ATTUORNU A LU FUCULINU - Morreseemigrato.ch

A Morra ngè lu pruvèrbiu ca dici Sand'Anduonu, maschere e suoni.». ca vole di' :
Quannu arriva la fèsta de Sand'Andoniu abbatu
accumingia carnualu cu re mascarate.
Na vota, quannu ngèrene li fascisti, a carnualu nun se putja purtà la maschera, pecché
Musullinu r'avja pruibbitu. Dicja ca tanda gènde, cu la scusa ca faciénne la mascarata, se
feccavene dind'a re case e spenniénne re nzèrte de sauchicchi, re prusotte e verrinie ca de
quiddri tiémbi se teniénne appisi a la suffitta de la cucina e, cu la maschera nfacci, nisciuni re
canuscja. A la notte de carnualu pe lu paésu girava la ronda de li carbuniéri e arrestavene tutti
quiddri ca purtavene la maschera. Ngèra n'ommenu tandu bruttu, cu nu nasu luongu e na facci
ca parja nu mascaronu de fundana. Li carbuniéri lu scuntrare e, quannu lu guardare nfacci e lu
véddere tandu bruttu, se credère ca èra na mascarata.
Allora lu fermare a ngi dissere: «Lèvete la maschera!» E l'ommenu puveriéddru respunnivu:
«Ju so' accussì.»
«Lèvete la maschera!» cumandavene li carbuniéri e quiddru dicja: «Ju so' accussì.»
Allora nu carbuniéru l'afferravu pe lu nasonu luongu ca tenja, ca nge vulja scippà la maschera.
Lu pover'ommenu divu n'alluccu, quiddru ngi stja scippènne lu nasu. Sulu tannu li carbuniéri
se fécere persuasi ca nunn'èra na mascarata e lu lassare j.
Quannu se scarfugliava, re criature faciénne la guèrra cu li stucchi e re fémmene e l'uommeni
scarfugliavene e diciénne fessarie o cundavene cundi. Na vota ngimma a la piazzètta, mènde
re fémmene scarfugliavene, se mettère a cundà cundi de spiriti. Zé Catarina cundavu stu
cundu.
LA MESSA DE LI MUORTI
Na duméneca matina nu cuntadinu de lu paésu s'auzavu viéttu pe gghì fore. Pigliavu lu
ciucciu a capézza, se mettivu la zappa nguoddru e s'abbjavu. Avja j viérsu lu Ngasciu e
passavu pe ccimm'a la téglia. Èra angora ntra lumu e lustru e pe quéstu rumase maravigliatu
quannu védde la ghiésia de l'Annunziata apèrta. Pensavu ca diciénne la Messa e, siccome èra
duméneca, vulivu apprufittà de se la sènde puru iddru prima de j fore. Ngimma a la piazzètta
vulja attaccà lu ciucciu a na chianda, ma quiddru accumingiavu a raglià e a auzà pona e nun
se vulja fa attaccà: «Te vuo' sta' cujètu, sandaloja!» alluccavu l'ommenu e nge divu na cignata
cu l'astilu de la zappa. Ma lu ciucciu parja ca èra ammuscatu e nun la vulja fenì chiù de
zumbà: «Quannu t'è stancatu t'accujéti» penzavu e, doppu ca l'avja attaccatu cu lu jacculu, lu
lassavu ca zumbava e ragliava e ghivu a la ghiésia.
Dindu ngèra nu prèutu ca dicja la Méssa; avja èsse nu prèutu frustiéru pecché nu lu canuscja.
Penzavu ca forse don Rémiggiu nun se sendja buonu. Chi sa' a che ora s'è arreteratu stanotte,
disse iddru stéssa. Ma, a guardà buonu, mangu canuscja re gènde ca stiénne sendènne la
Méssa. A re file de nandi, probbiu vicinu a l'aldare, ngèrene tanda criature vestute janghe, po'
ngèrene re fémmene e adderèt'a tutti ngèrene l'uommeni. Ste gènde teniénne mmanu na
cannéla appicciata e pregavene ngundinuazziona, senza de se fermà mai, cu na voci cumm'a
na cantelèna, cumme si dicéssere lu Rusariu.
L'ommenu se maravigliavu nu pocu pecché mmiézz'a tutte quéddre gènde nun ne canuscja
mangu unu.
Arruatu a la Cummeniona tutti s'auzare e se jère a piglià l'Ostia. Cammenavene chianu chianu,
sènza ndupparse l'unu cu l'autu, sènza fa' rumoru; primu jère re criature, po' re fémmene e po'
l'uommeni. Iddru s'èra puostu adderèt'a tutti pe se ne poté assì subbetu subbetu appéna fenuta
la Méssa, quannu lu preutu stja pe ddà la benedizziona, sendivu ca unu lu tuccava ngimma a
la spaddra. Se vutavu e védde lu cumbaru, ca èra già muortu da parécchiu tiémbu. Quannu lu
védde nge ngrifarene li capiddri ngapu, ma lu cumbaru disse: «Cumbà, nun te métte paura ca