Als de monnik spreekt weblog - Rick Timmermans

‘Vredesbode’, ‘Bouwmeester van eenheid’, ‘Leermeester van cultuur en beschaving’,
‘Verkondiger van het christelijk geloof’ en ‘Stichter van het westers
monachisme’. Daar komt in 1964 een zesde titel bij: ‘Patroon van Europa’. Na
vijftien eeuwen is Europa geworden tot een ‘staat’ waar Benedictus waarschijnlijk
niets van zal herkennen. Dat deze paus er desondanks voor kiest om
Benedictus te kronen als beschermheilige, zegt veel over de boodschap die
deze man heeft voor de wereld. Een boodschap die meer is dan een kleine
leefregel.
Ook in de eenentwintigste eeuw wordt de heilige Benedictus op de kaart
gezet. Op 19 april 2005 kiest Joseph Ratzinger zij pauselijke naam: Benedictus
XVI. Een persoonlijke keuze. Volgens Antoine Bodar is de paus “duidelijk aangeraakt
zijn door de benedictijnse traditie. Hij is iemand van het inwendige
gebed, het contemplatieve, het stil zijn bij God.” Maar zijn keuze is meer dan
dat. Benedictus is in de loop der eeuwen een symbool geworden. En dat de
huidige paus deze symbolische naam kiest, laat iets zien van zijn missie en
visie. Kennelijk vindt hij dat de kloostervader ons iets te zeggen heeft en dat
de kerk iets kan leren van Benedictus. In de eerste plaats wil Benedictus XVI
het christendom in Europa opnieuw leven inblazen. Hij wil door de keuze van
zijn naam laten zien dat Benedictus niet alleen achter de muren van een abdij
thuishoort, maar dat hij in het leven van alledag een plaats kan innemen.
Maar uit de voeten kunnen met Benedictus’ regels gaat niet zomaar. Benedictus
heeft een opdracht en een boodschap voor deze tijd, die met zorg begrepen
moet worden. Hij heeft ons iets te zeggen. Juist ons, want het is zoals
Pater Vesseur zegt: “Veel mensen weten niet hoe ze hun leven zin moeten
geven, omdat ze de weg kwijt zijn.”
De eerste boodschap is ervoor te zorgen dat de juiste weg weer in zicht komt.
Benedictus wijst in de eerste zin van de proloog de goede richting: “Luister,
mijn zoon, naar de voorschriften van je leraar en spits het oor van je hart”.
Antoine Bodar weet waar Benedictus met die woorden op duidt. We moeten
niet luisteren naar elke willekeurige goeroe, alle spirituele leidsmannen
geloven en meelopen met welke meditatieve oosterse religie dan ook. Bodar
koppelt de woorden van Benedictus aan de oproep om te geloven in God zoals
hij zich openbaart in de Bijbel. “God huist niet alleen in mensen, zoals wij
vaak denken. God woont in de hemel. Ik zou de mensen heden ten dage willen
aanbieden om zo nu en dan eens omhoog te kijken. Het Onze Vader begint
niet voor niet met ‘die in de hemelen zijt’. In de hemelen dus niet alleen
in onszelf. Wij zijn veel te veel gaan denken dat God in ons of in de medemens
woont. En daar blijft het dan bij. Dus Benedictus’ boodschap is de verticale
blik. Of om het met het kruis te zeggen: een verticale en een horizontale balk.
Die horizontale balk valt op de grond als die verticale ontbreekt. Die verticale
46