Antwoorden Kennistoets bij hoofdstuk 4 (pdf) - Examenkatern ...

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H4 havo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Kennistoets bij hoofdstuk 4 – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 1
a Na 1945 belandde de Amerikaanse economie niet in een depressie. Integendeel,
oorlogsindustrieën schakelden gemakkelijk over op de productie van consumptiegoederen.
Noem twee oorzaken voor deze soepele omschakeling.
b De wapenindustrie bleef ondanks de vrede toch een belangrijke peiler van de Amerikaanse
economie. Welke naoorlogse internationale ontwikkeling zorgde ervoor dat het militairindustriële
complex een grote machtsfactor kon worden?
a De soepele omschakeling werd onder andere veroorzaakt door de G.I. Bill (1946), die
goedkope leningen en subsidies voor onderwijs voor veteranen mogelijk maakte. Ten tweede
gaf de babyboom een enorme impuls aan de economie.
b De invloed en de omvang van het militair-industriële complex groeide In de loop van de jaren
1950 door de ontwikkelingen in de Koude Oorlog. De spanning tussen Oost en West was zo
groot dat tussen beide blokken een wapenwedloop ontstond.
Opdracht 2
Bekijk bron 1.
a De Democratische presidenten Truman, Kennedy en Johnson lanceerden bij hun aantreden
allen een politiek programma in de traditie van de New Deal. Welke overeenkomst bestond er
tussen deze programma’s?
b Welke politieke tegenstander zorgde ervoor dat deze programma’s niet geheel konden worden
uitgevoerd.
c Wat is de mening van de tekenaar van bron 1 over de rol van de federale overheid op het
gebied van hervormingsplannen.
a De Fair Deal van Truman, de New Frontier van Kennedy en de Great Society van Johnson
wilden allemaal het grote Amerikaanse armoedeprobleem oplossen. In veel opzichten was de
scherpe maatschappelijke tweedeling tussen zwart en blank onderdeel van dit probleem.
b Dat waren vooral de Republikeinen in het Congres die talloze hervormingsvoorstellen
tegenhielden.
c De tekenaar vond dat de overheid minder afhankelijk moest zijn van de publieke sector. Alle
hervormingen kostten enorm veel geld en dat moest opgebracht worden door de
belastingbetaler.
Bron 1
Een spotprent uit 1961. De overheid, met het Capitool als pet, slaat het geld van de belastingbetaler
weg. De laatste zegt: Leave something for me to catch! (Laat iets voor mij ook over om te ontvangen!)
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 1 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H4 havo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 3
De Verenigde Staten groeiden uit tot een welvarende samenleving. Er kwam echter ook kritiek, in
1958 van de zijde van J.K. Galbraith en in de jaren 1960 van de kant van progressieve jongeren. Wat
waren de belangrijkste kritiekpunten op de welvaart?
Galbraith wees op de nadelen van het ongebreidelde consumeren terwijl een deel van de eigen
bevolking in armoede leefde. Hij wilde dat er meer werd nagedacht over een verbetering van de
kwaliteit van het bestaan. Beter onderwijs was daar een onderdeel van.
Veel jongeren onderschreven de gedachte van Galbraith en vulden die aan met kritiek op het
vanzelfsprekende gezag van ouders, kerk, docenten en politie. Vanaf 1968 keerde het
studentenprotest zich tegen de dure Vietnamoorlog.
Opdracht 4
a Combineer de jaartallen met de bijbehorende gebeurtenissen:
A 1948 1 De Little Rock Nine forceren toegang tot een highschool.
B 1954 2 M.L. King organiseert de mars naar Washington.
C 1955 3 Ondertekening van de Civil Rights Act.
D 1957 4 De NAACP wint de rechtszaak Brown vs. Board of Education.
E 1963 5 Rosa Parks weigert op te staan in de bus.
F 1964 6 Truman vaardigt Excecutive Order 9981 uit.
b Welke betekenis heeft de televisie gehad op de desegregatie van de Amerikaanse
samenleving?
a De juiste combinaties zijn: A6, B4, C5, D1, E2, F3.
b De invloed van de televisie is groot geweest. Alle Amerikanen, niet alleen die in het zuiden,
waren getuige van het wrede blanke optreden tegen zwarte medeburgers. Ook internationaal
stond Amerika voor schut, want de hele wereld keek mee. In de arme landen liet Amerika
zichzelf graag zien als kampioen van gelijkheid en vrijheid, daaraan werd wel getwijfeld.
Waarom was de kampioen van de vrijheid in eigen huis niet in staat de zwarten vrijheid of
gelijkheid te garanderen?
Opdracht 5
Bekijk bron 2.
Deze tekening is gemaakt op de dag van de mars naar Washington. De tekenaar toont Kennedy
tegenover de zwarte demonstranten. De tekenaar verwijt Kennedy zijn houding in die dagen. Beschrijf
de positie van Kennedy in deze kwestie aan de hand van de tekening.
De tekening toont Kennedy die tegenover de zwarte demonstranten staat. Kennedy nam een
afwachtende houding aan omdat hij bang was de steun te verliezen van de zuidelijke Democraten in
het Congres. Ook in augustus 1963 was hij voorzichtig. Hij raadde de mars naar Washington af,
omdat hij bang was dat de Democraten zouden worden afgeschrikt door de demonstratie.
Bron 2
Tekening van Peter Clarke uit de Daily Sketch. De titel luidt: ‘White to move..’ (Wit is aan zet…).
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 2 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H4 havo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 6
a Welke gebeurtenissen in 1964 en 1965 betekenden een breuk in de geschiedenis van de
zwarte burgerrechtenbeweging?
b In welke opzichten zagen radicale bewegingen, zoals de Nation of Islam of de Black Panthers,
deze gebeurtenissen helemaal niet als een breuk?
a In 1964 werd de Civil Rights Act van kracht, gevolgd door de Voting Rights Act in 1965. Op
deze wetgeving hadden de zwarte Amerikanen gewacht sinds de tijd van de Reconstructie.
b Deze bewegingen betoogden dat gelijke wettelijke rechten nog geen gelijkheid in praktijk
betekende, met name op sociaaleconomisch terrein. Zwarten hadden bijvoorbeeld nog altijd
minder kans op een baan, werden lager betaald en hadden minder kans op een woning dan
blanken.
Opdracht 7
a Verklaar waarom in 1945 de tijdelijke verdeling van Duitsland uitliep op de Duitse deling die tot
1990 zou voortduren.
b Noem de aanleiding voor de Trumandoctrine van 1947.
c Een belangrijk element van de Truman Doctrine was de gedachte van containment. Wat werd
daarmee bedoeld?
d In 1948 werd de Truman Doctrine gevolgd door de marshallhulp. In hoeverre was deze
economische steun eigenlijk een onderdeel van de Truman Doctrine?
a De geallieerden konden het in Potsdam (1945) niet eens worden over de toekomst van
Europa. Stalin was niet van plan de door hem bezette gebieden te verlaten en stelde overal
marionettenregeringen aan. Stalin wilde een veilig buffer om zijn land in de toekomst te
beschermen tegen een aanval uit het westen.
b Aanleiding was de communistische dreiging in Griekenland en Turkije, waar opstandelingen
de regeringen omver dreigden te werpen. Truman dacht dat Stalin zijn macht probeerde uit te
breiden. Maar die had weinig te maken met de opstanden. Toch kreeg Truman geld van het
Congres om steun te verlenen aan de Griekse en Turkse regeringen.
c Containment betekent ‘inperken’, dat wil zeggen: het communisme daar houden waar het zich
bevond. De Amerikanen accepteerden dat het IJzeren Gordijn bestond, maar zouden ingrijpen
als het communisme zich over die grens zou uitbreiden.
d De Marshallhulp wilde het verarmde Europa steunen omdat het anders een gemakkelijke prooi
zou kunnen vormen voor het Russische communisme.
Opdracht 8
a Door welke gebeurtenissen werd in 1948 en 1949 de angst voor het communisme versterkt?
b Leg uit welke invloed senator McCarthy in de jaren 1950 heeft gehad.
a De Amerikaanse angst voor het communisme werd versterkt door een crisis rond Berlijn,
nadat de Russen de blokkade afkondigden. Vanaf 1949 had de Sovjet-Unie eveneens de
beschikking over de atoombom, terwijl in hetzelfde jaar de Volksrepubliek China van Mao
Zedong ontstond. Als reactie richtten de Verenigde Staten in 1949 de NAVO op.
b De angst voor het communisme leidde al in de jaren 1940 tot vervolgingen van ambtenaren,
docenten en acteurs die werden verdacht van communistische sympathieën. In de jaren 1950
volgde een heksenjacht onder leiding van de Republikeinse senator McCarthy, die in zijn
speeches grote angst zaaide voor spionnen. Mensen met vermeende communistische
sympathieën werden ontslagen en op de zwarte lijst gezet.
Opdracht 9
Bekijk bron 3.
Zowel in de Verenigde Staten als in de Sovjet-Unie bestond een verbeten vijandbeeld van de ander,
dat bepaald niet vrij was van stereotypen. Bij welk vijandbeeld past bron 3? Verklaar je keuze.
De tekening past bij het Russische vijandbeeld van de Verenigde Staten. De Sovjets zagen het
Amerikaanse streven naar vrijhandel als westers imperialisme. Een Amerikaanse militair probeert
invloed te krijgen in Europa door middel van geld (de dollars in zijn broekzak) en desnoods met
geweld (het pistool). Dit is tegenspraak met de vrede die wordt beloofd (de palmtak).
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 3 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H4 havo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Bron 3
Een tekening van A. Cesgon, Cirip. (1952)
Opdracht 10
De Koude Oorlog werd gekenmerkt door een aantal grote crises, zoals bijvoorbeeld de crisis rond de
Berlijnse Muur (1961), de Cuba-crisis (1962) en het Vietnam conflict (beginnend in 1954). Geef van
deze crises een korte beschrijving.
Berlijnse Muur – De Sovjet-Unie besloot in 1961 de uittocht van Oost-Duitsers tegen te gaan met de
bouw van de Berlijnse Muur. Kennedy was niet uit op een directe confrontatie met de Sovjet-Unie. Dat
zou immers een oorlog hebben betekend.
Cuba-crisis – Na de revolutie van 1959 wendde de Cubaanse president Fidel Castro zich tot de
Sovjet-Unie voor steun. De Sovjet-Unie mocht in ruil daarvoor raketten met atoomkoppen installeren
op het eiland. Cuba ligt dicht bij de kust van Florida en de raketten betekenden dus een regelrechte
bedreiging van de Amerikanen. De Amerikaanse regering nam grote risico’s door de Russen voor het
blok te zetten. Uiteindelijk besloot Chroesjtsjov de raketten te ontmantelen.
Vietnamoorlog – Vanaf 1954 steunden de Verenigde Staten Zuid-Vietnam. Noord-Vietnam was
communistisch en Amerika was bang dat het communisme zich zou uitbreiden (dominotheorie). Het
ondemocratische bewind van Diem in Zuid-Vietnam bracht Washington echter in verlegenheid. Diem
werd in 1963 vermoord. Na het aannemen van de Tonkin-resolutie (1964) escaleerde het conflict tot
een oorlog die tien jaar duurde. De Verenigde Staten verlieten Vietnam in 1973. Washington moest de
rol die ze in de wereld wilde spelen heroverwegen.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 4 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012