Handleiding proeftuinzorg (pdf) - IWT

1. ALGEMENE SITUERING EN PROBLEEMSTELLING
1.1. Probleemstelling in de ouderenzorg
HANDLEIDING PROEFTUIN ZORGINNOVATIERUIMTE VLAANDEREN
Vlaanderen wordt geconfronteerd met een sterke toename van het aantal ouderen ten opzichte van de
totale populatie. De vergrijzing van de Vlaamse bevolking zal met de intrede van de ‘Baby Boom
generatie’ in de groep 60-plussers een spectaculaire groei kennen in de komende decennia. Niet alleen
het aantal ouderen zal toenemen, ook het aantal 80-plussers en het aantal kwetsbare ouderen zal in
absolute cijfers versneld toenemen. Het is dan ook de verwachting dat de zorgvraag in het algemeen en
de ouderenzorg in het bijzonder deze demografische evoluties zal volgen.
Deze toename van de vraag naar ouderenzorg zal tesamen met andere evoluties, zoals de toename van
het aantal alleenstaande ouderen, de vergrijzing van de eerste generatie migranten en de druk op de
arbeidsmarkt inzake de zorgberoepen, een belangrijke uitdaging betekenen voor de Vlaamse
samenleving.
Bovendien blijken ouderen vandaag andere woon- en zorgpreferenties te hebben. Zo wordt inwonen bij
de kinderen meestal niet als zorgalternatief overwogen (4% van de ouderen: BAS, 2012), terwijl het
klassieke woonzorgcentrum op even weinig enthousiasme kan rekenen bij 65-plussers. Ouderen willen
zolang mogelijk zelfstandig blijven functioneren. Daarvoor verkiezen ze meestal ook hun woning te
behouden, terwijl deze in bijna 40% van de gevallen niet aangepast is aan mogelijke gezondheids- of
mobiliteitsproblemen.
Om het hoofd te bieden aan deze uitdagingen, zal duidelijk meer nodig zijn dan een bestendiging van
het regulier beleid. Het zoeken, uittesten en implementeren van innovatieve zorgprocessen en
zorgproducten zal een essentiële voorwaarde zijn om succesvol met de vermelde maatschappelijke
uitdagingen om te gaan.
Hierbij is het belangrijk om aandacht te besteden aan alle aspecten van ouderenzorg, inclusief preventie,
sensibilisering, detectie, interventie en zorg. Er zullen acties ondernomen moeten worden op vele
domeinen, zoals onder meer het het accuraat screenen van chronische en invaliderende pathologieën, het
tegengaan van sociale kwetsbaarheid van ouderen, het verhogen van de kwaliteit van de
huisvestingssituatie van ouderen, het inzetten van de publieke ruimte en het zorgen voor sociale cohesie.
1.2. De proeftuin als antwoord
Een mogelijke wijze om innovatie in de ouderenzorg te stimuleren en faciliteren is het ter beschikking
stellen van een proeftuin in dit domein. Daarom besliste de Vlaamse Regering, op initiatief van Minister
Ingrid Lieten, bevoegd voor innovatie, om een proeftuin “Zorginnovatieruimte Vlaanderen” te lanceren.
Een proeftuin is een gestructureerde testomgeving waarin organisaties innovatieve technologieën,
producten, diensten en concepten kunnen testen, gebruik makend van een representatieve groep van
eindgebruikers, die als testers worden ingezet in hun eigen leef- en werkomgeving. Het doel is om de
innovatie bij te sturen en/of te versnellen of om toekomstige noden te capteren om innovatie uit te
lokken. Essentieel in deze definitie is de aanwezigheid van een testpopulatie in zijn eigen leef- of
werkomgeving. Hierdoor onderscheidt een proeftuin zich van initiatieven waarbij onderzoek en
ontwikkeling wordt gedaan in labo-omstandigheden.
5/26