PIETER PAUWEL RUBENS - Tresoar

152
Franciscus Sweertius en werd als ‘de goedheid
zelve’ getekend door zijn vriend. Van in
zijn studiejaren te Leuven had Schottus
vriendschap gesloten met Justus Upsius en
hij bleef met hem corresponderen, ook vanuit
Spanje. Gevartius was een leerling van de
geleerde jezuïet en oudheidkenner. Schottus
zelf was in zijn tijd de roem van het Antwerpse
jezuïetencollege vanaf 1597.
Een ander jezuïet-humanist uit Rubens’tijd
was Carolus Scribani (Brussel 1561 — Antwerpen
1629), een neefje van de tweede
bisschop van Antwerpen, de humanist en
dichter Laevinus Torrentius. Van 1598 tot
1613 was Scribani rector van de jezuïeten te
Antwerpen, in 1607 verplaatste hij het collegp
naar het ‘Engelse huis’ in de Prinsstraat; in
1625 kwam hij wederom naar Antwerpen.
Terwijl Rubens in Italië was voerde Scribani
een pennestrijd tegen Dominicus Baudius en
andere calvinisten ter verdediging van de
jezuïeten. Rubens heeft zich ook met de
strijd tegen de jezuïeten ingelaten; hij stuurde
hun het strijdschrift L’arrêt contre les
jésuites.
Daar Rubens belang stelde in de fysica is het
niet uitgesloten, dat hij kennismaakte met de
jezuïet François d’Aguillon (Brussel 1566 —
Antwerpen 1617). Hij bouwde de Antwerpse
jezuïetenkerk en publiceerde over de optica
(Antwerpen 1613). Zijn ordesgenoot Grégoire
de Saint-Vincent (Brugge 1584 – Gent
1667) doceerde van 1618 tot 1620 wiskunde
aan het jezuïetencollege te Antwerpen en
nadien te Leuven tot 1625, dan te Praag en
vanaf 1632 te Gent. Het is maar een veronderstelling,
dat de relatie van Rubens met
het huis en college van de jezuïeten zich tot
zulke persoonlijkheden en tot hun werk
heeft kunnen uitbreiden; een bewijs kon niet
worden gevonden.
Heeft Rubens sympathie gehad voor de Antwerpse
minderbroeders, wij zouden het moeten
veronderstellen omdat hij voor hun
kloosterkerk twee schilderijen heeft geleverd
op bestelling van Rockox. Mogelijk heeft
Rubens de Antwerpse gardiaan Henricus de
Vroom of Sedulius (Kleef ca. 1547? – Antwerpen
1621) gekend. Deze ‘vrome’ minderbroeder
stond in elk geval in de beste betrekkingen
met Justus Lipsius, die onder andere
Sedulius’ uitgave van Bonaventura’s Vita
Sancti Francisci (1597) loofde en een Latijns
vers schreef voor zijn Praescriptiones adversus
haereses (1606); deze en andere werken
van de minderbroeder werden gedrukt door
Moretus. Sedulius behoorde tot de geleerde
kloosterlingen van Antwerpen, tot de schrijvers
voor het Plantijnse huis. Misschien eveneens
tot de bekenden van Rubens.
Van de norbertijnerkanunnik van Tongerio,
Dionysius Mudzaert(s) (Tilburg ca. 1580 -
Antwerpen 1635), pastoor te Kalmthout van
1616 tot 1626, bezat Rubens diens De Kerkelycke
historie (Antwerpen 1622), een zeer
verspreid boek. Een getuigenis van Rubens’
interesse voor de geschiedenis; het werk
handelt over de gehele geschiedenis van de
Kerk en in het laatste boek over die van de
Nederlanden.
Nog moeten wij onze aandacht richten op de
laatste vertegenwoordigers van de Antwerpse
‘stadhuishumanisten’, als wij die uitdrukking
mogen gebruiken zonder bijbedoeling. Van
vóór 1520, in Erasmus’ tijd, waren er humanisten-filologen
op het stadhuis te Antwerpen
werkzaam als secretarissen en griffiers.
Ook nog in de 17de eeuw. De boven genoemde
schoonvader van Rubens, Jan Brant,
was daarvan al een voorbeeld.
Jan Boghe, of Joannes Bochius (Brussel
1555 – Antwerpen 1609), werd in september
1585 door de hertog van Parma benoemd
tot vierde stadssecretaris te Antwerpen
en bleef dat tot aan zijn dood. Hij was
zijn Latijnse studie begonnen te lier —
waarschijnlijk bij dezelfde meester Rumol-