Richtlijn Downsyndroom - TNO

Aanbevelingen
Overleg in de eerste maanden na de geboorte met de ouders wat hun behoefte aan
ondersteuning is en maak hen attent op de mogelijkheid Early Intervention te starten.
Bied hulp bij het zoeken naar adequate ondersteuning indien daar behoefte aan is.
A.2.3 Fysiotherapie
R. Borstlap
Hoe verloopt de motorische ontwikkeling en waarom is fysiotherapie nodig?
Het motorische gedrag van kinderen met DS wordt gekenmerkt door symmetrische
bewegingspatronen, weinig variatie en het bewegen kan trager zijn. Er is een beperkte
ontwikkeling van evenwichtsreacties en een verminderde doelmatigheid van de motoriek.
Tevens is er vaak sprake van hypotonie en hypermobiliteit. Ook bij jongvolwassenen wordt
nog steeds een afwijkende motoriek gevonden met o.a. een tekortkoming van
houdingscontrole met als gevolg problemen met het evenwicht. 42
Uit overzichten door een aantal schrijvers van betreffende literatuur blijkt dat er een
specifiek ontwikkelingsprofiel bestaat. 35,43,44 De ontwikkeling verloopt vertraagd, de
motorische mijlpalen worden later en met een grotere spreiding bereikt. Ook de volgorde
waarin motorische vaardigheden worden bereikt is anders. Er zijn problemen met de
houdingscontrole en houdingsreacties komen later en in andere volgorde. Opvangreacties
ontwikkelen zich bijvoorbeeld eerder als vervanging van vertraagde evenwichtsreacties. De
ontwikkeling van het bewegen wordt sterk beïnvloed door insufficiëntie van stabiliserende
cocontracties van spieren rond gewrichten, mogelijk als gevolg van hypotonie. Ook
gezondheidsproblemen, cognitieve en sociale beperkingen spelen een rol in de motorische
ontwikkeling.
Het bereiken van een mijlpaal in de motorische vaardigheden is van belang voor de
voortgang van de hele ontwikkeling. In een onderzoek bij vijf tot zevenjarige kinderen met
DS is gekeken naar de bijdrage van hun motorische vaardigheid en performaal mentaal
niveau op hun functionele status. Het bleek dat beperkingen in functionele activiteiten veel
meer samenhingen met hun motorische vaardigheden dan met hun performaal mentaal
niveau. Geconcludeerd werd dat motorische vaardigheid een betere voorspeller is voor
zelfredzaamheid (zelfstandig kunnen eten, aankleden, verplaatsen, spelen, communiceren
en sociale vaardigheden) dan het performaal mentaal niveau. 45
Is interventie c.q. fysiotherapie effectief?
In Nederland heeft Lauteslager een voor kinderen met DS specifiek motorisch
interventiesysteem ontwikkeld. 44,46 Eerst is er een theoretisch kader geformuleerd:
“Stoornissen in het systeem van houdingsregulatie”.
Primair: verlaagde houdingstonus. Secundair: insufficiëntie van cocontracties,
insufficiëntie van evenwichtsreacties, verminderde propriocepsis, vergrote
gewrichtsmobiliteit. Gevolgen: problemen met het innemen en handhaven van posities
tijdens houding en beweging, onvoldoende ontwikkeling van kwalitatieve aspecten van
motoriek, onvoldoende doelmatige motoriek.
Gesteld wordt dat uit dit kader af te leiden valt dat de beïnvloeding van de motorische
ontwikkeling bij voorkeur moet plaatsvinden tijdens de periode van ontwikkeling van
basismotorische vaardigheden. Om de vaardigheden en het resultaat van de interventie
objectief te kunnen meten is een specifieke test ontwikkeld, de “Basismotorische
Vaardigheden van Kinderen met DS”(BVK). De test geldt voor de leeftijdsperiode van drie
18/125