Generieke en specifieke teksten cse 2012, vwo - Examenblad.nl

Wright wilde de Japanse architectuur niet kopiëren. “Wij in het Westen”, zo stelde hij,
“zouden niet in Japanse huizen kunnen en moeten gaan wonen. Maar we zouden wel in
huizen kunnen gaan wonen die gevormd zijn naar een ideaal dat minstens zo hoog en
verfijnd is als dat van hen. […] Ik ben er zeker van dat het Westen deze inspiratiebron nodig
heeft.” Wright nam een aantal uitgangspunten over van de Japanse architectuur, zoals
eenvoud, organische eenheid, openheid en het gebruik van (onbewerkte) natuurlijke
materialen. Zo ontleende Wright de manier waarop hij de open haard tot centraal en
contemplatief centrum van het huis maakte, aan de plek die de tokonama, de decoratieve
alkoof met een esthetische en een ceremoniële functie, inneemt in een Japanse woning.
Mede door de Japanse architectuur en architectuurtheorie kwam Wright tot het inzicht
dat een gebouw op de eerste plaats wordt bepaald door de ruimte, en niet door zijn
begrenzingen (muren en dak). In zijn essay ‘The destruction of the box’ legde hij in verband
met zijn Unity Temple (1904-1906) uit “hoe de binnenruimte zich naar buiten opent en hoe
buiten binnenkomt”, een principe dat hij met enkele eenvoudige tekeningen illustreerde.
Deze ‘organische architectuur’, zoals de architect het zelf noemde, moest worden gezien als
een uitdrukking van de moderne tijd, een ‘architecture of democratic freedom’. De organische
architectuur maakt volgens Wright een einde aan de ‘doos’, het basisconcept van de
Internationale Stijl, dat volgens hem veel te dwingend en beperkt was: “All architecture had
been the box – a decorated box, or a box with its lid exaggerated, or a box with pilasters, but
always a box.”
Frank Lloyd Wright, voorbeeld van de ‘destruction of the box’ (in 3 - stappen)
Stap 1: de traditionele (westerse)
plattegrond bestaande uit vier muren.
Stap 2: het verwijderen van de hoeken.
Stap 3: Door het verplaasten van
muurdelen een nieuwe ruimtelijke vorm
bepalen die verschillende functies
integreert
In het tijdperk van de machine en de mogelijkheid om in glas en staal te bouwen kon
het ideaal van deze organische architectuur verwerkelijkt worden. De naam ‘Prairie Style’
voor dit type architectuur van Wrights hand verwijst naar nog een andere, Amerikaanse
inspiratiebron: de prairie met haar enorme vlakten waarin elk hoogteverschil opvalt. Japanse
bouwprincipes reikten Wright oplossingen aan voor problemen waarmee huizen onder
extreme weersomstandigheden te maken hebben: overhangende daken bieden bescherming
tegen felle zon en raampartijen op het noorden zorgen ook in de winter voor licht. Overigens
werden de meeste huizen in prairiestijl gewoon in de stad gebouwd.
Bronnen: William Curtis, Modern Architecture since 1900, Oxford (Phaidon) 1982, en Edgar
Kaufman (red), Frank Lloyd Wright: An American Architecture, New York (Horizon Press)
1955, pp. 59, 75-78, 108, 246 en 249.
43