een antropologisch onderzoek naar de kortstondige inzet van ... - Nrc

Ondanks dat de term ontwikkelingshulp veel (professionele) ontwikkelingswerkers doet denken aan
de manier waarop men in de beginjaren westerse steun gaf, maak ik in dit raport gebruik van de term,
ten eerste omdat er niet in alle hulpgevallen sprake is van samenwerking. De tweede reden is dat veel
Nederlandse gezondheidswerkers die aan dit onderzoek hebben meegewerkt zelf spreken over hulp.
Ik beschouw hulp net als hulpverlening als een neutrale term zonder politieke beladenheid.
In een aantal kritische artikelen worden de termen medisch toerisme en arts-toerisme gebruikt.
Zonder dat deze termen duidelijk zijn gedefinieerd zijn ze door lezers overgenomen en een eigen leven
gaan leiden. Aangezien de termen relatief jong zijn, komen ze niet in het Nederlands woordenboek
voor. Over het algemeen hebben de termen een negatieve bijklank. De een spreekt van medisch toerisme
als een gezondheidswerker zich in ontwikkelingslanden niet als arts laat registreren (en dus als
toerist het land binnenkomt). Een ander ziet een werkbezoek als medisch toerisme wegens zijn kortstondigheid.
Ook onvoorbereide werkbezoeken vallen volgens sommigen onder deze noemer. Maar
wat is kortstondig? En wat is onvoorbereid? Om onduidelijkheden te voorkomen zal ik de termen
medisch toerisme en arts-toerisme niet gebruiken.
1.7 Anonimiseren
Met de intentie om niemand persoonlijk te schaden en de verwachting een zo groot mogelijke hoeveelheid
informatie te verkrijgen, heb ik ervoor gekozen om de informanten onherkenbaar te maken.
Deze keuze was gemaakt voor de interviewbezoeken aan informanten plaatsvonden. Er zijn drie handelingen
uitgevoerd ter bescherming van de identiteit van de informanten:
1. De informanten komen niet met hun echte naam in de scriptie voor
2. De bezochte ziekenhuizen in Ghana worden niet met naam en plaats genoemd
3. De derde onderzochte organisatie heeft een fictieve naam (omdat deze organisatie slechts in één
Ghanees ziekenhuis werkt en hierdoor makkelijk te achterhalen zou zijn om welke Nederlandse
en Ghanese informanten het gaat)
Na afloop van het onderzoek is de informanten gevraagd of zij bezwaar hebben tegen het opnemen
van een lijst met echte namen, losgekoppeld van de onderzoeksbevindingen. De informanten die daar
geen bezwaar tegen hadden, staan in deze lijst vermeld (zie de eerste bijlage).
1.8 Titelgebruik
De titel van deze scriptie is de naam van een serie reportages van omroep LLiNK waarin bevlogen
mensen zich inzetten voor een goed doel in het buitenland (zie ook paragraaf 2.3). Omdat aanpakken
en wegwezen precies is wat de Nederlandse kortstondige gezondheidswerkers in ontwikkelingslanden
doen, heb ik besloten om deze titel – in combinatie met een ondertitel – te gebruiken voor deze
scriptie.
1.9 Opzet
De eerstvolgende twee hoofdstukken, twee en drie, vormen samen met theoretisch uitgangspunt dat
de lezer in staat stelt de onderzoeksbevindingen te interpreteren. Hoofdstuk twee zet het onderwerp
in historisch perspectief door de Nederlandse medische inzet in ontwikkelingslanden te beschrijven
vanaf de koloniale periode tot nu, met aandacht voor discussies van toen en nu over de zin en onzin
ervan. Het derde hoofdstuk gaat in op de toenemende groei van particuliere initiatieven op het
gebied van ontwikkelingshulp waartoe de medische initiatieven behoren. Het geeft een beschrijving
van welke factoren tot deze groei hebben bijgedragen, welke partijen er bij betrokken zijn en wat de
verschillende belangen en standpunten zijn. De blootgelegde machtsrelaties kunnen de kritiekpunten
mede verklaren.
5