: Nota vakdidactiek Nederlands 1 graad Faculteit Lerarenopleiding ...

Samen leren reviseren, nota vakdidactiek november 2005
2. Probleemstelling: schrijven en leren?
De leeropbrengst van revisie bij ‘traditionele’ schrijflessen in de bovenbouw valt mij dus
tegen. Dat is beknopt gezegd de kern van mijn probleemstelling. In diverse publicaties vind ik
hiervoor aanwijzingen. In dit hoofdstuk laat ik diverse invalshoeken de revue passeren.
2.1. Wat is revisie?
In de vorige paragraaf beschreef ik eindterm 17, die draait om revisie bij schrijfvaardigheid.
Voor een toelichting op deze eindterm sla ik ‘Nederlands in de tweede fase, praktische
didactiekboek’ open, een standaardwerk dat is ontwikkeld door de projectgroep Nederlands
V.O. van de S.L.O. Het boek is geschreven op aanvraag van de samenwerkende Nederlandse
veldverenigingen en is gericht op specifieke didactiek voor de bovenbouw, gebaseerd op
onderwijservaringen sinds de invoering van de tweede fase. iv
Volgens de auteurs is revisie is een fase die thuishoort bij het ‘gecompliceerd’ schrijven’,
waarbij een geoefende schrijver een complex onderwerp meestal in fasen aanpakt. Een eerste
tekstversie wordt herzien van commentaar van de schrijver of van anderen en daarop volgt
een volgende versie. De schrijver zal zowel tijdens het schrijven als daarna stilstaan bij wat
hij heeft geschreven. Het is dus een taak om leerlingen in de bovenbouw dit complexe
schrijfproces aan te leren. Leerlingen zijn vaak geneigd te denken dat een tekst af is als de
eerste versie op papier staat. Ze moeten nu gaan leren dat de eerste versie niet perfect is en dat
je die kunt bijwerken. Anders gezegd: reviseren is een volwaardige schrijffase en maakt van
schrijvers zelf-kritische schrijvers.
Vervolgens sla ik de bladzijden over didactiek open. Wat begon als een ambitieus hoofdstuk
over schrijfvaardigheid voor de bovenbouw, blijft nu steken in een teleurstellende en
oppervlakkige opsomming van ‘open deuren’.
• De auteurs verwijzen naar een discussie onder vakgenoten waarin werd verzucht dat
de revisiefase te weinig oplevert.
• Vervolgens presenteren de auteurs een lijst met criteria aan de hand waarvan
leerlingen elkaars teksten moeten kunnen beoordelen (een beoordelingsformulier uit
Taaldomein en uit Schrijfblik).
• De auteurs geven geen specifieke didactische aanpak voor de revisiefase. Ze blijven
steken bij de conclusie dat het belangrijk is dat leerlingen hun werk leren reviseren en
dat ze dit kunnen doen aan de hand van commentaarformulieren die door
medeleerlingen zijn ingevuld. Ook werken met voorbeeldteksten (modelling) wordt
aanbevolen.
• Veel adviezen zijn gericht om van reviseren een correctieronde te maken waarbij je
kijkt naar spelling, zinsbouw en interpunctie. Voor reviseren wordt dan de term
geïntroduceerd: voorcorrectie.
• Wat ik verder ook mis is gerichte didactiek voor het kritisch reviseren van een
schrijfproduct op tekstniveau: loopt de tekst, bereikt de schrijver zijn/haar doel, klopt
de argumentatie, past de schrijfstijl bij de doelgroep etc?
2.2. Schrijfopdracht: schrijftaak en leertaak
In de methode die wij op school gebruiken, Kiliaan, bestaat het onderdeel schrijfvaardigheid
beknopt geschreven uit: goede raad (theorie en tips) – oefening (toepassen) – nakijken
(correctie en/of herschrijven). Zie bijlage 1 voor een voorbeeldopdracht.
5