 49.8’<br />

Tm = 07<br />

Ts= 213° 49.7’<br />

hi = 24°16.6’ +Coα= 80° 46.0’<br />

+γc = 2.0’ Ta=294° 35.7’<br />

ho = 24°18.6’ + λs+ =153° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 448° 30.9’<br />

C2 = 37.9’ - 360°<br />

hv = 24°10.9’ ta= 88° 30.9’<br />

hs = 24°09.4’ δ = 38° 47.1’ N<br />

Δh = + 1.5’ φ = 38° 55.2’ N<br />

hs = 24° 09.4’<br />

Az = 301.4°<br />

Δh = +1.5<br />

h<br />

Im = 33 m 31 s<br />

Ts= 205°59.9’<br />

Is= 8° 24.1’<br />

Ts= 214° 24.0’<br />

hi = 39°40.5’ +Coα= 321° 35.9’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 535° 59.9’<br />

ho = 39°42.5’ + λs+= 153° 55.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta = 689° 55.1’<br />

C2 = 38.7’ - 360°<br />

hv = 39°35.6’ ta = 329° 55.1’<br />

hs = 39°33.1’ δ = 89° 16.3’ N<br />

Δh = + 2.5’ φ = 38° 55.2’ N<br />

hs = 39° 33.1’<br />

Az = 0.5°<br />

Δh =+2.5’<br />

Trasporto<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 5 m 31 s 1.65 170 131 4.0 1.3 5.3<br />

Markab 3 m 20 s 1.0 170 222.2 0.6 1.0 1.6<br />

Vega 2 m 37 s 0.8 170 299.8 -2.4 -0.5 -2.9<br />

Polaris ----- ----- 170 0.5 ---- -1.7


B - 8)<br />

Al crepuscolo mattutino del 14 Dicembre 2006 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Arcturus 06 h 15 m 14 s<br />

59°35.3’<br />

Denebola 06 h 18 m 22 s<br />

69°37.3’<br />

Regulus 06 h 21 m 14 s<br />

52°47.3’<br />

Polaris 06 h 23 m 37 s 33°34.3’<br />

Sono noti e=20 m, γc=-2.5, K=-4 m 14 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=33°58.2’ N, λ=172°05.2’W , v=20 nodi, Rv=295°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

dd) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 06 h 10 m 14/12/2006<br />

- λf - = + 12 h W<br />

Tm = 18 h 10 m 14/12/2006<br />

ee) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

ARCTURUS DENEBOLA<br />

Tc = 18 h 15 m 14 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 11 m 00 s 14/12/2006<br />

Tc = 18 h 18 m 22 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 14 m 08 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 18 h<br />

Im = 11 m 00 s<br />

Ts= 353°16.0’<br />

Is= 2° 45.5’<br />

Tm = 18<br />

Ts= 356° 01.5’<br />

hi = 59°35.3’ +Coα= 146° 00.5’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 502° 02.0’<br />

ho = 59°32.8’ + λs- = 172° 05.2’ W<br />

C1 = 12.1’ ta= 329° 56.8’<br />

C2 = 39.4’ δ = 19° 08.6’ N<br />

hv = 59°24.3’ φ = 33° 58.2’ N<br />

hs = 59°28.3’ hs = 59° 28,3’<br />

Δh = - 4.0’ Az = 111.3<br />

Δh = - 4.0’<br />

h<br />

Im = 14 m 08 s<br />

Ts= 353°16.0’<br />

Is= 3° 32.6’<br />

Ts= 356° 48.6’<br />

hi = 69°37.3’ +Coα= 182° 38.8’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 539° 27.4’<br />

ho = 70°34.8’ + λs-= 172° 05.2’ W<br />

C1 = 12.1’ ta = 367° 22.2’<br />

C2 = 39.7’ -360°<br />

hv = 69°26.6 ta = 007° 22.2’<br />

hs = 69°27.7’ δ = 14° 31.9’ N<br />

Δh = - 1.1’ φ = 33° 58.2’ N<br />

hs = 69° 27.7’<br />

Az = 200.7°<br />

Δh = +2.1’


REGULUS POLARIS<br />

Tc = 18 h 21 m 14 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 17 m 00 s 14/12/2006<br />

Tc = 18 h 23 m 37 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 19 m 23 s 14/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 18 h<br />

Im = 17 m 00 s<br />

Ts= 353°16.0’<br />

Is= 4° 15.7’<br />

Tm = 18<br />

Ts= 357° 31.7’<br />

hi = 52°47.3’ +Coα= 207° 48.7’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 565° 20.4’<br />

ho = 52°45.8’ + λs- = 172° 05.2’ W<br />

C1 = 12.1’ ta= 393° 15.2’<br />

C2 = 39.3’ - 360°<br />

hv = 52°37.2’ ta= 33° 15.2’<br />

hs = 53°35.4’ δ = 11° 58.0’ N<br />

Δh = + 1.8’ φ = 33° 58.2’ N<br />

hs = 52° 35.4’<br />

Az = 242.0°<br />

Δh = +1.8’<br />

h<br />

Im = 19 m 23 s<br />

Ts= 353°16.0’<br />

Is= 4° 51.5’<br />

Ts= 358° 07.5’<br />

hi = 33°34.3’ +Coα= 319° 18.1’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 677° 25.6’<br />

ho = 33°31.8’ + λs-= 172° 05.2’ W<br />

C1 = 12.1’ ta = 505° 20.4’<br />

C2 = 38.5’ -360°<br />

hv = 33°22.4 ta = 145° 20.4’<br />

hs = 33°23.6’ δ = 89° 18.0’ N<br />

Δh = - 1.2’ φ = 33° 58.2’ N<br />

hs = 33° 23.6’<br />

Az = 359.5°<br />

Δh = -1.2’<br />

Trasporto<br />

T<br />

( Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ hT<br />

Δ h = mcos<br />

Δ<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 8 m 27 s 2.8 295 109.1 -3.9 -2.8 -1.1<br />

Markab 5 m 15 s 1.7 295 198.2 2.1 -0.2 1.9<br />

Regulus 2 m 30 s 0.8 295 241.7 -3.1 0.5 -2.6<br />

Polaris ----- ----- 295 359.5 ---- -1.3


B - 10)<br />

Al crepuscolo mattutino del 14 Dicembre 2007 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Arcturus 06 h 15 m 14 s<br />

45°56.3’<br />

Denebola 06 h 18 m 22 s<br />

65°44.9’<br />

Regulus 06 h 21 m 14 s<br />

60°27.3’<br />

Polaris 06 h 23 m 37 s 37°24.0’<br />

Sono noti e=20 m, γc=-2.5, K=-4 m 14 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=37°38.2’ N, λ=172°45.2’E , v=20 nodi, Rv=295°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

a) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 06 h 10 m 14/12/2007<br />

- λf += - 12 h E<br />

Tm = 18 h 10 m 13/12/2007<br />

b) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

ARCTURUS DENEBOLA<br />

Tc = 06 h 15 m 14 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 11 m 00 s 13/12/2007<br />

Tc = 06 h 18 m 22 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 14 m 08 s 13/12/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 18 h<br />

Im = 11 m 00 s<br />

Ts= 352°02.6’<br />

Is= 2° 45.5’<br />

Tm = 18<br />

Ts= 354° 48.1’<br />

hi = 45°56.3’ +Coα= 145° 59.7’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 500° 47.8’<br />

ho = 45°53.8’ + λs+= 172° 45.2’ E<br />

C1 = 12.1’ ta= 673° 33.0’<br />

C2 = 39.0’ - 360° 00.0’<br />

hv = 45°44.9’ ta= 313° 33.0’<br />

hs = 45°41.8’ δ = 19° 08.3’ N<br />

Δh = + 3.1’ φ = 37° 38.2’ N<br />

hs = 45° 41.8’<br />

Az = 101.4°<br />

Δh = +3.1’<br />

h<br />

Im = 14 m 08 s<br />

Ts= 352°02.6’<br />

Is= 3°31.6’<br />

Ts= 355° 34.2’<br />

hi = 65°44.9’ +Coα= 182° 35.9’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 538° 10.1’<br />

ho = 65°42.4’ + λs+= 172° 45.2’ E<br />

C1 = 12.1’ ta = 710°55.3’<br />

C2 = 39.6’ -360°00.0<br />

hv = 65°34.1’ ta = 350° 55.3’<br />

hs = 65°31.5’ δ = 14° 31.5’ N<br />

Δh = + 2.6’ φ = 37° 38.2’ N<br />

hs = 65° 31.5’<br />

Az = 160.6°<br />

Δh = +2.6’


REGULUS POLARIS<br />

Tc = 18 h 21 m 14 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 17 m 00 s 13/12/2006<br />

Tc = 18 h 23 m 37 s<br />

K = - 4 m 14 s<br />

Tm = 18 h 19 m 23 s 13/12/2006<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 18 h<br />

Im = 17 m 00 s<br />

Ts= 352°02.6’<br />

Is= 4°15.7’<br />

Tm = 18<br />

Ts= 356°18.3’<br />

hi = 60°27.3’ +Coα= 207°47.8’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 564° 06.1’<br />

ho = 60°24.8’ +λs+ = 172° 45.2’ E<br />

C1 = 12.1’ ta= 736° 51.3’<br />

C2 = 39.3’ -720°00.0<br />

hv = 60°16.2’ ta= 16° 51.3’<br />

hs = 60°12.7’ δ = 11° 56.6’ N<br />

Δh = + 3.5’ φ = 37° 38.2’ N<br />

hs = 60° 12.7’<br />

Az = 214.8°<br />

Δh = +3.5’<br />

h<br />

Im = 19 m 23 s<br />

Ts= 352°02.6’<br />

Is= 4°51.5’<br />

Ts= 356°54.1’<br />

hi = 37°24.0’ +Coα= 319°26.2’<br />

+γc = - 2.5’ Ta= 676°20.3’<br />

ho = 38°21.5’ + λs+= 172°45.2’ E<br />

C1 = 12.1’ ta = 849°05.5’<br />

C2 = 38.8’ -720°<br />

hv = 38°12.4 ta = 129°05.5’<br />

hs = 37°11.3’ δ = 89°18.3’ N<br />

Δh = + 1.1’ φ = 37° 38.2’ N<br />

hs = 37° 11.8’<br />

Az = 359.3°<br />

Δh = +1.1<br />

Trasporto<br />

T<br />

( Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ hT<br />

Δ h = mcos<br />

Δ<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 8 m 27 s 2.8 295 101.2 -1.3 -2.8 -4.1<br />

Markab 5 m 15 s 1.7 295 158.9 -3.2 -1.2 -4.4<br />

Regulus 2 m 30 s 0.8 295 214.2 -2.6 0.1 -2.5<br />

Polaris ----- ----- 295 359.3 ---- 0.8


B - 11)<br />

Una nave in navigazione nel Oceano Pacifico settentrionale, al crepuscolo serale del 25 Dicembre<br />

2007, si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Hamal 05 h 30 m 10 s<br />

57°48.1’<br />

Markab 05 h 32 m 20 s<br />

60°59.4’<br />

Vega 05 h 33 m 04 s<br />

30°03.3’<br />

Kockab 05 h 35 m 41 s 27°42.3’<br />

Sono noti: e=10m, γc=2.0, K=1 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°00.2’ N, λ=177°55.2’W, v=15 nodi, Rv=150°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

c) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 17 h 30 m 25/12/2007<br />

- λf- = + 12 h W<br />

Tm= 29 h 30 m 25/12/2007<br />

Tm= 05 h 30 m 26/12/2007<br />

d) Calcolo di DH e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 05 h 30 m 10 m<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm = 05 h 31 m 20 s 26/12/2007<br />

HAMAL MARKAB<br />

Tc = 05 h 32 m 20 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tc = 05 h 33 m 30 s 26/12/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 05 h<br />

Im = 31 m 20 s<br />

Ts= 169° 19.4’<br />

Is= 7° 36.2’<br />

Tm = 05<br />

Ts= 176° 45.6’<br />

hi = 57°48.1’ +Coα= 328° 05.3’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 504°50.9’<br />

ho = 57°50.1’ + λs- =-177°55.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta= 326° 55.7’<br />

C2 = 39.2’ δ = 23° 30.0 N<br />

hv = 57°43.7’ φ = 40° 00.2’ N<br />

hs = 57°40.3’ hs = 57° 40.3’<br />

Δh = + 3.4’ Az = 110.6°<br />

Δh = +3.4’<br />

h<br />

Im = 33 m 30 s<br />

Ts= 169° 19.4’<br />

Is = 8° 08.8’<br />

Ts= 177° 28.2<br />

hi = 60°59.4’ +Coα= 013° 42.6’<br />

+γc = 2.0’ Ta= 191° 10.8’<br />

ho = 60°57.4’ + λs- =-177° 55.2’ W<br />

C1 = 14.4’ ta = 13° 15.6’<br />

C2 = 39.5’ δ = 15° 15.0’ N<br />

hv = 60°51.3’ φ = 40° 00.2’ N<br />

hs = 60°49.1’ hs = 60° 49.1’<br />

Δh = + 2.2’ Az = 207.3°<br />

Δh = +2.2’


Tc = 05 h 33 m 04 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm= 05 h 34 m 14 s 26/12/2007<br />

VEGA KOCKAB<br />

Tc = 05 h 35 m 41 s<br />

K = 1 m 10 s<br />

Tm=05 h 36 m 51 s 26/12/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm= 05 h<br />

Im= 34 m 14 s<br />

Tm= 05 h<br />

Im = 36 m 51 s<br />

hi = 30°03.3’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 30°05.3’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.4’<br />

hv = 29°57.1’<br />

hs = 29°55.1’<br />

Δh = + 2.0’<br />

Ts= 169° 19.4’<br />

Is= 8° 34.9’<br />

Ts= 177° 54.3’<br />

+Coα= 80° 45.5’<br />

Ta= 258° 39.8’<br />

+λs- = -177° 55.2’ W<br />

ta= 080° 44.6’<br />

δ = 38° 47.4’ N<br />

φ = 40° 00.2’ N<br />

hs = 29° 55.1’<br />

Az = 297.4°<br />

Δh = +2.0’<br />

hi = 27°42.3’<br />

+γc = 2.0’<br />

ho = 27°44.3’<br />

C1 = 14.4’<br />

C2 = 38.1’<br />

hv = 27°36.8’<br />

hs = 27°35.4’<br />

Δh = +1.4’<br />

Risoluzione con trasporto analitico<br />

Δ h = mcos Rv - Az , Δh<br />

= Δh<br />

+ Δh<br />

T<br />

( ) m T<br />

Ts= 169° 19.4’<br />

Is= 8° 59.2’<br />

Ts= 178° 19.6’<br />

+Coα= 137° 20.1’<br />

Ta= 315° 39.7’<br />

+ λ-s= -177°55.2’ W<br />

ta= 137° 44.5’<br />

δ = 74° 07.0’ N<br />

φ = 40° 00.2’ N<br />

hs = 27° 35.4’<br />

Az = 348.0°<br />

Δh = +3.9<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Hanal 5 m 31 s 1.4 150 112.3 -0.7 1.1 0.4<br />

Markab 3 m 21 s 0.8 150 208.4 -2.2 0.4 -1.8<br />

Regulus 2 m 37 s 0.6 150 296.7 -3.6 -0.5 -3.7<br />

Polaris ----- ----- 150 350.7 3.9 ---- 3.9


B - 12)<br />

Al crepuscolo serale del 25 Febbraio 2007 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Canopus 07 h 30 m 10 s<br />

72°15.3<br />

Acamar 07 h 32 m 20 s<br />

63°47.5’<br />

Sirio 07 h 33 m 04 s<br />

60° 36.1’<br />

Acrux 07 h 35 m 41 s 27°47.1’<br />

Sono noti e=15m, γc=-2.0, K=-2 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=39°20.2’ S, λ=171°50.0’E , v=16 nodi, Rv=120°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

e) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 19 h 40 m 25/02/2007<br />

- λf+ = - 12 h E<br />

Tm = 07 h 40 m 25/02/2007<br />

f) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

CANOPO ACAMAR<br />

Tc = 07 h 30 m 10 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 28 m 00 s Tc = 07<br />

25/02/2007<br />

h 32 m 20 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 30 m 10 s 25/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 28 m 00 s<br />

Ts= 259°46.0’<br />

Is= 7° 01.1’<br />

Tm = 07<br />

Ts= 266° 47.1’<br />

hi = 72°15.3’ +Coα= 263° 58.0’<br />

+γc = - 2.0’ Ta=530° 45.1’<br />

ho = 72°13.3’ + λs+ =171° 50.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 702° 35.3’<br />

C2 = 39.7’ - 360° 00.0<br />

hv = 72°07.4’ ta= 342° 35.3’<br />

hs = 72°05.0’ δ = 52° 42.1’ S<br />

Δh = + 2.4’ φ = 39°20.2’ S<br />

hs = 72° 05.0’<br />

Az = 143.9°<br />

Δh = +2.4<br />

h<br />

Im = 30 m 10 s<br />

Ts= 259°46.0’<br />

Is= 7° 33.7’<br />

Ts= 267° 19.7’<br />

hi = 63°47.5’ +Coα= 315° 22.0’<br />

+γc = - 2.0’ Ta= 582°41.7’<br />

ho = 63°45.5’ + λs+ = 171°50.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 754°31.9’<br />

C2 = 39.5’<br />

-720°00.0<br />

hv = 63°39.4’ ta= 034°31.9’<br />

hs = 63°37.5’ δ = 40° 16.7’ S<br />

Δh = + 1.9’ φ = 39° 20.2’ S<br />

hs = 63° 37.5’<br />

Az = 256.8°<br />

Δh = + 1.9’


Tc = 07 h 34 m 04 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 31 m 54 s 25/02/2007<br />

SIRIUS ACRUX<br />

Tc = 07 h 35 m 41 m<br />

K = - 2 m 10 s<br />

Tm = 07 h 33 m 31 s 25/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 07 h<br />

Im = 31 m 54 s<br />

Ts= 259°46.0’<br />

Is= 7° 59.8’<br />

Tm = 07<br />

Ts= 267° 45.8’<br />

hi = 60° 36.1’ +Coα= 258° 37.8’<br />

+γc = - 2.0’ Ta=526° 23.6’<br />

ho = 60° 34.1’ + λs+ =171° 50.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 698° 13.8’<br />

C2 = 38.8’ - 360°<br />

hv = 60°27.3’ ta= 338° 13.8’<br />

hs = 60°29.7’ δ = 16° 43.6’ S<br />

Δh = - 2.4’ φ = 39°20.2’ S<br />

hs = 60°29.7’<br />

Az = 46.2°<br />

Δh = -2.4’<br />

h<br />

Im = 33 m 31 s<br />

Ts= 259°46.0’<br />

Is= 8° 24.1’<br />

Ts= 268°10.1’<br />

hi = 27°47.1’ +Coα= 173°14.6’<br />

+γc = - 2.0’ Ta= 441°24.7’<br />

ho = 36° 45.1’ + λs+ = 171°50.2’ E<br />

C1 = 14.4’ ta= 613°14.9’<br />

C2 = 39.1’ - 360°00.0<br />

hv = 36° 38.6’ ta= 253° 14.9’<br />

hs = 27° 41.7 δ = 63° 08.3’ S<br />

Δh = -3.1 φ = 39°20.2’ S<br />

hs = 27°41.7’<br />

Az = 315.7°<br />

Δh = -3.1’<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv(°) Az(°) m h Δ T h Δ Δ h<br />

Canapo 5 m 31 s 1.46 120 160.8 0.6 1.1 2.6<br />

Acamar 3 m 20 s 0,85 120 256.1 4.3 -0.6 3.7<br />

Sirio 2 m 37 s 0.66 120 46 -2.4 0.4 -2.0<br />

Acrux ----- ----- 120 341.1 2.0 ---- 2.0


B – 13)<br />

Al crepuscolo mattutino del 30 Giugno 2007osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Fomalhaut 04 h 20 m 10 s<br />

63°28.3’<br />

Ankaa 04 h 22 m 20 s<br />

83° 10.2’<br />

Canopo 04 h 23 m 04 s<br />

35° 56.5’<br />

Menkar 04 h 25 m 41 s 38° 32.6’<br />

Sono noti e=15m, γc=+3.5, K=4 m 30 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=39°44.2’ S, λ=149°47.2’W , v=17 nodi, Rv=265°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

g) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 06 h 20 m 30/06/2007<br />

- λf- = + 10 h W<br />

Tm = 16 h 20 m 30/06/2007<br />

h) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Fomalhaut Ankaa<br />

Tc = 04 h 20 m 10 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 16 h 24 m 40 s 30/06/2007<br />

Tc = 04 h 22 m 20 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 16 h 26 m 50 s 30/06/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 16 h<br />

Im = 24 m 30 s<br />

Ts= 158° 20.6’<br />

Is= 06° 08.5’<br />

Tm = 16<br />

Ts= 164° 29.1’<br />

hi = 63°28.3’ +Coα= 15° 28.7’<br />

+γc = + 3.5’ Ta=179° 57.8’<br />

ho = 63°31.8’ + λs- =-149° 47.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta= 030° 10.6’<br />

C2 = 39.5’ δ = 29° 34.8’ S<br />

hv = 63°24.4’ φ = 39° 44.2’ S<br />

hs = 63°20.5’ hs = 63° 20.5’<br />

Δh = + 3.9’ Az = 283.0°<br />

Δh = +3.9’<br />

h<br />

Im = 26 m 50 s<br />

Ts= 158° 20.6’<br />

Is= 06° 43.6’<br />

Ts= 165° 04.2’<br />

hi = 83° 10.2’ +Coα= 353° 20.0’<br />

+γc = 3.5’ Ta= 518° 24.2’<br />

ho = 83° 13.7’ + λs- =- 149° 47.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta = 368° 37.0’<br />

C2 = 39.9’<br />

-360°<br />

hv = 83° 05.7’ ta = 008° 37.0’<br />

hs = 83° 01.7’ δ = 42° 15.6’ S<br />

Δh = + 4.0’ φ = 39° 44.2’ S<br />

hs = 83° 01.7’<br />

Az = 246.0°<br />

Δh = +4.0’


CANOPO Menkar<br />

Tc = 04 h 23 m 04 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 16 h 27 m 34 s 30/06/2007<br />

Tc = 04 h 25 m 41 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 16 h 30 m 11 s 30/06/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 16 h<br />

Im = 27 m 34 s<br />

Ts= 158° 20.6’<br />

Is= 06° 54.2’<br />

Tm = 16<br />

Ts= 165° 14.8’<br />

hi = 35° 56.5’ +Coα= 263° 58.8’<br />

+γc =+ 3.5’ Ta= 429° 13.6’<br />

ho = 36° 00.0’ + λs- =-149° 47.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta= 279° 26.4<br />

C2 = 38.7’ δ = 52° 41.8’ S<br />

hv = 35° 51.8’ φ = 39° 44.2’ S<br />

hs = 35° 47.9’ hs = 35° 47.9’<br />

Δh = + 3.9’ Az = 132.3°<br />

Δh = +3.9<br />

h<br />

Im = 30 m 11 s<br />

Ts= 158° 20.6’<br />

Is= 07° 34.0’<br />

Ts= 165° 54.6’<br />

hi = 38° 32.6’ +Coα= 314° 20.0’<br />

+γc = 3.5’ Ts= 480° 14.6’<br />

ho = 40° 36.1’ + λs- = -149° 47.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta= 330° 27.4’<br />

C2 = 37.9’ δ = 4° 07.3’ N<br />

hv = 40° 26.1’ φ = 39° 44.2’ S<br />

hs = 38° 24.8’ hs = 38° 24.8’<br />

Δh = + 1.3’ Az = 38.9°<br />

Δh = +1.3’<br />

’<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Fomalhaut 5 m 31 s 1.67 265 279 1.6 -0.8 0.8<br />

Ankaa 3 m 21 s 0,95 265 239.7 0.9 -0.8 0.1<br />

Canopo 2 m 37 s 0.74 265 132 1.2 -0.5 0.7<br />

Menkar ----- ----- 265 37.9 2.5 ---- 2.5


B -14)<br />

Al crepuscolo mattutino del 5 Marzo 2007 nel mar Tirreno si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Luna 04 h 20 m 10 s<br />

17°50.3’<br />

Giove 04 h 22 m 20 s<br />

34° 32.2’<br />

Polare 04 h 23 m 04 s<br />

40° 45.5’<br />

Vega 04 h 25 m 41 s 62° 42.6’<br />

Sono noti e=15m, γc=+1.5, K=4 m 30 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=41°20.2’ N, λ=13°20.0’E , v=20 nodi, Rv=165°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

i) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 05 h 20 m 5/03/2007<br />

- λf += - 1 h E<br />

Tm = 04 h 20 m 5/03/2007<br />

j) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 20 m 10 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 04 h 24 m 40 s 5/03/2007<br />

Luna Giove<br />

Tc = 04 h 22 m 20 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 04 h 26 m 50 s 5/03/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im = 24 m 30 s<br />

T((= 045° 24.1’<br />

I((= 05° 50.8’<br />

Tm = 04<br />

pp= 7.0’<br />

hi(( = 17°50.3’ T((= 51° 21.9’<br />

+γc = + 1.5’ + λs+= + 013° 20.2’ E<br />

ho = 17° 51.8’ t((= 064° 42.1’<br />

C1 = 13.1’ δ = 00° 07.8’ N<br />

C2 = 70.4’ pp = - 5.8’<br />

C3 = 32.4’ δ = 00° 02.0’ N<br />

hv = 18° 47.7’ φ = 41° 20.2’ N<br />

hs = 18° 44,3’ hs = 18°44,3’<br />

Δh = + 3.3’ Az = 252.7°<br />

Δh = +3.3<br />

h<br />

Im = 26 m 50 s<br />

T●= 325° 15.0’<br />

I●= 06° 42.5’<br />

T●= 331° 57.5’<br />

hi = 34° 32.2’ + λs+ =+013° 20.2’ W<br />

+γc = + 1.5’ t●= 345° 17.7<br />

ho = 34° 33.7’ δ = 12° 22.6’ S<br />

C1 = 13.1’ φ = 41° 20.2’ N<br />

C2 = 38.5’ hs = 34° 22.2’<br />

hv = 34° 25.3’ Az = 161.3°<br />

hs = 34° 22.2’ Δh = +3.1<br />

Δh = + 3.1’


Tc = 04 h 23 m 04 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 04 h 27 m 34 s 05/03/2007<br />

Polare Vega<br />

Tc = 04 h 25 m 41 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 04 h 30 m 11 s 05/03/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im = 27 m 34 s<br />

Ts= 222° 31.8’<br />

Is= 06° 54.2’<br />

Tm = 04<br />

Ts= 229° 26.0’<br />

hi = 40° 45.5’ +Coα= 320° 19.3’<br />

+γc =+ . 1.5’ Ta= 549° 45.3’<br />

ho = 40° 46.0’ + λs+ =+013° 20.2’ E<br />

C1 = 13.1’ ta= 563° 05.5’<br />

C2 = 38.9’ - 360<br />

hv = 40° 37.0’ ta= 203° 05.5’<br />

hs = 40° 41.6’ δ = 89° 18.1’ N<br />

Δh = - 4.6’ φ = 41° 20.2’ N<br />

hs = 40° 41.6’<br />

Az = 0.3°<br />

Δh = +1.2<br />

h<br />

Im = 30 m 11 s<br />

Ts= 222° 31.8’<br />

Is= 07° 34.0’<br />

Ts= 230° 05.8’<br />

hi = 62° 42.6’ +Coα= 080° 42.4’<br />

+γc = 1.5’ Ts= 310° 48.2’<br />

ho = 62° 43.1’ + λs+ = 013° 20.2’ E<br />

C1 = 13.1’ ta= 324° 08.4’<br />

C2 = 39.5’ δ = 38°47.0’ N<br />

hv = 62° 36.7’ φ = 41° 20.2’ N<br />

hs = 62° 37.9’ hs = 62° 37.9’<br />

Δh = - 1.2’ Az = 83.4°<br />

Δh = -1.2<br />

’<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Fomalhaut 5 m 31 s 1.86 165 249 3.7 0.2 3.9<br />

Ankaa 3 m 21 s 1.1 165 161.3 3.1 1.1 4.2<br />

Canopo 2 m 37 s 0.86 165 0.3 1.2 -0.8 -0.4<br />

Menkar ----- ----- 165 83.4 0.8 ---- -1.2


B – 15)<br />

Al crepuscolo serale del 5 Marzo 2007 nel mar Tirreno si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Castor 05 h 40 m 10 s<br />

62° 52.8’<br />

Rigel 05 h 42 m 20 s<br />

41° 30.8’<br />

Polare 05 h 43 m 04 s<br />

40° 56.5’<br />

Venere 05 h 45 m 41 s 19° 49.6’<br />

Sono noti e=15m, γc=+1.5, K=4 m 30 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°20.2’ N, λ=12°20.2’E , v=20 nodi, Rv=190°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

k) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 18 h 40 m 5/03/2007<br />

- λf += - 1 h E<br />

Tm = 17 h 40 m 5/03/2007<br />

l) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 05 h 40 m 10 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 44 m 40 s 5/03/2007<br />

Castor Rigel<br />

Tc = 05 h 42 m 20 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 46 m 50 s 5/03/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 17 h<br />

Im = 44 m 30 s<br />

Ts= 058°03.8’<br />

Is= 11°09.3’<br />

Tm = 17<br />

Ts= 069°13.1’<br />

hi(( = 62° 52.8’ + λs+ = +012°20.2’ E<br />

+γc = + 1.5’ ts = 081°33.3’<br />

ho = 62° 54.3’ Coα= 246° 13.8’<br />

C1 = 13.1’ ta= 327° 47.1’<br />

C2 = 39.5’ δ = 31° 52.3’ N<br />

hv = 62° 46.9’ φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 62° 48,3’ hs = 62° 48,3’<br />

Δh = - 1.4’ Az = 98.0°<br />

Δh = -1.4’<br />

h<br />

Im = 46 m 50 s<br />

Ts= 058°03.8’<br />

Is= 11°44.4’<br />

Ts= 069°48.2’<br />

hi = 41° 30.8’ + λs+ = +012°20.2’ E<br />

+γc = + 1.5’ ts = 082°08.4’<br />

ho = 41° 31.3’ Coα= 281° 16.7’<br />

C1 = 13.1’ ta= 363° 25.1’<br />

C2 = 38.9’<br />

-360°<br />

hv = 41° 23.3’ ta= 003° 34.0’<br />

hs = 41° 21.5’ δ = 08° 11.6’ S<br />

Δh = + 1.8’ φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 41° 21.5’<br />

Az = 184.7°<br />

Δh = +1.8


Tc = 05 h 43 m 04 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 47 m 34 s 05/03/2007<br />

Polare Venere<br />

Tc = 05 h 45 m 41 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 50 m 11 s 05/03/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 17 h<br />

Im = 47 m 34 s<br />

Ts= 058°03.8’<br />

Is= 11°55.5’<br />

Tm = 17<br />

Ts= 069°59.3’<br />

hi = 40° 56.5’ +Coα= 320°19.3’<br />

+γc =+ . 1.5’ Ta= 390°18.6’<br />

ho = 40° 57.0’ + λs+ =+012°20.2’ E<br />

C1 = 13.1’ ta= 402°38.8’<br />

C2 = 38.9’ -360°00.0<br />

hv = 40° 49.0’ ta= 042°38.8’<br />

hs = 40° 50.7’ δ = 89° 18.1’ N<br />

Δh = - 1.7’ φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 40° 50.7’<br />

Az = 359.3°<br />

Δh = -1.7<br />

h<br />

Im = 50 m 11 s<br />

T●= 043° 53.5’<br />

I●= 12° 32.8’<br />

T●= 056° 26.3’<br />

hi = 19° 49.6’ + λs+ =+012° 20.2’ E<br />

+γc = 1.5’ t●= 068° 46.5’<br />

ho = 19° 51.1’ δ = 05° 28.7’N<br />

C1 = 13.1’ φ = 40° 20.2’ N<br />

C2 = 37.3’ hs = 19° 39.8’<br />

C3 = 00.1’ Az = 260.2°<br />

hv = 19° 41.6’ Δh = +2.8<br />

hs = 19° 39.8’<br />

Δh = + 2.8’<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Fomalhaut 5 m 31 s 1.86 190 98.0 -0.9 0.0 -0.9<br />

Ankaa 3 m 21 s 1.1 190 184.7 1.8 1.1 2.9<br />

Canopo 2 m 37 s 0.86 190 359.3 -1.8 -0.8 -2.6<br />

Menkar ----- ----- 190 260.2 2.8 ---- 2.8


B -16)<br />

Al crepuscolo mattutino del 26 Gennaio 2007 nel mar Tirreno si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Giove 07 h 40 m 10 s<br />

23° 47.8’<br />

Dubhe 07 h 42 m 20 s<br />

48° 00.8’<br />

Rasalhague 07 h 43 m 04 s<br />

46° 52.5’<br />

Spica 07 h 45 m 41 s 33°12.6’<br />

Sono noti e=15m, γc=+1.5, K=4 m 30 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=40°20.2’ N, λ=165°20.2’E , v=20 nodi, Rv=190°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

m) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 06 h 40 m 26/01/2007<br />

- λf += - 11 h E<br />

Tm = 19 h 40 m 25/01/2007<br />

n) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 07 h 40 m 10 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 19 h 44 m 40 s 25/01/2007<br />

Giove Dubhe<br />

Tc = 07 h 42 m 20 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 19 h 46 m 50 s 25/01/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 19 h<br />

Im = 44 m 30 s<br />

T• = 158°06.1’<br />

I• = 11°07.5’<br />

T• = 169°13.6’<br />

Tm = 19<br />

hi = 23° 42.8’ + λs+ = +165°20.2’ E<br />

+γc = + 1.5’<br />

ho = 23° 43.3’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 37.8’<br />

hv = 23° 33.2’<br />

hs = 23° 37.8’<br />

Δh = - -4.4’<br />

t • = 334°33.8’<br />

δ = 21° 39.7’ S<br />

φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 23° 37.8’<br />

Az = 154.2°<br />

Δh = -4.4’<br />

h<br />

Im = 46 m 50 s<br />

hi = 48° 00.8’<br />

+γc = + 1.5’<br />

Ts= 049°42.3’<br />

Is= 11°44.4’<br />

Ts= 061°26.7’<br />

+ λs+ = +165°20.2’ E<br />

ts = 227°46.9’<br />

ho = 48° 02.3’ Coα= 193° 56.7’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 39.1’<br />

hv = 47° 54.5’<br />

hs = 47° 50.0’<br />

Δh = + 4.5’<br />

ta= 421° 43.6’<br />

-360°<br />

ta= 061° 43.6’<br />

δ = 61° 42.5’ N<br />

φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 47° 50.0’<br />

Az = 324.6°<br />

Δh = +4.5


Rasalhague Spica<br />

Tc = 07 h 43 m 04 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 19 h 47 m 34 s 25/01/2007<br />

Tc = 07 h 45 m 41 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 19 h 50 m 11 s 5/01/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 19 h<br />

Im = 47 m 34 s<br />

Ts= 049°42.3’<br />

Is= 11°55.5’<br />

Tm = 19<br />

Ts= 061°37.8’<br />

hi = 46° 52.5’ +Coα= 096°11.3’<br />

+γc =+ . 1.5’ Ta= 157°49.1’<br />

ho = 40° 53.0’ + λs+ =+165°20.2’ E<br />

C1 = 13.1’ ta= 322°09.3’<br />

C2 = 38.9’ δ = 12° 33.0’ N<br />

hv = 46° 44.0’ φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 46° 44.1’ hs = 46° 44.1’<br />

Δh = - 0.1’ Az = 119.1°<br />

Δh = -0.1<br />

h<br />

Im = 50 m 11 s<br />

Ts= 049°42.3’<br />

Is= 12° 32.8’<br />

Ts= 062° 15.1’<br />

hi = 33°12.6’ + λs+ =+165° 20.2’ E<br />

+γc = 1.5’ ts= 227° 35.3’<br />

ho = 33° 13.1’ +Coα= 158° 36.4’<br />

C1 = 13.1’ ta= 386° 11.7’<br />

C2 = 38.5’ ta= 026° 11.7’<br />

hv = 33° 04.7’ δ = 11° 12.0’S<br />

hs = 33° 02.4’ φ = 40° 20.2’ N<br />

Δh = + 2.5’ hs = 33° 02.4’<br />

Az = 211.1°<br />

Δh = +2.5<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Fomalhaut 5 m 31 s 1.86 190 154 -4.4 1.5 -2.9<br />

Ankaa 3 m 21 s 1.1 190 321 4.5 -0.7 3.8<br />

Canopo 2 m 37 s 0.86 190 119 -1.8 0.3- -2.1<br />

Menkar ----- ----- 190 211 -0.1 ---- -0.1


B-17)<br />

Al crepuscolo mattutino del 26 Gennaio 2007 nel mar Tirreno si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Giove 05 h 40 m 10 s<br />

25° 56.8’<br />

Dubhe 05 h 42 m 20 s<br />

46° 12.8’<br />

Rasalhague 05 h 43 m 04 s<br />

49° 27.5’<br />

Spica 05 h 45 m 41 s 34° 52.6’<br />

Sono noti e=15m, γc=+1.5, K=4 m 30 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=38°20.2’ N, λ=164°20.2’W , v=20 nodi, Rv=90°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

o) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm= 06 h 40 m 26/01/2007<br />

- λf -.= + 11 h W<br />

Tm = 17 h 40 m 26/01/2007<br />

p) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 05 h 40 m 10 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 44 m 40 s 26/01/2007<br />

Giove Dubhe<br />

Tc = 05 h 42 m 20 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 46 m 50 s 26/01/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 17 h<br />

Im = 44 m 30 s<br />

T• = 128°50.1’<br />

I• = 11°07.5’<br />

T• = 139°57.6’<br />

Tm = 17<br />

hi = 25° 56.8’ + λs- = - 164°20.2’ W<br />

+γc = + 1.5’<br />

ho = 25° 57.3’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 37.8’<br />

hv = 25° 48.2’<br />

hs = 23° 46.0’<br />

Δh = +2.2’<br />

t • = 335°37.4’<br />

δ = 21° 41.0’ S<br />

φ = 38° 20.2’ N<br />

hs = 25° 46.0’<br />

Az = 154.8°<br />

Δh = +2.2’<br />

h<br />

Im = 46 m 50 s<br />

hi = 46° 12.8’<br />

+γc = + 1.5’<br />

Ts= 020°35.5’<br />

Is= 11°44.4’<br />

Ts= 032°19.9’<br />

+ λs- = +164°20.2’ W<br />

ts = 227°59.7’<br />

ho = 46° 13.3’ Coα= 193° 56.7’<br />

C1 = 13.1’<br />

C2 = 39.1’<br />

hv = 46° 05.5’<br />

hs = 46° 08.5’<br />

Δh = - 3.0’<br />

ta= 421° 56.4’<br />

-360°<br />

ta= 061° 56.4’<br />

δ = 61° 42.5’ N<br />

φ = 40° 20.2’ N<br />

hs = 46° 08.5’<br />

Az = 322.9°<br />

Δh = -3.0


Rasalhague Spica<br />

Tc = 05 h 43 m 04 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 47 m 34 s 26/01/2007<br />

Tc = 05 h 45 m 41 m<br />

K = + 4 m 30 s<br />

Tm = 17 h 50 m 11 s 26/01/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 17 h<br />

Im = 47 m 34 s<br />

Ts= 020°35.5’<br />

Is= 11°55.5’<br />

Tm = 17<br />

Ts= 032°31.0’<br />

hi = 49° 27.5’ +Coα= 096°11.3’<br />

+γc =+ . 1.5’ Ta= 128°42.3’<br />

ho = 40° 29.0’ + λs- = -164°20.2’ W<br />

C1 = 13.1’ ta= 324°28.9’<br />

C2 = 38.9’ δ = 12° 33.0’ N<br />

hv = 49° 20.0’ φ = 38° 20.2’ N<br />

hs = 49° 17.1’ hs = 49° 17.1’<br />

Δh = - 2.9’ Az = 119.6°<br />

Δh = -2.9<br />

h<br />

Im = 50 m 11 s<br />

Ts= 020°35.5’<br />

Is= 12° 32.8’<br />

Ts= 032° 18.3’<br />

hi = 34° 52.6’ + λs- =- 164° 20.2’ E<br />

+γc = 1.5’ ts= 227° 58.1’<br />

ho = 34° 43.1’ +Coα= 158° 36.4’<br />

C1 = 13.1’ ta= 386° 34.5’<br />

C2 = 38.5’ ta= 026° 11.7’<br />

hv = 34° 44.7’ δ = 11° 12.0’S<br />

hs = 34° 44.8’ φ = 38° 20.2’ N<br />

Δh = - 0.1’ hs = 34° 44.8’<br />

Az = 211.8°<br />

Δh = -0.1<br />

Trasporto:<br />

Δ hT = mcos(<br />

Rv - Az)<br />

, Δh<br />

= Δhm<br />

+ ΔhT<br />

Astro Dt m Rv Az m h Δ T h Δ Δ h<br />

Fomalhaut 5 m 31 s 1.86 90 154.8 2.2 0.8 +3.0<br />

Ankaa 3 m 21 s 1.1 90 329.9 -3.0 -3.6 3.8<br />

Canopo 2 m 37 s 0.86 90 119.6 -2.9 0.7 -2.2<br />

Menkar ----- ----- 90 211.8 -0.1 ---- -0.1


C- 5)<br />

Al crepuscolo mattutino del 16 Febbraio 2007 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Rasalhague 04 h 54 m 17 s<br />

62°01.3’<br />

Antares 04 h 55 m 00 s<br />

43°43.3’<br />

Spica 04 h 56 m 20 s<br />

44° 03.3’<br />

Alkaid 04 h 58 m 30 s 51°09.3’<br />

Sono noti e=12 m, γc=0.0, K=+0 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=18°47.5’ N, λ=163°40.0’W , v=14 nodi, Rv=128°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

ff) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 05 h 23 m 16/02/2007<br />

- λf -= + 11 h W<br />

Tm = 16 h 23 m 16/02/2007<br />

gg) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Rasalahague Antares<br />

Tc = 04 h 54 m 17 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm =16 h 54 m 27 s Tc = 04<br />

16/02/2007<br />

h 55 m 00 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 16 h 55 m 10 s 16/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 16 h<br />

Im = 54 m 27 s<br />

Ts= 026° 16.0’<br />

Is= 13° 39.0’<br />

Tm = 16<br />

Im = 55<br />

Ts= 039° 55.0’<br />

hi = 62°01.3’ +Coα= 96° 11.1’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 135° 06.1’<br />

ho = 62°01.3’ +360°<br />

C1 = 13.9’ Ta= 495° 06.1’<br />

C2 = 38.6’ +λs - = 163° 40.0’W<br />

hv = 61° 53.8’ ta= 331° 26.1’<br />

hs = 61° 50.1’ δ = 12° 33.0’ N<br />

Δh = + 3.7’ φ = 18° 47.5’ N<br />

hs = 61° 50.1’<br />

Az = 98.6°<br />

Δh = +3.7’<br />

m 10 s<br />

Ts= 026° 16.0’<br />

Is= 13° 49.8’<br />

Ts= 040° 05.8’<br />

hi = 43°43.3’ +Coα= 112° 32.3’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 152° 38.1’<br />

ho = 43°43.3’ + 360°<br />

C1 = 13.9’ Ta= 512° 38.1’<br />

C2 = 39.2’ + λs-= 163° 40.0’ W<br />

hv = 43°30.4’ ta = 348° 58.1’<br />

hs = 43°35.4’ δ = 26° 27.0’ S<br />

Δh = - 5.0’ φ = 18° 47.5’ N<br />

hs = 43° 30.5’<br />

Az = 166.3°<br />

Δh = -5.0’


hh) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Spica Alkaid<br />

Tc = 04 h 56 m 20 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 16 h 56 m 30 s Tc = 04<br />

16/02/2007<br />

h 58 m 30 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 16 h 58 m 40 s 16/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 16 h<br />

Im = 56 m 30 s<br />

Ts= 026° 16.0’<br />

Is= 14° 09.8’<br />

Tm = 16<br />

Ts= 040° 25.8’<br />

hi = 44° 03.3’ +Coα= 158° 36.2’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 199° 02.0’<br />

ho = 44°03.3’ +λs- =- 163° 40.0’ W<br />

C1 = 13.9’ ta= 035° 22.0’<br />

C2 = 38.6’ δ = 11° 12.0’ S<br />

hv = 43° 55.8’ φ = 18° 47.5’ N<br />

hs = 44° 00.3’ hs = 44° 00.3’<br />

Δh = - 4.5’ Az = 262.6°<br />

Δh = -4.5’<br />

h<br />

Im = 58 m 40 s<br />

Ts= 026°16.0’<br />

Is= 14° 42.4’<br />

Ts= 040° 58.4’<br />

hi = 51°09.3’ +Coα= 153° 02.2’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 194° 00.6’<br />

ho = 51°09.3’ + λs-=- 163° 40.0’ E<br />

C1 = 13.9’ ta = 030° 20.6’<br />

C2 = 39.2’ δ = 49° 16.3’ N<br />

hv = 51°02.4’ φ = 18° 47.5’ N<br />

hs = 51°00.2’ hs = 51° 00.2’<br />

Δh = + 2.2’ Az = 328.4°<br />

Δh =+2.2


C- 6)<br />

Al crepuscolo mattutino del 16 Febbraio 2007 si osservano i seguenti astri:<br />

Astro Tempo (UTC) Altezza<br />

Deneb 05 h 34 m 17 s<br />

39°08.3’<br />

Rasalhague 05 h 35 m 00 s<br />

48°40.3’<br />

Arturo 05 h 36 m 20 s<br />

57° 20.0’??<br />

Dubhe 05 h 38 m 30 s 40°01.3’??<br />

Sono noti e=12 m, γc=0.0, K=+0 m 10 s , punto stimato all’istante dell’ultima osservazione:<br />

φ=39°47.5’ N, λ=13°40.0’E , v=14 nodi, Rv=128°<br />

Determinare la posizione astronomica all’istante dell’ultima osservazione.<br />

Risoluzione<br />

ii) eliminazione dell’ambiguità del cronometro.<br />

tm = 05 h 30 m 16/02/2007<br />

- λf +=-+ 1 h E<br />

Tm = 04 h 30 m 16/02/2007<br />

jj) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Deneb Rasalhague<br />

Tc = 04 34 m 17 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm =04 h 34 m 27 s Tc = 04 35<br />

16/02/2007<br />

m 00 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 04 h 35 m 10 s 16/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im = 34 m 27 s<br />

Ts= 205° 46.4’<br />

Is= 08° 38.2’<br />

Tm = 04<br />

Im = 35<br />

Ts= 214° 24.6’<br />

hi = 39°08.3’ +Coα= 049° 35.4’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 264° 00.0’<br />

ho = 39°08.3’ +λs += + 13° 40.8’E<br />

C1 = 13.9’ ta= 287° 40.8’<br />

C2 = 38.6’ δ = 45° 18.1’ N<br />

hv = 39°00.8’ φ = 39° 47.5’ N<br />

hs = 38°56.9’ hs = 38° 14.9’<br />

Δh = + 3.7’ Az = 58.6°<br />

Δh = +3.7’<br />

m 10 s<br />

Ts= 205° 46.4’<br />

Is= 08° 48.9’<br />

Ts= 214° 35.3’<br />

hi = 48°40.3’ +Coα= 096° 11.1’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 310° 46.4’<br />

ho = 48°40.3’ + λs+=+ 13° 40.0’ E<br />

C1 = 13.9’ ta = 324° 26.4’<br />

C2 = 39.2’ δ = 12° 33.0’ S<br />

hv = 48°33.4’ φ = 39° 47.5’ N<br />

hs = 48°31.3’ hs = 48° 31.3’<br />

Δh = + 2.1’ Az = 139.1°<br />

Δh = +2.1’


Da ricalcolare<br />

kk) Calcolo di Δh e Azimut degli astri osservati:<br />

Tc = 04 h 36 m 20 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 04 h 36 m 30 s 16/02/2007<br />

Arturo Dubhe<br />

Tc = 04 h 38 m 30 s<br />

K = + 0 m 10 s<br />

Tm = 04 h 38 m 40 s 16/02/2007<br />

Dati Calcolati Dati Calcolati<br />

Tm = 04 h<br />

Im = 36 m 30 s<br />

Ts= 205° 46.4’<br />

Is= 09° 09.0<br />

Tm = 04<br />

Ts= 214° 55.4’<br />

hi = 65° 56.3’ +Coα= 146° 00.0’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 360° 55.4’<br />

ho = 65° 56.3’ +λs+ =+ 13° 40.0’ E<br />

C1 = 13.9’ ta= 374° 35.4’<br />

C2 = 38.6’ -360° 00.0’<br />

hv = 65°48.8’ ta= 014° 35.4’<br />

hs = 65°49.8’ δ = 19° 08.4’ N<br />

Δh = - 1.0’ φ = 39° 47.5’ N<br />

hs = 65° 49.8’<br />

Az = 215.5°<br />

Δh = -1.0<br />

h<br />

Im = 38 m 40 s<br />

Ts= 205° 46.4’<br />

Is= 09° 41.6’<br />

Ts= 215° 28.0’<br />

hi = 40°01.3’ +Coα= 193° 56.6’<br />

+γc = 0.0’ Ta= 409° 24.6’<br />

ho = 40°01.3’ + λs+=+ 13° 40.0’ E<br />

C1 = 13.9’ ta = 423° 04.6’<br />

C2 = 39.2’ - 360° 00.0’<br />

hv = 39°55.4’ ta = 063° 04.6’<br />

hs = 39°53.2’ δ = 61° 42.6’ N<br />

Δh = + 1.2’ φ = 39° 47.5’ N<br />

hs = 39° 53.2’<br />

Az = 322.9°<br />

Δh =+1.2

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!