vol. 2

DE PROCESSIONE SPIRITUS SANCTI 12-13 211
stramus. Sed si cessant ab hac sua assertione, credant pariter nobiscum spiritum
sanctum similiter esse patris et filii spiritum, et intelligant eum a filio
3 sicut a patre procedere. Et si nos reprehendere desinunt, fateantur nobiscum
hoc unde cognoscunt nos reprehendi^non debere.
XIII.
6 Ad hoc autem quod nos reprehendunt in symbolo illo, quod pariter
nos et illi suscipimus et tenemus, addidisse spiritum sanctum de filio procedere,
et quaerunt cur hoc factum sit et quare prius hoc eorum ecclesiae
9 monstratum non est, ut communiter consideraretur et communi consensu adderetur
quod addendum erat : ad hoc, inquam, responsum sufficiens habemus.
Nam si quaeritur cur factum sit, dicimus quia necesse erat propter
12 quosdam minus intelligentes, qui non animadvertebant in illis quae universa
credit ecclesia contineri, et ex his sequi spiritum sanctum de filio procedere,
ne forte hoc credere dubitarent. Quod quam necessarium fuerit, per illos qui
15 hoc negant, quia in illo symbolo positum non est, cognoscimus. Quoniam
igitur et necessitas cogebat et ratio nulla prohibebat et vera fides hoc admittebat,
fiducialiter asseruit Latinitas quod credendum et confitendum esse
18 cognoscebat. Scimus enim quod non omnia quae credere et confiteri debemus,
ibi dicta sunt, nec illi qui symbolum illud dictaverunt, voluerunt fidem Christianam
esse contentam ea tantummodo credere et confiteri quae ibi posuerunt.
2i Ut enim alia taceam, non ibi dicitur dominus ad infernum descendisse, quod
tamen pariter et nos et Graeci credimus. Si autem dicunt nullo modo debuisse
corrumpi symbolum tanta auctoritate taxatum, nos non iudicamus esse
24 corruptionem, ubi nihil addimus quod iis quae ibi dicta sunt adversetur. Et
quamvis defendere possimus hanc adiectionem non esse corruptionem : si quis
tamen hoc contentiose voluerit asserere, respondemus nos illud non corrupisse,
27 sed aliud novum edidisse. Illud enim secundum proprietatem Graeci dictaminis
translatum, cum illis integrum servamus et veneramur, istud autem quo
frequentius in populi audientia utimur, Latino more dictatum cum additamento
30 supradicto edidimus.
4 debere] Ad n. XII cf. RATRAMNUS, Contra Graecorum opposita, 1. I, c. IV
(PL 121,232): Num alius est Spiritus Filii quam Spiritus Patris? Quod si idem est
Spiritus amborum, profecto procedit ab utroque... Qua de re non est quare dicatur Spiritus
Filii, nisi quia procedit a Filio ; sicut dicitur Spiritus Patris, quia procedit a Patre.