Bijlage cultuurhistorische analyse - Gemeente Groningen

Inleiding
In 1991 is de binnenstad van Groningen aangewezen als beschermd stadsgezicht.
De reden van de aanwijzing is gelegen in het bijzondere historische en
ruimtelijke karakter van de 17e eeuwse vesting en laat-19e eeuwse singel- en
parkaanleg. Doel van die aanwijzing is om de karakteristieke, met de historische
ontwikkeling samenhangende structuur en ruimtelijke kwaliteit van het
gebied te onderkennen als zwaarwegend belang bij de verdere ontwikkeling
van het gebied. De aanwijzing beoogt op die wijze een basis te geven voor
een ruimtelijke ontwikkeling die inspeelt op de aanwezige kwalteiten, daarvan
gebruik maakt en daarop voortbouwt.
In de toelichting op het aanwijzingsbesluit is aangegeven welke aspecten
vanuit het cultuurhistorische perspectief waardevol en beschermingswaardig
zijn. Grofweg komt het neer op de samenhang die er is tussen de stedenbouwkundige
structuur van straten, pleinen, bouwblokken en afzonderlijke
bebouwing.
Nu, bijna 25 jaar na de aanwijzing, is het ruimtelijk kader dat de bescherming
van het Beschermd Stadsgezicht moet effectueren, aan verandering toe.
Enerzijds komt dit omdat er door bouwhistorisch en archeologisch onderzoek
meer en betere informatie beschikbaar is over de ontstaansgeschiedenis van
de binnenstad. Anderszijds leeft er een algemene gedachte dat de bouwmogelijkheden
uit het bestemmingsplan het bebouwingsbeeld en de belevingswaarde
van het beschermde stadsgezicht van de binnenstad zouden kunnen
aantasten. Daarom is er behoefte de bestaande waardes te duiden om ze af
te kunnen wegen met andere wensen zoals moderne economische, woonvormen
en infrastructuur.
Het bestemmingsplan moet worden geactualiseerd op grond van een wettelijke
verplichting. Dit moment wordt aangegrepen om de drie-eenheid die
het ruimtelijk kader in de binnenstad bepaalt, in zijn geheel te herzien. Dat
wil zeggen, dat naast een aanpassing van het bestemmingsplan, ook wordt
gekeken in hoeverre de welstandsnota aanpassing behoeft en of in het kader
van de erfgoedverordening het aantal monumentaanwijzingen moet worden
uitgebreid.
Om goed te kunnen bepalen wat nu de cultuurhistorische waarden zijn die
het Beschermd Stadsgezicht bepalen, is besloten om deze Cultuurhistorische
Verkenning op te stellen die één van de onderleggers van het nieuwe ruimtelijk
kader zal zijn.
Leeswijzer
Voor de Cultuurhistorische Verkenning is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van
de toelichting bij het aanwijzingsbesluit, aangevuld met resultaten uit onderzoek
en gepubliceerde stukken. Hoofdstuk 2 laat zich lezen als de ontstaansgeschiedenis
van de binnenstad. Hoofdstuk 3 is de kern van de cultuurhistorische
verkenning. In dit hoofdstuk zijn de ruimtelijke kenmerken opgesomd vanuit
cultuurhistorisch perspectief. Aan de hand van de hier genoemde kenmerken
kunnen keuzes worden gemaakt ten aanzien van de gewenste bescherming en
andere wenselijk beleid ten aanzien van de binnenstad.
Bijlage A is bedoeld als een overzicht waar heel specifi ek per gebied ingegaan
wordt op de aanwezige cultuurhistorische elementen. Bijlage B beschrijft de
karakteristieken per straatwand. Bijlage C geeft de geschiedenis weer van de
ontwikkeling van de huizenbouw. Een apart hoofdstuk in de geschiedenis van de
Groninger binnenstad. i
Het plangebied is niet gelijk aan de begrenzing van het beschermd stadsgezicht.
Voor deze Cultuurhistorische Verkenning wordt aangesloten bij de begrenzing
van het bestemmingsplan Binnenstad zoals deze in 2014 in procedure gebracht
zal worden. Tot het plangebied behoort de binnenstad tussen de Diepen, aangevuld
met de Sledemennersbuurt en de Westerhaven.
Plangebied bestemmingsplan Binnenstad 5