: Nota vakdidactiek Nederlands 1 graad Faculteit Lerarenopleiding ...

Samen leren reviseren, nota vakdidactiek november 2005
uitgeprobeerd in de eerste klas van het voortgezet onderwijs. De opzet lijkt me echter heel
goed vertaalbaar naar een schrijfdossier-opdracht voor 4vwo. Leerlingen ontvangen van ‘de
groep ontvangers van de brief’ concreet commentaar en leerlingen kunnen de klassikaal
gepresenteerde leerpunten overnemen. Dit materiaal laat zich uitstekend verzamelen in een
dossier en doordat de opdracht levensecht is (welke brief is de winnaar, hoe beoordeelt de
ontvanger een brief en op grond van welke aspecten) is dit niet ‘zomaar’ een schrijfopdracht
maar is het nut voor de leerlingen nadrukkelijk aangetoond.
Net zoals bij de andere leren-door-observeren opdracht (zie 1.) is hier ook sprake van samen
met elkaar en van elkaar leren. Samenwerkend leren dus. Het mooie is dat deze vorm verder
gaat dan in tweetallen (pragmatisch) beoordelingsformulieren invullen, maar dat hier
bijvoorbeeld ook inhoudelijk overleg plaats vindt, teksten worden vergeleken, ideeën worden
uitgewisseld, leerlingen ontdekken van hoofd- en bijzaken zonder dat ze er de theorie kunnen
naast leggen. Ze halen ter plekke de theorie op uit hun lange termijn geheugen
3.1.1.3. Redactietje spelen
Docent Daan Beeke viii heeft zich laten inspireren door de smikkellessenreeks en het principe
van observerend leren. Voor zijn havo-examenklas herschreef hij een schrijfopdracht opdracht
uit methode Kiliaan, volgens het stramien van de smikkelreeks. In het kort: nadat leerlingen
een eerste versie hadden geschreven, werd de klas opgedeeld. Een groep leerlingen vormden
redactiegroepjes die enkele teksten kritisch bekeken en voorzagen van commentaar. De
andere helft van de klas vormden onderzoeksgroepjes die de redactiegroepjes observeerden en
noteerden (op grote vellen) waarop de redactie de teksten beoordeelden. Vervolgens deden de
onderzoeksgroepjes verslag van hun bevindingen. Een leerdoel van deze reeks is voor Beeke
dat leerlingen ontdekken dat uiteindelijk de lezer bepaalt of de kwaliteit van de tekst goed is.
Daarnaast was het Beeke die eerder constateerde dat werken met beoordelingsformulieren in
de revisiefase niet altijd erg effectief is. Tijd om de schrijfopdracht over een andere boeg te
gooien. De bevindingen van Beeke:
• in een korte tijd had Beeke veel inhoudelijke goede beoordelingen door de
redactiegroepjes
• de presentaties van de onderzoeksgroepjes leverden veel inhoudelijk goede
‘beoordelingscriteria’op (leertaak)
• Helaas had Beeke verzuimd om de leerlingen herschreven versie te laten inleveren.
Beeke heeft dus geen inzicht in verbetering van het uiteindelijke schrijfproduct
(schrijftaak)
• de lessenreeks was een nieuwe invalshoek en leerlingen melden op
evaluatieformulieren dat ze veel geleerd hadden (leertaak en motivatie)
• Leerlingen vonden de lessenreeks leuk en zinvol (motivatie)
• Groepen leerlingen beoordelen elkaar, stellen samen beoordelingscriteria op en
luisteren naar bevindingen van andere groepen zonder dat vooraf theorie is
gepresenteerd en zonder beoordelingsformulier (samenwerkend leren en – weglaten
van - beoordelingsformulier). Opvallend commentaar van een leerling die stelde dat
bijna alle leerlingen over dezelfde tekstonderdelen commentaar gaven
(doelgerichtheid, structuur, taalgebruik, vormgeving, doelgroep) en dat ze dat van
elkaar hadden geleerd.
11