Aanspraak Juni 2013 - Svb

Eigenwijs
Op 29 juli 1914 ben ik geboren op een boerderij in
het Groningse Kloosterburen als oudste van acht
kinderen. Op de lagere school was ik de beste van
de klas, maar werd geplaagd vanwege mijn rode
haar. Ik liet me hierdoor niet uit het veld slaan; ik was
eigenwijs, leergierig en speelde vaak de baas. Op
de HBS inspireerde een hervormde dominee mij bij
catechisatie en daarom wilde ik theologie studeren.
Mijn moeder raadde me dit af: “Vrouwen kunnen
geen predikant worden en jij bent geen mens om de
tweede viool te spelen!” Het werd onderwijs, maar
er was weinig werk. Begin 1939 werd ik huisonderwijzeres
van een jongen met Down syndroom bij een
professorengezin in Groningen en kon bij hen inwonen.
Om mijn onderwijs aan hem te perfectioneren,
studeerde ik orthopedagogie en logopedie.
Je rolde er vanzelf in
In het begin van de oorlog had ik nog steeds de
zorg voor mijn leerling, maar ik zag zoveel onrecht
dat ik wel in actie moest komen. Tot eind 1941
woonde ik bij het professorengezin, maar dit werd
te gevaarlijk. Ik ging elders op kamers en werken
op een BLO-school in Groningen. In 1942 mochten
Joden alleen op bepaalde tijden winkelen, dus deed
ik boodschappen voor Joodse gezinnen uit mijn
buurt. Via de kerk, de tennisvereniging en via de
huisbezoeken van leerlingen had ik al een uitgebreid
netwerk voor mijn verzetswerk. Mijn eerste verzetsdaad
was het onderbrengen van een Joodse leerling
en zijn broertje bij een boerenfamilie. Achterop mijn
fiets bracht ik hen naar dit adres. Van het een kwam
het ander. Mijn volgende kamer in een pension werd
een doorgangshuis voor Joodse kinderen, piloten,
Siet Tammens, 4 jaar. 15 jaar.
volwassenen en een opslagplaats voor bonkaarten
en wapens voor het verzet. In juli 1942 kreeg ik de
leiding over een verzetsgroep in de stad Groningen.
Geleidelijk kwamen we in contact met andere verzetsgroepen
in het noorden met zeer uiteenlopende
religieuze of politieke achtergronden, maar we waren
eensgezind in onze strijd.
Jullie moeten doorgaan!
Vanaf de zomer van 1943 kwamen we met alle
verzetsleiders uit de provincie regelmatig voor overleg
bijeen in ‘de Groninger Top’ bij mij thuis. Voor
de voedselhulp aan onderduikers was er dringend
behoefte aan extra bonkaarten. De verzetsgroep
Bedum overviel op 4 juni 1943 het distributiekantoor
van Langweer in Friesland om in één klap
5.000 bonkaarten en stempels voor het vervalsen van
persoonsbewijzen binnen te halen. Op 5 augustus
1943 werd onze verzetsman Piet Hut door de Duitsers
doodgeschoten. De zondag daarna ging ik naar
Usquert om zijn ouders bij het uitgaan van de kerk te
spreken. Wanhopig zei ik dat we misschien eerst in
de luwte moesten blijven. Maar zijn vader zei stellig:
“Nee meid, we moeten doorgaan!” Halverwege
1944 zijn veel leidende figuren gearresteerd door
verraad. We overlegden vaak intensief over de inzet
van onze knokploegen die NSB’ers of Duitsers moesten
liquideren. Op ons initiatief zijn onder andere de
NSB-politiechefs Elsinga en Keijer geliquideerd die
op Joden en verzetsmensen jaagden.
Op 25 april 1945 nam de bezetter represaillemaatregelen.
Bedum werd omsingeld, zes mannen werden
direct doodgeschoten en 148 anderen pakten ze op.
De meesten kwamen in Duitse kampen terecht;
22 van hen zijn nooit teruggekomen.
13