Antwoorden Kennistoets bij hoofdstuk 1 - Examenkatern ...

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H1 havo – met antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Kennistoets hoofdstuk 1 met antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 1
Bekijk bron 1.
a Op de leer van welke filosoof is de ‘trias politica’ gebaseerd?
b De ‘trias politica’ heeft in de Verenigde Staten gezorgd voor een federalistisch bestel. Wat
betekent dat?
c Hoe laat bron 1 zien dat de Verenigde Staten inderdaad een federaal bestel kennen?
d Noem drie belangrijke taken die de centrale Amerikaanse overheid naar zich heeft
toegetrokken.
a De ‘trias politica’ is gebaseerd op de leer van de Franse filosoof Charles de Montesquieu.
b In een federalistisch bestel hebben de afzonderlijke staten een grote mate van autonomie.
c Het kaartje laat zien dat het vrouwenkiesrecht niet centraal is geregeld, maar dat elke
deelstaat het afzonderlijk heeft ingevoerd.
d De centrale overheid regelt onder andere de buitenlandse politiek, defensie en financiën.
Bron 1
Opdracht 2
Gebruik bron 2.
a Noteer op de stippellijntjes onder bron 2 de naam van de instantie waar de betreffende macht
is ondergebracht.
b Bedenk waarom de politieke macht in de Verenigde Staten in drie delen is gesplitst.
a De uitvoerende macht staat onder leiding van de president. De wetgevende macht ligt bij het
Congres en de rechterlijke macht ligt bij het Hooggerechtshof.
b De macht is in drie delen gesplitst om de rol van een president niet te groot te laten worden.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 1 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H1 havo – met antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Bron 2
Opdracht 3
Bekijk bron 3.
a Het systeem dat op bron 3 is uitgebeeld wordt wel omschreven met de term checks and
balances. Wat wordt daarmee bedoeld?
b Leg aan de hand van bron 3 uit hoe het systeem van checks and balances in de praktijk werkt.
a De term checks and balances betekent ‘controlerende bevoegdheden’. Iedere instantie
controleert één van de andere, zodat de macht van geen van de drie te groot wordt.
b Het Congres kan rechters aanklagen, terwijl het Hooggerechtshof bepaalt of een wet binnen
de grondwet blijft.
De president benoemt rechters, terwijl het gerechtshof bepaalt of de president binnen de
kaders van de grondwet handelt.
De president kan een veto uitspreken over wet, maar het Congres kan het veto ongedaan
maken met een twee derde meerderheid.
Bron 3
Opdracht 4
Bekijk bron 4.
a Op bron 4 zie hoe president Andrew Johnson de grondwet uit de boekenkast haalt. Het boek
is echter te zwaar voor hem. Tekenaar Thomas Nast heeft met de prent een procedure
uitgebeeld die door het Congres werd ingezet tegen de president. Hoe noemen we deze
procedure?
b Wat is de mening van Thomas Nast over het systeem van checks and balances; vindt hij dat
het in de praktijk goed werkt?
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 2 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H1 havo – met antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
a De tekenaar heeft de impeachmentprocedure uitgebeeld.
b Volgens de tekenaar werkt het systeem goed. De president heeft iets gedaan dat tegen de
grondwet indruist en het Congres grijpt in. De president delft het onderspit.
Bron 4
Opdracht 5
a Wat bedoelde de historicus Arthur Schlesinger toen hij schreef over een imperial presidency?
b Toon aan de hand van de voorbeelden Truman, Eisenhower en Johnson aan dat Schlesinger
gelijk heeft gehad.
a Schlesinger bedoelde hiermee dat de macht van de president op buitenlands terrein enorm
was toegenomen.
b Truman stuurde troepen naar Korea zonder toestemming van het Congres. Eisenhower
gebruikte de CIA om militaire staatsgrepen in het buitenland uit te voeren. Johnson vroeg het
Congres om in Vietnam oorlog te mogen voeren zonder een oorlogsverklaring. Hij kreeg vrij
spel van het Congres.
Opdracht 6
a De constitutie -of grondwet- is geen vaststaand, onveranderbaar document. Geregeld is er
sprake geweest van wijzigingen of aanvullingen. Hoe worden die veranderingen genoemd?
b Welk gevolg hebben deze veranderingen van de grondwet in de loop van de tijd gehad voor
de autonomie van de deelstaten?
c Geef aan de hand van het voorbeeld van het vijftiende amendement aan hoe deelstaten door
middel van eigen wetgeving de invloed van een grondwetsverandering kunnen beperken.
a Een dergelijke aanvulling of wijziging heet een amendement.
b Federale wetgeving staat boven deelstaatwetgeving. Amendementen hebben ervoor gezorgd
dat de deelstaten in de loop der tijd steeds minder autonoom werden.
c Het 15e amendement uit 1870 verbood rassendiscriminatie in het kiesrecht. De zuidelijke
staten omzeilden deze wet door bepaalde voorwaarden te stellen aan de inschrijven van
kiezers in het kiesregister. In het amendement stond namelijk niets over het kiesregister.
Opdracht 7
De Amerikaanse politiek kent slechts twee partijen: de Democraten en de Republikeinen. Desondanks
zijn er meerdere politieke richtingen die soms behoorlijk van elkaar kunnen afwijken. Hoe hebben die
richtingen een plaatsje gekregen binnen het tweepartijensysteem?
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 3 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H1 havo – met antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Zowel de Democraten als de Republikeinen kennen behoudende en vooruitstrevende vleugels.
Opdracht 8
Bekijk bron 5.
a Bovenstaande tekening is gemaakt tijdens de verkiezingen van 1860. De namen van de
partijen zijn weggelaten. Welke partij zou je links invullen, welke rechts?
b Stel je voor dat je dezelfde poster een eeuw later nogmaals zou gebruiken; welke verandering
zou je dan aanbrengen?
a Links hoort ‘Democratisch’ te staan, rechts ‘Republikeins’.
b Honderd jaar later moet je de twee partijen omdraaien, dan zijn het de Democraten die veel
meer opkomen voor de belangen van de zwarten.
Bron 5
Opdracht 9
Noem drie inhoudelijke verschillen tussen de Republikeinse en de Democratische partij in de tweede
helft van de negentiende eeuw.
Republikeinen: voor afschaffing van de slavernij, voor een sterke federale overheid en voor
bescherming (protectie) van de (noordelijke) industrie.
Democraten: voor de rechten van de afzonderlijke staten, voor vrijhandel om met name katoen te
kunnen verkopen aan Engeland en voor de slavernij.
Opdracht 10
In welke opzichten veranderden de twee Amerikaanse partijen rond 1900 van karakter?
Rond 1900 werden de Republikeinen conservatiever. Zij gingen vooral de belangen van het
bedrijfsleven behartigen en keerden zich tegen de komst van meer en meer immigranten. Zij wezen
maatregelen van Washington om in te grijpen in de economie af.
De Democraten gingen zich meer dan de Republikeinen het lot aantrekken van sociaal zwakke
groepen. Zij vonden dat de overheid op sociaal en economisch gebied juist wel moest ingrijpen.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 4 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012