PIETER PAUWEL RUBENS - Tresoar

186
RUBENS
Marjon van der Meuten
als oudheidkenner
Rubens geniet vooral bekendheid als schilder,
maar hij verwierf zich eveneens een
naam als kenner van de klassieke Oudheid.
Het is de bedoeling op dit facet hier wat
nader in te gaan. 1
Tijdens zijn jeugd in Antwerpen ontving de
jonge Pieter Paul een Humanistische scholing,
welke een gedegen ondergrond zou vormen
voor zijn latere studies op klassieke
bodem. Voordat hij in 1598 meester van het
Antwerpse gilde van St. Lucas werd, volgde
hij de lessen van drie leermeesters, van wie
de laatste, Otto van Veen, een veelzijdig persoon
met mime Humanistische belangstelling,
zelfde vruchten van een vijfjarig verblijf
in Italiè had mogen plukken. Het is dus niet
te verbazen, dat Rubens eenzelfde verlangen
koesterde en zodra hem een paspoort was
uitgereikt, vertrok hij op 9 mei 1600 naar
het Zuiden. Hij bracht de eerste maanden
van zijn Italiaanse verblijf door in Venetië.
In juli ontmoette hij daar de Hertog van
Mantua, Vincenzo I di Gonzaga, die hem als
hofschilder in dienst nam. De hertog bezat
een aanzienlijke verzameling oudheden:
beeldhouwwerken, sarcofaagreliëfs, vazen en
gemmen, onder meer de door Rubens bewonderde
Gonzaga Camee. 2 Toen de hertog
in oktober naar Florence reisde, vergezelde
Rubens hem en was in de gelegenheid de
oudheidkundige collectie van de Medicis te
bezichtigen. Het volgende jaar kreeg hij ver-
lof naar Rome te reizen. In de negen maanden
die hij daar doorbracht (juli 1601-april
1602), copiëerde hij niet alleen de indrukwekkende
wandschilderingen van cinquecento
meesters, maar bestudeerde hij ook de
kunst der Oudheid. Echter pas tijdens een
tweede verblijf in Rome (november
1605-oktober 1608) vond hij tijd zich intensief
aan de klassieke cultuur te wijden. De
aanwezigheid van zijn broer Filip zal een
extra stimulans voor het voortzetten van zijn
archeologische studies zijn geweest. De beide
broers woonden in hetzelfde huis aan de Via
della Croce en we mogen aannemen dat ze
samen klassieke monumenten en ruïnes bezochten
en antieke voorwerpen bestudeerden.
Filip, een leerling van de beroemde
Leuvense hoogleraar Justus Lipsius, had
reeds een zekere reputatie verworven en beschikte
over de nodige relaties met vooraanstaande
personen. Onder hun vrienden telden
ze een Duitse arts, Johannes Faber, een
neo-stoicijnse wijsgeer, Gaspar Scioppius, en
een archeoloog, Guidi di Bagno. Andreas
Schottus, docent aan het jezuïetencollege,
en Jan de Hemelaer, een numismaat, beiden
uit Antwerpen, verbleven terzelfder tijd in
Rome. Zo kon de jonge Rubens zich bewegen
in een kring van geleerde Humanisten en
zich verdiepen in oudheidkundige studies.
Rome met haar overblijfselen uit de klassieke
Oudheid was indertijd een trekpleister