ertifikat inkora;;anti g[all-kwalità tal-edukazzjoni primarja f'Malta .... fl ...

01_02_09_pg10 31-01-2009 18:31 Page 1
10
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
OPINJONI
Fid-dg[ufija hemm is-sa[[a tas-so/jetà
1. Nhar l-Erbg[a fil-
Parlament tkompla t-tieni qari
tal-abbozz ta’ li;i dwar
emendi g[all-kodi/i kriminali
fejn jirrigwardaw atti ta’
terrori]mu, razzi]mu u
xenofobija, fost o[rajn.
2. {abat tajjeb li l-
Parlament iddiskuta, mhux
b’kumbinazzjoni, din l-
emenda proprju l-g[ada ta’
Jum it-Tifkira, il-jum li fih
jitfakkru madwar id-dinja l-
[ruxijiet tal-Olokawst.
Proprju din l-emenda fil-li;i
tag[mel delitt li wie[ed
inaqqas, itaffi jew ixejjen
mill-kruha u l-entità tal-
Olokawst jew kwalunkwe
;eno/idju ie[or. U dan
x’ri]ultati jista’ jag[ti^
3. Meta na[seb f’;eno/idju,
[siebi minnufih imur g[al
]jara uffi/jali tal-Parlament li
sentejn ilu mexxejt filkampijiet
ta’ kon/entrament
ta’ Auschwitz u Birkenau fil-
Polonja u kif din l-esperjenza
immarkatni. Kienet tassew
]jara li fiha esperjenzajna
mill-qrib il-metodi sofistikati
u avvanzati li l-bniedem kien
kapa/i ji]viluppa biex jo[loq
l-ammont massimu ta’ tbatija
u u;ig[ fil-konfront ta’ sie[bu
uman ie[or, f’isem duttrina
razzista. F’dawn il-kampijiet
rajna kif ir-re;im Na]ista
]amm il-kontroll fuq il-[ajja u
l-mewt tal-pri;unieri.
Aneddotu li jkessa[ u li
nibqa’ niftakar kien ta’
wie[ed detenut, li f’att ta’
disprament ipprova
jikkommetti suwi/idju billi
jintefa’ fuq ir-re/int tal-wires
elettri/i i]da g[al xi ra;uni
dan ma mietx. Is-suldati
Na]isti salvaw lil dan ir-ra;el
minn [alq il-mewt, g[enuh
jistejqer u j;ib sa[[tu – biex
qatluh ftit tal-jiem wara. Idduttrina
perversa kienet /ara.
Fil-kampijiet ta’ kon/entrament,
ir-re;im Na]ista hu l-
awtorità estrema fuq il-[ajja
kif ukoll fuq il-mewt.
4.G[alhekk tajba l-emenda
fil-li;i li tipprovdi li [add ma
g[andu d-dritt li jipprova jtaffi
minn Jason Azzopardi
jason.azzopardi@gov.mt
jew ixejjen dawn id-delitti
kontra l-umanità, g[ax dawn
huma delitti kontra l-umanità
kollha. Dak li ;ara 60 sena ilu,
fil-qalba tal-Ewropa seta’
jse[[ g[ax dak i]-]mien il-
Gvernijiet tad-dinja pprattikaw
politika ta’ appeasment (li ma
ddarrasx) u li ppermettiet
dawn it-tra;edji. Politika ta’
appeasmentma [aditx bisserjetà
t-theddida tar-re;im
Na]ista u Faxxista, bl-iktar
elementi dg[ajfa tas-so/jetà
jaqg[u vittmi tas-silenzju. Dik
is-so/jetà li tinsa l-passat
tag[ha, tid[ol fir-riskju li
ter;a’ tg[ixu f’forma jew o[ra
5. Is-so/jetà hi b’sa[[itha
daqs kemm hi kapa/i
tiddefendi l-iktar elementi
dg[ajfa fi [danha. G[alhekk
hu tajjeb li l-le;islatur
jipprovdi li x-xenofobija, irrazzi]mu
u t-terrori]mu jkunu
reati kriminali u j[arrax ilpieni
kontrihom
6. F’Malta, g[alkemm
g[andna libertà s[i[a talespressjoni,
g[adna ngawdu
minn valuri sodi li ta’ min
wie[ed jifta[ar bihom.
Sfortunatament, i]da, f’dan
il-pajji] xi kultant tisma’ xi
]garratura b’xi dikjarazzjoni
xokkanti li tkun imnebb[a
mix-xenofobija. G[alhekk
hu tajjeb li mill-Parlament
b’vu/i wa[da unanima
nibag[tu messa;; li dan ma
jistax ikun tollerat. Dan ittip
ta’ lingwa;; spiss ikun
dannu] g[as-so/jetà
nnifisha.
7. Din l-emenda tipprovdi
wkoll g[al tifsira ta’ x’inhi
piraterija u tag[mel delitt
b’pieni sostanzjali, fejn ikun
hemm ka]i ta’ dan it-tip. Dan
l-abbozz ta’ li;i j;ib fis-se[[
direttiva Ewropea, li ;ejja
minn trattat internazzjonali li
jitkellem dwar sigurtà tannavigazzjoni
marittima. Din
il-Konvenzjoni kienet saret
biex fasslet li;ijiet
internazzjonali li jirregolaw
dik li hi piraterija tal-ba[ar,
wara l-ka] tal-Achille Lauro
fl-1985, fejn l-istess
passi;;ieri jkunu t-terroristi li
jie[du kontroll tal-vapur.
8. G[aliex tassew nemmnu
li so/jetà hi b’sa[[itha
daqskemm hi kapa/i
tiddefendi l-iktar elementi
dg[ajfa fi [danha g[addejna
din il-li;i. {olqa o[ra filkatina
ta’ inizjattivi talkomunità
internazzjonali fil-
;lieda kontra t-tkasbir taddinjità
umana.
It-tne[[ija tal-vi]a g[all-Istati Uniti
Lejn l-a[[ar ta’ Di/embru li
g[adda, tne[[iet il-[tie;a ta’
vi]a g[all-Maltin li
jivvja;;aw lejn l-Istati Uniti.
Permezz ta’ dan, [afna
Maltin qed isibuha e[fef u
ir[as biex jivvja;;aw lejn l-
Istati Uniti.
Skont l-Ambaxxata
Amerikana f’ Malta, fit-12-il
xahar bejn l-ewwel ta’
Ottubru 2007 u l-a[[ar ta’
Settembru tal-2008, l-
Ambaxxata Maltija [ar;et
madwar 2,600 vi]a lil Maltin
li riedu jmorru l-Istati Uniti.
Dan ifisser li minn din ilmi]ura
se jibbenefikaw eluf
ta’ Maltin fis-sena.
It-tne[[ija tal-vi]a se
jwassal g[al ]jieda filkummer/
bejn i]-]ew;
pajji]i. G[alhekk wie[ed
jistenna li n-numru ta’ dawk
li se jgawdu minn din ilmi]ura
kulma jmur se
jkompli ji]died. Ji]died l-
ivvja;;ar u ji]died ilkummer/.
Mill-a[[ar ta’ Di/embru li
g[adda, i/-/ittadini Maltin
ma g[andhomx g[alfejn
imorru l-Ambaxxata
Amerikana f’Malta biex
japplikaw g[al vi]a biex
ikunu jistg[u jmorru l-
Amerika. Kulma g[andhom
b]onn hu li jimlew formola
minn fuq l-internet tal-anqas
72 sieg[a qabel u jistg[u
jitilqu.
B’hekk il-Maltin qed ji;u
trattati l-istess b[a/-/ittadini
ta’ kull pajji] ie[or li jing[ata
trattament spe/jali mill-Istati
Uniti.
It-tne[[ija tal-vi]a g[all-
Amerika turi kemm huma
f’sa[[ithom ir-relazzjonijiet
bejn Malta u l-Istati Uniti.
Molly Bordonaro, l-Ambaxxatri/i Amerikana flimkien mal-Ministru
Carmelo Mifsud Bonnici meta kien iffirmat l-ewwel ftehim f’April li
g[adda dwar it-tne[[ija tal-vi]a g[all-Istati Uniti
Parti kbira mill-krettu g[andu
jing[ata lill-Ambaxxatri/i
Molly Bordonaro. I]da parti
o[ra g[all-[idma bla heda
tal-Gvern Malti u talinsistenza
tag[na fil-
Parlament Ewropew.
Na[seb li [afna jag[tuni
ra;un meta ng[id li
Bordonaro hi wa[da millaktar
Ambaxxaturi
Amerikani li qatt [admu biex
itejbu r-relazzjonijiet bejn i]-
]ew; pajji]i. U minn hawn
insellmilha u nirringrazzjaha.
Il-kumplament tal-krettu
g[andu jmur lill-Gvern
Nazzjonalista li kemm ilu filpoter
g[araf itejjeb irrelazzjonijiet
tag[na mal-
Amerika. Dawn irrelazzjonijiet
ma kinux l-
istess meta kien jiggverna l-
Partit Laburista fittmeninijiet.
B[ala nota ta’interess
;enerali, dawk li min[abba
fihom ir-relazzjonijiet ta’
pajji]na mal-Amerika marru
lura b[all-gran/, illum
re;g[u jinsabu fil-qalba tattmexxija
Laburista, qisu qatt
ma kien xejn.
Din il-kwistjoni tal-vi]a
kienet wa[da li mill-bidu nett
bdejt ninteressa ru[i fiha.
G[amilt l-ewwel Mistoqsija
Parlamentari dwarha f’April
tal-2005, ji;ifieri g[axar xhur
biss wara li kont elett.
Komplejt insus fuqha fl-2006
u fl-2007. Intervenejt
f’diversi dibattiti fil-
Parlament Ewropew.
Dak li kien qanqalni
nippressa dwar din ilkwistjoni
fl-2005 kien il-fatt,
li sena wara minn meta Malta
u disa’ pajji]i o[ra ssie[bu
fl-Unjoni Ewropea, i/-
/ittadini ta’ dawn il-pajji]i
kien g[ad m’g[andhomx iddritt
– kif kienu jgawdu l-15-
il pajji] l-o[ra tal-Unjoni – li
jivvja;;aw lejn l-Amerika
ming[ajr vi]a. Bqajt
ninteressa ru[i fil-problema
sakemm il-Gvern tag[na
;abha ]ew; u kien iffirmat ilftehim
me[tie; biex titne[[a
l-vi]a.
Naturalment wie[ed ma
jridx jinjora l-isforz li g[amel
il-Gvern Malti f’dan issu//ess.
Izda f’laqg[a li [adt
sehem fiha fid-Department of
Homeland Security
f’Washington is-sena li
g[addiet kont er;ajt [taft l-
okka]joni biex inkompli
nippressa aktar.
Il-benefi//ju ta’ dan l-
isforz hu /ar> tal-anqas 2,600
Malti se jgawdu kull sena, se
ji]died il-kummer/ bejn
Malta u l-Istati Uniti li fla[[ar
mill-a[[ar igawdi
minnu kul[add.
Barra minhekk min jit[ajjar
imur btala fl-Istati Uniti
m’g[andux b]onn jaqla’
fwiedu biex jikseb vi]a.
M’g[andux b]onn i[allas u
m’g[andux b]onn joqg[od
jag[mel interview flambaxxata
Amerikana.
Madankollu, hemm
naturalment il-bzonn li
wie[ed ikollu passaport
biometriku biex ikun jista’
jgawdi dan il-vanta;;. I]da
f’qasir ]mien kul[add se
jkollu wie[ed g[aliex issa
g[andna sistema ta’
passaporti biometri/i
f’pajji]na.
F’dinja b[al tag[na, fejn
kulma jmur l-ivvja;;ar barra
dejjem ji]died, hu importanti
li kemm jista’ jkun jitwarrab
kull xkiel li [afna vja;;aturi
j[abbtu wi//hom mieg[u.
:a jaqtg[ulek qalbek ilkontrolli
ta’ sigurta’ li
]diedu qabel tirkeb l-
ajruplan. G[all-istess
jikteb Simon Busuttil MEP
sbusuttil@europarl.europa.eu
prin/ipju wkoll stinkajt [afna
biex titne[[a t-taxxa fuq l-
ivvja;;ar minn pajji]na.
B’dawn il-mi]uri u bid-d[ul
ta’ Malta fi]-}ona Schengen
– li permezz tieg[u twarrbu
aktar ostakli g[all-ivvja;;ar
mal-kumplament tal-pajjiz
tal-Unjoni Ewropea, l-
I]landa, in-Norve;ja u l-
I]vizzera – illum kul[add
jista’ jivvja;;a barra b’aktar
fa/ilità.
Meta tirrifletti ftit tinduna
wkoll li dan kollu, inklu] ittne[[ija
tal-viza mal-Istati
Uniti, ma kienx ikun possibbli
kieku pajji]na ma da[alx fl-
Unjoni Ewropea. Qed ng[id
dan mhux biex noqg[od
infakkar il-pass g[aqli li
g[amilna lkoll flimkien
dakinhar li g[edna iva. Imma
biex nirriflettu ftit ukoll
kemm stajna konna ag[ar
kieku bqajna barra kif ried
[addiehor.
Importanti li niftakru, g[ax
xi kultant anki a[na stess
nistg[u nibdew ninsew.