Ongevallen met parachutespringen bij Defensie - Onderzoeksraad ...

eide krijgsmachteenheden is des te opvallender omdat de parachutistenopleiding grotendeels op
dezelfde locaties plaatsvindt. Vanaf maart 2009 wordt zelfs tegelijkertijd, door dezelfde instructeurs
in gemengde klassen, opgeleid en gesprongen waarbij er ook in 2009 bij de militairen van de
Luchtmobiele Brigade beduidend meer ongevallen plaatsvonden.
Op grond van het onderzoek naar het static-line ronde bol parachutespringen kunnen de volgende
deelconclusies worden getrokken:
1 Het springgebied in het Franse Lapalisse geeft vanwege de weer- en terreinomstandigheden
een verhoogd risico voor vooral beginnende static-line ronde bol parachutisten.
2 De uitgebreide aandacht die tijdens de grondopleiding wordt besteed aan het aannemen
van de juiste landingshouding garandeert niet dat de juiste houding ook daadwerkelijk
wordt aangenomen.
3 Militairen van de Luchtmobiele Brigade zijn (mentaal en fysiek) minder goed voorbereid op
het static-line ronde bol parachutespringen dan militairen van het Korps Mariniers.
het vrije val parachutespringen
Speciale eenheden van het Korps Mariniers en het Korps Commandotroepen worden opgeleid
om met bestuurbare squarevalschermen vanaf grote hoogte te kunnen springen. Deze vorm van
parachutespringen wordt toegepast om kleine militaire eenheden ongezien in vijandelijk gebied in
te zetten. Het vrije val parachutespringen vereist een langere opleiding dan het parachutespringen
met static-line ronde bol parachutes, maar geeft meer inzetmogelijkheden. Zo kan men vanaf grote
hoogte springen en pas (ongezien) dicht bij de grond openen, of juist hoog openen en vervolgens,
door te vliegen, met het valscherm een grote afstand overbruggen.
Bij het vrije val parachutespringen springt de parachutist vanaf grote hoogte uit het vliegtuig.
Na een periode van vrije val wordt het valscherm door de parachutist handmatig geactiveerd.
Ongevallen bij deze vorm van parachutespringen ontstaan vooral doordat tijdens de sprong de controle
over de val wordt verloren. De parachutist wordt tijdens de vrije val onstabiel en het lukt hem
vervolgens niet het valscherm te activeren. Of, na opening van het valscherm ontstaat een situatie
waarbij een (ver)storing optreedt die niet (tijdig) wordt verholpen waardoor de controle wordt verloren.
Vervolgens volgt een harde landing met vaak ernstige of zelfs fatale gevolgen. De oorzaak
van het verliezen van controle over de val wordt veroorzaakt door onervarenheid en het onjuist
beoordelen van de situatie ter plaatse. Vooral de mate van springervaring (airmanship) is erg
belangrijk om de situatie goed in te kunnen schatten en tijdig op (ver)storingen te reageren zodat
de controle wordt behouden. Met name tijdens opleidingen is het belangrijk dat de moeilijkheidsgraad
van de sprong afgestemd is op het niveau van de leerling. De parachutistenopleidingen bij
Defensie kenmerken zich, in tegenstelling tot het civiele (sport)parachutespringen, door een zeer
steile leercurve. Hierbij neemt de moeilijkheidsgraad voordurend toe en is er geen gelegenheid tot
gewenning. Tijdens de vrije val opleiding wordt van de leerling verwacht dat hij (direct of na enkele
sprongen; afhankelijk van de gevolgde opleidingsmethode) zelf in staat is instabiliteit tijdens de
vrije val te voorkomen en verstoringen aan het valscherm op te heffen. Indien de controle over
de sprong wordt verloren, en de parachutist met grote snelheid valt, resteert als laatste ‘vangnet’
een mechanisme dat de reserveparachute automatisch doet openen. Dit automatisch openingmechanisme
waarmee de reserveparachute van zowel leerling als ervaren parachutisten is uitgerust,
grijpt pas op zeer lage hoogte in. Een ervaren parachutist heeft in een dergelijke ongecontroleerde
situatie wellicht voldoende tijd de controle te herstellen, van een leerling kan dit niet worden verwacht.
Een onervaren parachutist heeft in die situatie geen tijd meer om zich op de landing voor te
bereiden. Het gevolg is, zoals uit de onderzochte ongevallen blijkt, dat deze veiligheidsmaatregel
onvoldoende functioneert en hooguit voorkomt dat fataal letsel ontstaat. De Onderzoeksraad is van
mening dat bij beginnende parachutisten automatisch openingsmechanismen moeten worden toegepast
die op een zodanige hoogte het reservevalscherm activeren dat voldoende tijd resteert om,
in geval van een ongecontroleerde situatie, veilig te kunnen landen.
De deelconclusie voor het militaire vrije val parachutespringen is dat de beschreven ongevallen
zijn ontstaan doordat tijdens de opleidingen onvoldoende rekening is gehouden met de risico’s die
(leerling) parachutisten lopen en de (extra) risico’s die het tandemspringen geeft.
7