Antwoorden Kennistoets bij hoofdstuk 4 - Examenkatern ...

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H4 vwo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Kennistoets bij hoofdstuk 4 – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 1
Bekijk bron 1.
Na 1945 belandde de Amerikaanse economie niet in een depressie, maar in een lange periode van
economische groei. Welke oorzaak daarvoor laat bron 1 zien? Leg je antwoord uit.
Oorlogsindustrieën schakelden gemakkelijk over op de productie van consumptiegoederen. Ze
werden geholpen door de snel groeiende bevolking. Tijdens de Depressie hadden gezinnen weinig
kinderen omdat er te weinig geld was om grote gezinnen te onderhouden. Maar in de jaren vijftig
kreeg Amerika te maken met een baby boom met als gevolg dat de vraag naar allerlei verschillende
producten en diensten voor de snelgroeiende bevolking onverzadigbaar werd.
Bron 1
De geboortecijfers in de Verenigde Staten na de Tweede Wereldoorlog.
Opdracht 2
a De presidenten Truman, Kennedy en Johnson lanceerden bij hun aantreden allen een politiek
programma in de traditie van de New Deal. Welke overeenkomst bestond er tussen deze
programma’s?
b Waarom slaagden deze drie presidenten er niet in hun programma’s geheel uit te voeren?
c In hoeverre zorgde het beleid van Eisenhower, de opvolger van Truman, voor discontinuïteit in
deze traditie?
a De Fair Deal van Truman, de New Frontier van Kennedy en de Great Society van Johnson
wilden allemaal het grote Amerikaanse armoedeprobleem oplossen. In veel opzichten was de
scherpe maatschappelijke tweedeling tussen zwart en blank onderdeel van dit probleem.
b Zij hadden te maken met vooral de Republikeinen in het Congres die talloze –in hun ogen te
dure– hervormingsvoorstellen tegenhielden.
c Onder Eisenhower hoopten conservatieven in het Congres de dure verzorgingsstaat te
kunnen afschaffen. Eisenhower wilde wel de afhankelijkheid van de publieke sector
verminderen, maar voelde er niets voor de verworvenheden van zijn voorgangers verder aan
te tasten. De Social Security draaide hij dus niet terug, sterker nog, hij zorgde zelfs voor een
uitbreiding van de Social Security.
Opdracht 3
De Verenigde Staten groeiden uit tot een welvarende samenleving. Er kwam echter ook kritiek, in
1958 van de zijde van J.K. Galbraith en in de jaren 1960 van de kant van progressieve jongeren. Wat
waren de belangrijkste kritiekpunten op de welvaart?
Galbraith wees op de nadelen van het ongebreidelde consumeren terwijl een deel van de eigen
bevolking in armoede leefde. Hij wilde dat er meer werd nagedacht over een verbetering van de
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 1 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H4 vwo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
kwaliteit van het bestaan. Beter onderwijs was daar een onderdeel van.
Veel jongeren onderschreven de gedachten van Galbraith en vulden die aan met kritiek op het
vanzelfsprekende gezag van ouders, kerk, docenten en politie. Vanaf 1968 keerde het
studentenprotest zich tegen de dure Vietnamoorlog.
Opdracht 4
Lees bron 2.
a Waarom regelde president Truman het discriminatieverbod in het leger door middel van een
excecutive order en niet door middel van gewone wetgeving?
b Combineer de jaartallen met de bijbehorende gebeurtenissen:
A 1948 1 De Little Rock Nine forceren toegang tot een highschool.
B 1954 2 M.L. King organiseert de mars naar Washington.
C 1955 3 Ondertekening van de Civil Rights Act.
D 1957 4 De NAACP wint de rechtszaak Brown vs. Board of Education.
E 1963 5 Rosa Parks weigert op te staan in de bus.
F 1964 6 Truman vaardigt Excecutive Order 9981 uit.
a De president kan door middel van presidentiële bevelen vergaande maatregelen nemen. Als
opperbevelhebber van de strijdkrachten kan hij dat doen. Met gewone wetgeving moest hij
rekening houden met (zuidelijke) tegenstanders in het Congres. De gewone wetgeving kostte
bovendien meer tijd.
b De juiste combinaties zijn: A6, B4, C5, D1, E2, F3.
Bron 2
Harry Truman, Excecutive Order 9981: ‘Hierbij wordt verklaard dat het beleid van de President zal zijn
dat alle leden van de strijdkrachten gelijk behandeld zullen worden en gelijke kansen zullen genieten,
ongeacht ras, kleur, geloofsovertuiging of nationale herkomst. Dit beleid zal zo snel mogelijk worden
ingevoerd …’
Opdracht 5
Bekijk bron 3.
De tekening is gemaakt op de dag van de mars naar Washington. Leg de tekening uit in het licht van
de gebeurtenissen op die dag.
De tekening toont Kennedy die tegenover de zwarte demonstranten staat. Kennedy nam een
afwachtende houding aan omdat hij bang was de steun te verliezen van de zuidelijke Democraten in
het Congres. Ook in augustus 1963 was hij voorzichtig. Hij raadde de mars naar Washington af omdat
hij bang was dat de Democraten zouden worden afgeschrikt door de demonstratie.
Bron 3
Tekening van Peter Clarke uit de Daily Sketch. De titel luidt: ‘White to move..’ (Wit is aan zet…).
Opdracht 6
a In 1964 zei president Johnson na het tekenen van een wet tegen een medewerker: ‘Volgens
mij hebben wij het Zuiden aan de Republikeinse Partij overgeleverd.’ Waarom zou deze wet
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 2 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H4 vwo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
volgens Johnson zulke zware gevolgen hebben?
b Een jaar later werd een wet getekend die volledige gelijkheid bracht wat betreft het kiesrecht:
de Voting Rights Act. Beargumenteer waarom deze wet nog nodig was na de wet van 1964.
c In welke opzichten zagen radicale bewegingen, zoals de Nation of Islam of de Black Panthers,
de wetten van 1964 en 1965 helemaal niet als een historische breuk?
a De wet gaf zwarten gelijke burgerrechten. Johnson begreep dat de Democraten daarmee de
zuidelijke kiezers zouden verliezen. Het Zuiden is inderdaad tot de dag van vandaag een
bolwerk van de Republikeinen.
b De Civil Rights Act gaf de zwarten algemene burgerrechten. De Voting Rights Act was veel
specifieker, maar betrof wel de pijler van de segregatie: het kiesrecht. De nieuwe wet
betekende een regelrechte aanval op de zuidelijke deelstaten die lange tijd het inschrijven in
de kiesregisters gebruikten om zwarten uit te sluiten.
c Zij betoogden dat gelijke wettelijke rechten nog geen gelijkheid in praktijk betekende, met
name op sociaaleconomisch terrein. Zwarten hadden bijvoorbeeld nog altijd minder kans op
een baan, werden lager betaald en hadden minder kans op een woning dan blanken.
Opdracht 7
a Verklaar de Duitse deling na 1945 vanuit het standpunt van de Russische dictator Stalin.
b Hoe reageerden de Verenigde Staten op de Russische dreiging nadat in Grieken en Turkije
communistische opstanden uitbraken?
c In welke opzichten gaat zowel de Truman Doctrine als de marshallhulp uit van hetzelfde
politieke uitgangspunt?
a Stalin was niet van plan de door hem bezette gebieden te verlaten en stelde overal
marionettenregeringen aan. Stalin wilde een veilige buffer om zijn land in de toekomst te
beschermen tegen een aanval uit het westen.
b Truman kreeg geld van het Congres om steun te verlenen aan de Griekse en Turkse
regeringen. Belangrijker was de bekendmaking van de Truman Doctrine waarin de Verenigde
Staten steun toezegden aan elk land dat zich bedreigd voelde door het communisme.
c De Truman Doctrine sprak van containment van het communisme. Dat betekende inperking,
het communisme daar houden waar het zich bevond. Washington accepteerde het bestaan
van het IJzeren Gordijn, maar zou ingrijpen als het communisme zich nog verder uitbreidde.
De marshallhulp wilde het communisme op een niet-militaire manier tegenhouden. Het plan
beloofde het verarmde Europa te steunen, zodat het geen gemakkelijke prooi zou vormen
voor het Russische communisme.
Opdracht 8
a Door welke gebeurtenissen werd in 1948 en 1949 de angst voor het communisme versterkt?
b Leg uit welke invloed senator McCarthy in de jaren 1950 heeft gehad.
a De Amerikaanse angst voor het communisme werd versterkt door een crisis rond Berlijn,
nadat de Russen de blokkade afkondigden. Vanaf 1949 had de Sovjet-Unie eveneens de
beschikking over de atoombom, terwijl in hetzelfde jaar de Volksrepubliek China van Mao
Zedong ontstond. Als reactie richtten de Verenigde Staten in 1949 de NAVO op.
b De angst voor het communisme leidde al in de jaren 1940 tot vervolgingen van ambtenaren,
docenten en acteurs die werden verdacht van communistische sympathieën. In de jaren 1950
volgde een heksenjacht onder leiding van de Republikeinse senator McCarthy, die in zijn
speeches grote angst zaaide voor spionnen. Mensen met vermeende communistische
sympathieën werden ontslagen en op de zwarte lijst gezet.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 3 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H4 vwo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 9
Bekijk bron 4.
Zowel in de Verenigde Staten als in de Sovjet-Unie bestond een verbeten vijandbeeld van de ander,
dat bepaald niet vrij was van stereotypen. Bij welk vijandbeeld past bron 4, bij het Russische of het
Amerikaanse? Verklaar je keuze.
De tekening past bij het Amerikaanse vijandbeeld van de Sovjet-Unie. De regeringen van het Oostblok
lijken zelfstandig. Ze lopen rond en plukken bloemen. Maar Stalin kijkt toe en de landen zijn in
werkelijkheid helemaal niet vrij: als ze te veel vrijheid nemen, stikken ze aan het touw van de galg. De
landen van het Oostblok kennen marionettenregeringen die precies moeten doen wat Stalin zegt.
Bron 4
Tekening uit de jaren 1940 over de landen van het Oostblok. Aan de hemel staat de Stalinzon.
Opdracht 10
De Koude Oorlog werd gekenmerkt door een aantal grote crises, zoals bijvoorbeeld de Korea-oorlog
(1950-1953), de crisis rond de Berlijnse Muur (1961), de Cuba-crisis (1962) en het Vietnam conflict
(beginnend in 1954).
Geef een korte beschrijving van deze crises.
Korea-oorlog – Na de Tweede Wereldoorlog was Korea verdeeld in een communistisch Noorden en
een kapitalistisch Zuiden. Een invasie van Zuid-Korea door het communistische Noorden en het
uitbreken van een opstand in het Zuiden dreigden het hele schiereiland communistisch te maken.
Onder de vlag van de VN werd een –grotendeels Amerikaans– leger naar Korea gestuurd. Binnen een
jaar lukte het om de Noord-Koreanen terug te drijven. Maar vervolgens gaf Truman het bevel om
Noord-Korea binnen te vallen. Dat lokte de Chinezen in het conflict, die Noord-Korea te hulp kwamen
en de Amerikanen terugdreven naar Zuid-Korea. In 1953 werd een wapenstilstand bereikt waarbij de
stand van zaken van 1950 hersteld werd: Korea bleef in twee landen verdeeld.
Berlijnse Muur – De Sovjet-Unie besloot in 1961 de uittocht van Oost-Duitsers tegen te gaan met de
bouw van de Berlijnse Muur. Kennedy was niet uit op een directe confrontatie met de Sovjet-Unie. Dat
zou immers een oorlog kunnen hebben betekend.
Cuba-crisis – Na de revolutie van 1959 wendde de Cubaanse president Fidel Castro zich tot de
Sovjet-Unie voor steun. De Sovjet-Unie mocht in ruil daarvoor raketten met atoomkoppen installeren
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 4 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H4 vwo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
op het eiland. Cuba ligt dicht bij de kust van Florida en de raketten betekenden dus een regelrechte
bedreiging van de Amerikanen. De Amerikaanse regering nam grote risico’s door de Russen voor het
blok te zetten. Uiteindelijk besloot Chroesjtsjov de raketten te ontmantelen.
Vietnamoorlog – Vanaf 1954 steunden de Verenigde Staten Zuid-Vietnam. Noord-Vietnam was
communistisch en Amerika was bang dat het communisme zich zou uitbreiden (dominotheorie). Het
ondemocratische bewind van Diem in Zuid-Vietnam bracht Washington echter in verlegenheid. Diem
werd in 1963 vermoord. Na het aannemen van de Tonkin-resolutie (1964) escaleerde het conflict tot
een oorlog die tien jaar duurde. De Verenigde Staten verlieten Vietnam in 1973. Washington moest de
rol die ze in de wereld wilde spelen heroverwegen.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 5 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012