Ongevallen met parachutespringen bij Defensie - Onderzoeksraad ...

hebben op de daalsnelheid en hoe voorkomen wordt dat letsel ontstaat bij het neerkomen. Dit is
weergegeven in een Tripod analyse. Deze analyse maakt aan de hand van barrières, directe oorzaken
(active failures) en achterliggende factoren inzichtelijk waardoor letsel ontstaat. Alvorens hier
verder op in te gaan wordt in dit hoofdstuk eerst een beeld gegeven van het static-line ronde bol
springen en de bevindingen van de metingen naar de daalsnelheid en de krachten die bij de landing
optreden.
5.2.1 Beschrijving static-line, ronde bol, parachutespringen
Voor het militaire A-brevet is het maken van acht static-line ronde bol parachutesprongen verplicht.
Hierbij worden de eerste vier sprongen zonder uitrusting gemaakt waarna vervolgens met wapen
wordt gesprongen. De laatste drie sprongen zijn met uitrusting (25 kg) en wapen (Diemaco, 4 kg)
waarbij de rugzak bij het afspringen uit het vliegtuig voor de buik wordt gedragen. Na opening van
het valscherm en op ongeveer 50 meter hoogte wordt de uitrusting die in een rugzak zit, afgelaten.
Deze komt vervolgens aan een touw vijf meter onder de parachutist te hangen. De rugzak maakt
als eerste contact met de grond. Een van de twee laatste sprongen wordt bij duisternis uitgevoerd.
Jaarlijks dienen, na het behalen van het A-brevet, een (volgens gebruikshandleiding parainstructeur
DPS) of vier (studie DPS, KOVBA 304) of tien (richtlijn C-MTC) conditiesprongen te worden
gemaakt om de vaardigheid bij te houden.
Voor het militaire parachutespringen wordt meestal gebruik gemaakt van civiel ingehuurde
vliegtuigen (type Sky-van met capaciteit voor 17 personen). Militaire toestellen, zoals de C-130
(Hercules), worden niet of nauwelijks voor opleidingen gebruikt omdat deze slechts incidenteel en
dan ook nog kortstondig beschikbaar zijn.
De springleider beslist met welke parachute wordt gesprongen (ARZ 696 of ARZ 696 MI) en bepaalt
waar en wanneer het springen daadwerkelijk plaatsvindt. Briefing van de parachutisten en vliegtuigbemanning
vindt door hem plaats. De parachutisten worden onderverdeeld in groepen (zogenaamde
sticks) en nemen in volgorde van afspringen plaats in het vliegtuig. Voor de daadwerkelijke
sprong uit het vliegtuig vindt een laatste controle plaats van de uitrusting en de aanhaking van
de static-line door de parachutist zelf en door de afwerper(s). Nadat de piloot aan de springleider
heeft aangegeven ter plaatse te zijn, begint de exit (‘green on-go’). De afwerper begeleidt de parachutist
bij de exit. Er wordt tijdens de opleiding gesprongen met een tussenruimte van 5-7 seconden
waarbij er per keer (run) drie tot vier parachutisten (een stick) gedropt worden.
Nadat het valscherm is geopend, kan de parachutist beperkt sturen om obstakels te ontwijken en
om een gunstige landingsrichting te krijgen.
Ongevallen door het niet openen van het valscherm komen niet voor. Wel is er soms sprake van
een draaiing (twist) in de hanglijnen doordat de parachutist tijdens de sprong uit het vliegtuig
niet de juiste houding aanneemt waardoor, door de turbulentie van de luchtstroom rond het vliegtuig,
hij ongecontroleerd valt. Door het tijdig detecteren van de twist die tijdens de opening in de
hanglijnen van de het valscherm is ontstaan en het uitvoeren van de onttwist procedure, kan dit
worden verholpen. Tijdens de afdaling of bij de landing is er kans op botsing met obstakels zoals
met andere parachutisten of obstakels op de grond (zoals bomen). Uit de ongevalmeldingen en
observaties blijkt dat dit een enkele keer plaatsvindt maar over het algemeen niet tot letsel leidt.
De meeste ongevallen ontstaan bij de eerste sprongen op het moment van landen.
5.2.2 De daalsnelheid bij het static-line ronde bol parachutespringen
Letsel bij het static-line ronde bol parachutespringen ontstaat vooral doordat de parachutist met
grote snelheid terechtkomt op de grond. Om inzicht te krijgen in deze snelheid en krachten die
optreden heeft TNO in opdracht van de Onderzoeksraad metingen verricht tijdens een springweek
in Lapalisse, Frankrijk.
De door TNO verrichte metingen betroffen de daalsnelheid en de krachten die optreden bij de
landing 17 . Uit de meetgegevens naar de daalsnelheid komt naar voren dat de snelheid overeenkomt
met de verwachte snelheid van 4-7 m/s (14-24 km/h) maar dat de onderlinge verschillen groot
zijn. Deze verschillen worden enerzijds verklaard door het verschil in gewicht van de parachutist
met uitrusting maar ook door lokale weersinvloeden.
17 TNO Rapport ‘Onderzoek biomechanische belasting van leerling paraspringers tijdens een
opleidingsweek.’d.d. 29 juni 2009 Kenmerk MON-RPT-033-EH-2009-02005.
44