scriptie van Cathy Pije-Post, studentnummer 834515207

juistheid onderzoeken van de door partijen wel gestelde, maar niet betwiste feiten. 29 Bij zijn
bevoegdheid om de feiten aan te vullen, is de bestuursrechter steeds gebonden aan de
omvang van het geding zoals dat wordt bepaald door het eerste lid van artikel 8:69 Awb.
Feiten die buiten die omvang vallen, kan hij niet binnen die omvang brengen door ze
ambtshalve aan te vullen. 30 Mijns inziens wordt de afbakening van het geschil niet altijd
genegeerd door bewijs van niet omstreden feiten te zoeken. De afbakening van het geschil
vindt immers plaats aan de hand van de in het beroepschrift aangevoerde gronden. Aan de
hand van de aldus bepaalde omvang van het geschil kan vervolgens worden bepaald welke
feiten relevant zijn. Daarbij hoeven de aangevoerde gronden niet precies samen te vallen
met de relevante feiten. Dat maakt het mogelijk dat de rechter de feiten ambtshalve aanvult
of dat partijen de feiten aanvullen zonder daarmee buiten de omvang van het geding te
treden zoals dat door het eerste lid van artikel 8:69 Awb wordt bepaald.
2.2. Uitbreiding van de omvang van het geding
De hoofdregel is dat de rechter moet blijven binnen de grenzen van het geding. In de
onderstaande paragrafen zal worden onderzocht wanneer de omvang van het geding wordt
uitgebreid. Daartoe zal in het bijzonder worden ingegaan op regels van openbare orde, op
Europese regels in internationale verdragen.
2.2.1. Regels van openbare orde
Op de hoofdregel van artikel 8:69, eerste lid, Awb, is in de wetsgeschiedenis een
uitzondering gemaakt voor de ambtshalve toetsing door de rechter van regels die van
openbare orde zijn en niet tot de vrije beschikking van partijen staan . . 31 De meeste
bestuursrechtelijke handboeken 32 geven aan dat ambtshalve toetsing een vorm van toetsing
is die buiten het door partijen afgebakende geschil - ofwel ultra petita- kan plaatsvinden. De
uitkomst van deze ambtshalve toetsing kan tegen het belang van partijen ingaan en leiden
tot een reformatio in peius. De reikwijdte van de ambtshalve toetsing aan bepalingen van
openbare orde is in de wetsgeschiedenis niet nader omschreven. Het begrip ‘bepalingen
van openbare orde’ is nader ingevuld in de jurisprudentie. Dit is gebeurd aan de hand van
de vraag of een rechtsregel behoort tot die kernelementen van de rechtsorde die de rechter
29 Damen e.a. 2006, p. 228.
30 PG Awb II, p. 463.
31 Kamerstukken II 1992/93, 22 495, nr. 6, p. 54.
32 Van Ballegooij e.a. 2004, p. 232; Schreuder-Vlasblom 2006, p. 168-169; Van Wijk, Konijnenbelt & Van
Male 2005, p. 612 e.v.
10