You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Anseel<br />
& Denys<br />
Frederik Anseel en Jan<br />
Denys bekijken de<br />
arbeidsmarkt beurtelings<br />
door een kritische bril.<br />
‘De psychologische<br />
impact van 1.000<br />
euro te verliezen is<br />
veel groter dan die<br />
van 1.000 euro<br />
te winnen’<br />
Het ABVV:<br />
verklaarbaar irrationeel<br />
Het interprofessioneel<br />
akkoord (IPA) was<br />
een kroniek van een<br />
aangekondigde dood.<br />
Het hing al een paar dagen in de<br />
lucht dat de socialistische vakbond<br />
het moeizaam verworven<br />
akkoord zou wegstemmen. Het<br />
onverwachte ‘njet’ van de liberale<br />
vakbond kwam als de genadeslag.<br />
‘Adding insult to injury’, heet dat.<br />
De commentaren waren niet van<br />
de poes. ‘Onverantwoord’, ‘Hoezo,<br />
solidariteit?’, ‘Een historische<br />
kans gemist’, klonk het onbegrijpend<br />
en scherp.<br />
Het IPA vormde een eerste aanzet<br />
tot het wegwerken van de historisch<br />
onrechtvaardige verschillen<br />
tussen arbeiders- en bediendestatuten.<br />
Deze eenmaking<br />
overschaduwde de andere discussies<br />
binnen het IPA. Wie het<br />
probleem rationeel analyseert,<br />
beseft algauw dat men bij het vormen<br />
van een eenheidsstatuut ergens<br />
tussen beide statuten moet<br />
uitkomen, met wat winst voor de<br />
arbeiders en wat verlies voor de<br />
bedienden. Doch niet het ABVV.<br />
De verbetering voor arbeiders<br />
moet sneller verlopen zonder dat<br />
de bedienden moeten inleveren,<br />
klinkt het.<br />
Een moeilijk te verdedigen standpunt,<br />
denk je dan, opnieuw zeer<br />
rationeel. En net daar wringt het<br />
schoentje. We gaan ervan uit dat<br />
mensen rationeel voor -en nadelen<br />
afwegen bij economisch belangrijke<br />
beslissingen. Maar dat<br />
klopt niet. Psycholoog Daniel<br />
Kahneman ontdekte dat mensen<br />
vaak irrationele economische<br />
keuzes maken en won daar in<br />
2002 de Nobelprijs Economie<br />
mee (een psycholoog, ha!). Twee<br />
van zijn bevindingen kunnen de<br />
houding van de vakbonden verklaren.<br />
Dure wijn<br />
Eén. Mensen evalueren niet de<br />
objectieve uitkomst van een beslissing<br />
(de voordelen afgewogen<br />
tegenover de nadelen), maar ze<br />
evalueren de verandering: ‘Welke<br />
voordelen kan ik verliezen, die<br />
ik nu wel heb?’ Kahneman illustreert<br />
dit met het voorbeeld van<br />
de eigenaar van een exclusieve<br />
fles wijn die weigert de fles te verkopen<br />
voor 200 euro, maar als de<br />
fles breekt, niet bereid is om 100<br />
euro te betalen om dezelfde wijn<br />
opnieuw te kopen.<br />
Mensen kennen een hogere<br />
waarde toe aan zaken die ze al<br />
hebben dan aan zaken die ze<br />
(nog) niet hebben.<br />
Twee. Verliezen weegt altijd veel<br />
zwaarder door dan winnen. Als u<br />
op de beurs 1.000 euro verliest,<br />
is de impact psychologisch veel<br />
groter dan als u exact hetzelfde<br />
bedrag wint. Daarom proberen<br />
mensen verlies zoveel mogelijk<br />
te beperken. Onderzoek suggereert<br />
dat een verlies ongeveer<br />
tweemaal zoveel kracht heeft als<br />
winst. Dit verklaart waarom het<br />
afstaan van verworven rechten<br />
zo zwaar doorweegt voor een<br />
vakbond. Wil men tot een aanvaardbaar<br />
akkoord komen, voorspel<br />
ik als psycholoog dat de<br />
voordelen dubbel zo groot moeten<br />
zijn, en dit om het verlies te<br />
compenseren.<br />
Indien u zich dus op 4 maart gepijnigd<br />
afvraagt waarom u gegijzeld<br />
wordt door een grootschalige<br />
vakbondsactie, kent u nu het<br />
antwoord: ‘Omdat mensen nu<br />
eenmaal niet op een rationele<br />
manier beslissingen nemen’.<br />
Toon echter wat begrip: in uw eigen<br />
leven doet u exact dezelfde.<br />
Frederik Anseel is professor<br />
organisatiepsychologie<br />
Universiteit Gent en hoofd<br />
onderzoeksgroep VIGOR.<br />
CARTOON<br />
02<br />
03
Change language