StandplaatS luz-St.-Sauveur In het hart van de pyreneeën - Fiets

StandplaatS luz-St.-Sauveur
In het hart van de pyreneeën
Naar de Col du Soulor
Het toeristische dorpje Luz ligt op 710 meter aan de voet van de Col du Tourmalet.
Het profpeloton dendert meestal in volle vaart door Luz heen op weg naar een
slotklim. Zo ook in de Tour van 2008 én in l’Étape du Tour. Richard van Ameijden
verkende de toppen in de omtrek.
Tekst en foto’s: Richard van Ameijden
Voor de zesde keer in tien jaar ben ik in het deel
van de Pyreneeën, in de omgeving van Luz-
St.-Saveur. Sneeuw, regen, al dan niet in combinatie
met mist zorgden er eerder voor dat ik
na één doorweekte bergrit de pijp aan Poupou
gaf. Want al 30 kilometer zuidelijker lonkte de
warme zuidflank van de Spaanse Pyreneeën
en dus ging ik dan snel de grens over. Zelfs
hartje zomer loop je in deze regio kans op extreme
klimaatverschillen aan beide kanten van
het langgerekte bergmassief. En ‘s ochtends
kunnen dikke wolkenvelden in een Frans dal
hangen. Maar laat je hier niet door ontmoedigen,
soms hoef je maar ‘even’ door de wolken
te klimmen en dan heb je op diverse cols in de
volle zon een spectaculair uitzicht over het
berglandschap, dat boven een dik pak watten
omhoog torent. Medio september 2007 heb ik
eindelijk geluk met echt stabiel zomerweer.
Goed voor vier fraaie klimtochten.
1. Soulor-Aubisque-Spandelles:
120 km/2750 hm
Rond het middaguur zal ik met een ruime 20˚C
in een shirt met korte mouwen lekker bergop
fietsen. Maar ‘s ochtends bij het vertrek is het
onder een kraakheldere lucht nog krap boven
het vriespunt, en dus daal ik in winteroutfit
door de Gorges de Luz richting Argelès-Gazost
(465 m). De drukbereden route naar de
Col du Soulor (1474 m) stijgt snel het leuke
stadje uit. Verderop vlakt de D918 vrijwel af tot
Arrens (875 m), waar ik pauzeer. Vanaf Arrens
kun je nog de mooie, doodlopende Vallée
d’Arrens meepikken: op en af 20 km en 600
hoogtemeters extra. Het eindpunt is een ge-
liefd vertrekpunt voor wandeltochten in het
Parc National des Pyrenées.
De warme kleren kunnen nu uit, want na de
koffiebreak volgen meteen 8 pittige kilometers
van 8 procent gemiddeld naar de Soulor. De
col is mooi gelegen in het omringende berglandschap.
Na de Soulor daal ik even af naar
het smalle weggetje langs het Cirque de Litor.
De spectaculaire val van Wim van Est in dit ravijn
staat in het collectieve geheugen geëtst
van Tourminnend Nederland. Alleen al uit respect
stop je hier: over de rand kijkend zie ik dat
de rotswand indrukwekkend steil is en bijna
loodrecht de diepte in duikt. Hieruit omhoog
getrokken worden, glibberend op leren wielerschoentjes
zoals destijds Van Est, is vele malen
lastiger dan de resterende 5 km met maximaal
7 procent naar de Col d’Aubisque (1709 m).
Met 50 km op de teller heb ik vanaf deze klas-
Over de onregelmatig stijgende weg naar de Col de Spandelles
sieke col een mooi rondzicht, onder andere op
de boven de Tourmalet gelegen Pic du Midi de
Bigorre (2872 m).
Ik draai om, fiets terug naar de Soulor en daal
verder noordwaarts af. Vanaf hier is het uitzicht
op het Cirque de Litor indrukwekkend, met de
weg als een dunne lijn op de rotswand. Iets hoger
zie ik de laatste kilometers naar de Aubisque
liggen. Ik daal verder af over de ouderwets
smalle weg via Arbéost, Ferrières en
Etchartes (525 m). Hier ga ik rechts over een
mooie, onregelmatig stijgende weg naar de Col
de Spandelles (1378 m). De top ligt op 11 km
en de klim is 8 procent gemiddeld. Het weggetje
is redelijk goed geasfalteerd met af en toe
wat steenslag. De prachtige klim loopt door
een stil berg- en boerenlandschap. Een
schaapsherder loodst me onderweg door zijn
kudde. Halverwege word ik ingehaald door
86 WWW.FIETS.NL 06-2008 06-2008 WWW.FIETS.NL 87

Een heerlijke finale naar Luz-Ardiden met talrijke haarspeldbochten in een open berggebied
twee ontketende Spanjaarden, die in 36 minuten
naar boven knallen. Boven wisselen we wat
gegevens uit, daarna keren zij om voor de
Aubisque. Ik daal 1000 hoogtemeters in 15 km
naar Argelès-Gazost over een geasfalteerde
route via Gez. Het is te doen, maar je moet hier
rustig omlaag vanwege verschillende geulen,
steenslag en gravillons. In het levendige
Argelès is het op de terrassen prima bijtanken
in de zon. Via Pierrefitte fiets ik stroomopwaarts
terug door de Gorges naar Luz.
2. Tourmalet-Luz-Ardiden:
70 km/2450 hm
De Col du Tourmalet (2115 m) is een echte
klassieker, waar je respect voor mag hebben.
Vanaf beide kanten is het gemiddelde stijgingspercentage
in de laatste 15 km 8 procent. Zowel
de westflank als de oostflank rolde al vaker
onder mijn wielen door, maar ik blijf de oostzijde
lastiger vinden. Dat komt door de relatief
vlakkere 5 kilometers na St. Marie-de-Campan
tot aan Gripp (1025 m). Die betaal je daarna
dubbel en dwars terug tot de top, want het stijgingspercentage
zakt 13 kilometer lang op langere
rechte stroken niet meer onder de 8 procent.
Deelnemers aan l’Étape du Tour op 6 juli
2008 zijn al vast gewaarschuwd. De profs in de
Tour krijgen deze col op maandag 14 juli voorgeschoteld.
De westzijde uit Luz verloopt geleidelijker, maar
is met 7,7 procent gemiddeld over ruim 18 kilometer
ook als zwaar te classificeren. Ik zoek ‘s
ochtends op de eerste kilometers naar een ritme,
want ik voel dat de dag van gisteren in de
benen zit. Na Barèges (1220 m) vind ik pas de
goede cadans, als verderop de weg afbuigt
richting Pont de la Gaubie. Hier krijg ik weer het
gevoel op een grote col te rijden. Door het ruige
berglandschap tel ik de nog resterende klimkilometers
af, terwijl ik een mooi uitzicht heb omlaag
vanaf de bochtige stroken. Onder het
vélo-kunstwerk sta je bij het panneau van de
col in een waar tochtgat, dus kleed ik me snel
om. Deelnemers aan l’Étape du Tour bereiken
op de Tourmalet het dak van hun cyclo. Daarna
duiken ze 37 kilometer bergafwaarts richting
Argelès en hun finale: de slotklim naar Hautacam
(zie verderop). Vandaag kan ik rustig en
ongestoord afdalen en in Luz pauzeer ik bij het
hotel.
Twee uurtjes later rijd ik aan de andere kant het
dorpje uit naar Luz-Ardiden (1720 m). Ook dit
wintersportstation vormde vaker een lastig
slotakkoord in een Touretappe. De klim is 14
kilometer lang en je moet 1030 hoogtemeters
overbruggen. Over perfect asfalt lopen de eerste
kilometers makkelijk en lekker beschut
door het bos. Het lastigste stuk begint bij Grust.
Er is opmerkelijk weinig verkeer, wat het klimmen
wel zo prettig maakt. Na circa 10 kilometer
fiets ik het bos uit voor een heerlijke finale:
via haarspeldbochten gaat het in een open
berggebied naar de top met telkens uitzicht op
de laatst bedwongen bochten. Skidorp Luz-Ardiden
blijkt geheel verlaten; de achterste parkeerplaats
biedt het mooiste uitzicht. Een half
uur kijk ik hier rond, totdat de stilte wordt verbroken
door een biker die een piste afdaalt. Ik
volg zijn voorbeeld en verlaat het skistation. 57
Minuten later sta ik fris gedoucht in mijn hotelkamer;
precies mijn klimtijd vandaag op Luz-
Ardiden. Tijd blijft een raar fenomeen: zoveel
verschillende indrukken in dezelfde ‘kloktijd’.
3. Pont d’Espagne-Hautacam/
Tramassel: 105 km/2600 hm
Opnieuw is het 4˚C als ik door de nauwe, schaduwrijke
Gorges de Luz afdaal naar Pierrefitte
(470 m). Via de D920 fiets ik langs de Gave de
Cauterets naar de Pont d’Espagne (1496 m).
De rustige aanloop eindigt 10 km verderop in
de mondaine, toeristische thermaalbadplaats
Cauterets (920 m). Vanaf dit plaatsje is het nog
8 km te gaan door het Val de Jeret, dat steeds
steiler oploopt vanaf de haarspeldbochten bij
het Instituut voor Reumatologie. De klim loopt
helemaal door een bos, maar visueel en akoestisch
valt er toch te genieten, want hier domineert
een woeste bergstroom, die via talloze
watervallen omlaag klettert. De beloofde 1350
parkeerplekken bij het eindpunt zorgen voor
veel verkeer, maar ook voor een perfect onderhouden
weg. De laatste 4 kilometers stijgen
met 9, 11, 9 en 8 procent tot de enorme parkeerplaats.
Typisch is dat er meer Nederlandse
auto’s in de berm vóór de tolpoorten staan dan
op de immense parkeerplaats na de poorten.
Wandelaars gaan lopend of met de lift verder
bergop.
Ik daal terug naar Pierrefitte en fiets richting
Argelès voor de beklimming van Hautacam
(1520 m). Dit skistation was drie keer finishplaats
in de Tour, maar kreeg in 1996 een magische
klank door Mister 60 Percent. Want Bjarne
Riis, die later epo-gebruik toegaf, sloopte op
deze col Miguel Indurain, die kansloos werd
voor zijn zesde victorie. Triester kon het niet aflopen
voor de Spaanse held. Volstrekt leeg én
in verloren positie reed Indurain een dag later
over geboortegrond naar finishplaats Pamplona.
Die plaats was dat jaar uitverkoren, als eerbetoon
voor Indurains enorme prestaties in La
Grande Boucle.
Cijfermatig gezien is Hautacam pittig: vanuit
Ayros-Arbouix (483 m) stijg je 1050 hoogtemeters
in 14 km. De eerste stukken zijn goed te
doen, maar na Artalens Souin volgt een serie
kilometers van circa 10 procent gemiddeld. Je
ziet het vanzelf, want op de belangrijkste cols
in de Pyreneeën staan elke kilometer op een
bord de actuele hoogte en het stijgingspercen-
Cijfermatig gezien is Hautacam pittig
88 WWW.FIETS.NL 06-2008

tage in de volgende kilometer aangegeven.
Niet alleen op papier is Hautacam lastig. De
klim is ook nog eens onregelmatig en dat is
slopend. Op de korte vlakkere stroken kun je
even herstellen van de steilste passages, die
wel tot 14 procent oplopen.
Qua landschap is het geen topklim, hoewel er
mooie uitkijkjes op het dal bij Argelès zijn. Voor
de top ligt een serie bochten en dan bereik ik
een totaal verlaten parkeerplaats bij de skiliften.
Ik klim door naar de Col de Tramassel
(1615 m) en rijd nog een stukje onverhard naar
de Col de Moulata (1680 m), dit is prima te
doen op racebandjes. In het barretje bij de Tramassel
pauzeer ik, kleed me om en dan daal ik
richting Pierrefitte. Ook vandaag biedt de wind
een lekker steuntje in de rug wanneer ik door
de Gorges de Luz terugfiets.
4. Boucharo-Troumouse:
95 km/2700 hm
Rond 10.00 uur vertrek ik voor de mooist klimetappe,
die eindigt in het imposante bergmassief
met pieken boven de 3000 meter hoogte in
het Frans-Spaanse grensgebied. De klimmen
naar Boucharo en Troumouse lopen beide over
tolwegen in zônes pastorales en grotendeels
door het Parc des Pyrénées-Occidentales. Dit
is een ongerept vulkanisch en granieten hooggebergte
zonder permanente bewoning.
Langs de EDF-waterkrachtcentrale van Pragnères
fiets ik naar Gèdre (1010 m). Buiten het
dorp ligt de splitsing naar Troumouse (2100 m)
Op weg naar het Cirque de Troumouse
en Boucharo (2270 m). Ik begin met de hoogste
col, over een goed en breed uitgebouwde
route via Gavarnie (1365 m). Hier begint de tolweg
en zakt het hellingspercentage niet meer
onder de 8 procent. Het is een superklim door
een fraai berglandschap met mooie vergezichten.
Voor een klein skistation (1840 m) zitten de
lastige stroken bergop. De beloning voor het
klimwerk ligt op de Col des Tentes (2208 m).
Die biedt een uniek panorama op het grillige
Cirque de Gavarnie. Ik fiets nog even door over
het asfalt, steenhoopjes ontwijkend, tot de Port
de Boucharo, de officiële grens met Spanje.
Bergwandelaars zitten dicht bij elkaar geklit tegen
een rotswand, beschutting zoekend tegen
onverwachte rukwinden. Boven de Col de Tentes
tekent de Pic du Midi haarscherp af tegen
de horizon. Op deze hoogte is het fris in september,
dus trek ik snel winterkleding aan en
daal terug naar Gavarnie.
Na een lunch in het dorpje sla ik voor Gèdre
(1010 m) af naar het Cirque de Troumouse. De
smallere weg loopt in 8 km naar Héas (1520 m),
waar bij het tolhuisje nog een café is. Dan volgen
er vier bochtrijke kilometers, die aantrekken
tot 10 procent. Lastiger is dat er ouderwets
geasfalteerd wordt. Een slurf spettert het zwarte
goedje uit de teerwagen, grint wordt met
ruime zwieren uit een laadbak van een vrachtwagen
geschept en een kleine wals rolt het
split aan. Ik manoeuvreer om de zwarte vlekken
heen tot bij Auberge du Maillet (1800 m).
De laatste kilometers door het mooie hoogge-
bergte eindigen bij de parkeerplaats; wandelaars
vertrekken nog richting Cirque de Troumouse.
Het uitzicht is fraai, maar niet zo
imposant als bij Gavarnie. Voldaan trek ik mijn
jack en winterhandschoenen aan; de laatste
klim gedaan! Afgezien van de 4 km rolsplit voor
het tolhuisje is het ruim 25 km lang bergaf tot
Luz nagenieten van vier mooie fietsdagen in
het hart van de Pyreneeën.
Reisinfo
Toeristisch Luz en thermaalbadplaats
St.-Sauveur (710 m) liggen in een mooi dal
aan weerszijden van de Gave de Pau. Er
wonen ruim 1000 mensen. In het
hoogseizoen ligt het aantal bezoekers fors
hoger. De plaatsjes hebben veel
voorzieningen, zoals winkels, hotels en
campings. Zie hiervoor: www.luz.org.
Klimwerk: www.challenge-big.eu en
www.cyclingcols.com. Op papier: Atlas des
Cols des Pyrénées deel 2, Altigraph Edition.
Reizen: 1400 km per auto vanaf Utrecht.
Lezen: bijvoorbeeld ANWB Gouden serie
Pyreneeën.
Kaarten: Michelin Local 342, Hautes
Pyrénées-Pyrénées Atlantiques, 1:150.000.
Touretappe Pau-Hautacam (2008) gaat over
de Tourmalet en dan naar Hautacam: zie
www.letour.fr en www.letapedutour.com.
90 WWW.FIETS.NL 06-2008