rapport 1980-03 - Stowa

laag een laag van een ander materiaal met een kleinere soorte-
lijke massa brengt, zodat deze ook na het spoelen als een afzon-
derli jke laag boven het zand blijft gehandhaafd.
In deze dubbellaagsfilters wordt vaak gebruik gemaakt van hydro-
anthraciet als toplaag op een zandbed. Daarmee is bewerkstelligd,
dat een hoge vuilbergingscapaciteit in het relatief grove hydro-
anthraciet wordt gecombineerd met een lage stromingsweerstand, ter-
wijl het fijnere zand als extra bescherming tegen doorslag van ver-
ontreinigingen kan fungeren. De korrelgrootte van hydro-anthraciet
ligt in de regel tussen 1,5 en 2,5 mm. terwi j1 het materiaal een
dichtheid heeft van circa 1,6.103 kg/m3, tegen 2,6.103 kglm3 voor
zand. Naast dubbellaagsfilters kunnen ook meerlaagsfilters worden
toegepast, waarbij onder de zandlaag een laag granaatzand ("gar-
net") wordt aangebracht (dichtheid circa 3,5.103 kg/m3). In de
praktijk ontstaan dan echter problemen bij het spoelen van het fil-
ter, omdat de kans bestaat dat de materialen niet meer gescheiden
kunnen blijven.
In plaats van neerwaarts doorstroomde filters kunnen, zoals uit
fig. 10 blijkt, ook opwaarts doorstroomde filters worden toegepast.
De gewenste "grof-naar-fijn" filtratie, die bij hydro-anthracietzand
filters op kunstmatige wijze verkregen wordt, is hier ten gevolge
van de eerder genoemde stratificatie als het ware van nature
aanwezig. In het algemeen wordt het filterbed op ebouwd uit een
aantal lagen zand met een afnemende korreldiameter . Men dient
hierbij evenwel een beperking op te leggen aan de filtratiesnelheid,
omdat moet worden vermeden, dat de fijnste, bovenliggende
laag materiaal gaat flurdiseren of dat ten gevolge van de drukopbouw
in het bed dit als geheel wordt "opgetild" (lifting). In het
zogenaamde "Inmedium"-filter wordt lifting tegengegaan door in het
filter een rooster aan te brengen, dat juist onder het oppervlak
van de bovenste zandlaag is aangebracht (Boby en ~l~e').
Tijdens de filtratie treedt een zodanige brugvorming van zandkorrels
in de openingen van het rooster op, die sterk genoeg is om de
weerstandstoename in het f ilterbed te weerstaan. Tijdens het spoelen
wordt de brugvorming echter te niet gedaan, zodat de vereiste
bedexpansie toch kan optreden.
Een laatste vorm van snelfiltratie is die, waarbij aan het te behandelen
water juist voor intrede in het filter, chemicaliën worden
gedoseerd. Dit wordt zowel toegepast bij opwaartse als neerwaartse
filtratie en wordt aangeduid als vlokkingsfiltratie (Engels: direct
filtration) (~ontheimer~~). Men kan hierbij onderscheid maken
naar de aard van de gedoseerde chemicaliën. Dit kunnen zowel de in
paragraaf 4.1.2 genoemde metaalzouten (Fe of Al) zijn, doch ook organische,
polymere verbindingen (zogenaamde polyelectrolie ten). In
het eerste geval treden dezelfde reacties op als beschreven in paragraaf
4.1.2. Bij de daar besproken vlokvorming wordt deze bevorderd
door na een mengfase eeo zekere verblijftijd te creëren gedurende
welke roerenergie wordt toegevoerd. Bij de vlokkingsfiltratie
vindt de vlokvorming echter in het filter plaats. De daarvoor benodigde
energie wordt geleverd door de weerstand, die ten gevolge van
de doorstroming van het filterbed optreedt. Indien de vlokken een
bepaalde grootte hebben bereikt, worden deze op een wat verder gelegen
plaats in het filter afgevangen.
f?