Als de monnik spreekt weblog - Rick Timmermans

stuk 57 “Ledigheid is de vijand van de ziel. Daarom dienen de broeders zich
op bepaalde tijden bezig te houden met handwerk en op bepaalde andere
uren met geestelijke lezing.”
In de 8e tot en met de 20e hoofdstuk houdt Benedictus de monniken voor
hoe ze hun dagen moeten vullen met het gebed. Daarin is hij vooral zakelijk.
Het uitgangspunt van de dagindeling zijn de woorden uit psalm 119: “Zevenmaal
daags heb ik U lof gezongen”. Hij creëert in die dertien hoofdstukken
over het gebed een heel raamwerk van gebeden. Het is niet de bedoeling dat
de monniken zomaar bidden wat in ze opkomt. Nee, Benedictus wil dat ze
tijdens de gebedsdiensten gestructureerd de Bijbel lezen en dat ze elke week
alle 150 psalmen bidden. De Regel is in die beschrijving niet erg poëtisch. Het
voorschrift voor de lauden op zondag (de ochtenddienst rond zeven uur) luidt
als volgt: “De lauden op zondag beginnen met psalm 66, zonder antifoon en
in één stuk. Dan komen psalm 50 met alleluja, psalm 117 en 62. Vervolgens
de lofprijzing en de lofpsalmen (Ps 148-150), een lezing uit het hoofd uit de
Apocalyps met responsorie, dan hymne, vers, kantiek uit het evangelie, litanie
en besluit.” (hoofdstuk 12)
Op deze droge manier tekent Benedictus tot hoofdstuk 21 een raamwerk
voor het gebed. Het moet duidelijk zijn hoe de monniken moeten bidden.
Daarin is hij strikt. Maar ook mild, want na een zorgvuldig kader te hebben
geschetst, spreekt in hoofdstuk 18 een man die de zwakheden van de mens
kent: “Wij willen vooral onderstrepen dat wie deze indeling van psalmen
minder geslaagd vindt maar een andere ordening moet aanhouden als hij
een betere weet”.
Het is misschien niet meer zo van deze tijd om week in week uit dezelfde
diensten bij te wonen en altijd dezelfde gebeden te bidden. Het accent ligt
tegenwoordig op een persoonlijke relatie met God en daar hoort een persoonlijk
gebed bij. Het gebed van de dominee of de pastoor, of het gezamenlijke
gebed aan tafel voor de maaltijd is niet meer voldoende. Geen monnik
die het belang van een persoonlijk gebed ontkent. Want naast het psalmen
raamwerk – het koorgebed – houdt Benedictus de monniken voor op twee
andere manieren te bidden. De eerste is een gebed dat de hele dag doorademt
– het bewust worden van de aanwezigheid van God. De voedingsbodem
van dit gebed is de zorg voor het hart. Door in iedereen Christus te zien
en steeds voor ogen te houden dat God er is, beschermt de monnik zijn hart
tegen verstrooiing die kan ontstaan door contact met anderen.
De andere manier om te bidden is het persoonlijke gebed. Zoals te verwachten
laat Benedictus de invulling daarvan over aan de monnik over en zegt hij
er weinig over in de Regel. Hij zegt alleen dat het kort moet zijn en met tranen
31