oib ?<Y9 ^)

3i>
vorstenhuis tot Sultan onder den titel van PADOEKA SRI SOELTAN ABDOE'L
MAÜLI MOHAMMED WACIOE'L HALIMÏN. Doch bij zijne troonsbestijging,
den 17den April 1752, werd een verdrag met hem gesloten, waarbij hij
verklaarde, dat al zijne staten met inbegrip van de Lampongsche
Districten (') op Sumatra, die tot dusverre zijne souvereiniteit erkenden,
uit kracht van het oorlogsrecht voortaan aan de Compagnie
behoorden, van wie hij ze in leen had en die het recht bezat daar.
de regeering naar haren wil te regelen. Bij dezelfde gelegenheid werd
dan ook reeds de troonsopvolger benoemd en het grondgebied van
Bantam verkleind. Voorts werd bij dit verdrag het, reeds bij vroegere
overeenkomsten (bladz. 24) toegestane, monopolie van de peper
en het rechtstreeksche bestuur over de Chineezen en andere vreemdelingen
aan de Compagnie toegekend, en bepaald dat het leen van
Bantam aan den leenheer zoude vervallen zoodra de Sultan of iemand
van zijnentwege de wapens tegen de Compagnie mocht opvatten ( 2 ).
Hiermede was de onderwerping van Java voltooid, alleen met uitzondering
van den toen nog woesten en weinig bevolkten Oosthoek
(Balambangan), die, schoon de Soesoehoenan van Mataram ook deze
streek als zijn eigendom beschouwde en ook de kustlandcn er van
aan de Compagnie had afgestaan (1743), nog altijd de heerschappij
van Bali bleef erkennen en tot schuilplaats verstrekte aan zeeroovers
en andere vijanden der Compagnie. Eerst in 1777 werd dit gewest
geheel onderworpen en te Banjoewangi het fort Utrecht gesticht.
In de Buitenbezittingen had de Compagnie gedurende de eerste helft
der achttiende eeuw weinig belangrijke oorlogen te voeren. Als bondgenoot
van den Vorst van Boné (bl. 19) besliste zij eenen oorlog tusscheji
dezen en den Vorst van Mangkasar in het voordeel van den eerstgenoemde
(1710). In een geschil tusschen de Vorsten van Ternate en
Tidore, over het bezit van eene strook lands op Ilalmaheira, mengde
zij zich, met het gevolg dat de betwiste grond aan haar afgestaan en
daar eene Nederlandsche sterkte gesticht werd (1713). Meer zorg
baarde een oorlog, die in 1715 met den Vorst van Calicoet op de
Kust van Malabar uitbrak; doch ook deze eindigde in 1718 zonder
verlies voor de Compagnie. Met Amanoebang, een rijk op Timors
zuidoostkust, werd in 1752 een bondgenootschap gesloten, waaraan
het zich getrouw gehouden heeft tot in het begin der 19de eeuw;
(') Hier bad de Compagnie reeds in 1737 aan de rivier Wai Oempoe beneden Boemi
Agong liet fort Valkenoog gebouwd. Het fort Wai Orang aan de Lampongs-baai werd
in 1824 gesticht.
(?) Men zie over dezen Hantamsclion oorlog vooral de Bijdragen van het Instituut
voor taal-, land- en volkenk., Vierde volgr. Dl. V, bl. 1—127.