ertifikat inkora;;anti g[all-kwalità tal-edukazzjoni primarja f'Malta .... fl ...

01_02_09_pg14_15 31-01-2009 18:36 Page 2
OPINJONI
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
15
Frott l-g[aqal
minn pa;na 14
Dawn huma biss ftit milllista
twila ta’ investiment
barrani f’pajji]na. Fl-a[[ar
sentejn il-Malta Enterprise
approvat 41 pro;ett ;did ta’
investiment barrani dirett waqt
li approvat ukoll l-espansjoni
ta’ 29 fabbrika o[ra e]istenti.
Dan kollu juri bl-aktar mod
/ar li, minkejja d-diffikultajiet
kollha, Malta g[andha l-
potenzjal u hi kapa/i tassew li
sal-2015 issir fus re;jonali u
/entru ta’ e//ellenza f’diversi
oqsma. G[alhekk il-[tie;a tarriformi,
biex l-ekonomija
Maltija tkompli tattira aktar
investiment barrani u allura
aktar impjiegi ;odda biex
jag[mlu tajjeb g[at-tibdil li qed
i;;ib mag[ha l-qag[da pre]enti.
Id-de/i]jonijiet li [a l-Gvern
matul l-a[[ar snin, minkejja r-
re]istenza kbira li sab minn tal-
Labour, qed jag[tuh ra;un illum
li d-dinja qed tiffa//ja mumenti
diffi/li f’sitwazzjoni mwieg[ra
mal-erbat irjie[ tag[ha.
Waqt li pajji]i akbar u aktar
b’sa[[ithom minna, u
b’ri]orsi naturali ferm lil hinn
mill-;ebla tal-franka, qed
jisfaw i/edu quddiem din ilkri]i
dinjija, pajji]na –
minkejja /-/okon tieg[u –
baqa’ sod mal-art ji;;ieled
kontra l-kurrent.
Kapa/i tirre]isti
Ma jfissirx li m’a[niex
affettwati. Anzi l-previ]-
jonijiet tal-Kummissjoni juru
mod ie[or i]da l-istess
statistika turi kif Malta,
minkejja kollox, kienet kapa/i
tirre]isti quddiem l-inkwiet.
}gur li dan kollu mhux
ba]at fuq xi sixth sense jew
intwizzjoni i]da fuq sens
komun mibni fuq vi]joni
g[aqlija fit-tul.
■ Kieku l-PN fil-Gvern ra
biss sal-ponta ta’ mnie[ru
kieku llum qed niffa//jaw
qg[ad enormi b[al Spanja.
■ Kieku l-PN fil-Gvern ra
biss sal-ponta ta’ mnie[ru u
bqajna barra mill-UE, kieku
pajji]na ikkollassa b[all-
I]landa.
■ Kieku l-PN fil-Gvern ra
biss sal-ponta ta’ mnie[ru u
bqajna barra mi]-}ona Ewro,
kieku llum spi//ajna
g[arkuptejna b[all-I]vezja.
Imma dan ma ;arax g[ax il-
PN g[araf is-sinjali, kien
kapa/i jinterprethom u g[araf
jilqa’ g[alihom minn kmieni.
L-istess qed jag[mel illum
permezz tad-diversi inizjattivi
u mi]uri fil-Ba;it 2009, mi]uri
inti]i li jsa[[u l-investiment
f’dawk l-oqsma li fihom
nistg[u ne//ellaw u j]idu l-
valur mi]jud ta’ pajji]na.
Dak li qed na[sdu llum
mhux ir-ri]ultat ta’ xi sixth
sense i]da hu frott l-g[aqal ta’
Gvern b’vi]joni ta’ e//ellenza
fit-tul.
(L-informazzjoni f’din ilkitba
huma miksuba mill-
Previ]jonijiet Interim g[all-
2009-2010, pubblikati mill-
Kummissjoni Ewropea)
Ippermettuli ng[id g[adni nisrani
1.F’din is-so/jetà moderna
tag[na g[addejjin minn kurrenti
strambi, minn modi antiki ta’ kif
in[arsu lejn il-problemi u
naffrontaw l-argumenti.
Ming[ajr ma hu daqshekk
evidenti i]da g[al min iqis kemm
qeg[din, hawn nuqqas kbir talkultura
t-tajba. Anzi, hawn ji;ri
mas-saqajn min ma g[andu ebda
forma ta’ preparazzjoni, qari fuq in-na[a l-o[ra min kiber u
qara dik ]baljata. Meta niltaqa’
ma’ dawk li jag[tu opinjoni, ma’
dawk li jirrappurtaw il-fatti,
insibni [afna drabi nistaqsi lili
nnifsi b’liema g[a;na huma
mag[mula.
2. Ng[id li jew l-akkademja
jew il-psewdo-akkademja qed
twassalna f’po]izzjonijiet li
jidhru moderni, mentri fil-fatt
imorru lura fis-sekli. Ninnota
iktar, b’mod mill-iktar /ar u
evidenti li hawn kurrent ta’
persuni umani li jikkunsidraw ilvaluri
nsara ming[ajr lanqas biss
kellhom ix-xorti li jsiru jafuhom.
Jippruvaw iwaqqg[u dawn il-
[sibijiet g[a/-/ajt,
jirridikolawhom u fl-istess [in
jiddisprezzawhom. Mhux biss l-
ideat infushom g[alihom huma
kundannabbli i]da min
i[addimhom mag[hom ukoll. Ilfatt
biss li int nisrani iktar milli li
tipprofessa u tiddikjara li
g[andek dawk l-ideat, g[alihom
hu demertu u su;;ett g[allkundanna.
3.Ma rridx in[ares u
ni//italkom kemm [afna kittieba
f’pajji]na jmaqdru lil min hu
nisrani. Ipin;uh ikrah tant li
ming[ajr ma trid tibda temmen li
qed i;orr il-pesta bubonika. Ma
jista’ jag[mel xejn tajjeb
g[alihom u anke jekk jaraw li
hemm sustanza f’dak li qed
jg[id, g[andu quddiemu prova
Il-Belt ta’ kul[add
Fid-diskors famu] li g[amel il-
President Amerikan Kennedy
f’Berlin fl-1963, hu kien qal Ich
bin ein Berliner ji;ifieri Jien
/ittadin ta’ Berlin. Matul iddiskors
tieg[u Kennedy kien qal
li kull bniedem liberu ta’ dak i]-
]mien kellu j[ossu b[alu>
cittadin ta’ Berlin. F’kuntest
differenti, b[ala Maltin g[andna
lkoll in[ossuna /ittadini tal-Belt
Valletta u b’dan ma rrid
inwe;;a’ s-sentimenti ta’ [add
li j[ossu marbut mar-ra[al jew
belt tieg[u jew tag[ha.
Il-Belt Valletta mhix biss ilbelt
kapitali ta’ pajji]na i]da
fiha ssib il-qalb u r-ru[ talpatrimonju
storiku u kulturali
ta’ pajji]na, wirt dinji li jixhed l-
istorja ta’ ;ens grazzi g[allkon/entrazzjoni
qawwija ta’
monumenti stori/i fi spazju
relattivament ]g[ir. Il-Belt
Valleta qed taspira wkoll li ssir
il-Belt Kapitali Ewropea tal-
Kultura fl-2018 u l-[idma li trid
issir g[al dan l-appuntament hi
kbira [afna.
Il-Belt kienet fi/-/entru tal-
djabolika li jrid iressaq biex b’xi
mod jitwemmen. Biex ji;i
a//ettat li minn nisrani jistg[u
jo[or;u xi forma ta’ ideat ;odda
li minnhom is-so/jetà titkattar u
tikber. Tiskanta i]da, g[adna
na//ettaw li l-kultura vi;enti
llum mhux biss mhix nisranija
i]da hi anti-nisranija fost dawk li
kull ;img[a rridu naqraw
kitbiethom.
4.Tiskanta iktar meta tara li
din il-kundanna ba]ata fuq l-
isem, fuq it-tabella li wie[ed hu
nisrani, kif tisparixxi ma’ dawk li
m’humhiex hekk. Qisu l-[sieb
hu li ideat ;ejjin minn dawk li
huma kollox minbarra nsara
jimmeritaw attenzjoni u anali]i
fonda, mentri l-o[rajn le. Dan hu
/ar u manifest tant li qed
jikkundizzjona sew lil min hu
nisrani fil-kamp pubbliku. Illibertà
tal-a;ir ta’ min jiddikjara
ru[u konvint minn dawn l-ideali
qed tkun awtomatikament
imnaqqsa. G[ax jekk irid jibqa’
‘rilevanti’ u ‘a//ettat’ irid
jitkellem f’termini purament
materjalisti u sekulari.
5.Verament hawn din ilkundanna
fis-so/jetà, dan ilpre;udizzju
iebes u li jmur kontra
l-u]u tar-ra;uni. In-nisrani f’dan
is-seklu, f’din is-so/jetà g[andu
ostakli ‘;odda’ li qabel ma
kellux. Jitlaq ma’ dawn in-nies
minn punt ta’ tluq li o[rajn, li
m’humiex insara, ma
g[andhomx. Ming[ajr ma
wie[ed irid, ftit riflessjoni fuq
dan jer;a’ jie[du lura biex fuq
na[a japprezza dak li hu, u fuq
in-na[a l-o[ra ming[ajr ma jrid
jer;a’ jmur lura fis-sekli f’meta
d-dinja kienet g[adha pagana.
F’dawk is-snin meta l-fatt biss li
kont tkun nisrani kien ifisser
kundanna g[all-mewt fl-arena
tal-iljuni.
minn
Roberta Metsola Tedesco Triccas
roberta@roberta2009.eu
a[barijiet din il-;img[a g[al
numru ta’ ra;unijiet. L-ewwel
g[ax il-Gvern la[aq ftehim li
bih se jkun qed jg[addi numru
ta’ artijiet u spazji lill-
Fondazzjoni Wirt Artna fi]-
]ona tal-Barakka ta’ Fuq biex
dawn ikunu ri;enerati b’mod li
jsiru attrazzjonjijiet li jistg[u
jitgawdew mill-Maltin u mit-
6. Ming[ajr ma trid ter;a’ ssib
fuq xufftejk kliem il-Karta;ini]
Quinto Tertulljano li hu u
jindirizza lill-Ma;istratura ta’
Ruma Imperjali jappellalhom
biex jibdlu din it-triq ]baljata.
Quddiem il-fatt indiskuss li l-
kundanna g[all-piena kapitali
kienet ti;i biss min[abba l-fatt li
n-nisrani jiddikjara ru[u tali, hu
jargumentalhom biex jibdlu din
il-linja. Il-kliem mill-isba[, filqosor
jg[idu s-segwenti> “Meta
persuni o[rajn ji;u akku]ati
jiddefendu ru[hom jew iqabbdu
min jiddefendihom biex juru li
huma inno/enti. Dan g[ax intom
stess Ma;istrati Rumani
ta//ettaw li ma huwiex legalment
permess li tikkundanna lil xi
[add ming[ajr ma jinstema’ u
jing[ata d-dritt li jiddefendi ru[u.
Imma lill-insara
tikkundannawhom fuq il-fatt biss
li huma nsara.”
7.Mhux biss dan, imma iktar
interessanti li dan Tertulljano
jg[idilhom> “Meta jkollkom
quddiemkom delitt u persuna
tammetti li wettqitu, intom xorta
ma taqbdux u ta//ettaw dan
imma biex tikkundannawh
ter;g[u tqisu sew i/-/irkostanzi,
it-tip ta’ delitt, in-numru, il-post,
il-metodu, il-[in tal-jum, ixxhieda
u l-kompli/i.” F’kelma
o[ra l-Imperu sekulari Ruman, li
g[al min jaqra jsib [afna punti ta’
xeb[ mal-lum, ma kienx ja//etta
li jikkundanna qabel jisma’ d-
difi]a u anke fejn din tammetti,
kien iqis sew jekk dik l-
ammissjoni hix vera jew le.
Hekk huma l-affarijiet illum.
Dawk li jiddikjaraw ru[hom
insara jkunu kundannati fuq dik
id-dikjarazzjoni ming[ajr ma ssir
anali]i tal-valur tal-[sibijiet
tag[hom. Jikkundannawhom
fuq il-fatt biss li huma nsara.
turisti. It-tieni, il-Gvern [abbar
li fix-xhur li ;ejjin se jkun qed
iniedi pjan ta’ [idma g[all-Forti
Sant’ Iermu. It-tielet, il-perit ta’
fama internazzjonali, Renzo
Piano, din il-;img[a kien Malta
biex i]ur is-sit ta’ Bieb il-Belt u
tat-Teatru Rjal.
Din is-sensiela ta’ ]viluppi
tixhed l-impenn tal-Gvern favur
il-belt kapitali tag[na. Wie[ed
ma jistax jinsa li wara snin ta’
telqa saru xog[lijiet kbar f’dawn
l-a[[ar snin fosthom il-pro;ett
tal-Waterfront, il-Kavallier ta’
San :akbu u ta’ Triq il-
Merkanti. Flimkien ma’ dan
da[let is-sistema tal-Park and
Rideli taffiet it-traffiku fil-qalba
tal-Belt.
Din il-[idma flimkien ma’ dik
li g[ad trid issir se jattiraw anke
l-investiment tal-privat hekk kif
ikomplu jinfet[u aktar negozji
fosthom ristoranti u postijiet
o[ra ta’ divertiment fil-Belt
flimkien mal-bosta attivitajiet
kulturali li qed ikunu
organizzati kull ;img[a.
Permezz ta’ dan kollu, qed
minn
Carmelo Mifsud Bonnici
carmelomifsudbonnici@gov.mt
8.Dan qed jidher mill-iktar
g[ad-dawl tax-xemx fuq
kwistjonijiet marbutin mal-familja
u mal-ekonomija. Il-fatt li a[na
n[arsu li nibnu strutturi so/jali u
ekonomi/i li j[arsu l-bniedem, li
jag[tuh il-;id u mhux ikissruh,
kull darba jkun deklassat. L-
esperjenza umana ta’ sekli s[a[
g[al min irid iqis u jifli sew
jindikaw bil-provi li l-
materjali]mu, l-anti-kultura
nisranija wasslet biss g[al tra;edji
umani. Dak li ng[id hawn hu biss
farka minn dak li hemm x’jing[ad
verament. Biss g[andna na;ixxu
fuqu. Ni//aqilqu biex, l-ewwel,
ner;g[u n;ibu g[all-konfront l-
ideat tag[na u nuru r-rilevanza
tag[hom [alli nikkonvin/u bilba]i
ta’ dak li nsostnu< u t-tieni, li
ma nippermettux li b’xi mod
noqog[du lura, nist[u jew
nib]g[u milli niddikjaraw ru[na
dak li a[na. Dak nittama li
nkompli nag[mel g[ax,
ippermettuli, ma g[andi xejn xi
jnaqqasli milli niddikjara ru[i
nisrani.
ting[ata [ajja;dida lil dan ilpost.
Flimkien ma’ dan hemm
il-fondi allokati mill-Unjoni
Ewropea g[ar-ri;enerazzjoni
urbana tal-Belt, b’mod
partikolari ]-]ona tal-Port il-
Kbir. Dan g[aliex l-UE torbot l-
investiment fil-wirt storiku u
kulturali mal-i]vilupp
ekonomiku u so/jali.
G[ajnejn kul[add issa se jkunu
fuq il-pjani li se jippre]enta
Renzo Piano g[ad-da[la tal-Belt.
Bla dubju ta’ xejn il-Perit Piano,
professjonist li g[amel isem
madwar id-dinji g[all-kreattività
tieg[u g[andu jintlaqa’ minna l-
Maltin b’sens po]ittiv. Ilkoll
g[andna n[ossuna kburin li se
nospitaw ix-xog[ol tieg[u. Jien
nittama li dan il-pro;ett ikun
rikonoxximent xieraq g[all-istorja
ta’ din il-g]ira g[ax il-Belt hi ta’
kul[add u l-istorja ta’ dan il-pajji]
u n-nies tieg[u g[adha qed
tinkiteb.
Roberta hi kandidata g[allelezzjoni
tal-Parlament
Ewropew f’:unju li ;ej.