PIETER PAUWEL RUBENS - Tresoar

154
Joannes Hemelarius’ boek over de gouden
munten van Romeinse keizers: Numismata
imperatorum ... commentario explicata,
waarvan de eerste druk verscheen in
1614/15. Voor de tweede druk (1627) had
Albert, toen 13 jaar oud, een Latijns vers ter
inleiding geschreven.
Gevartius, de quasi-officiële Latijnse dichter
in die tijd, maakte in december 1630 een
lofdicht op het huwelijk van Rubens met
Helena Fourment: ‘In nuptias Nobilis Clarissimi
viri D. Petri-Pauli Rubenii, Equitis, ... et
Lectissimae Virginis D. Helen ae Formentiae’
(Corr., V, p. 344-346, tekstuitgave).
Tot voorbereiding en verwezenlijking van de
boven genoemde Blijde Intrede van kardinaal-infant
Ferdinand van Oostenrijk te Antwerpen,
17 april 1635, werkten een drietal
Antwerpse humanisten-estheten samen. Rubens
maakte de ontwerpen van de schilderstukken
op de triomfbogen, Rockox werkte
mee aan het ontwerp van het plan, Gevartius
dichtte de Latijnse inscripties voor de
triomfbogen en bezorgde uiteindelijk de beschrijving
van de Pompa introitus, verschenen
in 1642, een van de mooiste Antwerpse
drukken.
Het laatste bewijs van vriendschap vanwege
Gevartius voor Rubens was de Latijnse tekst
van Rubens’ grafschrift voor het graf in de
Sint-Jacobskerk te Antwerpen. Hij vatte er
de betekenis van Rubens in enkele lapidaire
zinnen samen: uitmuntend in de kennis
van de oude geschiedenis en van alle wetenschappen,
Apelles van zijn tijd en van alle
tijden, bevriend met koningen en grote heren,
lid van de raad van Filips IV van Spanje,
gezant bij Karel I van Engeland, grondlegger
van de vredesonderhandelingen (Evers, p.
482).
Een van de humanistische stadsambtenaren
was bovendien Jacob Edelheer (Leuven 1597
– Antwerpen 1657). In 1622 stadpensionans
van Antwerpen geworden, was hij een van
die typische laat-humanistische geleerden
met een brede belangstelling. Hij bezat een
museum met kunstvoorwerpen, een bibliotheek,
telescopen, globen, een zonnewijzer
die was gemaakt door de Leuvense professor
Gerard van Gutshoven. In zijn huis verzamelden
zich soms groepjes mensen, die met de
studie van de exacte wetenschappen bezig
waren. Een geval: bij een maansverduistering
gaf Godfried Wendelinus een demonstratie
en daarbij waren onder anderen Gevartius en
Van Gutshoven aanwezig. Is bij een dergelijke
bijeenkomst ook Rubens van de partij
geweest? Onbekend. Maar wel bekend, dat
Rubens’ zoon Albert met de geleerde sterrenkundige
en natuurkundige pastoor Wendelinus,
of Wendden (Herk-de-Stad 1580 -
Gent 1667), correspondeerde. Ook dat Peiresc,
vriend van Rubens, Wendelinus kende
en om een portret van hem vroeg (Corr., V,
p. 238). Anderzijds blijkt Rubens’bekendheid
met Wendelinus uit de zending van
diens Loxias (Antwerpen 1626) naar Pierre
Dupuy.
Er zijn nog enkele andere Antwerpse intellectuelen
met wie Rubens in contact kon
komen. Men kan gissen dat Rubens behoorde
tot de vrienden van de Antwerpse humanist,
schilder, architect en ingenieur Wenzel
Coberger, of Coebergher (Antwerpen ca.
1557 – Brussel 1634). Coberger had Italië
en Rome bezocht, precies in de tijd toen
Rubens over de Alpen vertoefde. Hij was in
december 1605 architect van de aartshertogen
Albertus en Isabella geworden, zoals
Rubens in september 1609 hun hofschilder
werd. Coberger heeft de barok-architectuur
in de Zuidelijke Nederlanden tot een uitzonderlijk
hoogtepunt gebracht, zoals Rubens
de barok-schilderkunst. Coberger, die in
1609 de koepelkerk van Scherpenheuvel
bouwde voor de aartshertogen, tekende ook
de plannen van de Antwerpse augustijnen-